Nhằm nâng cao khả năng phòng thủ của đất nước, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc (BVTQ) trong tình hình mới, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra chủ trương chiến lược xây dựng tỉnh (thành phố) thành khu vực phòng thủ (KVPT) vững chắc. KVPT được tổ chức theo địa giới hành chính, là bộ phận hợp thành của nền quốc phòng toàn dân, được xây dựng vững mạnh về mọi mặt, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp tại chỗ, đối phó thắng lợi với mọi tình huống, cả trong thời bình và thời chiến, bảo vệ địa bàn, BVTQ. Đây là sự sáng tạo trong tư duy mới về quốc phòng - an ninh (QP-AN) của Đảng ta, dựa trên cơ sở kinh nghiệm trong lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc, khả năng của mỗi tỉnh (thành phố), trước âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch và nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới.

Quán triệt và thực hiện chủ trương trên, mà trực tiếp là Nghị quyết số 02/NQ-TW (7-1987) của Bộ Chính trị (khóa VI) và Chỉ thị số 56/CT-HĐBT (3-1989) của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) về xây dựng tỉnh (thành phố) thành KVPT vững chắc, những năm qua, tỉnh Tuyên Quang đã vận dụng sáng tạo lý luận, tập trung xây dựng tỉnh thành KVPT vững chắc; coi đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của Đảng bộ, chính quyền, lực lượng vũ trang (LLVT) và nhân dân trong tỉnh. Nghị quyết Đại hội XI của Đảng bộ tỉnh xác định nhiệm vụ: “Xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân (QPTD), thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân vững mạnh, xây dựng tỉnh Tuyên Quang thành KVPT vững chắc, nhằm ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn, lật đổ của các thế lực thù địch…”. Theo đó, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng KVPT tỉnh, do đồng chí Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh trực tiếp làm Trưởng ban và lập kế hoạch số 1410/KH-QS về xây dựng KVPT tỉnh; trong đó, xác định nội dung xây dựng KVPT tỉnh vững mạnh toàn diện: về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, QP-AN,... Đồng thời, chỉ đạo huyện Yên Sơn tiến hành làm điểm để rút kinh nghiệm chung.

Trong KVPT thì xây dựng tiềm lực chính trị-tinh thần có ý nghĩa hết sức quan trọng, được xác định là gốc, là cơ sở. Nhận thức rõ điều đó, Tỉnh đã chú trọng chăm lo xây dựng, củng cố hệ thống chính trị các cấp, nhất là cấp cơ sở ở vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn, thuộc các huyện Na Hang, Chiêm Hóa…; thường xuyên quán triệt sâu sắc quan điểm “dựa vào dân, lấy dân làm gốc”, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc trên cơ sở tích cực giải quyết những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH), như: hiện tượng tham nhũng, quan liêu của một số cán bộ, khiếu kiện về đất đai giải phóng mặt bằng... Công tác giáo dục QP-AN được triển khai đạt hiệu quả cao ở cả 3 khối: bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho các đối tượng cán bộ, đảng viên; giáo dục QP-AN cho học sinh, sinh viên và giáo dục QP-AN cho toàn dân. Đến nay, Tỉnh đã mở được 444 lớp bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho 27.401 lượt người; trong đó có 07 lớp cho 222 chức sắc, chức việc các tôn giáo và 01 lớp cho 34 già làng, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số. Giáo dục QP-AN cho học sinh, sinh viên được triển khai ở 33/33 trường trung học phổ thông, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề với tổng số 321.755 em, đạt tỷ lệ 96,38%, đảm bảo đúng chương trình, nội dung, thời gian quy định. Giáo dục QP-AN cho toàn dân được thực hiện bằng nhiều biện pháp phong phú, như: thông qua hệ thống báo, đài phát thanh, truyền hình của tỉnh, đài truyền thanh cơ sở, tổ chức đoàn thể ở địa phương và kết hợp trong lễ hội truyền thống của các dân tộc,… Nội dung tuyên truyền tập trung nâng cao nhận thức cho nhân dân về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, về âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch; qua đó, tạo sự đồng thuận giữa Đảng, chính quyền và nhân dân trong việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và BVTQ.

