Sau năm 1954, đất nước ta tiến hành đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Đứng trước tình hình đó, yêu cầu xây dựng quân đội ta đáp ứng với bước phát triển mới của chiến tranh, đặc biệt là tác chiến hiệp đồng quân binh chủng được đặt ra cấp bách. Ngày 18 tháng 2 năm 1957, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam ra Nghị định số 32/NĐ-A thành lập Trường Sĩ quan Pháo binh (SQPB), trên cơ sở phân khoa Pháo binh thuộc Trường Sĩ quan Lục quân và Trường Tập huấn Pháo binh (đội Huấn luyện 351). Từ đó, ngày 18 tháng 2 hằng năm trở thành ngày truyền thống của trường SQPB, Binh chủng Pháo binh, Quân đội nhân dân Việt Nam.

Trải qua 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sáng suốt, thường xuyên của Đảng ủy Quân sự Trung ương, Bộ Quốc phòng và Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Pháo binh; được sự giúp đỡ của các cơ quan, đơn vị, chính quyền địa phương nơi đóng quân; cùng với sự phát triển của đất nước, quân đội và Binh chủng, trường SQPB đã không ngừng lớn mạnh, thực sự trở thành trung tâm đào tạo, bồi dưỡng sĩ quan, hạ sĩ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật và nghiên cứu khoa học của Binh chủng Pháo binh và quân đội ta. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, Nhà trường cũng luôn nắm vững nhiệm vụ chính trị của Quân đội và Binh chủng, chủ động khắc phục khó khăn, chăm lo xây dựng Nhà trường vững mạnh toàn diện (VMTD), hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường các thời kỳ luôn coi trọng việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt mục tiêu, yêu cầu đào tạo; lấy chất lựợng, hiệu quả của các khóa học viên ra trường làm mục tiêu phấn đấu. Trong chiến tranh giải phóng dân tộc, do bám sát và thực hiện tốt phương châm “2 quán triệt, 3 phù hợp, 2 sẵn sàng”, “Lấy thao trường làm chiến trường”, “Nhà trường gắn liền với chiến trường”... nên Nhà trường đã kịp thời cung cấp cho chiến trường những cán bộ chỉ huy, tham mưu chuyên ngành Pháo binh giỏi, góp phần không nhỏ vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng và thống nhất đất nước. Sau năm 1975, đất nước thống nhất, cả nước thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trước yêu cầu mới, Nhà trường chuyển hướng huấn luyện theo phương châm “Cơ bản, hệ thống, toàn diện, thống nhất” từng bước phát triển lên “hệ thống, thống nhất, cơ bản, chuyên sâu”; chú trọng lý luận gắn với thực tiễn, giảng đường gắn liền với thao trường, bãi tập, Nhà trường gắn với đơn vị...nên chất lượng giáo dục-đào tạo không ngừng được nâng lên. Đến nay, Nhà trường đã đào tạo và cung cấp cho chiến trường, quân đội trên 4 vạn cán bộ chỉ huy, cán bộ chính trị cấp phân đội; hàng ngàn cán bộ chỉ huy tham mưu cấp trung, lữ đoàn pháo binh và sĩ quan dự bị, hạ sĩ quan, khẩu(tiểu) đội trưởng pháo binh, nhân viên chuyên môn kỹ thuật; hàng trăm giáo viên quân sự Pháo binh. Hằng năm, tỷ lệ học viên tốt nghiệp có 100% đạt yêu cầu, trong đó trên 70% khá, giỏi. Trong 5 năm gần đây, học viên ra trường có trên 99% được kết nạp Đảng, nhiều khóa 100% học viên ra trường là đảng viên. Đóng góp vào thành tích ấy là công sức của nhiều thế hệ cán bộ, giáo viên, công nhân viên, hạ sĩ quan, chiến sĩ của Nhà trường. Họ đã đồng tâm hiệp lực, đoàn kết, nỗ lực phấn đấu bền bỉ, xây đắp và phát huy truyền thống “Tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo, dạy tốt, học tốt, công tác tốt” góp phần tô thắm thêm truyền thống “Chân đồng, vai sắt, đánh giỏi, bắn trúng” của Bộ đội Pháo binh Anh hùng. Đội ngũ cán bộ, giảng viên Nhà trường hiện nay đã có 1 Nhà giáo Nhân dân, 6 Nhà giáo Ưu tú; cơ bản có trình độ đại học, trong đó có trên 40% sau đại học (5% tiến sĩ). Đảng bộ Nhà trường liên tục đạt trong sạch vững mạnh (TSVM), hằng năm có trên 90% tổ chức Đảng TSVM, Nhà trường VMTD. Với những thành tích đạt được, Trường được Nhà nước tặng thưởng: 2 Huân chương Quân công (1 hạng Nhất, 1 hạng Ba), 8 Huân chương Chiến công (2 hạng Nhất, 3 hạng Hai, 3 hạng Ba), 1 Huân chương Lao động hạng Ba và nhiều phần thưởng cao quý khác. Đặc biệt, Nhà trường đựợc tặng thưởng 1 Huân chương Tự do hạng Nhất của nước bạn Lào và 1 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc của nước bạn Căm-pu-chia do hoàn thành tốt nhiệm vụ quốc tế.

