Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ của Đảng trong thời kỳ mới, những năm qua, Đảng ủy Quân sự Trung ương (ĐUQSTƯ) và Bộ Quốc phòng (BQP) đã có nhiều chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo toàn quân tích cực đổi mới công tác đối ngoại quân sự (ĐNQS) cả về nội dung, hình thức và phương pháp hoạt động; đưa quan hệ hợp tác quốc phòng, quân sự giữa nước ta với các nước không ngừng phát triển cả bề rộng và chiều sâu. Đến nay, chúng ta đã thiết lập quan hệ quốc phòng, quân sự  với trên 60 nước, trong đó, bao gồm tất cả các nước thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc; có 38 nước đặt Tùy viên quốc phòng tại Việt Nam và Việt Nam đặt Tùy viên quốc phòng tại 24 nước trên các châu lục. Thông qua quan hệ hợp tác quốc phòng, quân sự với các nước, chúng ta đã tạo lập được thế trận ĐNQS rộng mở, vững chắc, đóng góp tích cực vào thành tựu đối ngoại chung của cả nước, vào công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng quân đội nhân dân, đáp ứng tốt hơn yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới. 

Hiện nay và trong thời gian tới, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp. Tuy hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, nhưng xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ, mâu thuẫn dân tộc, sắc tộc, tôn giáo, tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ, tài nguyên thiên nhiên, chủ nghĩa khủng bố dưới mọi hình thức, các hoạt động can thiệp, bạo loạn lật đổ,… vẫn diễn ra ở nhiều nước, là các nguy cơ đe dọa đến an ninh, ổn định của các khu vực và thế giới. Nhiều vấn đề an ninh mới, như chống khủng bố quốc tế, chống tội phạm quốc tế, chống buôn lậu ma túy qua biên giới, chống cướp biển, không tặc…, đã vượt ra ngoài khả năng quốc gia, đòi hỏi phải có sự hợp tác giải quyết của cộng đồng quốc tế. Khu vực Đông Nam á đang trên đà phát triển và có nhiều chuyển biến quan trọng. Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đang đẩy nhanh việc thông qua Hiến chương, tạo cơ sở để xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, dựa trên 3 trụ cột: Cộng đồng Kinh tế; Cộng đồng An ninh; Cộng đồng Văn hoá-Xã hội, được coi là bước phát triển mới về chất trong quan hệ hợp tác của Hiệp hội. Song, ở khu vực này vẫn còn tiềm ẩn nhiều nhân tố gây mất ổn định, các hoạt động khủng bố, xung đột dân tộc, tôn giáo vẫn diễn ra ở một số nước; sự tranh chấp giữa các cường quốc để gây ảnh hưởng ở khu vực đang ngày càng gia tăng dưới nhiều hình thức, tác động mạnh đến an ninh và sự phát triển của các nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam. 

Đối với nước ta, trong xu thế hòa bình, hợp tác, hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ, nhất là khi nước ta là thành viên chính thức của Tổ chức thương mại thế giới, các mối quan hệ giữa Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới và các tổ chức quốc tế cũng sẽ mở rộng hơn về quy mô, phát triển cao hơn về cấp độ, phong phú, đa dạng hơn về hình thức; quyền hạn và nghĩa vụ quốc tế của Việt Nam cũng tăng lên, nặng nề hơn; đặc biệt là trọng trách của Việt Nam trong vai trò Uỷ viên không thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2008-2009. Cùng với đó, thách thức an ninh đối với nước ta cũng đa dạng, phức tạp, nguy hiểm hơn, nhất là mưu đồ lợi dụng "mở cửa" để đẩy mạnh "Diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch.

