Ngày 01-3-1959, Đơn vị Ra đa đầu tiên của bộ đội Phòng không - Không quân (PK-KQ) nhận lệnh mở máy làm nhiệm vụ. Đây là sự kiện quan trọng trong lịch sử trưởng thành và phát triển, đồng thời cũng là ngày truyền thống của bộ đội Ra đa Phòng không Việt Nam. Trải qua 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ bộ đội Ra đa luôn trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và với nhân dân; nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, khắc phục khó khăn, kiên cường bám máy, bám trận địa, bám dân; phát hiện, thông báo kịp thời các mục tiêu trên không, bảo đảm cho các lực lượng phòng không 3 thứ quân đánh bại các cuộc tập kích đường không của địch.

Trong chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc, mặc dù mới thành lập, trang thiết bị còn thiếu, kinh nghiệm tổ chức chỉ huy hạn chế, nhưng bộ đội Ra đa đã tích cực tổ chức xây dựng lực lượng, củng cố đơn vị, tăng cường khả năng quản lý vùng trời, phát hiện kịp thời các dấu hiệu tiến công đường không của địch trong mọi tình huống. Các đơn vị luôn nêu cao tinh thần cảnh giác, tích cực, chủ động, sáng tạo “vạch nhiễu tìm thù”; nghiên cứu cải tiến, phát huy cao độ tính năng, tác dụng của trang bị, khí tài kỹ thuật; duy trì nghiêm các chế độ trực, bám sát, phát hiện địch kịp thời, chính xác từ xa, trên các hướng, không để chúng tập kích bất ngờ; góp phần tổng kết tìm ra các âm mưu, thủ đoạn tập kích đường không của địch. Từ trong khói lửa của cuộc chiến tranh, bộ đội Ra đa không ngừng lớn mạnh và trưởng thành, là lực lượng cảnh giới tin cậy, bảo đảm cho lực lượng PK - KQ và phòng không nhân dân đánh thắng các cuộc tiến công bằng máy bay của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc XHCN, bảo vệ các mục tiêu trọng yếu, bảo vệ giao thông vận tải chiến lược và tham gia tác chiến quân binh chủng hợp thành. Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bộ đội Ra đa luôn quán triệt tốt nhiệm vụ, ra sức xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ và khả năng làm chủ các phương tiện, trang bị kỹ thuật hiện đại, quản lý chặt chẽ vùng trời, phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Trước yêu cầu mới, các đơn vị Ra đa đã tích cực, chủ động chấn chỉnh tổ chức, biên chế; duy trì nghiêm các chế độ trực ban chiến đấu ở các cấp, tăng cường rèn luyện kỷ luật, xây dựng nền nếp chính quy; bảo quản, giữ gìn vũ khí, trang bị kỹ thuật; thực hiện “bốn biết” trong quản lý vùng trời, quản lý bay... Các đơn vị ra đa luôn nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, phát hiện và thông báo kịp thời, đầy đủ, chính xác tình báo ra-đa cho các lực lượng có liên quan, kiên quyết không để bị bất ngờ, lỡ thời cơ trong mọi tình huống. Ghi nhận thành tích của bộ đội Ra đa, Nhà nước đã phong tặng Binh chủng Ra đa cùng nhiều đơn vị, cá nhân thuộc Binh chủng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Nhiệm vụ quản lý và bảo vệ vùng trời của Tổ quốc hiện nay đòi hỏi bộ đội Ra đa phải không ngừng nêu cao tinh thần cảnh giác, luôn chủ động phát hiện và thông báo kịp thời mọi hành động xâm phạm đường không của kẻ thù; cùng với các lực lượng khác thực hiện thắng lợi nhiệm vụ tác chiến bảo vệ chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc. Để thực hiện tốt vấn đề đó, bộ đội Ra đa phải được tập trung xây dựng vững mạnh về mọi mặt, đáp ứng yêu cầu  của các loại hình tác chiến phòng không, nhất là tác chiến phòng không trong chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao; luôn nâng cao khả năng cảnh giới, quản lý vùng trời, không để Tổ quốc bị bất ngờ vì các tình huống trên không; góp phần tích cực vào xây dựng Quân chủng PK - KQ thực sự là lực lượng nòng cốt trên mặt trận đối không và thế trận phòng không nhân dân bảo vệ Tổ quốc.

