Nước ta có bờ biển dài hơn 3.260km, thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế rộng hơn 1 triệu km2 với gần 3.000 hòn đảo lớn, nhỏ và 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Biển nước ta chứa đựng nguồn tài nguyên, khoáng sản phong phú với trữ lượng lớn, nguồn lợi hải sản đa dạng. Đó còn là nơi hội tụ nhiều tuyến đường hàng hải quốc tế quan trọng. Với tính chất, đặc điểm đó, vùng biển nước ta có vị trí chiến lược về kinh tế, chính trị, xã hội và quốc phòng-an ninh (QP-AN). Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, vấn đề nổi lên đáng quan tâm là, Biển Đông hiện đang tiềm ẩn nhiều nhân tố gây mất ổn định; cuộc đấu tranh trên biển không ngừng diễn ra trên nhiều lĩnh vực với mức độ ngày càng gia tăng, nhất là sự tranh chấp chủ quyền vùng biển, đảo và hiện tượng tàu, thuyền nước ngoài xâm phạm trái phép vùng biển nước ta với những mục đích khác nhau như: đánh bắt hải sản, thăm dò địa chất, trinh sát quân sự... Đẩy mạnh phát triển kinh tế biển, kết hợp với bảo đảm QP-AN trên biển là chủ trương đúng đắn mang tính chiến lược của Đảng và Nhà nước ta. Vì vậy, xây dựng lực lượng vũ trang (LLVT) vững mạnh, trong đó có lực lượng dân quân, tự vệ biển (DQTVB) để góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, quyền chủ quyền vùng biển, đảo của Tổ quốc vừa là yêu cầu cơ bản, lâu dài, vừa mang tính cấp thiết hiện nay.