Sự nghiệp đổi mới xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, tạo điều kiện cho đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế thắng lợi. Song, quá trình đó cũng nảy sinh những thách thức mới trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội đối với toàn Đảng, toàn dân cũng như với toàn quân ta. Yêu cầu mới đòi hỏi đội ngũ cán bộ quân đội phải được tập trung xây dựng một cách toàn diện, cả về phẩm chất chính trị, năng lực lãnh đạo, chỉ huy, quản lý và phẩm chất, đạo đức, lối sống đáp ứng tốt nhất đòi hỏi nhiệm vụ đặt ra. Để đáp ứng yêu cầu đó, chúng ta phải tiếp tục đổi mới công tác cán bộ, trong đó coi trọng công tác quy hoạch, nhất là quy hoạch cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược (CD,CL) nhằm chủ động chuẩn bị nguồn cán bộ cho trước mắt và lâu dài, bảo đảm đội ngũ cán bộ CD,CL luôn vững vàng về chính trị, trong sáng về đạo đức, có trình độ và năng lực, nhất là năng lực trí tuệ, đáp ứng tốt nhất cho yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện đất nước hội nhập kinh tế quốc tế.

Công tác quy hoạch cán bộ trong Quân đội phải xuất phát từ đường lối chính trị, đường lối quân sự của Đảng; đồng thời phải gắn liền với quá trình xây dựng, kiện toàn các tổ chức Đảng trong Đảng bộ Quân đội vững mạnh. Công tác quy hoạch nhằm tạo sự chủ động, có tầm nhìn xa, khắc phục tình trạng hẫng hụt, bảo đảm tính kế thừa, phát triển và sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ cán bộ, giữ vững sự đoàn kết và ổn định chính trị; chuẩn bị từ xa và tạo được nguồn cán bộ để đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội nhân dân (QĐND) cả trước mắt và lâu dài.

Quy hoạch cán bộ CD,CL có vị trí rất quan trọng trong công tác quy hoạch cán bộ. Bởi lẽ, đội ngũ cán bộ CD,CL là bộ phận trọng yếu của quân đội ta. Cán bộ CD,CL giữ trọng trách lãnh đạo, chỉ huy, quản lý của Bộ, các Tổng cục, các đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng; những người chịu trách nhiệm chính trên một hướng, một lĩnh vực, một địa bàn, một quân, binh chủng. Đây là lực lượng nòng cốt trong xây dựng, hoạch định và tổ chức thực hiện đường lối quân sự, quốc phòng của đất nước; là nhân tố có ý nghĩa quyết định trong tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng, huấn luyện, sản xuất, công tác... của quân đội ta. Làm tốt công tác quy hoạch cán bộ CD,CL sẽ góp phần quan trọng trong xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, bảo đảm cho toàn quân hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ trong mọi tình huống.

Công tác quy hoạch cán bộ CD,CL phải luôn nắm vững và vận dụng đúng đắn quan điểm, nguyên tắc, phương châm, nội dung và phương pháp công tác quy hoạch cán bộ của Đảng; lấy việc phục vụ nhiệm vụ chính trị của cách mạng, của quân đội để xây dựng đội ngũ; đồng thời thông qua thực tiễn hoạt động và kết quả hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị để phát hiện những cán bộ có đủ phẩm chất, trình độ, năng lực, nhất là năng lực tư duy sáng tạo, có khả năng khái quát tổng hợp ở tầm vĩ mô và năng lực chỉ đạo thực tiễn, làm việc năng động, sáng tạo, hiệu quả; những cán bộ trẻ có nhiều triển vọng để đưa vào quy hoạch. Quá trình thực hiện quy hoạch phải nắm vững quan điểm giai cấp công nhân của Đảng, đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất, chặt chẽ của các cấp ủy Đảng; thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ; đồng thời luôn mở rộng dân chủ trong phát hiện nguồn; thực hiện đúng thẩm quyền, trách nhiệm trong phát hiện, lựa chọn, giới thiệu và xây dựng quy hoạch sát với thực tế phân cấp quản lý, sử dụng cán bộ...

