Ấn phẩm tạp chí in

QPTD -Thứ Tư, 07/12/2011, 00:07 (GMT+7)
Thực hiện tốt qui chế dân chủ ở cơ sở – một biện pháp quan trọng ngăn chặn, đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng
Từ trước đến nay, Đảng ta luôn coi thực hiện dân chủ, phát huy quyền làm chủ của nhân dân vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng. Bước sang thời kỳ đổi mới, Đảng ta khẳng định phải “lấy dân làm gốc” và đã đề ra phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; đồng thời ban hành Chỉ thị số 30 về thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở với những nội dung thiết thực, góp phần quan trọng vào việc hoàn thiện các thiết chế làm chủ của nhân dân.

Việc ban hành Qui chế dân chủ ở cơ sở là một chủ trương hết sức đúng đắn, hợp lòng dân của Đảng và Nhà nước ta; đáp ứng kịp thời tâm tư, nguyện vọng, những vấn đề bức xúc của người dân, được nhân dân hưởng ứng rất nhiệt tình và tích cực thực hiện. Vì vậy, sau gần 10 năm thực hiện, Qui chế dân chủ ở cơ sở thực sự đã đi vào cuộc sống,  tác động tích cực tới nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, nâng cao tính chủ động, sáng tạo của mỗi người dân, thiết thực củng cố, tăng cường hệ thống chính trị ở cơ sở, thúc đẩy nhanh tiến trình đổi mới, phát triển đất nước.

Tuy nhiên, những kết quả đó mới chỉ là bước đầu, tình trạng vi phạm dân chủ, hay dân chủ hình thức còn diễn ra ở không ít nơi. Việc thực hiện Quy chế dân chủ ở nhiều cơ sở làm thiếu nền nếp, hiệu quả chưa cao; dân chủ trực tiếp của nhân dân ở xã, phường tốt hơn ở khu vực cơ quan và doanh nghiệp nhà nước. Một số nơi hiện tượng vi phạm quyền dân chủ của người dân rất nghiêm trọng, gây bất bình trong nhân dân, làm giảm sút lòng tin đối với Đảng và Nhà nước. Vẫn còn những cán bộ hách dịch, cửa quyền, vi phạm quyền làm chủ của nhân dân, sống xa dân, tham ô, tham nhũng, lãng phí, trong đó có cả cán bộ cao cấp. Gần đây nhất, vụ tiêu cực ở PMU18 thuộc Bộ Giao thông vận tải là một bài học đắt giá về vấn đề này. Hiện nay, điều dễ nhận thấy là ở nơi nào chưa coi trọng thực hiện Qui chế dân chủ thì nơi đó quan liêu, tham nhũng vẫn “phát sinh và tồn tại”, cán bộ sai phạm vẫn “ung dung tại vị”. Cá biệt có nơi khép kín bộ máy quyền lực, dân chủ chiếu lệ, thiếu công khai, minh bạch làm cho tham nhũng có đất dung thân và phát triển. Có thể khẳng định: khi Quy chế dân chủ ở cơ sở không được thực hiện đầy đủ thì tệ quan liêu, tham nhũng là không thể tránh khỏi và rất khó lường.
Nguyên nhân sâu xa của những yếu kém, bất cập nói trên là do nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền còn hạn chế, chưa xác định được việc xây dựng và thực hiện Qui chế dân chủ ở cơ sở là nhiệm vụ quan trọng trước mắt và lâu dài. Chậm cụ thể hóa Qui chế dân chủ thành cơ chế giám sát của người dân ở cơ sở. Sự chỉ đạo phối hợp của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận và các đoàn thể quần chúng chưa nhịp nhàng, đồng bộ; việc kiểm tra, giám sát, tổng kết, rút kinh nghiệm chưa được quan tâm đúng mức. Không ít cán bộ chủ chốt, người đứng đầu cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện Qui chế một cách hời hợt, qua loa nên đã không ngăn chặn, đẩy lùi được tham nhũng, quan liêu. Những sơ hở, thiếu đồng bộ của cơ chế chính sách cùng những khiếm khuyết trong phương thức lãnh đạo, nhất là quyền lực không đi cùng cơ chế giám sát của người dân,  đã vô tình tạo lỗ hổng cho tệ quan liêu, tham nhũng lộng hành...