Sau 20 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, tiềm lực kinh tế của KVPT Tuyên Quang được nâng cao. Năm 2008, tuy bị ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, nhưng tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh vẫn đạt 13,8%; nhiều chỉ tiêu KT-XH vượt mức đề ra, như: trồng rừng đạt 12.235 ha; so với năm 2007, giá trị sản xuất công nghiệp tăng 25,62%, sản xuất nông, lâm, thủy sản tăng 7,07%; dịch vụ tăng 14,5%... Các chương trình, dự án phát triển KT-XH của Chính phủ và của tỉnh, như: Dự án 327, Dự án 135,... đạt hiệu quả cao, đã tạo ra thế và lực tại chỗ cho KVPT địa phương, tạo điều kiện xây dựng KVPT "Tự chủ, tự lực, tự cường". Đáng chú ý là, việc quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH, nhất là phát triển các khu công nghiệp tập trung, hệ thống đường giao thông, cầu, bến vượt, kênh mương, hồ chứa nước… đều được nghiên cứu kỹ, có tính đến yêu cầu về QP-AN, được cơ quan quân sự thẩm định trước khi trình phê duyệt, bảo đảm không những không ảnh hưởng mà còn góp phần tăng cường thế trận của KVPT.

Lý luận và thực tiễn đã khẳng định: cơ sở (xã, phường, thị trấn) là nền tảng của thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân. Đối với Tuyên Quang do đặc điểm là địa bàn miền núi, với 22 dân tộc cùng sinh sống, trong đó 52% là người dân tộc thiểu số, hiện vẫn còn 34 xã đặc biệt khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo gần 20%; đời sống văn hóa chưa cao, một số tập tục mê tín dị đoan, hiện tượng di, dịch cư tự do còn tồn tại… nên xây dựng cơ sở xã, phường vững mạnh toàn diện luôn là giải pháp cơ bản để tỉnh phát huy sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân. Thực tế cho thấy, các thế lực thù địch thường lợi dụng địa bàn vùng sâu, vùng xa, nơi còn nhiều khó khăn để truyền đạo trái pháp luật, kích động, lừa bịp, lôi kéo, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân; điển hình tà đạo Dương Văn Mình vẫn lén lút hoạt động ở một số địa bàn. Vì vậy, Tỉnh chủ trương ưu tiên phát triển văn hóa-xã hội ở cơ sở, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Theo đó, sự nghiệp giáo dục-đào tạo được đẩy mạnh, nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho sự nghiệp xây dựng và BVTQ (đến nay, đã đạt phổ cập giáo dục trung học cơ sở); mạng lưới y tế phát triển đều khắp (đã xây dựng được 4 phòng khám đa khoa trong các căn cứ chiến đấu, 3 phòng khám trong căn cứ hậu phương); hoạt động văn hóa-thông tin luôn bám sát nhiệm vụ chính trị, hướng mạnh về cơ sở; các chính sách xã hội luôn hướng tới mục tiêu xây dựng xã hội “công bằng, dân chủ, văn minh”, thường xuyên được thực hiện thông qua các chương trình, cuộc vận động, phong trào cụ thể, như: “Xóa đói, giảm nghèo”, “Đền ơn, đáp nghĩa”, “Toàn dân làm kinh tế giỏi, làm giàu hợp pháp”...

KVPT tỉnh được cấu thành từ hệ thống các KVPT huyện, trên cơ sở “thế trận làng, xã”, được tổ chức chặt chẽ, xây dựng, phát triển toàn diện, trong đó quân sự và an ninh là nòng cốt, trực tiếp tạo ra sức mạnh của KVPT. Vì vậy, Tuyên Quang coi trọng xây dựng cả lực lượng quốc phòng và thế trận quốc phòng, tạo thế phòng thủ vững chắc trên từng địa bàn. Cơ quan quân sự các cấp thường xuyên được củng cố, kiện toàn về số lượng, có chất lượng ngày càng cao, đủ năng lực làm tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác quốc phòng, quân sự. LLVT địa phương được xây dựng ngày càng vững mạnh, thường xuyên phối hợp với Công an thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; gắn xây dựng thế trận QPTD với thế trận an ninh nhân dân trên từng địa bàn. Lực lượng dự bị động viên (DBĐV) và dân quân, tự vệ (DQTV) được tổ chức và hoạt động đúng quy định, phù hợp với đặc điểm địa phương. Để xây dựng vững mạnh, Tỉnh tập trung quán triệt và thực hiện tốt Chỉ thị số 16-CT/TW ngày 05-12-2002 của Ban Bí thư Trung ­ương (khoá IX) “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV trong tình hình mới”, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của cấp uỷ, chính quyền các cấp. Lực lượng DBĐV được sắp xếp đủ các đầu mối, có tỷ lệ đúng chuyên nghiệp quân sự đạt 81,7%. Tổ chức dân quân được thành lập ở 100% cơ sở xã, phường, thị trấn; các cơ quan, đơn vị tổ chức tự vệ theo quy định của Pháp lệnh về DQTV; tỷ lệ DQTV so với dân số đạt 1,71%. Tỷ lệ đảng viên trong DQTV đạt 22,4%; đội ngũ cán bộ xã đội trưởng, phường đội trưởng, chỉ huy trưởng tự vệ 100% là đảng viên, có 76,1% tham gia cấp ủy. Chất lượng chính trị, huấn luyện, trình độ sẵn sàng chiến đấu của lực lượng DBĐV và lực lượng DQTV ngày càng được nâng cao. Hai lực lượng này đã tham gia tích cực, có hiệu quả vào nhiệm vụ giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và phòng chống thiên tai ở địa phương, cơ sở.

