Mỗi dân tộc đều có những giá trị tinh thần, truyền thống văn hoá làm động lực thúc đẩy sự phát triển của dân tộc mình qua các giai đoạn lịch sử. Nói đến giá trị tinh thần, truyền thống của dân tộc Việt Nam, là nói đến: Yêu nước, Cần cù, Anh hùng, Sáng tạo, Lạc quan, Thương người, Vì nghĩa; trong đó, yêu nước là sợi chỉ đỏ xuyên qua toàn bộ lịch sử của dân tộc Việt Nam¹. Đó là những giá trị tinh thần to lớn của dân tộc Việt Nam, được tập hợp và phát huy cao độ, tạo nên nguồn sức mạnh vô cùng to lớn để dân tộc ta làm nên những kỳ tích trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước.

Những giá trị tinh thần của các dân tộc không ngừng được bổ sung, phát triển trong các giai đoạn lịch sử. Sự bổ sung, phát triển đó vừa phản ánh ý chí vươn lên và sức sống của dân tộc, vừa tạo thêm động lực để dân tộc phát triển và đi lên trong giai đoạn lịch sử mới. Việc bổ sung và phát triển những giá trị tinh thần, nhất là những giá trị trực tiếp từ năng lực nội sinh của dân tộc, là vấn đề hết sức quan trọng tạo ra diện mạo mới của dân tộc trong những giai đoạn tiếp theo.

Đối với dân tộc Việt Nam, việc hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh - một “tài sản tinh thần to lớn của Đảng và của dân tộc ta” - là sự bổ sung, phát triển mới về chất những giá trị tinh thần Việt Nam trong thời đại mới. Tác động biện chứng của mối quan hệ giữa các yếu tố cá nhân, dân tộc và thời đại đã đưa Nguyễn Ái Quốc đến với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, từ người yêu nước trở thành người cộng sản; đã chuyển hoá những nhân tố tích cực, tiến bộ, những giá trị tinh thần của dân tộc và nhân loại thành một hệ thống tư tưởng mới phù hợp với thời đại mới - tư tưởng Hồ Chí Minh. Đảng ta đã chính thức ghi vào Cương lĩnh và Điều lệ Đảng: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động”²; đồng thời, khẳng định: “Tư tưởng Hồ Chí Minh soi sáng cho cuộc đấu tranh của nhân dân ta giành thắng lợi, là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc ta”³.

Lịch sử dân tộc Việt Nam trong những thập kỷ đầu của thế kỷ XX đã diễn ra sự “sàng lọc lịch sử” mạnh mẽ các trào lưu tư tưởng và các giá trị tinh thần. Đến năm 1930, vượt qua sự “sàng lọc lịch sử” ấy, tư tưởng Hồ Chí Minh đã khẳng định vị trí, vai trò của mình trong xã hội Việt Nam; khẳng định giá trị to lớn đối với sự phát triển của dân tộc Việt Nam. Sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và đảm nhận trọng trách trước lịch sử, dân tộc ta đã chính thức lựa chọn chủ nghĩa Mác - Lê-nin, đã đi theo con đường cách mạng vô sản, con đường độc lập dân tộc gắn liền với CNXH. Sự lựa chọn lịch sử này đã làm cho dân tộc Việt Nam hoà nhịp vào dòng chảy chung của lịch sử nhân loại, bắt nhịp vào xu thế phát triển của thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên CNXH sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại năm 1917. Hiểu hết ý nghĩa của giai đoạn diễn ra sự “sàng lọc lịch sử” dữ dội ấy, mới thấy rõ hơn giá trị to lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với sự phát triển của lịch sử dân tộc. Từ đây, con đường phát triển của dân tộc Việt Nam được dẫn dắt và soi sáng bởi tư tưởng Hồ Chí Minh.

Như vậy, ngay từ năm 1930, dân tộc ta, nhân dân ta đã lựa chọn độc lập dân tộc và CNXH là con đường, phương hướng và mục tiêu phát triển của mình trong thời đại mới. Đó còn là sự thừa nhận trên thực tế tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần của dân tộc, mặc dù, trong những năm gần đây chúng ta mới chính thức đưa ra quan niệm về tư tưởng Hồ Chí Minh, mới đánh giá tư tưởng đó là “tài sản tinh thần to lớn” của dân tộc ta và của Đảng ta. Dân tộc, nhân dân ta và đất nước ta đã sản sinh ra tư tưởng Hồ Chí Minh; và chính tư tưởng Hồ Chí Minh, đến lượt mình, lại là giá trị tinh thần, tài sản tinh thần to lớn, tạo động lực và diện mạo mới cho sự phát triển của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới. Đó là mối quan hệ biện chứng, thống nhất giữa tư tưởng Hồ Chí Minh và sự phát triển của dân tộc ta, của đất nước ta trong sự vận động của lịch sử Việt Nam hiện đại.

Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành trên nền tảng thế giới quan và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin; là sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào điều kiện cụ thể Việt Nam, phù hợp với lịch sử và văn hoá Việt Nam, xuất phát từ đất nước và con người Việt Nam, nhằm giải đáp những nhu cầu bức thiết và cơ bản của sự phát triển dân tộc Việt Nam trong bối cảnh lịch sử mới. Tư tưởng Hồ Chí Minh, mà cốt lõi là độc lập dân tộc gắn liền với CNXH không những có ý nghĩa củng cố, nâng cao về chất những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, mà còn đem đến cho dân tộc ta giá trị tinh thần to lớn, tạo động lực phát triển mới, đưa cách mạng Việt Nam không ngừng tiến lên, đạt được những thắng lợi lịch sử có tầm thời đại.

Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, nhân dân lao động Việt Nam từ thân phận người nô lệ đã trở thành người làm chủ và tổ chức, xây dựng xã hội mới. Với ý chí “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, nhân dân ta đã đánh thắng hai đế quốc to, trở thành dân tộc tiêu biểu cho lương tri nhân loại trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân cũ và mới ở thế kỷ XX. Ngày nay, dân tộc Việt Nam đang vững bước đi lên với một tư thế mới, tư thế của những người làm chủ và biết làm chủ vận mệnh của mình. Gần tám thập kỷ qua, ngọn cờ độc lập dân tộc và CNXH do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta giương cao đã đem lại cho dân tộc ta tư thế ấy. Uy tín, vị thế đất nước và mối quan hệ bầu bạn của Việt Nam với cộng đồng quốc tế có được như ngày hôm nay là nhờ những thắng lợi vĩ đại, huy hoàng của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng và chấn hưng đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, được dẫn dắt và soi sáng bởi ngọn cờ của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh.

Giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam và xã hội Việt Nam là không thể phủ nhận. Mọi người dân Việt Nam, bằng chính trải nghiệm trong cuộc sống của mình, đều cảm nhận một cách rõ ràng những giá trị tinh thần to lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh. Rằng, chính tư tưởng Hồ Chí Minh mới là tư tưởng đem đến cho dân tộc ta ánh sáng của con đường phát triển mới; chính Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam mới là người đem đến cho nhân dân ta không chỉ độc lập, tự do, quyền làm chủ, mà còn cơm ăn, áo mặc, học hành, việc làm... Chỉ có kiên định và đi theo tư tưởng Hồ Chí Minh, thì nhân dân ta mới thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”; đất nước ta mới có thể “sánh vai cùng các nước trên thế giới trong nhịp bước khẩn trương của thời đại”⁴.

Tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và của dân tộc ta không phải ở câu chữ, mỹ từ; nội dung của tư tưởng đó được thể hiện cụ thể và sinh động trong cuộc sống hiện thực, thông qua hoạt động thực tiễn, hoạt động đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, của dân tộc Việt Nam. Ngày nay, tư tưởng Hồ Chí Minh đang dẫn dắt nhân dân ta quyết tâm đẩy mạnh sự nghiệp CNH,HĐH đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X và hướng tới Đại hội XI của Đảng. Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" đang được đẩy mạnh trong xã hội ta là nhằm tiếp tục hiện thực hoá những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong đời sống của mọi tầng lớp nhân dân, tạo động lực tinh thần mới cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Hiện nay, các thế lực thù địch đang đẩy mạnh chiến dịch chống phá Đảng ta, chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Chúng triệt để lợi dụng các phương tiện thông tin, truyền thông hiện đại, nhất là INTERNET để tuyên truyền các quan điểm thù địch, sai trái, xuyên tạc đường lối, chủ trương của Đảng; xuyên tạc, bóp méo tư tưởng Hồ Chí Minh, hòng đối lập tư tưởng Hồ Chí Minh với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, làm cho tư tưởng Hồ Chí Minh xa lạ với dân tộc, không phù hợp với sự phát triển của đất nước... Bởi vậy, nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta hiện nay là phải tiếp tục “Kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH. Vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong hoạt động của Đảng”⁵. Sự kiên định đó không phải chỉ là sự biểu hiện tình cảm cách mạng, sự trung thành với truyền thống lịch sử của dân tộc, mà còn xuất phát từ chính bản chất khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, dựa trên sự phân tích bối cảnh trong nước, quốc tế một cách tỉnh táo và đúng đắn. Kiên định con đường XHCN, đi tiếp con đường đó dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh là giải pháp tổng quát đúng đắn nhất để xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, văn minh, nhân dân Việt Nam thực sự tự do, ấm no, hạnh phúc. Đó chính là sự phát huy “tài sản tinh thần to lớn” của dân tộc ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN hôm nay.

Với thế và lực của đất nước ta hiện nay, với sức mạnh thống nhất của khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, được soi sáng bởi tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất định chúng ta sẽ tận dụng được thuận lợi, tranh thủ được thời cơ, vượt qua khó khăn, thách thức, thực hiện thắng lợi những mục tiêu theo con đường mà Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và dân tộc ta đã lựa chọn.

Đại tá, PGS, TS. NGUYỄN MẠNH HƯỞNG

Viện KHXHNVQS-BQP

_______________

1- Trần Văn Giàu - Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam, Nxb KHXH, H, 1980, tr. 94.

2- ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb ST, H. 1991, tr. 127.

3- ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb CTQG, H. 2001, tr. 84.

4- ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H. 2006, tr. 139.

5- ĐCSVN - Sđd, tr. 131.