Tình hình thế giới, khu vực, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới đang đặt ra những yêu cầu mới, đòi hỏi chúng ta phải thực hiện tốt hơn nữa công tác ĐNQS, tập trung vào một số mặt chủ yếu sau:

1- Tiếp tục quán triệt, nâng cao nhận thức về nhiệm vụ ĐNQS trong tình hình mới. ĐNQS là một bộ phận quan trọng trong hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta; do đó, nhiệm vụ ĐNQS là phải quán triệt và triển khai thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng. Đảng ta đã chỉ rõ, đường lối đối ngoại Việt Nam thời kỳ mới là "đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế. Chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế trên các lĩnh vực khác. Việt Nam là bạn, đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế, tham gia tích cực vào tiến trình hợp tác quốc tế và khu vực"¹.

Quán triệt tinh thần đó, ĐNQS cần góp phần mở rộng hơn nữa quan hệ đối ngoại về quốc phòng, quân sự giữa Nhà nước, quân đội ta với Nhà nước và quân đội các nước trên thế giới, củng cố và tăng cường các mối quan hệ, các hoạt động đối ngoại quốc phòng, quân sự đã được xác lập; thiết lập mới các mối quan hệ ĐNQS, quốc phòng với các nước, các tổ chức quốc tế, khu vực theo mức độ và quy mô thích hợp; góp phần tích cực tạo lập môi trường hòa bình, hữu nghị, hợp tác thân thiện, tin cậy giữa Việt Nam với các quốc gia, dân tộc; khai thác các yếu tố, các điều kiện quốc tế hợp tác cùng có lợi, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp củng cố quốc phòng, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, tăng cường sức mạnh quân sự, nâng cao uy tín, vị thế của đất nước, của quân đội trên trường quốc tế. Đồng thời, tích cực làm cho bạn bè quốc tế ngày càng hiểu rõ tính chất chính nghĩa, cách mạng, hòa bình, tự vệ của đường lối, chính sách quốc phòng Việt Nam, của đường lối ĐNQS rộng mở của Đảng và Nhà nước ta; tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, của nhân dân thế giới đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN của chúng ta. Trong hoạt động ĐNQS, chúng ta cũng cần nắm vững quan điểm chỉ đạo, đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng ta là tích cực ủng hộ hòa bình, kiên quyết phản đối và đấu tranh ngăn chặn chiến tranh xâm lược, can thiệp quân sự, xâm phạm độc lập, chủ quyền dân tộc, khủng bố quốc tế, chạy đua vũ trang, sản xuất, tàng trữ vũ khí giết người hàng loạt; kiên trì giải quyết các bất đồng và xung đột, chiến tranh bằng các biện pháp hòa bình, thương lượng, trên tinh thần tôn trọng luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc; không tham gia liên minh quân sự, không tham gia các hoạt động quân sự có sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực đối với nước khác; nhưng sẵn sàng và kiên quyết chống lại mọi hành động xâm phạm đến độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia Việt Nam. Tăng cường, mở rộng quan hệ hợp tác quốc phòng, quân sự giữa nước ta với các nước trên nhiều mặt: hợp tác giữ vững an ninh khu vực và bảo vệ hòa bình thế giới; hợp tác nghiên cứu, phát triển khoa học quân sự, quốc phòng, phát triển vũ khí, kỹ thuật, đào tạo, huấn luyện cán bộ, nhân viên kỹ thuật, trao đổi công nghệ quân sự hiện đại; nghiên cứu mở rộng hợp tác ứng dụng những thành tựu mới của khoa học - công nghệ, đặc biệt là công nghệ tin học, công nghệ tự động hóa, công nghệ vật liệu hóa…, vào các lĩnh vực hoạt động quân sự; nâng cao quy mô, trình độ hiện đại hóa tổ chức, chỉ huy, bảo quản, sửa chữa, cải tiến thiết kế, chế tạo, tiếp thu chuyển giao công nghệ sản xuất quốc phòng, rút ngắn khoảng cách với các nước trên thế giới, trước hết là các nước trong khu vực. 