Tuyên Quang có vị trí chiến lược đối với Quân khu 2 và cả nước, là “vùng đệm” về QP-AN đối với tuyến biên giới phía Bắc. Trong kháng chiến chống Pháp, Tuyên Quang là “Thủ đô” kháng chiến, là căn cứ địa cách mạng. Nhận thức rõ vị trí chiến lược đó, cùng với xây dựng LLVT vững mạnh, Tỉnh luôn quan tâm đầu tư xây dựng các công trình phòng thủ. Trong điều kiện còn khó khăn, Tỉnh chủ trương từng bước cải tạo, củng cố, nâng cấp hệ thống công trình quốc phòng, coi trọng việc tận dụng hệ thống cơ sở hạ tầng của địa phương, tích cực cải tạo địa hình, hang động, kết hợp với làm mới công sự, trận địa theo phương án, kế hoạch, tạo thành thế trận liên hoàn, vững chắc trong KVPT, nhất là ở KVPT then chốt, căn cứ chiến đấu, sở chỉ huy các cấp...

Trải qua 20 năm xây dựng, KVPT Tuyên Quang có bước phát triển mới ngày càng vững chắc. Tuy nhiên, so với yêu cầu vẫn còn những khó khăn, hạn chế. Một số cán bộ nhận thức chưa đầy đủ về ý nghĩa chiến lược, nội dung và tầm quan trọng của KVPT. Sự kết hợp giữa phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN ở một số địa phương chưa chặt chẽ, hiệu quả chưa cao; việc tận dụng kết quả của quá trình CNH,HĐH cho tăng cường tiềm lực QP-AN chưa tương xứng; vận dụng cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác quốc phòng, quân sự theo tinh thần Nghị quyết 02 của Bộ Chính trị ở một số địa phương, cơ sở còn hạn chế... Đó cũng là những vấn đề mà Tuyên Quang tiếp tục nghiên cứu, vận dụng lý luận chung, tìm cách làm sáng tạo, phù hợp với đặc điểm, điều kiện riêng của địa phương để xây dựng tỉnh thành KVPT vững chắc.

Quán triệt và thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW, ngày 22-9-2008 của Bộ Chính trị và Nghị định số 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ về xây dựng KVPT, thời gian tới, cơ quan quân sự các cấp của tỉnh cần tập trung nâng cao hiệu quả tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác xây dựng KVPT. Tiếp tục thực hiện tốt công tác giáo dục QP-AN; gắn phát triển KT-XH với tăng cường, củng cố QP-AN, thực hiện mỗi bước phát triển KT-XH là một bước tăng cường tiềm lực QP-AN. Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; trong đó, chú trọng bảo tồn và phát huy truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc thiểu số. Có chính sách khuyến khích, hỗ trợ con em đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng căn cứ cách mạng tích cực học tập nâng cao trình độ mọi mặt, nhất là kiến thức văn hóa. Xây dựng LLVT vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; thực hiện nghiêm túc chế độ huấn luyện, xây dựng nền nếp chính quy; đặc biệt là đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, thường xuyên luyện tập các phương án tác chiến, diễn tập KVPT, diễn tập chiến đấu trị an, chống, chữa cháy rừng-bảo vệ rừng… Đồng thời, tích cực tham gia phòng chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai, góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược trên địa bàn tỉnh.

Đại tá TIÊU XUÂN HỒNG

Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy

Chỉ huy trưởng BCHQS Tỉnh