Để góp phần quan trọng nhằm ngăn chặn, đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng, giữ vững định hướng XHCN, càng phải thực hiện dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Trước hết, phát huy dân chủ và quyền làm chủ của nhân dân, của công luận trong công tác kiểm tra, giám sát, đấu tranh phát hiện, ngăn chặn những hiện tượng tham nhũng, quan liêu. Việc bảo đảm quyền làm chủ thật sự của nhân dân, đẩy lùi được tệ quan liêu, tham nhũng, cơ hội chính trị, mất dân chủ, điều quan trọng bậc nhất là phải làm cho người dân hiểu rõ mục đích của việc thực hiện dân chủ ở cơ sở là phát huy quyền làm chủ trực tiếp của chính mình và của toàn xã hội. Do không phải hiện nay nhân dân ai cũng hiểu đúng về dân chủ, về thực hiện quyền làm chủ của mình. Hơn nữa, ý thức và nhận thức về quyền làm chủ của người dân nhiều nơi còn hạn chế. Sự hạn chế dân chủ ở đây không nằm trong bản chất của chế độ mà chủ yếu thể hiện trong quá trình thực thi  của đội ngũ cán bộ và sự hiểu biết về quyền dân chủ của nhân dân, nhất là khâu thể hiện dân chủ trực tiếp của người dân. Vì thế, phải đẩy mạnh tuyên truyền về quan điểm làm chủ của Đảng, về mục tiêu phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Đồng thời, bằng những qui định cụ thể làm cho người dân có ý thức, có khả năng, có trách nhiệm phát huy dân chủ và quyền làm chủ của mình trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Mặt khác, cần có cách tổ chức và cơ chế thích hợp để người dân thể hiện được quyền làm chủ trực tiếp của mình, trong đó có yêu cầu lắng nghe tiếng nói của nhân dân. Thực tế cho thấy, không gì có thể qua được tai mắt nhân dân, điều đó rất quan trọng để chúng ta ngăn chặn kịp thời các sai phạm. ý kiến của nhân dân là những đóng góp, phát hiện từ thực tế sinh động của cuộc sống để xây dựng, thực thi đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Bởi vậy, cấp ủy, chính quyền các cấp cần cụ thể hóa Qui chế dân chủ ở cơ sở bằng những qui định rất cụ thể những điều dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra để nhân dân phát huy quyền làm chủ của mình- với tư cách là chủ thể của xã hội. Bảo đảm thông tin cho người dân biết đầy đủ, chính xác, kịp thời đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các chủ trương phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở cơ sở. Khi soạn thảo và ban hành các văn bản pháp luật, các chủ trương, chính sách, nhất là khi thực hiện các chương trình, dự án... phải tổ chức lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân, tiếp thu ý kiến đóng góp của nhân dân, làm cho các văn bản, các chính sách, chủ trương, dự án được công khai, minh bạch. Tạo mọi điều kiện cho người dân có quyền dân chủ bàn bạc, quyết định những công việc thiết thực ở cơ sở như: chủ trương và mức đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình phúc lợi; xây dựng hương ước, qui ước làng văn hóa, nếp sống văn minh, bài trừ các hủ tục mê tín dị đoan, các tệ nạn xã hội, giữ gìn an ninh trật tự; quyết định và theo dõi các khoản thu, chi do nhân dân đóng góp; giám sát các công trình xây dựng, phương án đền bù, giải phóng mặt bằng, các nguồn vốn đầu tư của Nhà nước...  
Hiện nay, một số địa phương, cơ sở chưa có cơ chế để công khai, minh bạch những vấn đề của cuộc sống liên quan đến quyền làm chủ của nhân dân. Bởi không có sự kiểm tra hiệu quả nào hơn sự tự kiểm tra, giám sát của nhân dân. Cần phải tiếp tục hoàn thiện và bổ sung cơ chế giám sát của người dân. Đừng để bao giờ quyền lực không được giám sát tới nơi, tới chốn. Đặc biệt, những gì thuộc về tiền vốn Nhà nước, mồ hôi, công sức đóng góp của nhân dân lại càng phải được giám sát chặt chẽ. Vì dân ta, nước ta còn rất nghèo. Ví dụ về đất đai, tháo gỡ những khúc mắc trong việc giải phóng mặt bằng, nếu không công khai, minh bạch, làm việc theo kiểu quan liêu mệnh lệnh thì hiện tượng “bớt xén” tiền đền bù của dân, hư hỏng cán bộ là điều không tránh khỏi, dẫn tới tâm lý bất bình, bất mãn của người dân. Phải hoàn thiện một cơ chế trong đó người nông dân thực sự làm chủ ruộng đất, người lao động thực sự làm chủ nhà máy, xí nghiệp, doanh nghiệp, người công chức thực sự làm chủ công tác ở cơ quan, đơn vị, từ đó mới thực sự động viên được tính chủ động, sáng tạo của quần chúng trong lao động, học tập, công tác và đương nhiên mới có cơ sở để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tệ tham nhũng, quan liêu.
