Xây dựng các tỉnh, thành phố thành khu vực phòng thủ (KVPT) vững chắc làm nền tảng để xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD) ở từng địa phương và trên cả nước là chủ trương chiến lược của Đảng, Nhà nước ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhận thức đúng tầm quan trọng đó, quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, hơn 20 năm qua, Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang (LLVT) Quảng Nam đã khắc phục mọi khó khăn, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của khối đại đoàn kết các dân tộc, từng bước xây dựng Tỉnh thành KVPT "cơ bản liên hoàn vững chắc". Qua đó góp phần củng cố nền QPTD, thế trận QPTD gắn với thế trận ANND, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; giữ vững chủ quyền trên biển, biên giới quốc gia, tạo điều kiện để đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH, phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) trên địa bàn.

Từ thực tiễn triển khai thực hiện nhiệm vụ trên, Tỉnh rút ra một số kinh nghiệm bước đầu để tiếp tục xây dựng KVPT ngày càng vững chắc, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới. 

1- Tập trung xây dựng tiềm lực chính trị-tinh thần, tạo cơ sở nền tảng để xây dựng KVPT vững chắc. Là tỉnh có vị trí địa-chiến lược trọng yếu về quốc phòng-an ninh (QP-AN) của Quân khu 5 và của cả nước, nên Quảng Nam cũng là một trọng điểm mà các thế lực thù địch tập trung thực hiện chiến lược "Diễn biến hòa bình". Trên địa bàn một số địa phương, tình trạng khiếu kiện đông người, đình công, bãi công, tranh chấp đất đai, buôn bán lâm, khoáng sản trái phép, các tệ nạn xã hội, truyền đạo trái pháp luật…, vẫn còn xảy ra. Vì vậy, Tỉnh xác định xây dựng vững mạnh về chính trị- tinh thần là yêu cầu vừa cấp thiết, vừa cơ bản lâu dài, nền tảng để xây dựng toàn diện các tiềm lực của KVPT. Để thực hiện tốt nội dung quan trọng này, Tỉnh chú trọng giáo dục cho cán bộ, đảng viên, nhân dân và LLVT về vị trí, tầm quan trọng của KVPT trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước; làm cho họ thấy rõ đây là sự cụ thể hóa đường lối, quan điểm của Đảng về QPTD, chiến tranh nhân dân ở địa phương; thực hiện thắng lợi nhiệm vụ này là trách nhiệm chính trị của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân trong Tỉnh, trong đó LLVT là nòng cốt. Với tinh thần đó, trong nhiều năm qua, Tỉnh luôn chú trọng quán triệt và triển khai thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, các nghị định của Chính phủ về đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị- tư tưởng, giáo dục QP-AN cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác này, Tỉnh chú trọng tiến hành rà soát, phân loại đối tượng; củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của cơ quan chức năng, nhất là Hội đồng giáo dục QP-AN các cấp; đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục cho phù hợp với từng đối tượng. Tỉnh đặc biệt quan tâm giáo dục, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp, bí thư chi bộ, trưởng các thôn, bản, khu phố và chức sắc, chức việc tôn giáo…, bởi đây là nguồn trực tiếp chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ QP-AN, xây dựng KVPT ở địa phương, cơ sở. Đối với học sinh, sinh viên, chương trình giáo dục QP-AN trong nhà trường được gắn kết với các hoạt động tuyên truyền, giáo dục chính trị, thăm quan, gặp mặt các nhân chứng lịch sử, hội thi, hội thao quốc phòng… Qua đó, nhằm bồi đắp truyền thống yêu nước, nâng cao ý thức, trách nhiệm, nghĩa vụ cho thế hệ trẻ, học sinh, sinh viên đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Do công tác giáo dục QP-AN được thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chặt chẽ, có hiệu quả nên công tác này đã góp phần quan trọng vào hoàn thành tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng KVPT Tỉnh những năm qua.