Những năm qua, quy hoạch cán bộ CD,CL trong quân đội đã thực sự coi trọng công tác nhận xét, đánh giá cán bộ để đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, sắp xếp, bố trí, sử dụng. Thực hiện tốt phương châm quy hoạch “động” và “mở”, một chức danh quy hoạch nhiều người và một người có thể quy hoạch nhiều chức danh khác nhau. Quy hoạch được các cấp ủy xem xét, đánh giá, bổ sung, điều chỉnh đúng định kỳ theo quy định. Quy hoạch được thực hiện từ trên xuống dưới, tạo nguồn cho đào tạo cán bộ, thúc đẩy đội ngũ cán bộ phấn đấu vươn lên, bảo đảm đoàn kết tốt; không cứng nhắc, máy móc trong xây dựng cũng như trong thực hiện quy hoạch... Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Thường vụ ĐUQSTƯ, công tác quy hoạch cán bộ nói chung và công tác quy hoạch cán bộ CD,CL ngày càng đi vào nền nếp, chặt chẽ, chất lượng cao hơn. Thủ trưởng Tổng cục Chính trị và cơ quan chức năng đã trực tiếp nghe các đơn vị trực thuộc Bộ báo cáo giới thiệu, phát hiện, nhận xét, đánh giá, tổng hợp, xây dựng quy hoạch cán bộ CD,CL của đơn vị mình trước khi trình Thường vụ ĐUQSTƯ. Tháng 3 năm 2003, Thường vụ ĐUQSTƯ đã xem xét, quyết định quy hoạch cán bộ chỉ huy, quản lý cấp CD,CL đến năm 2005 và nguồn quy hoạch cho những năm tiếp theo. Kết quả quy hoạch cán bộ CD,CL những năm qua cho thấy, cán bộ được đưa vào quy hoạch đều đảm bảo tiêu chuẩn về chính trị, phẩm chất, đạo đức, lối sống, năng lực thực tiễn; thể hiện ở khả năng tư duy sáng tạo, phát hiện, tham mưu, đề xuất chủ trương, chính sách lớn liên quan đến công tác lãnh đạo và xây dựng quân đội. Đây là những đồng chí có tính Đảng cao, thể hiện trong đấu tranh phê bình và tự phê bình; biết quy tụ, đoàn kết toàn đơn vị, thực sự tiêu biểu, có uy tín trong cán bộ, đảng viên...

Trong quy hoạch, đã vận dụng tốt phương châm “động” và “mở”; mỗi chức danh quy hoạch từ 2 đến 3 người trở lên; hết sức chú ý nguồn cán bộ trẻ, có triển vọng. Đã mạnh dạn bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ có phẩm chất, năng lực, trình độ giữ các cương vị lãnh đạo, chỉ huy, quản lý. Những cán bộ trẻ được luân chuyển từ cơ quan về các đơn vị đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, một số đồng chí khẳng định tốt vị trí của mình, có triển vọng đảm nhiệm các vị trí cao hơn. Quá trình sắp xếp, bổ nhiệm đã chú ý xen kẽ các độ tuổi, vừa bảo đảm giữ gìn, phát huy được các đồng chí có nhiều công lao, thành tích, đã qua chiến đấu, có nhiều kinh nghiệm chỉ huy, quản lý, vừa mạnh dạn bổ nhiệm các đồng chí trẻ, có phẩm chất, năng lực, trình độ, được đào tạo cơ bản để bồi dưỡng, phát triển.

Đặc biệt, công tác quy hoạch đã gắn việc sắp xếp, kiện toàn đội ngũ cán bộ CD, CL với việc chuẩn bị nhân sự, cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu cho Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ VIII và nhân sự tham gia vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X. Số được giới thiệu đều là những đồng chí tiêu biểu cả về phẩm chất, năng lực, trí tuệ, uy tín và đều trúng cử với tỉ lệ phiếu cao; 50% đồng chí tuổi đời đủ điều kiện tham gia vào các khóa sau...

Tuy nhiên, so với yêu cầu đặt ra, công tác quy hoạch cán bộ nói chung và quy hoạch cán bộ cấp CD, CL nói riêng cũng còn những hạn chế nhất định. Có đơn vị do nghiên cứu các văn bản của trên chưa sâu, chưa kỹ, nên nhận thức còn có ý kiến khác nhau; nguồn quy hoạch chưa được quản lý thật chặt chẽ, nên nhận xét, đánh giá có  lúc thiếu nhất quán; dãn cách về độ tuổi giữa lớp đương chức, kế cận, kế tiếp còn quá gần hoặc quá xa; chưa thật mạnh dạn giới thiệu quy hoạch bồi dưỡng cán bộ trẻ có nhiều triển vọng phát triển; còn biểu hiện lứa lớp, khép kín. Một số chức danh nguồn quy hoạch còn mỏng,v.v.

