Trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tư tưởng về xây dựng Đảng (XDĐ) giữ một vị trí vô cùng quan trọng; Người coi đó là công việc hàng đầu của Đảng ta. Bởi lẽ, Đảng ta là một đảng cầm quyền; để hoàn thành sứ mệnh vẻ vang đó, Đảng phải được xây dựng thật sự trong sạch, vững mạnh (TSVM), đủ sức lãnh đạo nhân dân ta tiến hành cách mạng XHCN thắng lợi. Người phân tích nguyên nhân, đồng thời cũng là bài học bảo đảm cho Đảng ta luôn giữ được vai trò lãnh đạo đối với toàn xã hội; đó là: “nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc”¹. Bác nhắc nhở: “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của nhân dân ta, cần phải giữ gìn sự đoàn kết thống nhất như giữ gìn con ngươi của mắt mình”². Đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự đoàn kết thống nhất trong Đảng là cơ sở để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân. Để giữ gìn sự đoàn kết thống nhất, Bác yêu cầu: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”³. Đó cũng chính là những vấn đề cơ bản thuộc về nguyên tắc tổ chức, hoạt động, quy luật phát triển của Đảng và là yêu cầu rèn luyện cán bộ, đảng viên trong suốt những năm qua.

Trong giáo dục, rèn luyện Đảng ta, Bác đặc biệt quan tâm đến mối liên hệ giữa Đảng và quần chúng trong điều kiện một đảng cầm quyền. Người cảnh báo nguy cơ quan liêu hoá, sự xa rời quần chúng của đội ngũ cán bộ, đảng viên có chức, có quyền. Vì thế, trong Di chúc, Bác nhấn mạnh: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền, mỗi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”⁴. Theo quan niệm của Bác, người cán bộ của Đảng phải có đạo đức cách mạng, vì không có đạo đức thì “dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”; các tổ chức đảng phải được xây dựng vững mạnh, mới làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình. Đặc biệt, Đảng đã thực sự cầm quyền, thì vai trò, uy tín của Đảng không phải chỉ xác lập một lần là xong, mà phải luôn được xây dựng, củng cố và hoàn thiện trong suốt tiến trình cách mạng.

 Thực hiện Di chúc của Bác, trong suốt 40 năm qua, Đảng ta luôn tập trung vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, coi đó là nhiệm vụ then chốt. Nét nổi bật trong công tác XDĐ là, Đảng đã hết sức chú trọng đến việc củng cố, giữ vững và phát huy sự đoàn kết thống nhất trong Đảng; nguyên tắc tập trung dân chủ được phát huy và có cơ chế để thực hiện; các tổ chức cơ sở đảng (TCCSĐ) được chăm lo xây dựng TSVM, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu không ngừng nâng cao; đại bộ phận cán bộ, đảng viên luôn giữ được vai trò tiền phong, gương mẫu, tận tụy với công việc, gắn bó với nhân dân, tích cực tham gia vào sự nghiệp cách mạng của Đảng... Điều đó đã làm cho Đảng ta có đủ sức mạnh để lãnh đạo nhân dân vượt qua bao gian nan, thử thách, đưa cách mạng đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

Tuy nhiên, trước tác động của những biến đổi kinh tế - xã hội trong nước và trên thế giới thời gian qua, công tác XDĐ còn bộc lộ những hạn chế, như Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX tại Đại hội X đã chỉ rõ: “Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng chưa đạt yêu cầu. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong một bộ phận cán bộ, công chức diễn ra nghiêm trọng. Nhiều TCCSĐ thiếu sức chiến đấu và không đủ năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh…”⁵. Nghị quyết Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương (khoá X) tiếp tục khẳng định: “Công tác XDĐ vẫn còn nhiều mặt hạn chế, yếu kém. Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng… vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra”⁶. Đáng chú ý là,  trong Đảng đã có một bộ phận đảng viên giảm sút ý chí chiến đấu, phai nhạt lý tưởng, dao động, giảm lòng tin vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, vi phạm nguyên tắc Đảng, tự phê bình và phê bình yếu; hiện tượng đoàn kết xuôi chiều, “bằng mặt mà không bằng lòng” trong sinh hoạt Đảng, kết quả đánh giá chất lượng TCCSĐ và đảng viên hằng năm chưa đúng thực chất còn diễn ra ở một số nơi. Thực trạng trên do nhiều nguyên nhân, song trước hết là do năng lực lãnh đạo của Đảng có mặt chưa theo kịp sự phát triển của tình hình. Mặt khác, do sự lơi lỏng trong công tác quản lý, giáo dục cán bộ, đảng viên của một số TCCSĐ; sự tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường... đã dẫn đến sự xuống cấp về đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên.

Ngày nay, yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập kinh tế thế giới đang đặt ra nhiều vấn đề đối với công tác XDĐ của Đảng ta. Để tập trung xây dựng Đảng ta vững mạnh, ngang tầm với đòi hỏi của thời kỳ mới, chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu, vận dụng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về XDĐ trong Di chúc của Người. Theo chúng tôi, cần chú trọng thực hiện tốt một số vấn đề sau:

