Xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, ngày 14-9-1998, Vùng 5 Cảnh sát biển chính thức được thành lập và hoạt động theo Pháp lệnh lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam. Vùng 5 Cảnh sát biển có nhiệm vụ: kiểm tra, kiểm soát theo quy định của pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế có liên quan mà Cộng hòa XHCN Việt Nam là thành viên để bảo vệ quyền chủ quyền, quyền tài phán; bảo vệ tài nguyên, phòng chống ô nhiễm môi trường; giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn; phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh chống các hoạt động buôn lậu; vận chuyển, mua bán trái phép hàng hóa, vũ khí, chất nổ, chất ma túy; tham gia tìm kiếm, cứu nạn; khắc phục sự cố trên biển; phối hợp với các đơn vị lực lượng vũ trang khác bảo vệ tài sản của Nhà nước; tính mạng, tài sản của người dân và phương tiện hoạt động hợp pháp trên vùng biển, đảo Tây Nam của Tổ quốc. Từ ngày thành lập đến nay, Vùng 5 luôn hoạt động theo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao; thực hiện tốt công tác huấn luyện chiến đấu, tuần tra, kiểm soát thực thi pháp luật trên biển, góp phần giữ gìn an ninh, trật tự, bảo vệ chủ quyền lãnh hải quốc gia tại vùng biển, đảo và thềm lục địa thuộc phạm vi Vùng quản lý.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, Đảng ủy, Chỉ huy Vùng 5 Cảnh sát biển đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan, đơn vị đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, coi đó là giải pháp quan trọng hàng đầu, nhằm làm cho cán bộ, đảng viên, chiến sĩ nhận thức sâu sắc hơn tình hình, nhiệm vụ của đất nước, của quân đội, nhất là chức năng, nhiệm vụ của Vùng trong thời kỳ mới. Qua đó, để cán bộ, chiến sĩ gắn bó với đơn vị, có ý chí, quyết tâm vượt qua khó khăn, thử thách trong tổ chức thực thi pháp luật trên biển. Do hoạt động mang tính đặc thù, từng hải đội tàu thường hoạt động độc lập, dài ngày trên biển; phạm vi đảm nhiệm rộng, trang bị thiếu đồng bộ; tiếp xúc với nhiều đối tượng, bao gồm cả tổ chức, cá nhân người nước ngoài; trực tiếp đấu tranh với nhiều loại tội phạm... Vì vậy, Vùng rất chú trọng đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục chính trị, nhằm đạt hiệu quả thiết thực.

Vùng 5 tập trung quán triệt Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa X) về Chiến lược biển, các nghị quyết của Đảng ủy Cục Cảnh sát biển, các văn bản hướng dẫn liên quan của các cấp và giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ nắm vững quan điểm của Đảng về gắn kết quốc phòng - an ninh với kinh tế biển; nắm vững các yêu cầu mới đặt ra đối với lực lượng cảnh sát biển nói chung, lực lượng Cảnh sát biển Vùng 5 nói riêng, để vận dụng vào các mặt công tác của mỗi đơn vị theo chức năng, nhiệm vụ được phân công. Cùng với đó, Vùng chú trọng bồi dưỡng, giáo dục truyền thống, phẩm chất của “bộ đội Cụ Hồ”, “Người chiến sĩ Cảnh sát biển”, giúp bộ đội có lập trường, bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức cách mạng trong sáng; không bị sa ngã trước sự cám dỗ vật chất; cảnh giác và đấu tranh có hiệu quả với các âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Đồng thời, Vùng chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, hải đội tàu chú trọng giáo dục cho bộ đội có ý thức tự giác chấp hành kỷ luật, có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ nhau trong thực hiện nhiệm vụ; chỉ đạo cấp ủy, chỉ huy đơn vị gắn kết công tác giáo dục cơ bản, giáo dục thường xuyên với định hướng tư tưởng, hướng dẫn hành động cho cán bộ, chiến sĩ; chủ động nắm và giải quyết kịp thời công tác tư tưởng, không để bị động, bất ngờ.