Từ kết quả đã đạt được trong công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ cấp CD, CL những năm qua, có thể rút ra một số vấn đề sau đây. Trước hết, công tác quy hoạch cán bộ phải quán triệt sâu sắc các quan điểm, nguyên tắc đã được xác định trong Nghị quyết 42-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết Trung ương 3 (khóa VIII), và Nghị quyết Trung ương 6 (khóa IX), nhằm tạo sự thống nhất nhận thức về vị trí, tầm quan trọng của công tác quy hoạch đối với yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội nhân dân Việt Nam. Nhận xét, đánh giá đúng cán bộ là khâu quan trọng nhất. Bởi có nhận xét, đánh giá đúng cán bộ mới có cơ sở để lựa chọn, giới thiệu đưa vào nguồn quy hoạch. Mặt khác, quy hoạch cán bộ là căn cứ để bồi dưỡng toàn diện cán bộ đáp ứng yêu cầu đặt ra.

Quy hoạch cán bộ chỉ huy, quản lý các cấp là một hệ thống hoàn chỉnh. Quy hoạch cán bộ cấp CD,CL sẽ có chất lượng, hiệu quả tốt khi các cấp làm tốt công tác quy hoạch cán bộ thuộc đơn vị mình từ cơ sở trở lên. Quá trình quy hoạch phải vận dụng đúng phương châm quy hoạch "động" và "mở". Quy hoạch phải luôn được xem xét, đánh giá, bổ sung, điều chỉnh hàng năm; kịp thời đưa ra khỏi quy hoạch những người không còn đủ tiêu chuẩn và điều kiện quy định, đồng thời bổ sung vào quy hoạch những cán bộ có phẩm chất, năng lực, được đào tạo cơ bản, hoạt động thực tiễn có hiệu quả cao, có khả năng phát triển tốt. Quy hoạch phải hết sức chú ý bảo đảm giữ gìn, phát huy những đồng chí có nhiều kinh nghiệm, nhiều cống hiến và mạnh dạn đề bạt các đồng chí trẻ có nhiều triển vọng. Phải có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, thử thách để cán bộ có đủ tiêu chuẩn và điều kiện trước khi bổ nhiệm. ở các đơn vị có cán bộ nghỉ hưu, cấp ủy và người chỉ huy phải xác định rõ trách nhiệm trong việc bồi dưỡng tạo điều kiện cho cán bộ mới lên thay thế theo đúng kế hoạch. Việc bổ nhiệm cán bộ phải đúng lúc, đúng thời cơ mới tạo điều kiện để người cán bộ thể hiện được khả năng của mình; nếu quá sớm, người cán bộ chưa tích luỹ được kinh nghiệm, chưa đủ độ “chín”, nếu quá muộn sẽ lỡ mất cơ hội, người cán bộ không còn nhiều thời gian, không có điều kiện để phát triển. Trong bổ nhiệm cán bộ trẻ phải chú ý có tỉ lệ cán bộ rất trẻ, những người có thể tham gia từ 2 đến 3 nhiệm kỳ đại hội Đảng, có điều kiện đảm nhiệm các cương vị cao, các trọng trách mà Đảng, Nhà nước, quân đội giao phó... Cuối cùng, điều phải nhấn mạnh ở đây là vai trò, trách nhiệm của cấp ủy và người chỉ huy trong bồi dưỡng nguồn, tạo điều kiện cho người cán bộ thể hiện được khả năng trong thực tiễn, không ngừng nâng cao trình độ mọi mặt, đáp ứng yêu cầu chức danh được quy hoạch.

Để công tác quy hoạch cán bộ nói chung cũng như công tác quy hoạch cán bộ cấp CD, CL trong thời gian tới đạt kết quả tốt hơn, chúng ta cần thực hiện tốt một số nội dung cơ bản sau.

