Kon Tum có vị trí chiến lược quan trọng cả về kinh tế, xã hội, quốc phòng-an ninh (QP-AN) đối với Tây Nguyên và cả nước. Trên địa bàn Tỉnh, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỉ lệ cao; trình độ dân trí thấp, đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn; hiệu quả hoạt động của tổ chức đảng, chính quyền cơ sở ở nhiều địa phương còn hạn chế… Lợi dụng tình hình đó, các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách để xâm nhập, cài cắm, móc nối, tăng cường các hoạt động chống phá, gây mất ổn định về an ninh-chính trị-xã hội... Bởi vậy, để giữ vững môi trường chính trị, xã hội, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế của địa phương, Tỉnh rất quan tâm tới việc củng cố QP-AN, trong đó hết sức chú ý tăng cường sự lãnh đạo của các tổ chức đảng đối với lực lượng dân quân, tự vệ (DQTV).

Chấp hành Chỉ thị 16/CT-TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng dự bị động viên trong tình hình mới”, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Kon Tum có Kế hoạch thực hiện số 26-KH/TV ngày 06-01-2003; trong đó nhấn mạnh: phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo làm chuyển biến một bước nhận thức của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt về xây dựng và nâng cao chất lượng DQTV. Phát huy vai trò các ban, ngành, đoàn thể, các già làng, trưởng bản, dòng họ; động viên tính tích cực, tự giác của thành viên trong lực lượng DQTV; đồng thời, thực hiện tốt phương châm: "dân bàn, dân cử, dân chăm lo"... trong xây dựng lực lượng này ngày càng vững mạnh. Thực hiện kế hoạch của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bộ chỉ huy Quân sự (BCHQS) Tỉnh chỉ đạo cơ quan quân sự huyện, thị, bố trí cán bộ công tác giúp cơ sở, tập trung ưu tiên cho các xã vùng sâu, vùng xa, trọng điểm; chủ động phối hợp cùng cơ quan, đoàn thể và Ban chỉ huy Quân sự xã, phường, thị trấn nắm chắc chất lượng mọi mặt của cán bộ, chiến sĩ lực lượng DQTV, nhất là số dân quân cơ động, dân quân thường trực trong thực hiện nhiệm vụ quân sự địa phương; đồng thời, thường xuyên tiến hành phân tích, đánh giá chất lượng, hiệu quả công tác, làm cơ sở chỉ đạo các địa phương, đơn vị kiện toàn tổ chức cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn đặt ra. Trong xây dựng lực lượng, Tỉnh tập trung xây dựng DQTV có số lượng và tỉ lệ hợp lý, phù hợp với quy định của trên, theo nguyên tắc: Đảng lãnh đạo, chính quyền điều hành, cơ quan quân sự làm tham mưu; ưu tiên xây dựng DQTV trên các địa bàn trọng điểm, đặc biệt là các tuyến biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có nhiều khó khăn, phức tạp... Tỉnh đặc biệt quan tâm tới việc nâng cao chất lượng DQTV, nhất là tiêu chuẩn về chính trị; tập trung vào những đối tượng trong độ tuổi, có đủ điều kiện về phẩm chất, đạo đức, lối sống, được rèn luyện, trưởng thành trong phong trào quần chúng; ưu tiên những đối tượng là đảng viên, đoàn viên, quân nhân phục viên, xuất ngũ... Đồng thời, phát huy dân chủ ở cơ sở, dựa vào dân để làm tốt công tác tuyển chọn và kịp thời phát hiện, đưa ra khỏi lực lượng những người không đủ tiêu chuẩn, không đảm bảo độ tin cậy về chính trị cũng như chất lượng công tác. Nhờ vậy, đến nay tỷ lệ DQTV của Tỉnh đạt 1,61% so với dân số, trong đó tỷ lệ đảng viên đạt 13%, đoàn viên đạt 54,83%; lực lượng DQTV được tổ chức chặt chẽ trên khắp các xã, phường, thị trấn; riêng 3 huyện và 10 xã giáp biên giới có lực lượng dân quân cơ động và thường trực; 100% các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nhà nước đã xây dựng được lực lượng tự vệ theo quy định. Cùng với đó, BCHQS Tỉnh thường xuyên kiểm tra, bổ sung, điều chỉnh trang bị, vũ khí cho lực lượng này, đảm bảo đáp ứng yêu cầu sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu khi có tình huống xảy ra.