Cần có thêm nhiều hình thức tiếp thu rộng rãi hơn sự phản ánh, góp ý, phát hiện của nhân dân, của đảng viên và cả của người ngoài Đảng, của các tổ chức xã hội, của các cơ quan thông tin đại chúng về những sai phạm của cán bộ, đảng viên để kịp thời đấu tranh, ngăn chặn như: thiết lập đường dây nóng, hộp thư kín, thực hiện tiếp dân, tăng cường đối thoại với dân... Để tránh “khép kín” trong việc nhận xét, đánh giá cán bộ ở cơ sở, nhất là cán bộ chủ chốt, cần chỉ ra những việc cán bộ, đảng viên không được làm và công khai  những điều này cho nhân dân biết để nhân dân giám sát, góp ý và thực hiện tốt việc lấy phiếu tín nhiệm  của dân. Đại hội VI của Đảng chỉ rõ: “Dân chủ hóa công tác cán bộ là cách làm đúng đắn mà chúng ta cần thực hiện... Cần bác bỏ quan niệm bảo thủ cho rằng công tác cán bộ là việc bí mật, chỉ một số ít người làm. Phải đổi mới tư duy trong công tác cán bộ, điều quan trọng là phải dựa vào quần chúng”. Trước những bức xúc do tệ quan liêu, tham nhũng gây ra, cản trở công cuộc đổi mới hiện nay thì bài học ấy càng có ý nghĩa cập nhật. Nếu biết “dựa vào quần chúng”, để nhân dân được tham gia ý kiến ngay từ quá trình chuẩn bị lựa chọn người sẽ lãnh đạo mình thì chắc chắn sẽ không thể có những cán bộ quá bất cập về năng lực và phẩm chất. Đồng thời, cán bộ thuộc hệ thống chính trị ở cơ sở, nhất là của tổ chức Đảng và chính quyền sẽ có nhiều chuyển biến quan trọng, tích cực trong quan hệ với dân. Trách nhiệm được đề cao hơn, thái độ hống hách, cửa quyền, gây phiền hà cho dân nhất định sẽ được thuyên giảm.
Thứ hai, thực hiện dân chủ ở cơ sở đi đôi với giữ vững kỷ cương pháp luật, ngăn chặn, đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng, nâng cao hiệu lực quản lý của bộ máy chính quyền các cấp. Dân chủ và kỷ cương pháp luật là hai mặt thống nhất biện chứng với nhau. Có dân chủ, ý thức pháp luật của người dân được nâng cao thì kỷ cương mới vững chắc. Đồng thời kỷ cương pháp luật nghiêm minh mới bảo đảm cho quyền làm chủ của người dân được thực thi. Pháp luật của Nhà nước ta bảo đảm cho việc thực hiện quyền dân chủ của nhân dân. Sống và làm việc theo pháp luật chính là cơ sở pháp lý bảo đảm quyền tự do dân chủ của nhân dân, duy trì sự ổn định chính trị của xã hội. Nhà nước ta đã từng bước xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là tiến hành sửa đổi, bổ sung Bộ Luật hình sự, ban hành Pháp lệnh chống tham nhũng, Pháp lệnh cán bộ, công chức, Pháp lệnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí thực hiện các chương trình cải cách hành chính, cải cách tư pháp... nhằm ngăn chặn, đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng. Như vậy, về luật, nếu chúng ta thực thi tốt những văn bản pháp luật đã có thì kỷ cương phép nước sẽ nghiêm minh, quyền dân chủ, lợi ích chính đáng của nhân dân được bảo đảm.
Khi pháp luật đã thực sự phản ánh ý chí của nhân dân, đi vào ý thức của quần chúng, thì việc chấp hành pháp luật sẽ thuận lợi và sẽ hạn chế được tình trạng mất dân chủ. Nó hoàn toàn đối lập với những ai lợi dụng dân chủ để phá vỡ kỷ cương, để sống theo lối bất chấp pháp luật. Lẽ đương nhiên, những người coi thường pháp luật, vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý theo pháp luật và khi ấy họ mất tự do, mất quyền làm chủ của mình. Khi xã hội được vận hành theo sự kết hợp hài hòa giữa quyền làm chủ của nhân dân với kỷ cương pháp luật hoàn thiện thì các cấp chính quyền phải phát huy tốt vai trò quản lý, điều hành của mình. Các cơ quan của Nhà nước thực hiện tốt chức năng giám sát đối với việc thực thi pháp luật ở các cấp chính quyền, nhất là ở cấp cơ sở, nếu không “phép vua thua lệ làng”.