Những nội dung trên của nhiệm vụ ĐNQS vừa có tính cấp thiết trước mắt vừa cơ bản lâu dài, nhằm góp phần thực hiện phương châm "thêm bạn, bớt thù", kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong thời kỳ mới, ngăn ngừa và đẩy lùi các nguy cơ đe dọa đến an ninh quốc gia của Việt Nam từ nước ngoài, nhất là các âm mưu, thủ đoạn can thiệp, chống phá của các thế lực thù địch; tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng quan hệ đối ngoại trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa học-kỹ thuật, cho các hoạt động đối ngoại của Đảng, đối ngoại Nhà nước, đối ngoại nhân dân. Đồng thời, góp phần vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.   

2- Tích cực đổi mới nội dung, hình thức công tác, đưa quan hệ ĐNQS giữa nước ta với các nước không ngừng phát triển cả bề rộng và chiều sâu. Đây là một trong những yêu cầu quan trọng có tính quyết định đến hiệu quả hoạt động ĐNQS trong thời kỳ mới. Để làm tốt điều đó, ĐNQS cần quán triệt và triển khai thực hiện một cách linh hoạt, sáng tạo đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước và cụ thể hóa trong chương trình, kế hoạch hoạt động cả trước mắt và lâu dài, với những lộ trình, nội dung và bước đi thích hợp; đảm bảo được mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ, đồng thời phải phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh, đối tác cụ thể và các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia. Tăng cường mở rộng, nâng tầm các quan hệ hợp tác song phương, đa phương, đặc biệt là với các nước láng giềng, các nước, các diễn đàn an ninh khu vực và quốc tế. Trong hoạt động, chú trọng phát huy tinh thần độc lập, tự chủ, tự lực tự cường, tinh thần cách mạng tiến công, tích cực, chủ động trong công tác; vận dụng sáng tạo truyền thống ngoại giao của dân tộc, tư tưởng, phong cách ngoại giao Hồ Chí Minh, phương pháp ngoại giao Việt Nam hiện đại, nhất là phương châm "dĩ bất biến, ứng vạn biến", giữ vững quan điểm, đường lối, nguyên tắc, nhưng linh hoạt, sáng tạo trong sách lược, phát huy những thế mạnh là thế và lực mới của đất nước, của quân đội, tranh thủ những điểm tương đồng, những lợi ích chung, vừa hợp tác vừa đấu tranh, tăng cường các biện pháp hiểu biết, tin cậy lẫn nhau để thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa nước ta với các nước phát triển cả bề rộng và chiều sâu. Vận dụng linh hoạt, hiệu quả phương châm đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ hợp tác quốc tế, trao đổi, học tập, tiếp thu kinh nghiệm quân sự, quốc phòng của nước ngoài có chọn lọc; giữ thế có lợi cho ta, không để bị động, bị chèn ép, bị lệ thuộc. Các lực lượng làm công tác ĐNQS, trong đó Cục Đối ngoại, Tổng cục 2, Viện Chiến lược Quân sự, các tổng cục, các quân khu, quân chủng, binh chủng, bộ đội Biên phòng, các học viện, nhà trường quân đội phải thường xuyên quán triệt và chấp hành nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của ĐUQSTƯ và BQP về công tác ĐNQS, nhất là Quyết định số 01/2007/QĐ-BQP của Bộ trưởng BQP về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tổ chức và quản lý các hoạt động ĐNQS ; tích cực rà soát, bổ sung, cải tiến các thủ tục hành chính, phương pháp công tác, đảm bảo tính khoa học, chuyên nghiệp, hiệu quả, gọn nhẹ, thông thoáng, nhơưng chặt chẽ, đúng đường lối, nguyên tắc, quy định về bảo vệ bí mật quân sự, bí mật quốc gia và phù hợp với sự phát triển của tình hình, nhất là các điều lệ, các quy định trong các cam kết quốc tế mà nước ta tham gia, góp phần xây dựng ngành ĐNQS vững mạnh, đưa hoạt động ĐNQS  trong toàn quân vào nền  nếp, chính quy, hiện đại. 

