Ngày 2 và 5 tháng 8 năm 1964, Hải quân nhân dân Việt Nam đã ra quân trận đầu, đánh đuổi tầu khu trục Ma-đốc của Hải quân Mỹ xâm phạm vùng biển Vịnh Bắc Bộ; đồng thời, phối hợp với quân và dân miền Bắc anh dũng chiến đấu, bắn rơi, bắn bị thương nhiều máy bay hiện đại, bắt sống phi công Mỹ. Chiến thắng trận đầu là một trong những chiến công oanh liệt đã đi vào lịch sử và trở thành niềm tự hào của lớp lớp các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam anh hùng.

45 năm đã trôi qua, nhưng ý nghĩa của trận đầu đánh thắng vẫn còn nguyên vẹn. Hình ảnh những con tầu phóng ngư lôi nhỏ bé, dũng cảm vượt qua sóng to, gió lớn, mưa bom, bão đạn, kiên quyết tiến công tầu địch, buộc chúng phải rút chạy và những tấm gương anh dũng hy sinh, những cán bộ, chiến sĩ tầu tuần tiễu, tầu săn ngầm kiên trung, ngoan cường, quyết tâm chiến đấu bảo vệ vùng biển, vùng trời miền Bắc XHCN,... vẫn luôn in đậm trong tâm khảm mỗi cán bộ, chiến sĩ Hải quân và nhân dân cả nước. Chiến thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam là chiến thắng của sức mạnh chính trị-tinh thần của toàn dân tộc; là thắng lợi của đường lối chiến tranh nhân dân "lấy nhỏ thắng lớn, lấy ít địch nhiều" của Đảng và dân tộc ta; là biểu tượng của ý chí kiên cường, bất khuất, trí tuệ và nghệ thuật quân sự Việt Nam, được kế thừa và phát triển trong thời đại Hồ Chí Minh. Đây là chiến thắng mở đầu, tạo niềm tin và tiền đề thuận lợi, thôi thúc, động viên khí thế tiến công của quân và dân miền Bắc đánh bại cuộc leo thang chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ, bảo vệ vững chắc hậu phương lớn miền Bắc, chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam; khẳng định ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam, một dân tộc đất không rộng, người không đông, nhưng không chịu khuất phục, dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

Với chiến công xuất sắc đó, ngày 07-8-1964, Quân chủng Hải quân vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhì, 5 Huân chương Quân công hạng Ba và 142 Huân chương Chiến công các loại cho các tập thể, cá nhân tiêu biểu; Tuổi trẻ Quân chủng được Trung ương Đoàn Thanh niên tặng 20 lá cờ danh dự: "Chiến công oanh liệt - Truyền thống vẻ vang". Cán bộ, chiến sĩ Hải quân vô cùng phấn khởi nhận được lời khen ngợi của Bác Hồ: "Tuy còn non trẻ, nhưng Hải quân đã chiến đấu rất dũng cảm, bắn rơi 8 máy bay Mỹ, bắn hỏng 3 chiếc, bắt sống phi công và đánh đuổi tầu chiến Mỹ ra khỏi vùng biển nước ta. Như vậy là rất tốt". 

Chiến thắng trận đầu đã để lại cho chúng ta nhiều bài học vô cùng quý báu; trong đó, nổi bật nhất là bài học về công tác giáo dục chính trị-tư tưởng, quán triệt sâu sắc tình hình, nhiệm vụ, đề cao cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng ý chí quyết tâm dám đánh, quyết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, mặc dù chúng được trang bị vũ khí, kỹ thuật hiện đại hơn ta nhiều lần; về lãnh đạo, chỉ huy, chấp hành mệnh lệnh, đoàn kết, kỷ luật, hiệp đồng chặt chẽ và vận dụng sáng tạo phương pháp tác chiến trong chiến tranh nhân dân trên chiến trường sông, biển; về phát huy sức mạnh tổng hợp của thế trận và lực lượng toàn dân đánh giặc trong mỗi tập thể từng con tầu. Càng trong khó khăn, gian khổ, ác liệt, hy sinh thì bản lĩnh chính trị, phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" của người chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam càng được khẳng định và tỏa sáng. Chính từ trận đầu không cân sức đó, đã xuất hiện nhiều tấm gương cán bộ, chiến sĩ chiến đấu gan dạ, mưu trí, dũng cảm, kiên cường, nhất là đội ngũ thuyền trưởng và chính trị viên tầu, mặc dù bị thương nặng song vẫn giữ vững vị trí chỉ huy chiến đấu. Điều đó đã tạo niềm tin, chỗ dựa tinh thần vững chắc, thôi thúc, động viên, cổ vũ bộ đội, tạo sức mạnh tổng hợp để giành thắng lợi.