Trước hết, phải tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng, nhất là các nội dung Nghị quyết 42-NQ/TW của Bộ Chính trị và Hướng dẫn 50- HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương về công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH. Dự báo đúng những tác động mới, những yêu cầu mới đối với nhiệm vụ xây dựng đội ngũ cán bộ QĐND thời kỳ mới. Trong điều kiện đất nước hội nhập kinh tế thế giới, cuộc cách mạng khoa học - công nghệ nói chung và khoa học - công nghệ quân sự nói riêng phát triển mạnh mẽ, tác động tới việc trang bị vũ khí, kỹ thuật của quân đội; cần nghiên cứu kỹ và có chính sách đúng đắn để thu hút nhân tài vào phục vụ trong quân đội đáp ứng yêu cầu mới đặt ra.

Thứ hai, đánh giá đúng cán bộ vẫn là khâu trọng yếu nhất. Trong đánh giá cán bộ cần mở rộng dân chủ, lắng nghe ý kiến từ nhiều phía, nhất là nhận xét, đánh giá của cấp ủy đối với người cán bộ; ý kiến của cán bộ đồng cấp; của cấp dưới trực tiếp, của cơ quan và quần chúng đối với người cán bộ. Đồng thời phải căn cứ vào hiệu quả công việc được giao và dấu ấn trong xây dựng đơn vị của người cán bộ và sự tín nhiệm của quần chúng trong đơn vị. Đánh giá cán bộ phải thực sự khoa học, khách quan, công tâm, tránh mặc cảm, định kiến, cục bộ, áp đặt, chủ quan.

Thứ ba, căn cứ vào quy hoạch để tiến hành đào tạo, bồi dưỡng toàn diện cán bộ đáp ứng yêu cầu chức danh quy hoạch. Đào tạo bao nhiêu, đào tạo thế nào, đào tạo trường, lớp gì phải căn cứ vào quy hoạch, sắp xếp, sử dụng. Cần chống tư tưởng bao cấp hoặc đào tạo không gắn với sử dụng; tránh nhấn mạnh bằng cấp hoặc những tác động tiêu cực vào quá trình quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Thứ tư, phải hết sức coi trọng công tác luân chuyển cán bộ. Luân chuyển là để rèn luyện, bồi dưỡng, thử thách và kiểm nghiệm người cán bộ trong thực tiễn. Đặc biệt, đối với cán bộ CD, CL yêu cầu phải có kiến thức và trải nghiệm thực tế rộng, am hiểu nhiều lĩnh vực, nhiều vị trí, cả ở cơ quan và đơn vị, cả ở chủ lực và quân sự địa phương, càng phải coi trọng công tác luân chuyển. Cần chống tư tưởng coi nhẹ ý nghĩa của việc luân chuyển, hoặc luân chuyển mang tính hình thức, luân chuyển chưa đủ thời gian quy định đã điều động, thay đổi; hoặc lợi dụng luân chuyển để chuyển những người không phù hợp với mình đi nơi khác.

Thứ năm, căn cứ vào quy hoạch đầu nhiệm kỳ của đơn vị, cấp trên phải quản lý chặt chẽ nguồn cấp dưới trực tiếp và kiên quyết tổ chức thực hiện đúng quy hoạch. Định kỳ rà soát, bổ sung quy hoạch theo đúng quy định. Những trường hợp đưa ra khỏi nguồn quy hoạch phải được xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng theo đúng nguyên tắc, quy trình và báo cáo đẩy đủ lên trên theo đúng quy định. Tránh chủ quan, giản đơn hoặc thiếu chặt chẽ trong thực hiện nguyên tắc, quy trình...

 Làm tốt công tác quy hoạch cán bộ, nhất là quy hoạch cán bộ CD,CL, sẽ góp phần quan trọng vào nhiệm vụ xây dựng QĐND vững mạnh. Trên cơ sở nắm chắc nguyên tắc, quan điểm, phương châm, nội dung và phương pháp quy hoạch cán bộ của Đảng; những kết quả và kinh nghiệm rút ra trong công tác quy hoạch cán bộ cấp CD, CL trên đây là cơ sở để các đơn vị nghiên cứu, vận dụng vào thực hiện tốt hơn công tác quy hoạch cán bộ của đơn vị mình, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ vững mạnh, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.

Đại tá Nguyễn Xuân Miện

Phó cục trưởng cục Cán bộ