Là người sáng lập và rèn luyện Đảng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến sự đoàn kết thống nhất (ĐKTN) trong Đảng. Theo Bác, Đảng có ĐKTN mới phát huy được sức mạnh của các tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên (CB,ĐV), giúp cho Đảng vững vàng trong mọi thử thách; đồng thời, Đảng mới làm tròn vai trò hạt nhân quy tụ và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp cách mạng.

Trong Di chúc để lại cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, Người đã phân tích nguyên nhân và cũng là bài học để Đảng ta luôn giữ vai trò lãnh đạo đối với toàn xã hội; đó là: “Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”¹. ĐKTN trong Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh, là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tính nguyên tắc tổ chức, kỷ luật của Đảng với tình thương yêu đồng chí mang đậm nét văn hoá phương Đông; giữa truyền thống dân tộc với phẩm chất tiên tiến của giai cấp công nhân. Đó là sự ĐKTN dựa trên sự tự giác, hy sinh, cùng phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng và thắng lợi của sự nghiệp cách mạng, đặt lợi ích của dân tộc, của nhân dân lên hàng đầu; không phải là đoàn kết theo kiểu “bằng mặt mà không bằng lòng”, “dĩ hoà vi quý”, “đoàn kết một chiều”... để mưu cầu cho mục đích cá nhân, cục bộ. Đối với Bác, ĐKTN trong Đảng phải được xây dựng trên nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, đường lối, chủ trương của Đảng, tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt Đảng và vai trò, chức trách, nhiệm vụ của người đảng viên; ĐKTN không chỉ bằng lời nói mà phải thể hiện ở thực tiễn công tác, trong giải quyết các mối quan hệ, tự phê bình và phê bình (TPB và PB). Với Người, ĐKTN trong Đảng là vấn đề sống còn, trực tiếp quyết định tới vai trò, sứ mệnh của Đảng đối với dân tộc và nhân dân; càng trong những lúc khó khăn, Đảng càng phải giữ vững và tăng cường sự ĐKTN, phát huy sức mạnh tổng hợp của đội ngũ CB,ĐV trong thực hiện nhiệm vụ. Trước lúc đi xa, Bác nhắc nhở Đảng ta: “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”². Để giữ vững sự ĐKTN, Bác khuyên các đồng chí trong Đảng phải thương yêu, giúp đỡ nhau, giữ gìn đạo đức, lối sống, gắn bó với tập thể, với nhân dân; chống các căn bệnh công thần, địa vị, hẹp hòi, cục bộ, kèn cựa... Bác yêu cầu: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh TPB và PB... Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”³. Đó cũng chính là những vấn đề cơ bản thuộc về nguyên tắc tổ chức, hoạt động, quy luật phát triển của Đảng và là yêu cầu rèn luyện CB,ĐV trong suốt tiến trình cách mạng.

 Thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, suốt 40 năm qua, Đảng ta luôn tập trung vào việc củng cố, giữ vững và phát huy sự ĐKTN, coi đó là nhân tố quyết định tạo nên sức mạnh của Đảng. Đi liền với nâng cao giác ngộ về lý tưởng cách mạng, xây dựng tình cảm đồng chí cho mỗi CB,ĐV, Đảng ta hết sức chú trọng xây dựng các tổ chức đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, lấy đó làm nền tảng để củng cố, tăng cường sự ĐKTN trong Đảng. Bởi vậy, trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, nhất là trong những lúc khó khăn, trước những bước ngoặt của cách mạng, Đảng ta luôn ĐKTN, gắn bó chặt chẽ với nhân dân, xứng đáng là người đại diện cho quyền lợi của giai cấp, của dân tộc, được nhân dân tin yêu, đùm bọc, ủng hộ, giúp đỡ. Điều đó đã làm cho Đảng ta có đủ bản lĩnh, trí tuệ, năng lực, uy tín và sức mạnh để lãnh đạo nhân dân vượt qua mọi gian nan, thử thách, đưa cách mạng nước ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, viết tiếp những trang sử vẻ vang của dân tộc.

Trước những biến đổi của tình hình kinh tế-xã hội đất nước hiện nay, Đảng ta phải tăng cường sự ĐKTN hơn nữa. Tuy nhiên, Nghị quyết Đại hội X của Đảng và Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) đã nêu rõ: “Sự đoàn kết, nhất trí ở không ít cấp uỷ còn yếu”⁴; “Tình trạng trong Đảng đã xuất hiện những ý kiến khác nhau về một số vấn đề cơ bản liên quan đến đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, ảnh hưởng đến sự thống nhất tư tưởng và hành động...”⁵. Đáng chú ý là, hiện tượng đoàn kết xuôi chiều, “dĩ hoà vi quý” trong sinh hoạt Đảng còn diễn ra ở một số nơi; tình trạng thiếu thông cảm và hiểu biết lẫn nhau trong cuộc sống đời thường và quan hệ công tác giữa một bộ phận cán bộ; chủ nghĩa cá nhân, cục bộ địa phương, lo vun vén quyền lợi cho bản thân, gia đình, dòng tộc... còn biểu hiện dưới nhiều góc độ khác nhau... Yêu cầu nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng đặt ra rất cao, nhưng nhận thức về chính trị, tư tưởng của một bộ phận CB,ĐV chưa theo kịp sự phát triển của tình hình, nhiệm vụ; một số tổ chức cơ sở đảng chưa thực sự mở rộng dân chủ trong sinh hoạt, TPB và PB có mặt còn hạn chế; nguyên tắc tập trung dân chủ chưa được nhận thức và thực hiện đầy đủ... Nguyên nhân sâu xa, bao trùm nhất của tình trạng đó là, việc coi nhẹ tự tu dưỡng, rèn luyện của một bộ phận CB,ĐV (trong đó có cả cán bộ cao cấp của Đảng, chính quyền các cấp), cộng với việc thiếu hiệu quả trong giáo dục, quản lý, rèn luyện CB,ĐV của tổ chức đảng... đã làm cho căn bệnh cá nhân chủ nghĩa, với nhiều biểu hiện: cơ hội, thực dụng, độc đoán, chuyên quyền... nảy sinh và phát triển.  

Yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cùng với sự tác động phức tạp của những biến đổi kinh tế-xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, hội nhập kinh tế quốc tế, đòi hỏi Đảng ta phải được xây dựng thành một khối thống nhất cả về nhận thức và hành động; đội ngũ CB,ĐV phải luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, gắn bó với Đảng, với nhân dân, chăm lo củng cố tình đồng chí trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội. Để tăng cường sự ĐKTN trong Đảng, chúng ta phải có các giải pháp đồng bộ, phát huy được hiệu quả công tác tư tưởng, kiểm tra, giám sát, kỷ luật và quản lý, giáo dục, rèn luyện CB,ĐV; trong đó, việc tiếp tục nghiên cứu, học tập, vận dụng tư tưởng ĐKTN theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là vấn đề cơ bản nhất.

Vừa qua, ở một số tổ chức đảng và đảng viên có những biểu hiện mất đoàn kết, mà nguyên nhân đều do nhận thức. Bởi vậy, các tổ chức đảng cần tập trung làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, quán triệt đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị cho mọi CB,ĐV; lấy việc thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ của Đảng làm mục tiêu, nội dung cơ bản để xây dựng sự ĐKTN. Thông qua đó, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, thống nhất trong toàn Đảng về nhận thức và hành động; nói và làm theo nghị quyết, Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của đảng viên. Các tổ chức đảng cần tăng cường giáo dục cho CB,ĐV về lập trường, quan điểm, phẩm chất đạo đức, lối sống; phát huy nhiệt tình, ý chí cách mạng, tình thương yêu đồng chí, ý thức trách nhiệm với cơ quan, đơn vị, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Cùng với đó, cấp uỷ các cấp cần sâu sát cơ sở, bám sát thực tiễn, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, những vướng mắc về tư tưởng của CB,ĐV và nhân dân để có biện pháp giải quyết cho phù hợp; kiên quyết đấu tranh chống những căn bệnh công thần, địa vị, hẹp hòi, cục bộ, kèn cựa, làm trong sạch nội bộ Đảng. Mỗi CB,ĐV luôn đề cao tinh thần cảnh giác, đấu tranh với mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng những hiện tượng tiêu cực để kích động, gây chia rẽ, bè phái, mất đoàn kết trong Đảng và sự đồng thuận trong nhân dân. 

 Thực hiện tốt chế độ TPB và PB, kiên quyết chống chủ nghĩa cơ hội, chủ nghĩa cá nhân. Hồ Chí Minh cho rằng, TPB và PB là cách tốt nhất để xây dựng và củng cố sự ĐKTN, là quy luật phát triển của Đảng. Thông qua TPB và PB, từng CB,ĐV thấy được ưu điểm, khuyết điểm, cái hay, cái dở ở mỗi người; từ đó, hiểu nhau, quan tâm giúp nhau phát huy ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm, tăng cường ĐKTN. Để nâng cao hiệu quả TPB và PB, các tổ chức đảng và mọi CB,ĐV cần  coi TPB và PB là chế độ thường xuyên, gắn với các đợt sinh hoạt Đảng, với kiểm điểm thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và công tác sơ kết, tổng kết, bình xét CB,ĐV hằng năm. Muốn phê bình tốt, mọi CB,ĐV phải nghiêm túc trong tự phê bình, coi đó là biện pháp hữu hiệu nhất để giữ gìn sự ĐKTN trong Đảng. Quá trình TPB và PB phải bảo đảm khách quan, trung thực, chân thành, thẳng thắn, có lý, có tình, không thêm bớt, che giấu khuyết điểm; phê bình việc chứ không phê bình người. TPB và PB trong các tổ chức đảng cần tiến hành từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài, từ cấp uỷ, người đứng đầu đến CB,ĐV; chống những biểu hiện lợi dụng phê bình để đả kích, vu cáo, chia rẽ nội bộ Đảng; đồng thời, khắc phục bệnh hình thức, thích nghe lời khen, không dám nói thẳng, nói thật... Các tổ chức đảng và mọi CB,ĐV cần kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cục bộ, bản vị, “gió chiều nào che chiều ấy” và mọi biểu hiện bè phái, mất đoàn kết trong Đảng.