Thứ nhất, tiếp tục củng cố, tăng cường sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Đoàn kết thống nhất trong Đảng được xây dựng trên nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Để bảo đảm giữ vững sự đoàn kết thống nhất, các tổ chức đảng cần thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, quán triệt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước cho mọi cán bộ, đảng viên, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, thống nhất trong toàn Đảng về nhận thức và hành động, nói và làm theo nghị quyết, Cương lĩnh, Điều lệ Đảng; tập trung xây dựng các cấp uỷ vững mạnh, thực sự là hạt nhân đoàn kết trong Đảng và trong xã hội; thực hiện tốt chế độ tự phê bình và phê bình, kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, chủ nghĩa cá nhân, những căn bệnh công thần, địa vị, hẹp hòi, cục bộ, kèn cựa, làm trong sạch nội bộ Đảng. Nhằm phát huy dân chủ và kỷ cương trong sinh hoạt, các tổ chức đảng cần giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy trí tuệ tập thể, đề cao trách nhiệm cá nhân, giữ vững tính tổ chức và tính kỷ luật, xây dựng lề lối làm việc khoa học, hiệu quả. Từng TCCSĐ cần tập trung xây dựng quy chế lãnh đạo, quy chế làm việc; cụ thể hoá nguyên tắc lãnh đạo tập thể, cá nhân phụ trách, chế độ và trách nhiệm của người chủ trì. Các cơ quan, đơn vị cần chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý tiêu biểu về phẩm chất, năng lực, đủ uy tín và khả năng quy tụ được sức mạnh của tập thể. Cấp uỷ các cấp cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời những biểu hiện mất đoàn kết nội bộ và nguyên nhân dẫn đến mất đoàn kết; đồng thời, giáo dục cán bộ, đảng viên không ngừng xây dựng, vun đắp cho sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận trong nhân dân.  

Thứ hai, nâng cao chất lượng các TCCSĐ, gắn với xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh. Cần đẩy mạnh việc thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 6 (khoá X) về “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên”; tập trung xây dựng các TCCSĐ vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, gắn xây dựng cấp uỷ với đội ngũ cán bộ chủ trì, đội ngũ cán bộ với đội ngũ đảng viên, xây dựng tổ chức đảng TSVM với xây dựng cơ quan, đơn vị VMTD. Cấp uỷ các cấp cần thường xuyên củng cố, kiện toàn các TCCSĐ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ; đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo theo hướng gần dân, gần cơ sở; nâng cao chất lượng nghị quyết, chú trọng vào giải quyết khâu yếu, mặt yếu, những vấn đề đang nổi cộm, gây bức xúc trong nhân dân. Trong sinh hoạt, cần nêu cao tinh thần nói thẳng, nói thật, thẳng thắn phê bình, khắc phục tình trạng nể nang, né tránh, “dĩ hoà vi quý”. Công tác cán bộ phải được tiến hành theo đúng nguyên tắc của Đảng; mọi vấn đề về công tác cán bộ đều do tập thể cấp uỷ quyết định. Việc đánh giá chất lượng tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên phải đúng thực chất, khắc phục tình trạng hình thức, bệnh thành tích đang diễn ra ở không ít các TCCSĐ. Cấp uỷ các cấp cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, chú trọng vào những lĩnh vực liên quan đến công tác tài chính, cán bộ, xây dựng cơ bản; nâng cao năng lực phát hiện và xử lý kịp thời những sai phạm về phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên trong  cơ quan, đơn vị mình. Cùng với đó, cấp uỷ, TCCSĐ các cấp cần tập trung lãnh đạo xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh, tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân; thực hiện nghiêm quy chế dân chủ cơ sở, dựa vào dân để XDĐ; có thiết chế cụ thể để nhân dân tham gia kiểm tra, giám sát, phê bình, góp ý với cấp uỷ, chính quyền về các mặt hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo và công tác quản lý, rèn luyện cán bộ, đảng viên. Các cấp uỷ cần thường xuyên quan tâm đến công tác phát triển Đảng, nhất là những địa bàn xung yếu, chưa có hoặc ít đảng viên; đồng thời, rà soát đưa những người không đủ tiêu chuẩn ra khỏi Đảng.

Thứ ba, tăng cường rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên; tích cực phòng chống tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí.Các tổ chức đảng cần chú ý xây dựng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên có lập trường, quan điểm vững vàng; luôn tiền phong, gương mẫu về phẩm chất đạo đức, lối sống; có ý thức tổ chức kỷ luật, phương pháp, tác phong công tác và năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ. Để thực hiện mục tiêu đó, các TCCSĐ cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm;  chuyển mạnh sang “làm theo”  tấm gương đạo đức của Bác, xây dựng các tiêu chí cụ thể về đạo đức cho các đối tượng, bảo đảm cho Cuộc vận động đi vào chiều sâu và mang lại hiệu quả thiết thực. Trong rèn luyện đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên, cần chú ý gắn công tác giáo dục của tổ chức với phát huy tính tự giác học tập, rèn luyện đạo đức cách mạng của từng cá nhân; cấp trên làm gương trước cấp dưới, đảng viên làm gương trước quần chúng, nâng cao tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân, đi đầu trong mọi công việc, làm việc có năng suất, hiệu quả. Nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, các cơ quan, đơn vị cần quán triệt và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí”. Các cấp cần xác định rõ “phòng” là chính, “chống” cũng là một bộ phận của phòng ngừa, trong đó “con người” được xác định là yếu tố quan trọng nhất. Các cơ quan, đơn vị cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền về phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí gắn với thực hiện nghiêm các quy chế, quy định, kỷ luật, kỷ cương, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ lề lối làm việc, phong cách ứng xử, đạo đức, lối sống của mỗi cá nhân trong từng cơ quan, đơn vị.

Thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác XDĐ gắn với đẩy mạnh “làm theo” tấm gương đạo đức của Người là thời cơ và điều kiện thuận lợi để Đảng ta tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng và củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đại tá, TS. TRẦN ĐĂNG BỘ

Viện KHXHNVQS

_____________

1, 2, 3, 4 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, tập 12, Nxb CTQG, H. 2001, tr. 497, 498.

5 - ĐCSVN -Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H. 2006, tr. 65.

6 - ĐCSVN - Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khoá X, Nxb CTQG, H. 2008, tr. 8.