Hiện nay, nhiệm vụ xây dựng quân đội trong bối cảnh mới đang đặt ra yêu cầu cao hơn, toàn diện hơn; trong đó, yêu cầu xây dựng Binh chủng Pháo binh VMTD, có đội ngũ cán bộ, chiến sĩ tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, luôn làm chủ khoa học, công nghệ và vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đang đặt ra cấp bách. Để thực hiện tốt yêu cầu đó, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường chủ trương phát huy truyền thống, thành tựu đã đạt được, chủ động khắc phục khó khăn xây dựng Nhà trường VMTD, trong đó tập trung đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục - đào tạo; đồng thời tạo sự chuyển biến tích cực, đồng bộ các mặt công tác khác, phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Thực hiện phương hướng trên, Đảng ủy và Ban Giám hiệu đã xác định nhiều biện pháp, giải pháp đồng bộ, toàn diện, trong đó tập trung thực hiện một số giải pháp cơ bản sau:

Trước hết, tăng cường xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên chuyên môn kỹ thuật có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, trình độ cao, năng lực giỏi, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục-đào tạo.  Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng, trực tiếp quyết định đến chất lượng giáo dục-đào tạo. Thực hiện điều đó, một mặt Nhà trường tích cực tổ chức bồi dưỡng tại chức, tập huấn tại trường; đồng thời chủ động lựa chọn những học viên tốt nghiệp của từng khóa học có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có năng khiếu sư phạm và quản lý, có nguyện vọng gắn bó với Nhà trường để tiếp tục bồi dưỡng làm giảng viên, cán bộ quản lý. Với đội ngũ này, Nhà trường chú trọng bồi dưỡng cả về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phương pháp sư phạm cũng như phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tác phong công tác. Thường xuyên coi trọng xây dựng cán bộ lãnh đạo khoa, bộ môn, tiểu đoàn và đội ngũ giảng viên đầu ngành, tạo tiền đề xây dựng đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý. Mặt khác, tiếp tục chủ động đề nghị với trên sắp xếp, bố trí cho cán bộ, giáo viên luân phiên đi học ở các học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội; tổ chức đi thực tế, tham quan, học hỏi kinh nghiệm điều hành, giảng dạy, quản lý ở các nhà trường, đơn vị bạn; thường xuyên tổ chức hội thảo khoa học, thi giáo viên dạy giỏi, cán bộ quản lý tốt các cấp... Qua đó nâng cao kiến thức và năng lực sư phạm cho đội ngũ giảng viên và nâng cao kỹ năng thực hành công tác Đảng, công tác chính trị, kỹ năng tổ chức hoạt động công tác thanh niên, công tác quản lý, hành chính quân sự cho đội ngũ cán bộ quản lý học viên. Khuyến khích sử dụng công nghệ thông tin và vận dụng hợp lý phương pháp giảng nêu vấn đề, đối thoại, gợi mở để phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học trong công tác giảng dạy và quản lý học viên. Phấn đấu đến năm 2010 có 100% giảng viên đạt chuẩn quốc gia, trong đó có trên 60% có trình độ sau đại học (trong đó có 10% tiến sĩ); phấn đấu tăng số lượng giảng viên được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân, Nhà giáo Ưu tú, giáo sư, phó giáo sư, đáp ứng yêu cầu trước mắt và phát triển lâu dài của Nhà trường.