Những bài học đó đang được các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam nghiên cứu, vận dụng sáng tạo trong hoàn cảnh mới, nhất là trong xây dựng niềm tin, ý chí, quyết tâm chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ; trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và chiến tranh nhân dân trên biển, bảo đảm sẵn sàng đánh bại mọi cuộc tiến công trên hướng biển của các thế lực thù địch, kể cả địch tiến công bằng vũ khí công nghệ cao.

Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực luôn diễn biến phức tạp, khó lường; các thế lực thù địch ráo riết đẩy mạnh thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình”, chống phá cách mạng nước ta; tình hình Biển Đông tiềm ẩn nhiều nhân tố gây mất ổn định;... Điều đó đặt ra cho Quân chủng Hải quân những yêu cầu mới, hết sức nặng nề và cấp bách; vừa phải kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc, vừa phải giữ vững môi trường hòa bình, ổn định trên các vùng biển, đảo. Vì vậy, phải tiếp tục xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam vững mạnh toàn diện theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; trong đó, tập trung xây dựng Quân chủng vững mạnh về chính trị, làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp và khả năng sẵn sàng chiến đấu, bảo đảm cho Quân chủng luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Để thực hiện điều đó, Quân chủng đang triển khai những nội dung chủ yếu sau:

Một là, tăng cường công tác giáo dục chính trị-tư tưởng, chú trọng giáo dục chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là Nghị quyết Đại hội X, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) về "Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới", Nghị quyết Trung ương 4 (khóa X) về "Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020"; giáo dục về truyền thống hơn nửa thế kỷ xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Quân chủng, nhất là truyền thống đánh thắng của trận đầu. Trên cơ sở đó, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng, xây dựng ý chí quyết tâm, trách nhiệm chính trị, tinh thần làm chủ, ý chí tự lực, tự cường, năng động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ cho mọi cán bộ, chiến sĩ. Theo đó, tiếp tục đột phá đổi mới về phương pháp, hình thức giáo dục chính trị theo hướng sát đối tượng, cụ thể, thiết thực, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, với phương châm "1 giảm, 1 tăng, 3 thực chất" (giảm lý thuyết, tăng hoạt động bổ trợ; dạy thực chất, học thực chất và đánh giá kết quả thực chất), làm cho cán bộ, chiến sĩ nhận thức thật sâu sắc về tình hình nhiệm vụ, về đối tượng, đối tác, âm mưu, thủ đoạn "Diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch, nhất là tính chất phức tạp, nhạy cảm trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo hiện nay. Thông qua giáo dục, xây dựng bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, củng cố niềm tin, nâng cao cảnh giác cách mạng, ý chí quyết tâm dám đánh, biết đánh và quyết tâm đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược; bảo đảm trong mọi tình huống, cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam luôn thống nhất về ý chí, hành động, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc.

Hai là, tập trung xây dựng các tổ chức cơ sở đảng, trước hết là chi bộ (chú ý các chi bộ đơn vị hoạt động phân tán, độc lập, ở nơi khó khăn, gian khổ, chi bộ đại đội, tầu, đảo, đài, trạm, nhà giàn) thực sự trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu cao, nhất là năng lực quán triệt, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện thắng lợi các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên và nghị quyết của cấp mình; năng lực lãnh đạo giải quyết đúng đắn, kịp thời, có hiệu quả mọi khó khăn, phức tạp nảy sinh ở cơ sở, bảo đảm để đơn vị hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng, các nghị quyết của Trung ương, nhất là Nghị quyết Trung ương 6 (khóa X) về "Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên"; chú trọng thực hiện tốt "4 tập trung, 1 kết hợp"(bao gồm: tập trung nâng cao nhận thức, trách nhiệm, năng lực của cán bộ, đảng viên, trước hết là cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp; tập trung nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, nhất là năng lực giải quyết các khâu yếu, mặt yếu của tổ chức cơ sở đảng; tập trung nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, rèn luyện, kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên và công tác phát triển đảng; tập trung xây dựng cấp ủy, chi bộ thực sự trong sạch, vững mạnh; kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, các cuộc vận động với cấp ủy, chính quyền các địa phương trong công tác xây dựng Đảng và xây dựng địa bàn an toàn).