Xây dựng KVPT về chính trị gồm nhiều nội dung, trong đó, củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị các cấp là quan trọng nhất. Vì thế, Tỉnh hết sức chú trọng công tác xây dựng tổ chức đảng, chính quyền các cấp vững mạnh về chính trị, tư tưởng; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, năng lực quản lý của chính quyền các cấp; gắn xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh (TSVM) với xây dựng đơn vị cơ sở vững mạnh toàn diện (VMTD), xây dựng Đảng với xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cơ sở xã, phường, thị trấn, thôn, bản vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, Tỉnh coi trọng nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về quốc phòng; vận hành tốt cơ chế theo quy định; phát huy vai trò tham mưu của các ban, ngành (nòng cốt là cơ quan quân sự, công an), vai trò tích cực của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức, đoàn thể chính trị- xã hội trong xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết các dân tộc, động viên và tổ chức quần chúng nhân dân tham gia tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, Tỉnh tạo mọi điều kiện để "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" mọi lĩnh vực đời sống xã hội; chăm lo cải thiện nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân; qua đó, không ngừng củng cố "thế trận lòng dân" ngày càng vững chắc trong KVPT tỉnh. Quán triệt Chỉ thị số 36/2005/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng cơ sở VMTD, Tỉnh đã rà soát, đánh giá đúng thực trạng tình hình cơ sở, từ đó tiến hành củng cố toàn diện, tập trung vào các xã, phường trọng điểm, các xã vùng sâu, vùng xa, biên giới, ven biển, đảo. Hiện nay, toàn Tỉnh có 89,5% xã, phường, thị trấn đạt VMTD và vững mạnh về QP-AN, trong đó có 69,16% đạt VMTD, tạo thành các "phòng tuyến vững chắc", góp phần ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn "Diễn biến hòa bình" và hoạt động phá hoại của các thế lực thù địch, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, chủ quyền biển, đảo và biên giới quốc gia trên địa bàn Tỉnh.

2- Xây dựng KVPT vững mạnh về KT-XH, kết hợp chặt chẽ phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN. Những năm qua, quán triệt quan điểm, đường lối đổi mới của Đảng, Tỉnh đã ra sức phát huy các tiềm năng thế mạnh về địa lý, tài nguyên thiên nhiên, truyền thống lao động cần cù, sáng tạo của nhân dân, đẩy mạnh phát triển KT-XH và đạt được kết quả quan trọng trên nhiều mặt: tốc độ tăng GDP bình quân đạt 13,9%/năm; 18/18 huyện, thành phố, 227/240 xã, phường, thị trấn có điện lưới quốc gia (97,06% số hộ được dùng điện); 100% xã có điểm bưu điện-văn hóa, bình quân 100 người dân có 17,44 máy điện thoại; 74% số xã hoàn thành các tuyến đường liên xã, liên thôn; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 22% (theo tiêu chí mới)…; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được cải thiện đáng kể, diện mạo của địa phương, nhất là các xã ở vùng cao, vùng biên giới, biển, đảo được đổi mới; đồng bào phấn khởi tin tưởng vào Đảng, chính quyền và chế độ XHCN. Bài học sâu sắc mà Tỉnh đúc kết được là để đảm bảo KT-XH phát triển nhanh và bền vững thì phải gắn kết chặt chẽ phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN; đảm bảo mỗi bước phát triển KT-XH là một bước củng cố tiềm lực QP-AN, nâng cao sức mạnh KVPT; ngược lại, QP-AN được tăng cường, KVPT được củng cố vững chắc sẽ tạo môi trường thuận lợi cho KT-XH phát triển. Hai mặt này quan hệ biện chứng, bổ trợ cho nhau, không thể xem nhẹ mặt nào. Quan điểm chiến lược đó đã được cụ thể hóa trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ của Tỉnh, của các cấp, các ngành, trong quy hoạch, kế hoạch phát triển hạ tầng KT-XH… Hằng năm, khi quyết định các chương trình, mục tiêu phát triển KT-XH, Tỉnh đều gắn với xác định kế hoạch, mục tiêu củng cố QP-AN và xây dựng KVPT. Trong điều chỉnh quy hoạch phát triển KT-XH của Tỉnh, của ngành, địa phương, quy hoạch khu dân cư, đô thị mới, quy hoạch phát triển vùng ven biển, khu kinh tế mở, các khu, cụm công nghiệp…, Tỉnh đều chỉ đạo cơ quan quân sự, công an và các ngành chức năng phối hợp chặt chẽ, nhằm vừa đảm bảo yêu cầu phát triển sản xuất, kinh doanh, vừa đáp ứng yêu cầu quốc phòng, nhất là tăng cường lực lượng, thế trận của KVPT. Đặc biệt, trong chiến lược phát triển các ngành kinh tế quan trọng có tính lưỡng dụng (như giao thông-vận tải, bưu chính- viễn thông, công nghiệp chế tạo máy, chế biến, thủy sản, y tế), Tỉnh đều dự kiến các kế hoạch động viên quốc phòng, sẵn sàng mở rộng, chuyển sản xuất từ thời bình sang phục vụ nhiệm vụ quân sự, quốc phòng khi có chiến tranh xảy ra. 