Đặt lên hàng đầu yêu cầu nâng cao chất lượng chính trị, tổ chức đảng các cấp ở Kon Tum hết sức coi trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho lực lượng DQTV. Tỉnh ủy, Uỷ ban nhân dân Tỉnh đã lãnh đạo, chỉ đạo cấp ủy các cấp, nhất là ở cơ sở, làm tốt nhiệm vụ giáo dục, nâng cao nhận thức về tình hình của đất nước trong thời kỳ mới; những âm mưu, thủ đoạn thâm độc của các thế lực thù địch và bọn phản động FULRO đối với cách mạng nước ta nói chung, đối với địa bàn Tây Nguyên nói riêng. Tập trung quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng; nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; Pháp lệnh DQTV; Chỉ thị 16/CT-TW và Nghị quyết về “tiếp tục xây dựng tỉnh Kon Tum thành khu vực phòng thủ cơ bản, liên hoàn, vững chắc”... Do tiến hành tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, nên các thành phần trong lực lượng đã nhận thức sâu sắc hơn về nhiệm vụ QP-AN, về vai trò của DQTV trong khu vực phòng thủ địa phương. Qua hoạt động thực tiễn, DQTV đã khẳng định được vai trò là lực lượng chiến đấu tại chỗ, là chỗ dựa đáng tin cậy của cấp ủy, chính quyền, nhân dân và góp phần tích cực trong giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương.

Công tác phát triển đảng trong lực lượng DQTV được các cấp uỷ hết sức coi trọng, coi đó là một trong những giải pháp tích cực, trực tiếp nâng cao chất lượng lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV. Căn cứ thực trạng trong Tỉnh còn 2 đồng chí xã đội trưởng chưa phải là đảng viên;  trình độ đội ngũ cán bộ quân sự xã, phường, thị trấn cũng như lực lượng DQTV nói chung còn nhiều bất cập (chủ yếu là trình độ học vấn thấp, nhận thức về chính trị còn hạn chế, chất lượng, hiệu quả công việc không cao), Tỉnh ủy chủ trương khuyến khích, tạo điều kiện cho các đối tượng là cán bộ, ưu tiên người dân tộc thiểu số, các đồng chí được xác định là nguồn, đưa đi học bổ túc văn hoá, bồi dưỡng lý luận, nghiệp vụ..., khi đủ điều kiện sẽ kết nạp vào Đảng. Đảng uỷ Quân sự, BCHQS Tỉnh xây dựng Đề án để cấp ủy, chính quyền, các ngành, đơn vị liên quan làm cơ sở lựa chọn, tạo nguồn phát triển đảng trong lực lượng DQTV. Bên cạnh sự quan tâm, chỉ đạo của trên, các chi bộ quân sự đã chủ động phát huy vai trò của mình, tích cực tiến hành công tác bồi dưỡng, giáo dục, rèn luyện quần chúng ưu tú để kết nạp đảng, góp phần tăng tỷ lệ lãnh đạo trong lực lượng. Từ năm 2003 đến 2007, toàn Tỉnh kết nạp được 484 đồng chí DQTV ưu tú vào Đảng, 2.069 DQTV vào Đoàn, thành lập thêm 21 chi đoàn trong lực lượng. Cùng với công tác phát triển đảng, đoàn, Đảng uỷ Quân sự Tỉnh chỉ đạo tổ chức kiện toàn, bổ nhiệm các Ban CHQS  huyện, xã, phường, thị trấn và Ban CHQS tự vệ trong các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nhà nước và Đại đội dân quân cơ động theo đúng Hướng dẫn 1107/HD-TM của Bộ Tổng Tham mưu; trực tiếp chỉ đạo trường Quân sự Tỉnh phối hợp với các địa phương lựa chọn trong số bộ đội xuất ngũ, ưu tiên là người dân tộc thiểu số, có đủ tiêu chuẩn, tổ chức lớp đào tạo cán bộ xã (phường) đội trưởng; gắn nhiệm vụ đào tạo cán bộ quân sự xã, phường với việc quán triệt, thực hiện Nghị quyết 17-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng “Về xây dựng, đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị cơ sở xã, phường, thị trấn"... Nhờ vậy, đến nay Kon Tum đã cơ bản giải quyết được tình trạng thiếu hụt cán bộ, góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV. Toàn Tỉnh hiện có 90/93 xã, phường có Đảng uỷ, xây dựng được chi bộ quân sự và hơn 90% chỉ huy trưởng quân sự xã, phường, thị trấn tham gia cấp uỷ viên cùng cấp; trong đó có gần 60% là người dân tộc thiểu số.