Trong sinh hoạt và hoạt động của Đảng phải giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, đề cao tính tổ chức, tính kỷ luật của mỗi CB,ĐV. Các cấp bộ đảng cần giữ vững quyền lãnh đạo tập trung, tăng cường mở rộng dân chủ, thực hiện nghiêm Quy chế chất vấn trong sinh hoạt Đảng, bảo đảm cho mọi đảng viên đều có quyền tham gia vào các công việc của Đảng; đồng thời, có trách nhiệm thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của Đảng. Toàn Đảng và mọi CB,ĐV phải tuân thủ nguyên tắc: thiểu số phục tùng đa số, cá nhân phục tùng tổ chức, cấp dưới phục tùng cấp trên, các tổ chức trong toàn Đảng phục tùng Ban Chấp hành Trung ương và Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng. Để phát huy vai trò cá nhân trong thực hiện nhiệm vụ, các tổ chức đảng cần thực hiện nghiêm nguyên tắc tập thể lãnh đạo, phân công cá nhân phụ trách, chế độ, trách nhiệm của người chủ trì lãnh đạo, chỉ huy cơ quan, đơn vị; giải quyết tốt các mối quan hệ công tác giữa cấp uỷ với chính quyền, lãnh đạo với chỉ huy, cấp trên với cấp dưới. Trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, sự gương mẫu về phẩm chất, đạo đức, lối sống, uy tín của người cán bộ lãnh đạo, chủ trì luôn giữ vai trò hết sức quan trọng đối với sự ĐKTN trong nội bộ tổ chức đảng và chính quyền. Sự thiếu công tâm, toan tính, vụ lợi, cá nhân của người đứng đầu bao giờ cũng là khởi đầu của sự mất ĐKTN trong tổ chức đảng, chính quyền; đồng thời, là nguyên nhân đẻ ra nhiều thói hư, tật xấu trong CB,ĐV, như: xu nịnh, bè phái, cục bộ... Vì thế, toàn Đảng cần tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cơ quan, đơn vị thực sự tiêu biểu về lập trường, quan điểm, phẩm chất đạo đức, lối sống; công tâm trong xử lý các mối quan hệ; đủ uy tín và khả năng quy tụ sức mạnh tập thể. Các cấp cần xây dựng và thường xuyên bổ sung quy chế lãnh đạo và quy chế làm việc, nhất là đối với các mặt công tác trọng yếu, nhạy cảm. Mọi CB,ĐV phải có tính tổ chức, tính kỷ luật cao, tự giác chấp hành sự quản lý, giáo dục, rèn luyện của tổ chức và giữ nghiêm kỷ luật Đảng. Các tổ chức cơ sở đảng cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ tình hình tư tưởng của CB,ĐV, không dung túng những việc làm sai trái; cá nhân không nói và làm trái quyết định của tập thể, cấp dưới không làm trái chỉ thị của cấp trên; khắc phục mọi biểu hiện quan liêu, gia trưởng hoặc tự do, tuỳ tiện, phát ngôn thiếu tính xây dựng...

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời những biểu hiện mất đoàn kết trong nội bộ Đảng. Chú trọng nội dung kiểm tra giữ gìn sự ĐKTN trong Đảng và gắn nội dung đó với kiểm tra định kỳ của các tổ chức đảng và đảng viên. Đối tượng kiểm tra, giám sát: tập trung vào những tập thể, cá nhân có dấu hiệu mất đoàn kết, thiếu thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị. Thông qua công tác kiểm tra, giám sát, các cấp uỷ cần giải quyết dứt điểm những vấn đề liên quan đến sự mất ĐKTN trong cơ quan, đơn vị mình, không để sự việc tái diễn. Những nơi để hiện tượng mất đoàn kết kéo dài cần làm rõ nguyên nhân, xử lý kỷ luật theo đúng quy định. Từng cấp uỷ, cơ quan, đơn vị phải xây dựng được cơ chế giám sát của quần chúng đối với tổ chức đảng và CB,ĐV về giữ gìn sự ĐKTN; gắn “xây” với “chống”; khen thưởng, động viên kịp thời những tập thể, cá nhân có thành tích trong xây dựng khối ĐKTN, tạo môi trường lành mạnh, quan tâm giúp nhau hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sự ĐKTN trong Đảng gắn với học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Người, là những vấn đề hết sức cơ bản, bảo đảm cho Đảng ta thành một khối thống nhất về tư tưởng và hành động, lãnh đạo thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

ĐỖ HỒNG LÂM

 ___________

1, 2 - Hồ Chí Minh -  Toàn tập, Tập 12, Nxb CTQG, H. 2001, tr. 497, 498

3 - Hồ Chí Minh -  Toàn tập, Tập 12, Nxb CTQG, H. 2001, tr. 498.

4 -  ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H.2006, tr. 262.

5 - ĐCSVN - Văn kiện Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khoá X, Nxb CTQG, H. 2009, tr. 64.