Những năm qua, Đảng ủy Vùng luôn chú trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng. Trong tổ chức thực hiện, Vùng chỉ đạo kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện; kết hợp giữa xây dựng đội ngũ cán bộ với xây dựng đội ngũ đảng viên; phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên; coi trọng công tác kiểm tra. Vùng luôn duy trì nền nếp chế độ sinh hoạt Đảng; thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình; thực hiện quy chế chất vấn trong sinh hoạt Đảng; quan tâm bồi dưỡng và kết nạp đảng viên... Năm 2008, qua bình xét, toàn Đảng bộ có 100% đảng viên đủ tư cách, trong đó có 74% hoàn thành tốt nhiệm vụ; 12/13 chi bộ, 8/8 chi ủy và 2/2 Đảng bộ, Đảng ủy đạt trong sạch, vững mạnh; không có tổ chức đảng yếu kém; xét đề nghị kết nạp 12 đảng viên mới, chuyển đảng chính thức cho 8 đồng chí...

Vùng thường xuyên coi trọng nâng cao chất lượng huấn luyện, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và khả năng sẵn sàng chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ, bảo đảm hoàn thành tốt nhiệm vụ thực thi pháp luật trên biển. Hằng năm, căn cứ vào mệnh lệnh huấn luyện của Cục trưởng Cục Cảnh sát biển, Đảng ủy, Chỉ huy Vùng tổ chức quán triệt cho cán bộ, chiến sĩ và chỉ đạo cơ quan, đơn vị thực hiện đúng nội dung, chương trình, thời gian huấn luyện. Trước khi bước vào huấn luyện, các cơ quan, đơn vị, hải đội tàu làm tốt công tác chuẩn bị, bao gồm: bồi dưỡng cán bộ, thống nhất quy trình thông qua bài giảng, chuẩn bị vật chất cho huấn luyện… Trong huấn luyện, Vùng chú trọng bám sát phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc”, đảm bảo huấn luyện toàn diện, có trọng tâm, đồng bộ, chuyên sâu, phục vụ cho nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu và thực thi pháp luật trên biển. Quá trình huấn luyện, Vùng tập trung bồi dưỡng, huấn luyện cho bộ đội những kiến thức về biển, đảo; pháp luật Việt Nam và công ước quốc tế về biển; chú trọng huấn luyện chuyên ngành hàng hải, trinh sát và luyện tập các phương án chiến đấu, cách xử lý các tình huống trên biển cho cán bộ, chiến sĩ. Chú trọng kỹ thuật, chiến thuật, bồi dưỡng nâng cao trình độ vi tính, ngoại ngữ; kết hợp huấn luyện với xây dựng nền nếp chính quy, rèn luyện kỷ luật... Một nét mới trong huấn luyện là kết hợp giữa huấn luyện với thực hiện nhiệm vụ trên biển. Sau mỗi đợt công tác, Vùng tổ chức rút kinh nghiệm một cách nghiêm túc, chặt chẽ từ dưới lên. Trên cơ sở đó, bổ sung vào quá trình huấn luyện những nội dung còn thiếu, còn yếu để tổ chức huấn luyện, nâng cao trình độ quản lý, chỉ huy và tổ chức thực hiện nhiệm vụ cho bộ đội. Không những thế, Vùng còn chủ động tổ chức nghiên cứu các thủ đoạn, phương thức hoạt động của các loại đối tượng để xây dựng, bổ sung kế hoạch tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, kế hoạch chống cướp biển và các kế hoạch tác chiến. Ngoài ra, Vùng còn chủ động phối hợp với các lực lượng nắm chắc tình hình trên không, trên biển để tổ chức luyện tập các phương án sẵn sàng chiến đấu và phối hợp với các lực lượng thực thi pháp luật trên biển; thực hiện xử lý vi phạm đúng pháp luật, đúng đối sách.