Trước hết, Quân chủng PK - KQ tập trung xây dựng bộ đội Ra đa vững mạnh về chính trị và tổ chức. Do tính chất, đặc điểm của một đơn vị làm nhiệm vụ cảnh giới, quản lý vùng trời của Tổ quốc, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, chiến sĩ phải có lập trường quan điểm vững vàng, ý thức cảnh giác cao; tích cực học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, bảo đảm hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Chính vì vậy, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng của các đơn vị cần tập trung nâng cao nhận thức cho các đối tượng về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, nhiệm vụ của quân đội, của Quân chủng và của đơn vị;  truyền thống vẻ vang của Quân chủng, của bộ đội Ra đa anh hùng; âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam. Thông qua đó, làm cho mọi người nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của bộ đội Ra đa trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới; đồng thời, củng cố niềm tin vào khả năng đánh thắng kẻ địch bằng vũ khí, trang bị hiện có; từ đó xây dựng ý chí, quyết tâm, khắc phục mọi biểu hiện mơ hồ, chủ quan, mất cảnh giác, hoặc bi quan, dao động trong quá trình thực hiện nhiệm vụ… 

Do bộ đội Ra đa thường xuyên hoạt động ở những nơi khó khăn, phân tán, nên cùng với việc xây dựng yếu tố con người, Quân chủng cần tập trung nâng cao chất lượng, phát huy vai trò của các tổ chức trong lãnh đạo, chỉ huy, quản lý bộ đội thực hiện nhiệm vụ. Việc xây dựng các tổ chức vừa phải bảo đảm tinh gọn, thống nhất từ trên xuống dưới, vừa phù hợp với yêu cầu xây dựng quân đội trong tình hình mới, đủ sức lãnh đạo, chỉ đạo công tác tác chiến, huấn luyện, xây dựng và phát triển lực lượng Ra đa. Trong quá trình kiện toàn tổ chức, các đơn vị cần quan tâm xây dựng chi bộ các đài, trạm trong sạch, vững mạnh, không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ. Qúa trình xây dựng các tổ chức đảng luôn phải đồng bộ, thống nhất với sự điều chỉnh về tổ chức lực lượng, biên chế của các đơn vị. Việc duy trì nền nếp, chế độ sinh hoạt Đảng, sinh hoạt của các tổ chức quần chúng phải luôn đi đôi với thực hiện nền nếp, chế độ công tác huấn luyện, xây dựng nếp sống chính quy, rèn luyện kỷ luật, tác phong. Các cấp uỷ cần  thường xuyên quan tâm đến đội ngũ cán bộ ở các đài, trạm Ra đa; làm tốt công tác tư tưởng, chính sách, thực hiện luân chuyển đối với những cán bộ đã qua nhiều năm công tác ở những địa bàn khó khăn, độc hại. Để tạo điều kiện cho cán bộ, chiến sĩ hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ, các đơn vị cần tập trung bảo đảm tốt đời sống vật chất, tinh thần, đẩy mạnh tăng gia, chăn nuôi, duy trì cơ sở hậu cần tại chỗ; thực hiện nghiêm Quy chế dân chủ ở cơ sở; tăng cường đoàn kết quân - dân; xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.