Thực hiện tốt hơn nữa cải cách hành chính, rà soát, bãi bỏ những qui định trái pháp luật, không đúng thẩm quyền, những thủ tục hành chính rườm rà, gây phiền hà cho nhân dân. Kịp thời bổ sung những điều khoản có tính chế tài đối với những người không chịu thực hiện qui chế. Có như vậy mới làm cho việc thực hiện dân chủ gắn liền với việc tôn trọng kỷ cương phép nước, góp phần vào việc xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân. Thực hiện tốt Qui chế dân chủ ở cơ sở còn là một động lực chủ yếu thúc đẩy công cuộc đổi mới thành công ở cơ sở. Vì vậy, cần tiếp tục xác lập, hoàn thiện Qui chế dân chủ ở từng cấp, sửa đổi những qui định không còn phù hợp, bổ sung những qui định cần thiết, từ đó tích cực đưa Qui chế dân chủ ở cơ sở vào cuộc sống, chúng ta mới giải quyết được những vấn đề bức xúc hiện nay, làm cho số cơ sở địa phương, cơ quan, doanh nghiệp thực hiện tốt Qui chế ngày càng nhiều.
Thứ ba, tăng cường sự lãnh đạo, công tác kiểm tra của cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp với thực hiện Qui chế dân chủ ở cơ sở. Đảng ta đã ban hành nhiều hướng dẫn, qui định  về thực hiện Qui chế dân chủ ở cơ sở. Nhưng để thực hiện được điều đó, trước hết đi sâu nâng cao chất lượng thực hiện dân chủ ngay trong cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp; thường xuyên dành nhiều thời gian và tâm sức hơn để bàn về nội dung công tác xây dựng Đảng, tự phê bình, phê bình kiểm điểm và đấu tranh chống mọi biểu hiện quan liêu, tham nhũng; kết hợp tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện Qui chế dân chủ ở cơ sở.
Ở những nơi có biểu hiện vi phạm dân chủ nghiêm trọng, tệ quan liêu, tham nhũng chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp phải thật sự kiên quyết; có qui chế, cơ chế, chế tài phù hợp, chặt chẽ, nghiêm ngặt. Từ người đứng đầu đến toàn thể cấp ủy, đảng bộ, chi bộ đồng tâm nhất trí, thống nhất, đồng bộ xây dựng kế hoạch, xác định biện pháp, hình thức và cách làm thích hợp. Tăng cường công tác kiểm tra của cấp ủy, của tổ chức Đảng và của nhân dân đối với những lĩnh vực, những cán bộ, đảng viên giữ những chức vụ dễ phát sinh tham nhũng. Coi trọng công tác sơ kết, tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm kịp thời các nội dung, các mục tiêu thực hiện dân chủ ở cơ sở. Kiên quyết khắc phục tình trạng lấy cớ bận nhiều việc nên bỏ qua công tác chỉ đạo, kiểm tra.
Kết hợp chặt chẽ việc thực hiện Qui chế dân chủ ở cơ sở với quá trình tiếp tục thực hiện Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Sự lãnh đạo của Đảng hướng vào mục tiêu phải giải quyết những vấn đề bức thiết của cuộc sống đặt ra; tháo gỡ những vướng mắc, ách tắc nhằm đạt tới là phát huy vai trò làm chủ của nhân dân, mọi người dân thực sự là chủ thể tích cực, sáng tạo, là nhân tố không thể thiếu trong sự nghiệp đổi mới xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước.
Xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là người đứng đầu có đủ phẩm chất và năng lực, tiêu biểu, gương mẫu để hướng dẫn, chỉ đạo, qui tụ nhân dân. Đồng thời, phải tạo được sự chuyển biến tích cực trong lề lối làm việc của chính quyền các cấp và cán bộ, công chức Nhà nước. Kiên quyết từ bỏ lối làm việc quan liêu, mệnh lệnh sang dân chủ hóa, công khai hóa, sát dân, tôn trọng và lắng nghe ý kiến của nhân dân.
Để thực hiện Qui chế dân chủ ở cơ sở nghiêm túc, có hiệu quả, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng, nhất thiết phải tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp, sự tham gia đắc lực của các đoàn thể chính trị-xã hội và nhất là của toàn dân.
 
Hà Huy Tùng
 

Ý kiến bạn đọc (0)

ENGLISH
中文
Đọc tạp chí in
Giấy phép số 478/GP-BTTTT, Bộ Thông tin và Truyền thông, cấp ngày 27/7/2021.
Tổng Biên tập: Thiếu tướng, ThS. TẠ QUANG CHUYÊN
Phó Tổng Biên tập: Đại tá, ThS. HOÀNG VĂN TRƯỜNG; Đại tá, PGS, TS. NHÂM CAO THÀNH; Đại tá, ThS. NGUYỄN MẠNH TUẤN
© 2013 Bản quyền thuộc về Tạp chí Quốc phòng toàn dân. Bảo lưu mọi quyền
Địa chỉ: 38A - Lý Nam Đế - Hoàn Kiếm - Hà Nội; ĐT: (024)38.457.044; (069)552.364
Fax: (024)37.473.956 - Email: thukytoasoan.qptd@gmail.com
Đại diện phía Nam: 161-163, Trần Quốc Thảo, Quận 3, TP Hồ Chí Minh; Fax: (028) 62.905.671; ĐT: (069) 667.446