Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định công tác dân vận (CTDV) có vị trí hết sức quan trọng; là một nhiệm vụ chính trị thường xuyên, một mặt công tác cơ bản đảm bảo cho cách mạng giành thắng lợi. Trải qua các thời kỳ cách mạng, CTDV của Đảng đã góp phần tích cực vào việc tuyền truyền, vận động quần chúng, tập hợp lực lượng, xây dựng khối đại đoàn kết (ĐĐK) toàn dân tộc, tạo nên phong trào cách mạng rộng lớn, kết hợp được sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, thực hiện thắng lợi mục tiêu độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Bước vào thời kỳ đổi mới, nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò của CTDV đối với toàn bộ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cũng như với nhiệm vụ xây dựng khối ĐĐK toàn dân tộc, Đảng ta đã có nhiều Nghị quyết về CTDV và nhấn mạnh vai trò CTDV đối với việc phát huy sức mạnh khối ĐĐK toàn dân tộc vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Các nghị quyết của Đảng chỉ rõ mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, phương châm, phương pháp tiến hành CTDV trong tình hình mới và xác định tiến hành CTDV nhằm xây dựng, phát huy sức mạnh ĐĐK toàn dân tộc là trách nhiệm của các tổ chức đảng, của mọi đảng viên và của cả hệ thống chính trị. Nghị quyết của Đảng cũng khẳng định phải thường xuyên chăm lo xây dựng, nâng cao chất lượng hoạt động của bộ máy, tổ chức, cán bộ làm CTDV và tích cực đổi mới nội dung, phương thức, biện pháp vận động quần chúng.

Những năm qua, CTDV đã góp phần tích cực thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng; động viên mọi tầng lớp nhân dân tham gia các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước, thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, củng cố quốc phòng-an ninh; tăng cường sức mạnh của khối ĐĐK toàn dân tộc cho nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với phương châm bám sát cơ sở, đi vào thực tiễn, “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”, cơ quan dân vận và đội ngũ cán bộ làm CTDV các cấp đã có nhiều cách làm hay, thiết thực, góp phần vào việc động viên, lôi cuốn mọi tầng lớp nhân dân, nhất là các nhân sĩ, trí thức, già làng, trưởng bản, các chức sắc tôn giáo, nêu cao tinh thần yêu nước, ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chỉ tính riêng năm 2006, Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư” đã xây dựng được 51.486 Khu dân cư tiên tiến, 36.766 Khu dân cư văn hoá; “Quỹ Vì người nghèo” quyên góp được 313 tỷ đồng; tiếp nhận ủng hộ đồng bào bị bão, lũ 20,3 tỷ đồng…Đặc biệt, lực lượng vũ trang đã cùng cấp uỷ, chính quyền địa phương xây dựng 3.649 xã, phường vững mạnh; củng cố 101.074 tổ chức chính trị xã hội, 132 đảng bộ, chi bộ; tổ chức 1.237 tổ, đội công tác, với 65.650 lượt cán bộ, chiến sĩ đến công tác tại 391 xã biên giới, vùng sâu, vùng xa; tăng cường 224 đội công tác tại 229 xã trọng điểm; huy động hàng trăm ngàn lượt cán bộ, chiến sĩ quân đội, dân quân, tự vệ, hàng nghìn lượt phương tiện tham gia phòng chống thiên tai… Qua đó, góp phần xây dựng cơ sở chính trị-xã hội ở các địa phương thêm vững chắc; củng cố hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước, quân đội với nhân dân; tăng cường khối ĐĐK toàn dân tộc.

Bài học kinh nghiệm trong tiến hành CTDV những năm qua, là phải bám chắc vào đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; thường xuyên chăm lo bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; động viên đông đảo nhân dân tích cực tham gia thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, góp phần giữ vững ổn định chính trị, xây dựng đất nước phát triển bền vững. Luôn tin tưởng vào lực lượng, sức mạnh của nhân dân, gắn bó máu thịt với nhân dân. Thực hiện tốt chính sách ĐĐK toàn dân tộc, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể quần chúng trong vận động, tổ chức, tập hợp nhân dân cho phù hợp với từng giai đoạn cách mạng. Hình thức vận động, tập hợp quần chúng phải phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh, với từng đối tượng, lĩnh vực công tác. Kết hợp chặt chẽ giữa CTDV với công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh. Chú trọng công tác xây dựng tổ chức, bộ máy, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm CTDV theo phương châm “trọng dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”; quan tâm đầy đủ đến chế độ, chính sách và công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ dân vận.

