Trong cuộc chiến đấu chống quân Tống xâm lược, bảo vệ nền độc lập của dân tộc ở thế kỷ 11, trước sức mạnh đánh giặc ngút trời của quân và dân Đại Việt, danh tướng Lý Thường Kiệt hào sảng viết bài thơ “Nam quốc sơn hà”. Đây được xem như bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc ta, khẳng định chủ quyền dân tộc, lãnh thổ đất nước và thắng lợi tất yếu của quân và dân Đại Việt trước mọi kẻ thù xâm lược. “Bình Ngô đại cáo”, do Nguyễn Trãi thay mặt Lê Lợi soạn thảo và tuyên đọc sau cuộc kháng chiến trường kỳ chống quân Minh xâm lược, khôi phục nền độc lập dân tộc, chủ quyền của đất nước ở thế kỷ 15, được xem như bản Tuyên ngôn độc lập thứ hai. Bản tuyên ngôn này không những nhấn mạnh chủ quyền dân tộc, vị thế độc lập, bình đẳng của nước ta với các quốc gia khác, mà còn nêu rõ, nước ta “vốn xưng nền văn hiến đã lâu” nhằm làm sáng tỏ sức mạnh của nhân dân, giá trị nhân văn của việc yên dân, khoan dung với kẻ thù của các bậc minh vương. Tinh thần, truyền thống anh hùng, bất khuất của cha ông ta được các thế hệ sau kế thừa và phát huy trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược, đô hộ. Phan Bội Châu, nhà cách mạng lớn của dân tộc ta, trong cuộc vận động nhân dân đấu tranh giành độc lập đã mơ ước: sau khi lật ách thống trị của thực dân sẽ xây dựng một nước cộng hòa “Người dân ta, của dân ta. Dân là của nước, nước là của dân”. Thế nhưng, do những hạn chế khách quan của lịch sử, tư tưởng về độc lập dân tộc, quyền làm chủ đất nước của nhân dân, sự tiến bộ của xã hội... chưa thể thực hiện được đầy đủ, mà phải đến khi  lãnh tụ cách mạng Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh xác định con đường cứu nước mới, tư tưởng “dân là của nước, nước là của dân” mới được sáng tỏ và trở thành hiện thực. Con đường mà Hồ Chí Minh xác định và lựa chọn cho nhân dân phù hợp với truyền thống dân tộc, với xu thế phát triển tất yếu của thời đại: muốn cứu nước và giải phóng dân tộc, không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản.