Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) là khâu đặc biệt quan trọng trong việc đưa pháp luật đi vào cuộc sống. Đối với Quân đội nhân dân Việt Nam, đây là một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; là một trong những nhiệm vụ quan trọng của cấp ủy, người chỉ huy, chính uỷ, chính trị viên và mọi cơ quan, tổ chức.

Ý thức được tầm quan trọng của công tác PBGDPL, ngày 15 tháng 4 năm 1998, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (BQP) đã ký Quyết định số 492/1998/QĐ-BQP về việc thành lập Hội đồng Phối hợp (HĐPH) công tác PBGDPL gồm 14 thành viên, do một Thứ trưởng BQP làm Chủ tịch; Văn phòng BQP (Vụ Pháp chế) làm cơ quan thường trực của Hội đồng. Tiếp đó, ngày 15 tháng 6 năm 1998, BQP ra Quy chế về tổ chức và hoạt động của HĐPH công tác PBGDPL; trong đó chỉ rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của Hội đồng. Trên cơ sở đó, BQP chỉ đạo thành lập HĐPH công tác PBGDPL đến các đơn vị trực thuộc Bộ, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh và tương đương. Trong những năm qua, HĐPH công tác PBGDPL các cấp trong toàn quân đã không ngừng được kiện toàn, củng cố, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ là cơ quan tham mưu, giúp Bộ và cấp ủy, chỉ huy các cấp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có nền nếp, hiệu quả công tác PBGDPL trong toàn quân.

HĐPH công tác PBGDPL của BQP đã căn cứ vào kế hoạch của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tư pháp, chủ trì, phối hợp chỉ đạo và duy trì hoạt động giữa các cơ quan chức năng của Bộ để thực hiện có hiệu quả công tác PBGDPL trong toàn quân; đồng thời, giữ mối liên hệ chặt chẽ với HĐPH công tác PBGDPL của Chính phủ để tham mưu cho lãnh đạo, thủ trưởng Bộ những chủ trương, biện pháp tổ chức thực hiện công tác PBGDPL phù hợp với tình hình. Bên cạnh việc xây dựng các văn bản chỉ đạo (Chỉ thị số 21/2003/CT-BQP, ngày 07 tháng 3 năm 2003 về việc triển khai công tác PBGDPL trong quân đội và dân quân, tự vệ, dự bị động viên từ năm 2003 đến năm 2007; Chỉ thị số 63/2008/CT-BQP ngày 22 tháng 4 năm 2008 về việc triển khai công tác PBGDPL trong quân đội và dân quân, tự vệ, dự bị động viên từ năm 2008 đến năm 2012) để định hướng cho cấp dưới tổ chức thực hiện công tác PBGDPL sát với yêu cầu chung và đặc điểm hoạt động của quân đội, hằng năm, hằng quý, Hội đồng đều xây dựng kế hoạch công tác PBGDPL thống nhất trong toàn quân để các đơn vị triển khai thực hiện. Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL, Hội đồng đã chỉ đạo các cơ quan thông tin đại chúng trong quân đội, như: Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Báo Quân đội nhân dân, Chương trình Phát thanh Quân đội, Truyền hình Quân đội, các báo, tạp chí quân khu, quân chủng và các tờ tin của binh chủng, học viện, nhà trường,... xây dựng các chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề để tuyên truyền sâu, rộng trong quân đội và nhân dân về các văn bản pháp luật, nghĩa vụ và trách nhiệm công dân trong việc chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội. Hằng năm, Hội đồng phối hợp với các cơ quan chức năng trong quân đội và Bộ Tư pháp, các bộ, ngành có liên quan xây dựng, kiện toàn đội ngũ giáo viên, báo cáo viên, biên tập viên, phóng viên pháp luật để giúp cấp ủy, chỉ huy, chính uỷ, chính trị viên các cơ quan, đơn vị thực hiện công tác PBGDPL đáp ứng sự phát triển của yêu cầu nhiệm vụ. Hội đồng cũng thường xuyên tổ chức hội nghị tập huấn báo cáo viên toàn quân về những văn bản quy phạm pháp luật quan trọng và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực quốc phòng, an ninh. Công tác biên soạn, in ấn, phát hành sách, tài liệu phục vụ công tác PBGDPL được Hội đồng chú trọng chỉ đạo, triển khai thực hiện tốt. Bên cạnh việc xây dựng đề cương giới thiệu về các luật, bộ luật phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy, tuyên truyền, Hội đồng duy trì phát hành Bản tin pháp luật (6 kỳ/năm; số lượng 7000 cuốn/kỳ); thí điểm và phát hành rộng rãi Tờ gấp pháp luật phục vụ cho nâng cao chất lượng thông tin, tuyên truyền, PBGDPL cho bộ đội và nhân dân, nhất là ở vùng cao, vùng xa. Ngoài ra, Hội đồng còn tham mưu cho BQP phối hợp với các bộ, ngành chức năng (Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam), ban hành Thông tư liên tịch “Hướng dẫn việc xây dựng, quản lý và khai thác Tủ sách pháp luật ở cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, trường học”. Trên cơ sở các văn bản quy định, Tổng cục Chính trị ban hành Hướng dẫn số 892/HD-CT về việc xây dựng, quản lý và khai thác Tủ sách pháp luật, Ngăn sách pháp luật trong các đơn vị quân đội, được các đơn vị hưởng ứng thực hiện và có tác dụng tích cực. Bước đầu, Hội đồng đã chỉ đạo ứng dụng công nghệ thông tin vào việc khai thác, phổ biến, cập nhật kịp thời các văn bản pháp luật mới đạt hiệu quả thiết thực

Đối với các đơn vị, công tác PBGDPL đã được cấp ủy, chỉ huy, chính uỷ, chính trị viên các cấp chú trọng đúng mức. Cấp uỷ các đơn vị đã xây dựng nghị quyết chuyên đề để lãnh đạo thực hiện công tác này phù hợp với đặc điểm, tình hình. HĐPH công tác PBGDPL từng cấp thường xuyên được kiện toàn về số lượng, có cơ cấu hợp lý, chất lượng ngày càng cao; có quy chế làm việc phù hợp, hoạt động dần đi vào nền nếp, nhất là việc duy trì các chế độ báo cáo, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm. Dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, HĐPH công tác PBGDPL các cấp đã kịp thời tham mưu cho chỉ huy các đơn vị tổ chức học tập đầy đủ các luật, bộ luật theo kế hoạch (quân số thường xuyên đạt từ 95% - 98%; kết quả kiểm tra 100% đạt yêu cầu, trong đó có 70% - 80% khá và giỏi); đồng thời, căn cứ vào tình hình cụ thể, tổ chức giới thiệu những chuyên đề bổ sung sát hợp với đơn vị. Công tác PBGDPL trong các nhà trường quân đội được tổ chức nghiêm túc, có hiệu quả; việc kết hợp chặt chẽ giữa học tập bộ môn Nhà nước và pháp luật với phổ biến, tuyên truyền các luật, bộ luật đã giúp người học nắm chắc hơn những kiến thức về pháp luật. HĐPH công tác PBGDPL đã phối hợp chặt chẽ với các địa phương tổ chức chu đáo công tác này cho lực lượng dân quân, tự vệ và dự bị động viên trên từng địa bàn.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL, Hội đồng các cấp đã thường xuyên bám sát hoạt động của đơn vị, tích cực tham mưu cho cấp ủy, người chỉ huy, chính uỷ, chính trị viên các cấp đổi mới hình thức, phương pháp tuyên truyền, PBGDPL; chú trọng lồng ghép nội dung PBGDPL vào công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; sử dụng nhiều hình thức, biện pháp tuyên truyền, như: sân khấu hóa, thi tìm hiểu pháp luật, thi báo tường, giao lưu với đơn vị kết nghĩa…; qua đó, góp phần tăng tính hấp dẫn và hiệu quả PBGDPL. Cùng với đó, HĐPH công tác PBGDPL các cấp cũng thường xuyên tham mưu cho cấp ủy, chỉ huy, chính uỷ, chính trị viên gắn kết những yêu cầu chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội với phong trào thi đua quyết thắng, các cuộc vận động lớn của Đảng, Nhà nước và quân đội; trong đó, hết sức chú trọng các chỉ tiêu về đảm bảo an toàn trong huấn luyện, diễn tập, dã ngoại, chấp hành kỷ luật dân vận, chấp hành các quy định về an toàn trong tham gia giao thông.  Công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm của HĐPH công tác PBGDPL các cấp được coi trọng đúng mức; nhờ đó, đã kịp thời phát hiện, uốn nắn những nhận thức, hành động lệch lạc; kịp thời biểu dương những tập thể, cá nhân có thành tích trong tổ chức thực hiện công tác này.

Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ, hoạt động của HĐPH công tác PBGDPL vẫn còn những hạn chế nhất định. Việc tổ chức phiên họp toàn thể của Hội đồng các cấp có lúc còn chưa thường xuyên và chưa đúng quy định; công tác đảm bảo tài liệu học tập các chuyên đề trong năm còn chậm, số lượng tài liệu còn hạn chế; vai trò, trách nhiệm của từng thành viên trong Hội đồng chưa được phát huy thường xuyên, v.v.

Hiện nay, đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH, hội nhập kinh tế quốc tế; việc xây dựng Nhà nước pháp quyền, tăng cường pháp chế XHCN ngày càng đặt ra những yêu cầu cao hơn về ý thức chấp hành pháp luật của mỗi người dân trong xã hội. Quân đội ta là một bộ phận nòng cốt bảo vệ pháp chế XHCN, cho nên mọi cán bộ, chiến sĩ phải là những người có ý thức công dân cao, ý thức chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội mẫu mực. Để công tác PBGDPL trong quân đội ngày càng đi vào chiều sâu và đạt hiệu quả, các cấp cần tiếp tục kiện toàn, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐPH công tác PBGDPL, bảo đảm để Hội đồng luôn thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ trong tình hình mới. Theo đó, cần thực hiện tốt những nội dung, giải pháp sau.

Trước hết, cấp ủy, người chỉ huy, chính uỷ, chính trị viên các cấp cần tiếp tục tổ chức quán triệt sâu sắc Chỉ thị 32-CT/TW của Ban Bí thư và Quyết định số 13/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức, trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy các cấp đối với công tác PBGDPL; đồng thời, tiếp tục kiện toàn HĐPH công tác PBGDPL các cấp về tổ chức và nhân sự, duy trì nền nếp hoạt động một cách chặt chẽ. Đây là vấn đề rất quan trọng, bởi nhận thức của cán bộ có thống nhất, tổ chức và nhân sự của Hội đồng có ổn định, sẽ là điều kiện thuận lợi để Hội đồng triển khai các hoạt động cụ thể. Do đó, mỗi khi có sự thay đổi về nhân sự, các cơ quan thành viên của Hội đồng cần kịp thời thông báo cho cơ quan Thường trực của Hội đồng và tham mưu, đề xuất với lãnh đạo, chỉ huy phương án điều chỉnh, bổ sung phù hợp. Thời gian tới, các cấp cần chấn chỉnh nền nếp hoạt động định kỳ của Hội đồng, đôn đốc các cơ quan, đơn vị thực hiện tốt chế độ báo cáo; tiếp tục đẩy mạnh kiện toàn HĐPH công tác PBGDPL các cấp.

Hai là, thực hiện tốt công tác tham mưu, đề xuất, xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, lập kế hoạch triển khai công tác PBGDPL trong quân đội. Để thực hiện tốt công tác này, HĐPH công tác PBGDPL các cấp cần bám sát sự chỉ đạo của Chính phủ và BQP, chủ động phối hợp với các bộ, ngành hữu quan xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật giúp BQP chỉ đạo toàn quân thực hiện tốt công tác PBGDPL; đồng thời, hằng năm, hằng quý lập kế hoạch công tác PBGDPL đúng trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với đặc điểm hoạt động của quân đội và yêu cầu, nhiệm vụ, đặc điểm hoạt động của từng đơn vị.