Hiện nay, đất nước ta đã bước vào thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH, hội nhập kinh tế quốc tế sâu, rộng, vì sự nghiệp “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Thế, lực và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, đất nước cũng đứng trước những khó khăn, thách thức không nhỏ. Đời sống của một bộ phận nhân dân, nhất là nhân dân ở miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống… còn gặp nhiều khó khăn. Thu nhập của một số cán bộ, công nhân, viên chức, người lao động còn thấp. Sự phân hoá giàu nghèo giữa các tầng lớp dân cư tăng lên. Tình hình an ninh chính trị trên các địa bàn trọng điểm vẫn tiềm ẩn những yếu tố gây mất ổn định; tội phạm, tệ nạn xã hội, di cư tự do, vượt biên, truyền đạo trái pháp luật diễn ra phức tạp. Trong khi đó, các thế lực thù địch vẫn tăng cường chống phá cách mạng nước ta hết sức quyết liệt. Chúng lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, cũng như những khó khăn trong đời sống kinh tế của nhân dân và những bất cập trong xã hội chưa được giải quyết kịp thời…để kích động, nói xấu Đảng, Nhà nước, hòng gây mất ổn định chính trị, phá hoại lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, phá hoại khối ĐĐK toàn dân tộc, phá hoại công cuộc đổi mới của nhân dân ta. Chính vì vậy, CTDV cần được tăng cường, nhằm tuyên truyền, quán triệt sâu sắc đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; vạch trần âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch; củng cố khối ĐĐK toàn dân tộc, tạo nên sức mạnh nội lực cho công cuộc phát triển đất nước. Nghị quyết Đại hội X của Đảng khẳng định “Đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức, dưới sự lãnh đạo của Đảng là đường lối chiến lược nhất quán của cách mạng Việt Nam; là nguồn sức mạnh, động lực chủ yếu và là nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm thắng lợi bền vững của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”¹.

Trước tình hình mới, CTDV cần nắm vững đặc điểm của đất nước ta trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế; tiếp tục quán triệt tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về CTDV trong hoạt động của mình. CTDV phải góp phần làm rõ chủ trương đúng đắn của Đảng là: xây dựng khối ĐĐK toàn dân tộc phải lấy mục tiêu giữ vững độc lập dân tộc, thống nhất, vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh làm điểm tương đồng để gắn bó đồng bào các dân tộc, tôn giáo, các tầng lớp nhân dân, người trong và ngoài Đảng, người ở trong nước và người định cư ở nước ngoài. Thực hiện tốt việc kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với công bằng xã hội; gắn quyền lợi với nghĩa vụ, cống hiến và hưởng thụ của mọi công dân. Không ngừng cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, thực hành dân chủ, chăm lo lợi ích chính đáng của mọi người dân, phát huy nhân tố con người…, tạo động lực mạnh mẽ và bền vững cho sự phát triển toàn diện của đất nước. Để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, CTDV cần tập trung vào vấn đề cơ bản sau:

Trước hết, đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của CTDV cho các cấp, các ngành và mọi tầng lớp nhân dân. CTDV phải được các cấp uỷ, chính quyền, cơ quan, đoàn thể và cả hệ thống chính trị cùng tham gia, coi đó là trách nhiệm chính trị của mỗi tổ chức, cán bộ, đảng viên, công chức. Trong Đảng, từ Trung ương đến mỗi chi bộ, từ đồng chí lãnh đạo cao nhất đến các đảng viên đều phải làm tốt công tác vận động quần chúng theo chức trách, nhiệm vụ của mình.  