Kết hợp chặt chẽ giữa ĐNQS với đối ngoại của Đảng, ngoại giao của Nhà nước, đối ngoại của nhân dân, các bộ, ngành, địa phương, tạo nên sức mạnh đối ngoại tổng hợp, củng cố vững chắc thế trận kết hợp đối ngoại-quốc phòng-an ninh cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Trong tình hình mới, ĐNQS cần tích cực kết hợp với các ngành đối ngoại khác tăng cường mở rộng các kênh trao đổi thông tin, phối hợp trong nghiên cứu cơ bản, trong đánh giá tình hình, xác định thời cơ, thách thức, nguy cơ, đối tượng, đối tác, xu hướng vận động của các mối quan hệ quốc tế..., làm cơ sở nâng cao hiệu quả công tác tham mưu chiến lược và triển khai thực hiện nhiệm vụ, nhất là trong xây dựng các phương án, đối sách xử lý kịp thời, có tình có lý các vấn đề an ninh quốc tế, các quan hệ quốc tế nhạy cảm, phấn đấu hoàn thành tốt nghĩa vụ và trách nhiệm quốc tế được giao và các cam kết mà nước ta ký kết tham gia. Tranh thủ sự hợp tác quốc tế, tận dụng các nguồn lực bên ngoài từ các quan hệ hợp tác với các nước, xây dựng, củng cố các “phòng tuyến an ninh đối ngoại” nhiều tầng, nhiều tuyến, góp phần đấu tranh ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn "Diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ và các hành động lợi dụng vấn đề “dân chủ, nhân quyền, tôn giáo” hòng can thiệp nội bộ nước ta của các thế lực thù địch, phản động, bảo vệ vững chắc an ninh, ổn định của đất nước.

3- Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên môn làm công tác ĐNQS  đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Nhiệm vụ ĐNQS thời kỳ mới đặt ra những yêu cầu mới cao hơn đối với đội ngũ làm công tác ĐNQS cả về phẩm chất chính trị và trình độ nghiệp vụ chuyên môn. Do đó, cần đặc biệt quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chuyên trách đối ngoại, cán bộ tham gia công tác ĐNQS, coi đây là khâu có ý nghĩa then chốt quyết định đối với lĩnh vực công tác này. Đội ngũ cán bộ làm công tác ĐNQS phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm, phẩm chất, đạo đức, lối sống lành mạnh, trong sạch, có kiến thức toàn diện, thành thạo nghiệp vụ chuyên môn, trình độ ngoại ngữ giỏi, đáp ứng yêu cầu mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động ĐNQS. Muốn vậy, cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị phải chăm lo xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, xây dựng quy hoạch đội ngũ cán bộ đối ngoại trung hạn và dài hạn, đảm bảo tính kế thừa và phát triển. Các học viện, nhà trường, các đơn vị đối ngoại trong toàn quân cần tích cực nghiên cứu đổi mới nội dung, chương trình, hiện đại hóa trang thiết bị, chú trọng bồi dưỡng kiến thức cơ bản, trình độ ngoại ngữ, chú trọng tổng kết thực tiễn, đúc kết thành kinh nghiệm, bài học để không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đối ngoại, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh của nhiệm vụ ĐNQS trong thời kỳ mới, với mục tiêu xuyên suốt cần đạt được là xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên môn làm công tác ĐNQS vừa là quân nhân ưu tú, vừa là nhà ngoại giao vững vàng, đủ năng lực, trình độ để hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao trong mọi hoàn cảnh, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, xứng đáng là lực lượng chính trị tin cậy, lực lượng vũ trang trung thành, sắc bén của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Thượng tướng, TS. Nguyễn Huy Hiệu

Ủy viên BCHTƯ Đảng

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng

__________

1- ĐCSVN- Văn kiện  Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H.2006, tr. 112.