Hai là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện chương trình, nội dung giáo dục - đào tạo theo hướng "chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa" và tổ chức phương pháp huấn luyện. Đây là vấn đề cơ bản, nhằm đảm bảo yêu cầu về lượng kiến thức của từng bậc học theo chuẩn quốc gia và không ngừng nâng cao tính “Cơ bản, hệ thống, thống nhất, chuyên sâu” của mọi loại chương trình. Nhằm đảm bảo mục tiêu đào tạo theo chức vụ và yêu cầu thống nhất về kiến thức quân sự, kỹ thuật chuyên ngành của các đối tượng; nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực thực hiện chức trách ban đầu, Nhà trường tiếp tục hoàn thiện “Chương trình khung đào tạo đại học ngành chỉ huy kỹ thuật pháo binh”, trên cơ sở đó vận dụng xây dựng các chương trình đào tạo khác; nghiên cứu, điều chỉnh cắt giảm những nội dung trùng lắp, chưa phù hợp, tăng khối kiến thức chuyên nghiệp, đảm bảo tỷ lệ khối kiến thức giáo dục đại cương chiếm 35%-40%, khối kiến thức chuyên ngành chiếm 60%-65% tổng số các đơn vị học trình. Trong các học phần về khoa học xã hội và nhân văn, chú trọng bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận khoa học, xây dựng lập trường giai cấp công nhân, kiên định chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường đi lên CNXH; xây dựng động cơ đúng đắn, ý thức trách nhiệm cao trong học tập và công tác; sẵn sàng nhận mọi nhiệm vụ trên giao. Trong các học phần về quân sự, tập trung trang bị cho người học tư duy mới về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; những phát triển của học thuyết quân sự, nghệ thuật quân sự Việt Nam; nội dung nghệ thuật tác chiến Pháo binh trong các hình thức chiến thuật, các loại hình chiến dịch của quân đội ta trong điều kiện tác chiến hiện đại, chiến tranh công nghệ cao...

 Bên cạnh đó, Nhà trường tích cực nghiên cứu, cải tiến phương pháp huấn luyện theo hướng tăng cường dạy học thực hành, huấn luyện cơ bản; kết hợp chặt chẽ phương pháp dạy học truyền thống với phương pháp dạy học tiên tiến, hiện đại; chú trọng áp dụng công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng và sử dụng phương tiện dạy học hiện đại. Duy trì chặt chẽ nguyên tắc, chế độ dạy và học; thường xuyên hội thảo, bồi dưỡng và tập huấn phương pháp; tổ chức hội thi, hội thao, giảng thử, giảng mở rộng, truyền thụ kinh nghiệm chiến đấu, kinh nghiệm công tác Đảng, công tác chính trị. Thực hiện tốt phương châm kết hợp huấn luyện với rèn luyện kỷ luật, “biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo”, gắn lý luận với thực tiễn, lý thuyết với thực hành, lấy thực hành làm chính. Kết hợp đào tạo chính khóa với rèn luyện ngoại khóa, giảm thời gian lên lớp lý thuyết, tăng thời gian huấn luyện thực hành, huấn luyện đêm, diễn tập cuối năm, cuối khóa, luyện tập cơ động, mang vác nặng,... khuyến khích và tổ chức có hiệu quả tự học, tự rèn... Cơ quan huấn luyện tăng cường kiểm tra việc thực hiện quy chế, quy định của Bộ về công tác giáo dục-đào tạo và quy trình huấn luyện phù hợp với yêu cầu đổi mới. Coi trọng công tác sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm và khảo sát thực tế chất lượng đào tạo ở đơn vị cơ sở để đánh giá khách quan kết quả đào tạo.