Đảng ủy, chỉ huy Vùng 5 còn chỉ đạo các đơn vị, đội tàu tổ chức hướng dẫn, huấn luyện cho bộ đội nắm chắc tình hình, nắm vững phương pháp đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Chủ động phối hợp với các lực lượng và địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đối với ngư dân và trên các phương tiện thông tin. Thông qua đó, động viên, khuyến khích các ngư dân tự giác chấp hành pháp luật; đồng thời, làm “tai mắt” tại chỗ, phát hiện những hoạt động vi phạm pháp luật, xâm phạm chủ quyền vùng biển…, để thông tin kịp thời, giúp Vùng triển khai các phương án đấu tranh, nhằm thực thi nghiêm pháp luật trên biển, giữ vững an ninh, trật tự, bảo vệ vững chắc vùng biển, đảo Tây Nam của Tổ quốc. Năm 2008, Vùng tổ chức được 10 đợt tuần tra, kiểm soát, thực thi pháp luật với 5.456 hải lý; kiểm tra 140 lượt tàu; phạt 17 lượt chiếc; đấu tranh ngăn chặn và bắt giữ 14 vụ buôn lậu...; tổ chức tìm kiếm, cứu nạn được 4 tàu cá, 45 ngư dân (của 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu)... Riêng 6 tháng đầu năm 2009, kiểm tra 21 lượt phương tiện tàu, thuyền; xua đuổi 29 lượt tàu đánh cá của nước ngoài xâm phạm chủ quyền vùng biển Việt Nam; bắt giữ 5 vụ buôn lậu trên tuyến biển Kiên Giang; tổ chức tuyên truyền pháp luật cho 45 lượt tàu cá, với 135 lượt người…

Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, nhất là nhiệm vụ thực thi pháp luật trên biển, Vùng đã quan tâm chỉ đạo chặt chẽ công tác hậu cần - kỹ thuật. Mặc dù công tác bảo đảm còn nhiều khó khăn, do giá của một số mặt hàng thiết yếu (lương thực, thực phẩm) trên thị trường có nhiều biến động, nhưng ngành hậu cần của Vùng đã chủ động có giải pháp giúp các đơn vị trên bờ và hải đội tàu đi công tác dài ngày trên biển chuẩn bị đủ cơ số dự trữ lương thực, thực phẩm. Nhờ vậy, bữa ăn hằng ngày của bộ đội (nhất là đối với các đơn vị thực hiện nhiệm vụ theo hành trình tuần tra, kiểm soát, thực thi pháp luật trên biển) vẫn được duy trì ổn định và bảo đảm định lượng theo quy định; quân số khỏe bình quân đạt 98,9%. Công tác tổ chức quản lý, tiếp nhận, cấp phát nhiên liệu đúng quy định, không thâm hụt, mất mát, đáp ứng yêu cầu của hành trình công tác dài ngày trên biển. Công tác quản lý tài chính ngày càng nền nếp, phục vụ kịp thời cho các nhiệm vụ của đơn vị.

Những năm qua, chất lượng công tác bảo đảm kỹ thuật của Vùng cũng được nâng lên. Vùng thường xuyên chỉ đạo ngành Kỹ thuật bảo đảm đủ số lượng, có chất lượng các loại tàu, xe và vũ khí, trang bị kỹ thuật (VKTBKT), đáp ứng yêu cầu sẵn sàng cơ động, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ thường xuyên cũng như đột xuất. Duy trì có nền nếp chế độ bảo quản, bảo dưỡng ngày kỹ thuật, tuần kỹ thuật tại đơn vị và từng tàu. Đồng thời, đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua “Quản lý, khai thác VKTBKT tốt, bền, an toàn, tiết kiệm và An toàn giao thông”; thường xuyên kiểm tra, chấn chỉnh việc đăng ký sổ sách, mua sắm vật tư...; tổ chức bảo quản, cấp phát vật tư, thiết bị kỹ thuật một cách chặt chẽ, đúng quy định; tổ chức thi nâng bậc lương, bậc thợ; tổ chức hội thi, hội thao tàu, xe chặt chẽ, có chất lượng; gắn kết nội dung công tác kỹ thuật vào phong trào thi đua quyết thắng. Với sự nỗ lực đó, hệ số kỹ thuật bình quân VKTBKT luôn đảm bảo bằng 1; khi có lệnh, tàu, xe nhanh chóng nổ máy, cơ động thực thi pháp luật trên biển một cách hiệu quả.

Tuy nhiên, hiện tại các phương tiện, trang bị kỹ thuật của Vùng chưa đáp ứng yêu cầu tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn trong điều kiện sóng to, gió lớn trên cấp 5. Vùng mong muốn được đầu tư thêm các loại phương tiện và cơ số xăng, dầu để bảo đảm cho lực lượng cảnh sát biển Vùng 5 duy trì sự có mặt thường xuyên và thực thi pháp luật trên biển, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh hải trên vùng biển Tây Nam của Tổ quốc.

Đại tá TRẦN VĂN THÌN

Chính ủy Vùng