Ấn phẩm tạp chí in

QPTD -Thứ Năm, 08/12/2011, 00:00 (GMT+7)
Tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy, đổi mới phương thức quản lý, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh

Cách đây 61 năm, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Hồ Chủ tịch, nhân dân ta đã anh dũng đứng lên giành chính quyền từ tay phát xít Nhật, chấm dứt ách nô lệ trăm năm của thực dân, đế quốc, đoạn tuyệt với sự thống trị ngàn năm của chế độ phong kiến, đồng thời mở ra chương mới cho lịch sử dân tộc Việt Nam - đất nước được tự do, độc lập, người dân thực sự trở thành người làm chủ đất nước.

Sau khi giành được chính quyền, Đảng và Bác Hồ đã kịp thời lãnh đạo đất nước bắt tay vào việc xây dựng, củng cố và bảo vệ chính quyền non trẻ. Từ khi ra đời, Nhà nước ta đã mang bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc – một nhà nước thực sự của dân, do dân và vì dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng. 61 năm qua, bộ máy Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (trước đây), Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam (ngày nay) đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, phát huy tốt vai trò, chức năng là công cụ quản lý, điều hành đất nước. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, bộ máy chính quyền Nhà nước từ Trung ương đến các địa phương đã được xây dựng phù hợp với đặc điểm, tình hình, nhiệm vụ của cách mạng trong thời chiến; phát huy cao độ bản chất cách mạng, tuyệt đối trung thành với lợi ích giai cấp và dân tộc; nắm vững và kiên trì đường lối kháng chiến kiến quốc của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của các ngành, các cấp, lực lượng vũ trang và nhân dân, đưa cuộc kháng chiến của dân tộc ta đến thắng lợi hoàn toàn. Từ khi cả nước thống nhất, đi lên CNXH, Nhà nước ta từ chỗ chủ yếu đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ của kháng chiến đã từng bước kiện toàn, đổi mới cả về tổ chức bộ máy, phương thức hoạt động, phong cách và tác phong công tác, bắt nhịp với những yêu cầu mới ngày càng cao của công việc quản lý, điều hành đất nước, tiến hành đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Đặc biệt, trong 20 năm đổi mới vừa qua, việc xây dựng Nhà nước đã quán triệt nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, thực hành dân chủ, phát huy tính sáng tạo của nhân dân; tham khảo và vận dụng có chọn lọc lý luận xây dựng nhà nước pháp quyền của các nước tiên tiến trên thế giới vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, phù hợp với hoàn cảnh thực tiễn và yêu cầu của đổi mới. Do đó, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên cả ba lĩnh vực lập pháp, hành pháp và tư pháp. Quốc hội đã có những bước tiến quan trọng trong hoạt động lập pháp, thảo luận và biểu quyết các vấn đề hệ trọng của đất nước; bổ sung và hoàn chỉnh nhiều văn bản luật pháp; hoạt động ngày càng thường xuyên, dân chủ, thẳng thắn, thiết thực hơn. Bộ máy Chính phủ và cơ quan chính quyền các cấp ở các địa phương được kiện toàn mạnh mẽ về tổ chức, điều hành ngày càng kịp thời, hiệu quả. Quản lý nhà nước bằng pháp luật được tăng cường; cải cách hành chính cũng có những bước tiến đáng kể về thể chế, tổ chức bộ máy và phương thức hoạt động; xác định ngày càng rõ hơn thẩm quyền và mối quan hệ giữa các cơ quan Chính phủ, các bộ, tổng cục và chính quyền các địa phương. Chức năng, nhiệm vụ, phương thức hoạt động của các cơ quan tư pháp cũng ngày càng được phân định rõ,  thể hiện ngày càng tốt hơn tính nghiêm minh, công bằng, công khai của pháp luật,v.v.