Quân chủng PK - KQ xác định, nhiệm vụ trọng tâm hiện nay của bộ đội Ra đa là xây dựng trường Ra đa theo hướng tập trung, thống nhất trên phạm vi toàn quốc. Trên cơ sở nắm vững nguyên tắc “Bí mật, vững chắc, liên hoàn và có chiều sâu”, Quân chủng tiếp tục nghiên cứu, chỉ đạo hoàn chỉnh trường Ra đa bảo đảm độ khép kín, bao trùm toàn bộ lãnh thổ quốc gia và vùng trời trách nhiệm; vừa bảo đảm quản lý tốt vùng trời, vừa có khả năng phát hiện, thông báo, báo động từ xa. Bên cạnh đó, Quân chủng chú ý khai thác mọi khả năng của các lực lượng trinh sát trên không, tạo thành mạng cảnh giới, quản lý vùng trời thống nhất. Đối với lực lượng Ra đa cảnh giới, Quân chủng chỉ đạo phải hiện đại hoá khí tài, trang bị, tự động hoá xử lý và truyền dữ liệu ra đa, mở rộng khả năng quản lý vùng trời trên các hướng. Với lực lượng trinh sát quang học trong toàn quân, cần có những quy định chặt chẽ về biên chế, trang bị, tổ chức trực ban, kịp thời phát hiện, thông báo và hoà mạng tình báo để tham gia cảnh giới, quản lý vùng trời. Với các Cụm trinh sát vô tuyến điện, cần nghiên cứu tổ chức các trạm định hướng, thiết bị và nhân viên giải mã để định vị mục tiêu; hiệp đồng thu, nhận thông tin từ các lực lượng có liên quan để nâng cao khả năng quản lý hoạt động trên không. Ngoài ra, Quân chủng chú ý phối hợp với Ra đa của Hàng không dân dụng, Ra đa Hải quân để khai thác thông tin tình báo ra đa chặt chẽ và hiệu quả. Cùng với đó, Quân chủng tập trung cải tiến, nâng cấp, đổi mới trang bị và phương thức hoạt động của mạng thu tình báo Phòng không, các phương tiện sở chỉ huy; xây dựng, bổ sung kế hoạch, phương án bố trí lực lượng Ra đa nhằm phát hiện, thông báo mục tiêu theo cả ba tầng (thấp, trung, cao); tổ chức cho bộ đội huấn luyện thu hồi, triển khai nhanh và khai thác hết tính năng của các loại ra đa, sử dụng thành thạo các phương tiện hiện có và khai thác có hiệu quả trang thiết bị mới; nghi binh, ngụy trang, cơ động lực lượng, đối phó với các phương thức tiến công đường không bằng vũ khí công nghệ cao của địch…

Để bộ đội Ra đa đủ sức hoàn thành nhiệm vụ, Quân chủng phải từng bước củng cố, hiện đại hoá lực lượng, phương tiện cảnh giới, quản lý vùng trời; trong đó, phải nghiên cứu, xây dựng một chiến lược phát triển Ra đa cảnh giới phù hợp với điều kiện cụ thể của đất nước. Trước hết, các trạm, đài Ra đa thường xuyên coi trọng phát huy yếu tố con người, khơi dậy ý thức, trách nhiệm, tính chủ động, sáng tạo của cán bộ, chiến sĩ trong bảo quản, bảo dưỡng, củng cố, duy trì hoạt động của các loại ra đa hiện có; cải tiến, khai thác, làm chủ các khí tài ra đa mới. Ngành Kỹ thuật của Quân chủng, mà trực tiếp là Phòng Ra đa phải làm tốt công tác chỉ đạo, duy trì nghiêm nền nếp, chế độ công tác kỹ thuật; quản lý toàn diện về số lượng, chất lượng, trạng thái, tính đồng bộ của các trang, thiết bị, khí tài ra đa; kịp thời phát hiện và khắc phục những hỏng hóc, sửa chữa, tăng hạn sử dụng; thống kê, phân tích, tìm nguyên nhân, giảng bình, rút kinh nghiệm công tác bảo đảm kỹ thuật. Nhằm nâng cao khả năng sử dụng trang bị, khí tài cho bộ đội, các đơn vị cần làm tốt công tác huấn luyện, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ sử dụng các phương tiện phát hiện, thông báo thông tin tình báo cho các đối tượng, nhất là công nghệ mới, đa chức năng. Bên cạnh đó, Quân chủng có kế hoạch từng bước hiện đại hoá khí tài ra đa và phương tiện truyền tình báo; nâng cấp, xây dựng các trạm ra đa ngoài biển, đảo để tăng cường khả năng quản lý vùng trời trên hướng biển,v.v.

Phát huy truyền thống anh hùng, bộ đội Ra đa tiếp tục nỗ lực phấn đấu, vượt qua khó khăn, thử thách, xây dựng lực lượng vững mạnh toàn diện, nâng cao hiệu quả thực hiện nhiệm vụ, góp phần quản lý và bảo vệ vững chắc vùng trời của Tổ quốc trong mọi tình huống.

Thiếu tướng VÕ VĂN TUẤN

Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng

Quân chủng PK-KQ