 Hai là, nắm vững phương châm, phương pháp dân vận của Đảng; thường xuyên đổi mới phương thức CTDV; quan tâm củng cố mối quan hệ mật thiết, gắn bó máu thịt giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. CTDV phải kiên trì, mềm dẻo, linh hoạt và sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tình hình, từng đối tượng, điều kiện và hoàn cảnh, tránh chủ quan, nóng vội. Đối với giai cấp công nhân, CTDV phải góp phần xây dựng, phát triển giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng; chú trọng động viên công nhân tích cực học tập, rèn luyện, nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn, nghề nghiệp, xứng đáng là giai cấp lãnh đạo, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp CNH,HĐH, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đối với giai cấp nông dân, các cấp, các ngành cần tiếp tục quan tâm chỉ đạo và đẩy mạnh việc tổ chức thực hiện có hiệu quả các chương trình kinh tế - xã hội, tập trung thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, ngành nghề, giải quyết việc làm, tăng thu nhập. Hỗ trợ cây, con giống, bao tiêu chế biến sản phẩm; thực hiện tốt liên kết 4 nhà; thực hiện tốt chính sách đất đai. Khuyến khích nông dân liên doanh, liên kết phát triển sản xuất, kinh doanh, đưa khoa học-công nghệ tiên tiến vào sản xuất; xoá đói, giảm nghèo để ổn định và cải thiện đời sống. Phát huy vai trò giai cấp nông dân trong sự nghiệp CNH,HĐH nông nghiệp, nông thôn. Đối với đội ngũ trí thức, CTDV phải góp phần tích cực vào việc xây dựng các điều kiện, tiền đề bảo đảm cho đội ngũ trí thức cống hiến được nhiều nhất cho Tổ quốc. Chú trọng việc mở rộng thông tin, phát huy dân chủ, trọng dụng nhân tài; khuyến khích nghiên cứu khoa học, phát minh, sáng chế phục vụ đất nước. Đối với doanh nhân, nhân sĩ, trí thức, thế hệ trẻ, phụ nữ, cựu chiến binh, người cao tuổi, các dân tộc, tôn giáo và đồng bào ta định cư ở nước ngoài, CTDV cần phải hết sức linh hoạt, đa dạng, có các hình thức phù hợp với từng hoàn cảnh, đối tượng và điều kiện cụ thể, nhằm đưa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước đến với quần chúng, tạo nên sự thống nhất, đồng thuận cả trong nhận thức và hành động để xây dựng phong trào cách mạng sâu rộng, bền vững trong các tầng lớp nhân dân.

Ba là, các cấp uỷ cần quan tâm xây dựng, kiện toàn, nâng cao năng lực công tác của Ban dân vận, Mặt trận Tổ quốc các cấp và các đoàn thể nhân dân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Xây dựng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác vận động quần chúng “vừa hồng, vừa chuyên”; chú ý đội ngũ cán bộ cơ sở ở những nơi đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Tất cả cán bộ chính quyền, tất cả cán bộ đoàn thể và tất cả hội viên các tổ chức nhân dân (Liên minh, Việt Minh, v.v…) đều phải phụ trách dân vận”². Trước tình hình mới, yêu cầu tổ chức tập hợp quần chúng, nhân dân ngày càng cao, đòi hỏi mỗi tổ chức trong hệ thống chính trị và từng cán bộ, đảng viên, công chức cần nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò CTDV, thấy rõ sức mạnh của khối ĐĐK toàn dân tộc trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta, từ đó có trách nhiệm đầy đủ, đúng đắn với nhiệm vụ quan trọng này. Các cấp uỷ cần hết sức chú trọng và làm tốt công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác vận động quần chúng có đủ phẩm chất, năng lực, bản lĩnh, uy tín và tâm huyết, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Tiếp tục phát huy bản chất, truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ”, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, gắn bó máu thịt với nhân dân, cán bộ, chiến sĩ các đơn vị Quân đội nhân dân Việt Nam cần làm tốt hơn nữa chức năng của đội quân chiến đấu, đội quân công tác và đội quân lao động sản xuất; đổi mới mạnh mẽ nội dung và hình thức CTDV, góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc làm nền tảng để phát huy sức mạnh toàn dân tộc bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Hà Thị Khiết

Ủy viên BCHTƯ Đảng

Trưởng ban Dân vận Trung ương

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H. 2006, tr. 40 - 41.

2 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Nxb, CTQG, H. 1995, tr. 700.