3- Xây dựng KVPT mạnh về QP-AN, đáp ứng yêu cầu hoạt động trong thời bình và thời chiến. Nhiệm vụ QP-AN của Tỉnh trong giai đoạn mới đặt ra yêu cầu xây dựng cơ quan quân sự và LLVT địa phương VMTD, có chất lượng tổng hợp, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) cao, bảo đảm là lực lượng chính trị trung thành của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, nòng cốt trong củng cố nền QPTD, mà trực tiếp là trong xây dựng KVPT, đấu tranh ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch. Tỉnh chú trọng xây dựng lực lượng thường trực có bản lĩnh chính trị vững vàng, được tổ chức biên chế, trang bị theo hướng "hợp lý, tinh, gọn, mạnh", đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất trong thời bình và sẵn sàng mở rộng lực lượng, thực hiện nhiệm vụ tác chiến khi có chiến tranh. Trong quá trình xây dựng LLVT, Tỉnh chú trọng xây dựng cả lực lượng thường trực, lực lượng dự bị động viên (DBĐV) và dân quân, tự vệ. Trong xây dựng lực lượng thường trực, đã tập trung xây dựng chính quy, chấp hành nghiêm kỷ luật, điều lệnh, điều lệ của quân đội;  nâng cao chất lượng huấn luyện, trình độ và khả năng SSCĐ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Trong xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, Tỉnh đặt lên hàng đầu việc nâng cao chất lượng và độ tin cậy về chính trị, trình độ và khả năng SSCĐ; chú trọng xây dựng lực lượng dân quân cơ động, phòng không, dân quân thường trực ở các xã biên giới, dân quân biển, dân quân các xã miền núi, vùng đồng bào tôn giáo và tự vệ ở các cơ quan trọng yếu của Tỉnh, huyện, thị xã, các doanh nghiệp nhà nước. Trong xây dựng lực lượng DBĐV, Tỉnh đã phối hợp với đơn vị nhận quân tiến hành đăng ký, quản lý chặt chẽ và huấn luyện tốt quân dự bị, phấn đấu bảo đảm các đơn vị DBĐV đạt 100% chỉ tiêu theo biên chế và có quân số dự phòng, sẵn sàng khi có lệnh là động viên và chiến đấu được ngay với số lượng và chất lượng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Cơ quan quân sự đã thực hiện tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền, tổ chức phối hợp chặt chẽ với các cấp, các ngành, địa phương và nhân dân thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về quốc phòng, nhất là quản lý, bảo vệ các công trình quốc phòng, đất quốc phòng, khai thác và quản lý các hang động có giá trị quân sự. Đồng thời, đã kịp thời điều chỉnh, bổ sung các kế hoạch, phương án tác chiến phù hợp với quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH, thế trận  KVPT, đảm bảo yêu cầu “xã giữ được xã, huyện giữ được huyện để bảo vệ vững chắc Tỉnh”; chú trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác luyện tập, diễn tập theo các phương án tác chiến đã được phê duyệt, nhất là diễn tập KVPT Tỉnh, diễn tập cơ chế cấp huyện và diễn tập chiến đấu trị an cấp xã, diễn tập phòng chống bão lụt, phòng chống cháy nổ, cháy rừng, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn. Trong điều kiện kinh phí quốc phòng còn hạn hẹp, Tỉnh đã kết hợp sử dụng có hiệu quả nguồn ngân sách của trên với huy động nguồn ngân sách của địa phương để xây dựng hệ thống các công trình chiến đấu; từng bước hoàn chỉnh sở chỉ huy cơ bản của Tỉnh, các huyện, thành phố, căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu cần-kỹ thuật, các cụm điểm tựa bộ binh, các trận địa pháo binh, pháo phòng không trên các hướng phòng thủ chủ yếu; hoàn thiện hệ thống các công trình kinh tế-quốc phòng khác, như hệ thống đường giao thông, bãi, bến đỗ, kho tàng, bến cảng…, vừa phục vụ cho dân sinh, phát triển KT-XH, vừa phục cho nhiệm vụ QP-AN, củng cố thế trận phòng thủ "liên hoàn, vững chắc" trong KVPT. Cơ quan quân sự Tỉnh cũng tích cực, chủ động phối hợp với các lực lượng, nhất là các đơn vị quân đội và công an (theo Quyết định 107 của Thủ tướng Chính phủ) trong quản lý địa bàn, giữ gìn trật tự trị an, nhất là các địa bàn trọng điểm vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng biển, đảo; kịp thời phát hiện và đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, họat động phá hoại của các thế lực thù địch; phối hợp xử lý hiệu quả các tình huống xảy ra, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trong KVPT.

Đại tá Nguyễn Quy Nhơn

Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy

Chỉ huy trưởng BCHQS Tỉnh