 Ba là, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cấp ủy, cán bộ chủ trì ở cơ sở có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức cách mạng trong sáng, lối sống trong sạch, lành mạnh; có trình độ, năng lực toàn diện và khả năng tổ chức hoạt động thực tiễn, phương pháp, tác phong công tác chính quy, mẫu mực, gần gũi quần chúng, thực sự tiền phong, gương mẫu, làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ và xây dựng đơn vị. Quan tâm xây dựng các tổ chức quần chúng và Hội đồng quân nhân vững mạnh, hoạt động đúng chức năng, bảo đảm thực hiện nghiêm Quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy đầy đủ trách nhiệm của đoàn viên, hội viên trong công tác xây dựng Đảng, trong thực hiện nhiệm vụ và xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện. Chú trọng xây dựng cơ quan chính trị các cấp thực sự đoàn kết, gương mẫu, vững mạnh, tham mưu cho cấp ủy, chỉ huy triển khai các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị sát, đúng, hiệu quả.

Bốn là, tập trung triển khai có hiệu quả 5 tiêu chí xuyên suốt của Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong Quân chủng, bao gồm: yêu nước gắn với yêu biển, tầu, đảo, đài trạm, gắn bó với đơn vị; chủ động, sáng tạo nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, học tập, lao động sản xuất; đoàn kết, dân chủ, kỷ luật, thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí, đảm bảo an toàn; gắn bó với nhân dân, giúp đỡ nhân dân, phấn đấu xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” - người chiến sĩ Hải quân trong thời kỳ mới; quan hệ quốc tế trong sáng, xây dựng vùng biển hòa bình, ổn định, phát triển. Để thực hiện tốt các tiêu chí đó, phải nắm vững phương châm: sâu, rộng, hiệu quả, thiết thực, sát chức trách, nhiệm vụ, đối tượng, sát thực tiễn và các yêu cầu: yếu gì, thiếu gì học đó; học việc nào, làm tốt việc đó; học và làm từng việc một; làm tốt việc này mới học việc khác; làm chưa được thì làm lại; phải tạo được phong trào "làm theo" một cách tự giác ở từng cơ quan, đơn vị; cán bộ, đảng viên phải thực sự gương mẫu; cấp trên gương mẫu trước cấp dưới; đảng viên gương mẫu trước quần chúng. Thông qua thực hiện Cuộc vận động, tạo sự chuyển biến một cách mạnh mẽ về nhận thức, hành động trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ của từng cán bộ, đảng viên và quần chúng.

Năm là, thường xuyên quản lý chặt chẽ tình hình chính trị nội bộ, các mối quan hệ xã hội của quân nhân, thực hiện nghiêm các quy định về phòng gian, giữ bí mật; phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, nhân dân các địa phương xây dựng đơn vị an toàn, địa bàn đóng quân an toàn; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ toàn Quân chủng và các tầng lớp nhân dân về vị trí, vai trò của biển, đảo trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cùng với đó, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các ban ngành của Trung ương, các tỉnh (thành phố) triển khai toàn diện, sâu, rộng, thiết thực, hiệu quả chương trình tuyên truyền về biển, đảo, gắn với tạo nguồn lực, trực tiếp đẩy mạnh phong trào "Cả nước vì Trường Sa, Trường Sa vì cả nước"; phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc.

Tự hào về truyền thống trận đầu đánh thắng, hướng tới các ngày kỷ niệm quan trọng trong năm 2009 và 2010, đặc biệt là Kỷ niệm 55 năm Ngày thành lập Quân chủng (7-5-1955 - 7-5-2010), cán bộ, chiến sĩ Hải quân đang nỗ lực phấn đấu xây dựng Quân chủng vững mạnh toàn diện, luôn xứng đáng là lực lượng nòng cốt, vững chắc của nền quốc phòng toàn dân, thế trận chiến tranh nhân dân trên biển trong tình hình mới.

Phó Đô đốc TRẦN THANH HUYỀN

Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân chủng