Ba là, tập trung chỉ đạo đổi mới nội dung, phương pháp tuyên truyền, PBGDPL. Trước đòi hỏi của tình hình mới, công tác tuyên truyền, PBGDPL cần phải có sự đổi mới để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra. Hội đồng cần tập trung chỉ đạo các đơn vị thực hiện tuyên truyền, PBGDPL theo đúng định hướng của Hội đồng và Tổng cục Chính trị; tập trung vào những nội dung trọng tâm, trọng điểm, nêu rõ được kết quả, kinh nghiệm, những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến; thường xuyên đổi mới hình thức thể hiện để tăng sự hấp dẫn và có tính giáo dục cao. Tiếp tục chỉ đạo các cơ quan thông tin đại chúng trong quân đội duy trì và tổ chức tốt các chuyên trang, chuyên mục tuyên truyền công tác này trong quân đội và nhân dân; chỉ đạo làm điểm một số hình thức tuyên truyền, như: làm tờ gấp pháp luật; tổ chức ngày pháp luật; sân khấu hoá các cuộc thi; tìm hiểu pháp luật bằng hình thức thi viết;… tại một số cơ quan, đơn vị, sau đó nhân rộng trong toàn quân để tạo phong trào nghiên cứu, học tập pháp luật một cách tự giác, có chiều sâu. Đặc biệt, cần chỉ đạo để việc phát hành tài liệu học tập tới các cơ quan, đơn vị sớm hơn hiện nay. Thời gian tới, Chính phủ sẽ thực hiện rất nhiều đề án liên quan đến quân đội, do đó HĐPH công tác PBGDPL của Bộ cần chủ động phối hợp với các bộ, ngành để triển khai kịp thời những nội dung mới đến mọi cán bộ, chiến sĩ. Cơ quan Thường trực của Hội đồng cần chủ động chủ trì, phối hợp với Cục Tuyên huấn (Tổng cục Chính trị) và các cơ quan chức năng chỉ đạo tích cực đổi mới hình thức, phương pháp tiến hành công tác PBGDPL ở các cấp đầu mối trực thuộc Bộ và đơn vị cơ sở; chú trọng các biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tuyên truyền viên, báo cáo viên, giảng viên pháp luật các cấp; gắn đào tạo, liên kết đào tạo, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng tại chỗ, tiến tới chuẩn hóa đội ngũ cán bộ làm công tác này.

Bốn là, thực hiện tốt công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết và bảo đảm kinh phí cho hoạt động tuyên truyền PBGDPL. Để đánh giá đúng chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL và đưa công tác này ngày càng đi vào nề nếp, có chiều sâu, HĐPH công tác PBGDPL các cấp cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm. Tổ chức các đoàn kiểm tra cần bảo đảm đầy đủ các thành phần. Nội dung kiểm tra cần tập trung vào việc quán triệt các văn bản của trên về công tác PBGDPL; việc bảo đảm kế hoạch, nội dung, thời gian theo quy định; việc duy trì và phát huy tủ sách pháp luật… của các cơ quan, đơn vị. Sau kiểm tra cần có thông báo kết quả kiểm tra để các cơ quan, đơn vị rút kinh nghiệm và có biện pháp khắc phục những hạn chế, yếu kém. Qua sơ kết, tổng kết phải đánh giá được thực chất những việc đã làm được và chưa làm được; chỉ ra nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, kịp thời khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích trong thực hiện công tác PBGDPL; quan trọng hơn là phải đề xuất được những giải pháp khắc phục khó khăn, tháo gỡ những rào cản, để công tác PBGDPL ngày càng hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, việc đảm bảo kinh phí cho hoạt động tuyên truyền PBGDPL cũng cần được cấp ủy, chỉ huy các cấp quan tâm hơn nữa. HĐPH công tác PBGDPL của Bộ cần chủ động nghiên cứu, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành để triển khai các đề án liên quan đến công tác PBGDPL của quân đội; qua đó, trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt để có nguồn kinh phí đảm bảo cho các đơn vị tiến hành công tác này thuận lợi hơn.

Thượng tướng PHAN TRUNG KIÊN

Ủy viên BCHTƯ Đảng

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng