Phát huy truyền thống của căn cứ địa cách mạng Việt Bắc, 65 năm qua (16-10-1945 – 16-10-2010), lực lượng vũ trang (LLVT) Quân khu 1 đã thực hiện tốt vai trò nòng cốt cho toàn dân trên địa bàn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc (BVTQ). Trước yêu cầu mới, Quân khu tập trung xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD) vững mạnh toàn diện, tạo cơ sở thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quốc phòng-an ninh (QP-AN) thời bình, sẵn sàng chuyển hóa thành thế trận chiến tranh nhân dân BVTQ khi có chiến tranh.

Quán triệt sâu sắc đường lối quân sự, quốc phòng (QS,QP) của Đảng trong sự nghiệp xây dựng và BVTQ, nhất là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) về Chiến lược BVTQ trong tình hình mới, Nghị quyết số 28 của Bộ Chính trị (khóa X) về xây dựng khu vực phòng thủ (KVPT) và các chỉ thị, nghị quyết của Đảng ủy Quân sự Trung ương, Bộ Quốc phòng, Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Quân khu và cấp uỷ, chính quyền 6 tỉnh trên địa bàn đã và đang tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng nền QPTD đạt kết quả quan trọng trên nhiều mặt. Tiềm lực và thế trận QPTD trên địa bàn và trong KVPT của các địa phương được tăng cường; chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, trình độ sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) của các LLVT Quân khu được nâng lên một bước mới; kinh tế của các địa phương có bước phát triển khá; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân từng bước được cải thiện, “thế trận lòng dân” được củng cố. LLVT Quân khu luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định lâu dài với nước bạn; phát huy tốt vai trò của lực lượng nòng cốt trong phòng, chống, khắc phục hậu quả lũ lụt, tìm kiếm, cứu nạn, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, không để xảy ra “điểm nóng”, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH).

Bên cạnh kết quả đạt được, trong xây dựng nền QPTD còn những mặt hạn chế và khó khăn. Đó là: nhận thức, trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân các địa phương về nhiệm vụ BVTQ chưa đầy đủ; tiềm lực QP-AN trên địa bàn chưa đáp ứng yêu cầu đòi hỏi; việc kết hợp giữa phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN chưa thật chặt chẽ; tiến độ xây dựng KVPT còn chậm; chất lượng tổng hợp của LLVT có mặt chưa được như mong muốn, nhất là khả năng huy động lực lượng dân quân, tự vệ (DQTV)... Trong khi đó, địa bàn Quân khu vẫn là một trọng điểm thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch với nhiều âm mưu, thủ đoạn mới; tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn còn tiềm ẩn những yếu tố có thể gây mất ổn định; đời sống đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng rừng núi, vùng sâu, vùng biên giới còn nhiều khó khăn; thiên tai có thể bất thường xảy ra, gây hậu quả khó lường...

Trước thực trạng đó và để nâng cao chất lượng xây dựng nền QPTD, thời gian tới, quân và dân Quân khu 1 tập trung thực hiện tốt những vấn đề chủ yếu sau.

Vấn đề có ý nghĩa quyết định, xuyên suốt là tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc Chỉ thị 12-CT/TW của Bộ Chính trị, Nghị định số 116/2007/NĐ-CP của Chính phủ về công tác giáo dục QP-AN trong tình hình mới và các văn bản pháp quy có liên quan. Trên cơ sở đó, Quân khu tăng cường chỉ đạo các cấp, ngành, địa phương tích cực đổi mới cả nội dung và tổ chức phương pháp, nâng cao chất lượng công tác giáo dục QP-AN, tạo bước chuyển biến về chất trong nhận thức, trách nhiệm của toàn dân, trước hết là đội ngũ cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị đối với nhiệm vụ BVTQ, trực tiếp là công tác quốc phòng, quân sự (QP,QS) địa phương, xây dựng nền QPTD, xây dựng KVPT trong tình hình mới; thường xuyên kiện toàn tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng giáo dục QP-AN các cấp (Quân khu, tỉnh, huyện, xã), chủ động làm tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền cùng cấp và chỉ đạo thực hiện có hiệu quả công tác giáo dục QP-AN. Quân khu tiếp tục chỉ đạo tổ chức tốt việc bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho cán bộ các đối tượng, bảo đảm đúng, đủ chương trình, nội dung, thời gian quy định (từ năm 2006 đến tháng 6-2010, đã bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho các đối tượng được 2.283 lớp với 183.977 đồng chí tham gia, đạt 91,2% kế hoạch); chủ động khắc phục khó khăn, từng bước bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy-học và điều kiện sinh hoạt của học viên; tăng cường tổ chức bồi dưỡng, tập huấn  đội ngũ cán bộ, giáo viên tham gia giảng dạy kiến thức QP-AN; tổ chức các lớp học chặt chẽ, nghiêm túc, đúng quy chế, bảo đảm chất lượng học tập của các đối tượng. Phấn đấu trong nhiệm kỳ công tác, 100% cán bộ, đảng viên các đối tượng trên địa bàn được bồi dưỡng kiến thức QP-AN theo quy định; tiếp tục mở rộng bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho các đối tượng chưa có trong quy định, như: chức sắc, chức việc các tôn giáo, già làng, trưởng bản, người có uy tín trong dòng họ, chủ hộ khu vực biên giới... Cùng với việc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục QP-AN cho học sinh, sinh viên theo chương trình, nội dung quy định, Quân khu tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục QP-AN cho các tầng lớp nhân dân với nhiều hình thức phong phú, thiết thực, nhằm nâng cao ý thức quốc phòng cho toàn dân, góp phần bồi đắp "thế trận lòng dân" vững bền, làm cơ sở xây dựng nền QPTD vững mạnh.

Phát huy vai trò tham mưu nòng cốt của các cấp, các ngành (nhất là cơ quan quân sự các tỉnh) trong việc tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền phối hợp với các ban, ngành chức năng, các cơ quan của Trung ương đứng chân trên địa bàn để đẩy mạnh kết hợp phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN, tạo cơ sở xây dựng tiềm lực, thế trận QPTD vững mạnh. Việc kết hợp phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN cần được tiến hành từ khâu quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển các lĩnh vực KT-XH, nhất là về xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, y tế, bưu chính viễn thông, các dự án  đầu tư phát triển kinh tế, bố trí dân cư, xã hội...; đồng thời, thực hiện đúng chính sách của Đảng và Nhà nước về huy động các nguồn lực của địa phương bảo đảm cho nhiệm vụ QP-AN. Cùng với việc chỉ đạo các đơn vị, cơ quan quân sự địa phương tích cực tham gia các chương trình, dự án phát triển KT-XH kết hợp với củng cố, tăng cường QP-AN trên địa bàn, tham gia làm Đường tuần tra biên giới, Quân khu tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các Đoàn kinh tế-quốc phòng mở rộng và đẩy nhanh tiến độ thực hiện Dự án phát triển KT-XH kết hợp với tăng cường QP-AN trên các khu vực xung yếu biên giới, như: Mẫu Sơn (Lạng Sơn), Thông Nông-Hà Quảng và Trùng Khánh-Hạ Lang (Cao Bằng), góp phần phát triển KT-XH địa phương, xóa đói giảm nghèo cho nhân dân khu vực biên giới, tạo cơ sở để xây dựng tiềm lực, thế trận QPTD trên địa bàn.

Các cấp, ngành, địa phương tổ chức thực hiện nghiêm túc Chương trình hành động của Đảng ủy Quân khu thực hiện Nghị quyết số 28 của Bộ Chính trị (khóa X) về xây dựng KVPT trong tình hình mới; từng bước hoàn thiện cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành xây dựng và hoạt động của KVPT; đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả kết hợp phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN trong KVPT; điều chỉnh quy hoạch bố trí thế trận KVPT trên địa bàn, phù hợp với quy hoạch, bố trí quốc phòng trên phạm vi cả nước của Chính phủ. Cùng với đó, Quân khu thường xuyên rà soát, bổ sung hoàn chỉnh hệ thống văn kiện SSCĐ, kế hoạch động viên quốc phòng, kế hoạch chuyển hoạt động của địa phương sang thời chiến, kế hoạch phòng thủ dân sự...; tăng cường tổ chức diễn tập KVPT các tỉnh, huyện, gắn với các hoạt động xây dựng địa bàn; làm tốt công tác quản lý quy hoạch đất đai, công trình quốc phòng và khu quân sự...; đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình trong các KVPT địa phương. Phấn đấu đến hết năm 2015, Quân khu cơ bản hoàn thành kế hoạch xây dựng sở chỉ huy, công trình chiến đấu, căn cứ hậu phương trong các KVPT địa phương và chốt chiến dịch trên các khu vực trọng yếu, tạo cơ sở nâng cao hiệu quả hoạt động của công tác QP,QS địa phương, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn  xã hội trên địa bàn.    

Thực hiện đồng bộ các giải pháp, nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ SSCĐ của LLVT, bảo đảm đủ khả năng làm nòng cốt thực hiện nhiệm vụ QS,QP và xây dựng nền QPTD trên địa bàn. Theo đó, Quân khu tập trung xây dựng lực lượng thường trực theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; chấp hành nghiêm quy định về tổ chức, biên chế của Bộ; tiếp tục điều chỉnh, kiện toàn tổ chức, biên chế; ưu tiên quân số cho các đơn vị làm nhiệm vụ SSCĐ, lực lượng phòng không; làm tốt công tác tuyển quân, gắn tuyển quân với tạo nguồn DQTV, dự bị động viên của các cơ sở, nhất là các xã, huyện biên giới. Cấp ủy, chỉ huy các đơn vị chủ lực của Quân khu tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng huấn luyện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”; coi trọng huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, sát với yêu cầu nhiệm vụ, tình huống, thực tế chiến đấu và tổ chức biên chế, địa bàn hoạt động của từng đơn vị. Bên cạnh đó, Quân khu đẩy mạnh xây dựng lực lượng DQTV, bảo đảm “vững mạnh, rộng khắp”, có số lượng hợp lý, quy mô tổ chức phù hợp với từng loại hình cơ sở; tăng cường công tác giáo dục, huấn luyện, nâng cao chất lượng tổng hợp của lực lượng DQTV, trước hết là chất lượng chính trị, trình độ SSCĐ, khả năng tác chiến trị an và hiệp đồng trong xử lý các tình huống; ưu tiên xây dựng lực lượng DQTV phòng không, dân quân cơ động, dân quân thường trực của các xã biên giới và các địa bàn trọng điểm về QP-AN, tổ chức tự vệ ở các doanh nghiệp trong và ngoài quốc doanh; hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch đào tạo Chỉ huy trưởng quân sự xã, phường, thị trấn (Quân khu đã đào tạo 1.115 đồng chí cho 1.083 xã, phường, thị trấn), góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của lực lượng DQTV cơ sở. Cơ quan quân sự các cấp, các đơn vị được giao tiếp nhận huấn luyện lực lượng dự bị động viên cần làm tốt công tác đăng ký, phúc tra, tổ chức gọi động viên; coi trọng nâng cao chất lượng huấn luyện, nâng cao chất lượng tổng hợp, sẵn sàng huy động khi có nhu cầu.

Đi đôi với việc tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của cán bộ, chiến sĩ LLVT về đối tượng tác chiến, nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới, Quân khu duy trì nghiêm chế độ SSCĐ ở các cấp; tăng cường các biện pháp theo dõi, nắm chắc tình hình, âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch; chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương và phối hợp chặt chẽ với các lực lượng công an, biên phòng theo Quyết định số 107 của Thủ tướng Chính phủ, kịp thời xử lý có hiệu quả các tình huống xảy ra, không để bị động, bất ngờ và không mắc mưu địch để chúng tạo cớ can thiệp; đồng thời, thường xuyên rà soát, bổ sung hoàn chỉnh hệ thống văn kiện SSCĐ, kế hoạch phòng chống bão lụt, tìm kiếm, cứu nạn, cháy nổ, cháy rừng; tăng cường tổ chức huấn luyện, diễn tập theo phương án, nâng cao trình độ SSCĐ và khả năng phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai của LLVT, bảo đảm đủ khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao trong mọi tình huống, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc phát triển KT-XH, góp phần cùng toàn quân và cả nước xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Thiếu tướng BẾ XUÂN TRƯỜNG

Tư lệnh Quân khu