Ba là, coi trọng hơn nữa kết hợp công tác huấn luyện với công tác nghiên cứu khoa học. Đây là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng trong hoạt động của một trường đại học. Trong những năm qua, công tác nghiên cứu khoa học đã có những đóng góp tích cực nâng cao chất lượng giáo dục-đào tạo của Nhà trường. Chỉ tính riêng 10 năm gần đây (1997-2006) Nhà trường đã thực hiện 92 đề tài khoa học, trong đó có 6 cấp ngành, 10 cấp Binh chủng, 76 cấp trường; biên soạn hàng trăm giáo trình, tài liệu, nhiều tài liệu sử dụng cho bạn Lào, Căm-pu-chia; xây dựng 74 mục từ cho Từ điển Pháo binh và nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật được đưa vào giảng dạy có hiệu quả. Đặc biệt, đã xây dựng và đưa vào sử dụng 2 phần mềm mô phỏng dạy học các môn Bắn-Chỉ huy bắn, Đạn-Ngòi-Liều pháo binh được cấp trên và người học đánh giá cao. Để hoạt động nghiên cứu khoa học phát triển tốt hơn, Nhà trường đã đưa công tác này vào những chỉ tiêu thi đua cụ thể; đồng thời, thường xuyên kiện toàn, phát huy vai trò của cơ quan quản lý khoa học, Hội đồng khoa học Nhà trường, các ban đề tài, tổng kết; chủ động nâng cao chất lượng hệ thống thư viện, tài liệu, phương tiện phục vụ huấn luyện; động viên, tạo điều kiện cả về vật chất, tinh thần cho cán bộ giáo viên làm công tác này;...

Bốn là, để thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị trung tâm, thời gian tới cần tiếp tục xây dựng Nhà trường VMTD. Chú trọng xây dựng các tổ chức Đảng TSVM; nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác Đảng, công tác chính trị; phát huy vai trò của tổ cấp ủy, chỉ huy các cấp, các cơ quan, các tổ chức quần chúng,... đẩy mạnh việc giáo dục pháp luật, điều lệnh, điều lệ, quy định của quân đội, tạo sự thống nhất cao về nhận thức, tư tưởng và hành động; xây dựng ý thức tự giác chấp hành kỷ luật quân đội và các quy chế, quy định về giáo dục đào tạo của cán bộ, giáo viên, học viên, chiến sĩ. Đổi mới, nâng cao chất lượng phương pháp quản lý bộ đội, tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, duy trì nghiêm việc thực hiện các chế độ quy định về trực ban, trực chiến, trực nghiệp vụ, trực sẵn sàng chiến đấu, tuần tra canh gác... Kiên quyết đấu tranh chống mọi biểu hiện đơn giản trong lãnh đạo, quản lý và chấp hành kỷ luật, phấn đấu Nhà trường không có các vụ việc nghiêm trọng xảy ra, hạn chế thấp nhất những vi phạm thông thường, vi phạm kỷ luật phải xử lý xuống dưới 0,4%. Từng bước xây dựng, củng cố cơ sở hạ tầng khang trang, sạch đẹp; đẩy mạnh tăng gia sản xuất, góp phần chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội ngày một tốt hơn. Thường xuyên tổ chức có hiệu quả phong trào thi đua quyết thắng “Học tốt, dạy tốt, công tác tốt”, qua đó tạo bầu không khí hồ hởi, phấn khởi để xây dựng từng con người và tổ chức, góp phần xây dựng Nhà trường chính quy, mẫu mực, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Đại tá, TS. Trần Quyết Tiến

Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Pháo binh