Tuy nhiên, bên cạnh những tiến bộ đó, tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước ta còn một số khâu chậm đổi mới. “Quốc hội còn lúng túng trong việc thực hiện chức năng giám sát. Bộ máy quản lý nhà nước các cấp, nhất là ở cơ sở còn yếu kém. Tình trạng nhũng nhiễu, cửa quyền, thiếu trách nhiệm ở một bộ phận công chức, nhất là ở các cơ quan trực tiếp giải quyết công việc của dân và doanh nghiệp, chậm được khắc phục. Mô hình tổ chức chính quyền địa phương nhất là tổ chức hội đồng nhân dân, còn những điểm bất hợp lý. Cải cách hành chính chưa đạt yêu cầu... Dân chủ trong xã hội còn bị vi phạm. Kỷ cương, kỷ luật ở nhiều nơi không nghiêm”1. “Nạn tham nhũng trong hệ thống chính trị còn trầm trọng; bệnh cục bộ, bản vị, địa phương phát triển khá phổ biến”2. Những hạn chế, yếu kém đó tác động tiêu cực đến vai trò lãnh đạo của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của Nhà nước, suy giảm lòng tin của một bộ phận nhân dân.
Sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở rộng hội nhập  quốc tế nhằm thực hiện có hiệu quả cao hai nhiệm vụ chiến lược của đất nước hiện nay đang tiếp tục đặt ra những yêu cầu bức thiết phải tập trung mọi nỗ lực xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN. Đó là một Nhà nước thực sự của dân, do dân và vì dân, bảo đảm hoạt động đúng theo nguyên tắc “tất cả quyền lực nhà nước đều thuộc về nhân dân; quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan trong việc thực hiện quyền lập pháp , hành pháp và tư pháp”3. Đó là một Nhà nước hoạt động có hiệu lực và hiệu quả cao; chủ động, tích cực bài trừ quan liêu, tham nhũng, bảo đảm sự trong sạch của bộ máy; có đội ngũ cán bộ, công chức mẫn cán, am hiểu, thành thạo công việc, có bản lĩnh chính trị vững vàng, không tham của công làm của tư, không sa đọa về phong cách, tác phong, lối sống. Đó là một Nhà nước thực sự đại diện cho nhân dân trong thực thi quyền làm chủ, là chỗ dựa và nơi gửi gắm niềm tin của nhân dân.
Thực hiện điều đó là cả một quá trình, đòi hỏi phải được tiến hành với một quyết tâm rất lớn, sự chỉ đạo chặt chẽ, thống nhất và triển khai đồng bộ từ trên xuống dưới. Đặc biệt, các cấp ủy Đảng, chính quyền từ Trung ương đến cơ sở cần coi đó là một nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, phải được ưu tiên thực hiện hàng đầu. Thời gian trước mắt cần tập trung vào một số biện pháp sau:
Trước hết, sớm rà soát lại tổ chức bộ máy của từng cơ quan, đơn vị, từ các bộ, tổng cục đến tỉnh, thành và cơ sở; xem xét lại chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức bộ máy, sự phân công, phân nhiệm và biên chế, có gì bất hợp lý, trùng lắp, nhiều tầng nấc, nhiều khâu trung gian, nhiều thủ tục hành chính rườm rà thì kiên quyết cắt giảm, điều chỉnh, sắp xếp lại cho phù hợp. Những nơi cần tập trung điều chỉnh, sắp xếp, tinh giảm hiện nay là các cơ quan hành chính sự nghiệp và các doanh nghiệp Nhà nước. Việc điều chỉnh, sắp xếp lại tổ chức, bố trí cán bộ cần tập trung trước hết vào đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt, cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn nghiệp vụ đầu ngành, bảo đảm hoàn thành tốt chức trách, công việc, được giao. Khi sắp xếp cán bộ, công chức phải căn cứ theo tiêu chuẩn, nghiệp vụ các ngạch công chức, viên chức do Nhà nước ban hành, gắn với đánh giá trình độ, năng lực, kết quả công tác thực tế của từng người, tuyệt đối tránh việc sử dụng theo cảm tình cá nhân vì người mà xếp việc hoặc để tiêu cực xảy ra trong các khâu, các bước kiện toàn tổ chức. Việc tinh giảm biên chế cần được tiến hành kiên quyết nhưng thận trọng, có tác dụng nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy, nhưng không ảnh hưởng đến tư tưởng, đời sống của cán bộ, công chức. Muốn vậy, cần quán triệt và chấp hành nghiêm Nghị quyết của Chính phủ về giảm biên chế, tạo điều kiện để cán bộ, công chức có tuổi đời dưới 45 tuổi, nếu có hạn chế về trình độ chuyên môn hoặc không phù hợp với nhiệm vụ đang đảm nhiệm thì được đưa đi đào tạo chuyển đổi nghề; cán bộ, công chức có tuổi đời đủ 55 đến dưới 60 tuổi đối với nam, đủ 50 tuổi đến dưới 55 tuổi đối với nữ, có thời gian đóng bảo hiểm xã hội đủ 20 năm trở lên thì được nghỉ hưu, nhưng không trừ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi và còn được hưởng thêm trợ cấp... Đây cũng là việc quan trọng cần được quan tâm giải quyết tốt, hợp tình, hợp lý thì việc tinh giảm biên chế mới được tiến hành thuận lợi.
           
1- ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X , Nxb. CTQG, H. 2006, tr.64.
2- ĐCSVN - Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận-thực tiễn qua 20 năm đổi mới (1986-2006), Nxb. CTQG, H. 2005, tr. 118.
3- ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X , Sđd, tr.126.
Đi đôi với kiện toàn về tổ chức, cần đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động của bộ máy Nhà nước, thực hiện phân cấp mạnh mẽ, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, từng địa phương, đơn vị và người đứng đầu cơ quan. Trên lĩnh vực kinh tế, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế nhằm bảo đảm thực hiện đầy đủ nguyên tắc Nhà nước quản lý nền kinh tế bằng luật pháp, khắc phục cơ chế “xin – cho”; thực hiện công khai, minh bạch trong đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý ngân sách và các nguồn vốn; việc mua sắm công, sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân; việc quản lý doanh nghiệp nhà nước, quản lý và sử dụng đất đai, tài nguyên, tài sản công. Trên lĩnh vực hành chính, cần cải cách mạnh các thủ tục hành chính, thu gọn số đầu mối giải quyết công việc đối với doanh nghiệp và nhân dân; bảo đảm công khai mọi thủ tục hành chính trước dân, tạo điều kiện thuận lợi để dân biết, thực hiện và tham gia giám sát, phát hiện những sai sót trong quá trình thực hiện. Cần nghiên cứu để có cơ chế kiểm soát, giám sát chặt chẽ cán bộ, công chức Nhà nước trong thừa hành nhiệm vụ; kiểm soát, giám sát thu nhập, tài sản và sinh hoạt cá nhân.
Phải kiên quyết đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, làm trong sạch bộ máy Nhà nước. Tham nhũng, lãng phí là thứ “giặc nội xâm” –  một nguy cơ lớn đe dọa sự tồn vong của chế độ ta. Để đẩy lùi nguy cơ này đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân và cả hệ thống chính trị phải có quyết tâm chính trị rất cao. Đồng thời với việc cải cách hành chính, bảo đảm sự giám sát của nhân dân thông qua các đại diện trực tiếp và gián tiếp đối với đảng viên, cán bộ, công chức, cơ quan, đơn vị, cần khẩn trương và nghiêm chỉnh thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; kịp thời bổ sung và hoàn thiện Luật Khiếu nại và tố cáo. Quan điểm của Đảng và pháp luật của Nhà nước ta thể hiện rất rõ là:
“Xử lý kiên quyết, kịp thời, công khai những người tham nhũng, bất kể ở chức vụ nào, đương chức hay đã nghỉ hưu, tịch thu, sung công tài sản có nguồn gốc từ tham nhũng; những người bao che cho tham nhũng, cố tình ngăn cản việc chống tham nhũng hoặc lợi dụng việc tố cáo tham nhũng để vu khống, làm hại người khác, gây mất đoàn kết nội bộ. Có cơ chế khuyến khích và bảo vệ những người đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực. Biểu dương và nhân rộng những gương cần kiệm liêm chính, chí công vô tư.
           
1- ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X , Sđd, tr.129.
Hoàn thiện cơ chế dân chủ, thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở; phát huy vai trò của cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị-xã hội và nhân dân trong việc giám sát cán bộ, công chức và cơ quan công quyền, phát hiện, đấu tranh với các hiện tượng tham nhũng. Đẩy mạnh việc hợp tác quốc tế về phòng, chống tham nhũng.
Các cấp ủy và tổ chức Đảng, các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể nhân dân, cán bộ lãnh đạo, trước hết là cán bộ cấp cao, phải trực tiếp tham gia và đi đầu trong việc phòng, chống tham nhũng, lãng phí”1.
Cùng với đó, cần coi trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhà nước cả về phẩm chất cách mạng và năng lực công tác phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN. Nhà nước ta quản lý không chỉ bằng công cụ luật pháp, mà còn bằng tấm gương của đội ngũ cán bộ, công chức, trước hết là cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý. Người cán bộ nhà nước phải luôn luôn đặt lợi ích của quốc gia lên trên lợi ích bộ phận, lợi ích cá nhân, phải sống và làm việc vừa theo pháp luật, vừa theo lương tâm, nghĩa vụ, trách nhiệm trước nhân dân. Bác Hồ dạy rằng, cán bộ là “công bộc của dân”, nghĩa là phải sống vì dân, vì nước, lo trước nỗi lo của dân, vui sau niềm vui của dân. Cán bộ nhà nước chỉ lo chạy chức, chạy quyền, vun vén cho lợi ích riêng, thậm chí nắm trong tay quyền lực, tài chính để tham nhũng, hối lộ, bè cánh, sinh hoạt bê tha,... thì không xứng đáng với dân, với nước. Do đó, cùng với tuyên truyền, giáo dục, cần có những biện pháp mạnh mẽ nhằm ngăn chặn, đẩy lùi tiêu cực, xử lý nghiêm minh những cán bộ tham nhũng, thoái hóa, biến chất, làm trong sạch bộ máy, củng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sức mạnh của Nhà nước và tính ưu việt của chế độ ta. Nhằm tạo điều kiện để cán bộ, công chức Nhà nước hoàn thành tốt nhiệm vụ, các cấp, các ngành, các địa phương phải xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, kết hợp giữa đào tạo cơ bản với bồi dưỡng tại chức, nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, sự hiểu biết về những vấn đề mới nảy sinh trong quá trình xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế thế giới cho đội ngũ cán bộ.
Việc cải cách tổ chức bộ máy, đổi mới phương thức hoạt động quản lý của Nhà nước đòi hỏi phải không ngừng tăng cường và nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan chính quyền Nhà nước. Trong bối cảnh hiện nay, mọi khuynh hướng coi nhẹ sự lãnh đạo của Đảng đối với cơ quan chính quyền các cấp đều là sai lầm, làm giảm hiệu lực hoạt động của Nhà nước, thực chất là hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước.
 
Trần Đình Quảng
Nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Lý luận - Viện Mác -  Lê-nin

 

Ý kiến bạn đọc (0)

ENGLISH
中文
Đọc tạp chí in
Giấy phép số 478/GP-BTTTT, Bộ Thông tin và Truyền thông, cấp ngày 27/7/2021.
Tổng Biên tập: Thiếu tướng, ThS. TẠ QUANG CHUYÊN
Phó Tổng Biên tập: Đại tá, ThS. HOÀNG VĂN TRƯỜNG; Đại tá, PGS, TS. NHÂM CAO THÀNH; Đại tá, ThS. NGUYỄN MẠNH TUẤN
© 2013 Bản quyền thuộc về Tạp chí Quốc phòng toàn dân. Bảo lưu mọi quyền
Địa chỉ: 38A - Lý Nam Đế - Hoàn Kiếm - Hà Nội; ĐT: (024)38.457.044; (069)552.364
Fax: (024)37.473.956 - Email: thukytoasoan.qptd@gmail.com
Đại diện phía Nam: 161-163, Trần Quốc Thảo, Quận 3, TP Hồ Chí Minh; Fax: (028) 62.905.671; ĐT: (069) 667.446