Công tác giáo dục, huấn luyện cũng được tổ chức chặt chẽ, nghiêm túc theo đúng chương trình của Bộ Tổng Tham mưu và Tổng cục Chính trị. Tỉnh chỉ đạo huấn luyện theo hướng tập trung, thống nhất; hết sức coi trọng tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quân sự cơ sở. Chỉ huy quân sự các xã, phường, thị trấn và cán bộ trung đội, đại đội, đội ngũ cán bộ chuyên trách, bán chuyên trách quân sự được tập trung bồi dưỡng tại trường quân sự địa phương. Đồng thời, Tỉnh cũng tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho cán bộ là bí thư, chủ tịch xã, phường, đầu ngành của Tỉnh, huyện, thị xã và chức sắc, chức việc tôn giáo; tổ chức bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ chuyên ngành cho cán bộ chỉ huy, quản lý lực lượng DQTV. Trong huấn luyện, các cấp đã chỉ đạo tập trung vào những nội dung cơ bản, gắn với địa bàn, đối tượng và từng phương án tác chiến, nhiệm vụ cụ thể; chú ý cải tiến nội dung và phương pháp huấn luyện, bảo đảm tính thiết thực, sát với yêu cầu hoạt động trong thực tiễn. Thực hiện huấn luyện theo phân cấp nhằm nâng cao trình độ, năng lực quản lý, chỉ huy, điều hành của cán bộ Ban CHQS các cấp và trình độ thực hành chiến đấu của chiến sĩ DQTV. Các cấp đã coi trọng diễn tập chiến đấu và làm nhiệm vụ trị an cấp xã, phường, thị trấn; thông qua diễn tập, nâng cao trình độ vận hành cơ chế “Đảng lãnh đạo, chính quyền quản lý, điều hành, cơ quan ban, ngành làm tham mưu, cơ quan quân sự làm nòng cốt”. Cùng với đó, Tỉnh chỉ đạo các xã trên tuyến biên giới phối hợp với Bộ đội Biên phòng, các Đoàn kinh tế-quốc phòng huấn luyện một số nội dung tuần tra bảo vệ biên giới, đấu tranh chống buôn lậu và vượt biên trái phép qua biên giới. Sau huấn luyện, các cấp tổ chức tốt việc kiểm tra, hội thao, hội thi để đánh giá kết quả và kịp thời bổ sung những nội dung mới vào chương trình huấn luyện cho phù hợp với tình hình thực tiễn. Bên cạnh đó, chính quyền, Ban CHQS các xã, phường, thị trấn thường xuyên duy trì nền nếp, chế độ sinh hoạt của lực lượng DQTV và thực hiện tốt việc chi trả phụ cấp trách nhiệm đúng theo quy định.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, sự điều hành của chính quyền các cấp, lực lượng DQTV ở Kon Tum đã hoạt động tích cực, có hiệu quả. Trong tình hình mới, đứng trước những yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, để tiếp tục nâng cao chất lượng của lực lượng DQTV đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ QP-AN, Tỉnh phải triển khai toàn diện các mặt công tác, song  trước hết tập trung vào những vấn đề chủ yếu sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo tập trung thống nhất của cấp uỷ địa phương, cơ quan, đơn vị đối với lực lượng DQTV, gắn với việc kiện toàn và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở; coi trọng nâng cao năng lực lãnh đạo của các chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn.

 Hai là, tiếp tục xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh, trước hết về chính trị, có tổ chức chặt chẽ, số lượng, biên chế, trang bị thích hợp với từng vùng, từng địa phương, phù hợp với cơ chế quản lý kinh tế mới.

Ba là, thường xuyên kiện toàn Ban CHQS xã, phường, thị trấn, tự vệ đủ về số lượng, có phẩm chất đạo đức và chuyên môn giỏi; chú ý làm tốt công tác phát triển đảng trong lực lượng này.

Bốn là, nâng cao chất lượng huấn luyện DQTV; quan tâm bảo đảm đúng chế độ, chính sách đối với những người tham gia lực lượng này, nhất là số dân quân cơ động và dân quân thường trực.

Đại tá Vũ Viết Hiền

Phó Chỉ huy trưởng - Tham mưu trưởng

BCHQS Tỉnh