Quản lý, bảo vệ vùng biển có diện tích rộng gấp 3 lần đất liền trong bối cảnh phức tạp, là một thách thức thật sự đối với Hải quân nhân dân Việt Nam (HQNDVN). Nhưng khó khăn, thách thức lại là cơ hội để HQNDVN tiếp tục khẳng định mình trong điều kiện mới.

Ý thức rõ tầm quan trọng của biển đối với sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định phải xây dựng một lực lượng làm nhiệm vụ trên biển. Thực hiện chủ trương đó, trực tiếp là chấp hành Nghị quyết của Tổng Quân ủy, ngày 7-5-1955, Bộ Quốc phòng quyết định thành lập Cục Phòng thủ bờ bể - tiền thân của Quân chủng HQNDVN ngày nay.

Trong 55 năm vừa xây dựng vừa chiến đấu, được sự quan tâm, tin tưởng của Đảng, Bác Hồ, quân đội và nhân dân, HQNDVN đã không ngừng trưởng thành, phát triển, thực sự là lực lượng nòng cốt của chiến tranh nhân dân và nền quốc phòng toàn dân trên biển. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, HQNDVN đã chiến đấu 716 trận lớn nhỏ, bắn rơi, phá hủy hàng trăm máy bay và tàu chiến Mỹ; phá huỷ hàng nghìn quả thủy lôi và bom từ trường, góp phần cùng quân và dân đánh thắng hai cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc. Với sự mưu trí, táo bạo trong chiến đấu, xây dựng, HQNDVN còn trực tiếp tổ chức những con tàu không số lịch sử, đưa hàng nghìn cán bộ, hàng chục nghìn tấn vũ khí, đạn, hàng hóa để kịp thời chi viện cho chiến trường miền Nam đánh Mỹ. Với kỳ tích ấy, HQNDVN đã làm nên một Đường Hồ Chí Minh trên biển huyền thoại. Đó là con đường thể hiện sự sáng tạo của Đảng, thể hiện trí thông minh, lòng quả cảm tuyệt vời của HQNDVN. Điều đó lý giải vì sao HQNDVN đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình, góp phần cùng cả nước kết thúc vẻ vang sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Sau khi nước nhà thống nhất, nhiệm vụ của HQNDVN có sự phát triển và hết sức nặng nề. Song một lần nữa, gương chiến đấu dũng cảm của Thuyền trưởng Nguyễn Phan Vinh, chiến sĩ Tống Duy Kiên và hàng vạn cán bộ, chiến sĩ khác lại được tái hiện sinh động trong hoàn cảnh mới. Đó là gương chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ Nhà giàn DK1/3 Phúc Tân, DK1/6 Phúc Nguyên; của tập thể các tàu HQ885, HQ957, HQ628, HQ851, Biển Đông 05, v.v trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Vì vậy, có thể nói, trải qua 55 năm xây dựng, chiến đấu, phẩm chất anh hùng của HQNDVN là một dòng chảy liên tục. Đó là kết quả của công tác giáo dục, rèn luyện và là sự trưởng thành về chính trị; đó còn là sự tiếp nối của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ để HQNDVN viết nên truyền thống: Chiến đấu anh dũng-Mưu trí, sáng tạo-Làm chủ vùng biển-Quyết chiến quyết thắng.

Ghi nhận những chiến công của HQNDVN trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, Đảng, Nhà nước và Bộ Quốc phòng đã trao tặng Quân chủng nhiều phần thưởng cao quý. Đó là động lực to lớn để Quân chủng tiếp tục phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Tuy vậy, thực hiện nhiệm vụ trong tình hình mới, HQNDVN đang đứng trước những thử thách không nhỏ. Tình hình Biển Đông tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; các thế lực thù địch đang triệt để khai thác các vấn đề tranh chấp chủ quyền giữa các quốc gia ở Biển Đông để chống phá; buôn lậu, gian lận thương mại và các hoạt động khủng bố, cướp có vũ trang trên Biển Đông đang có xu hướng gia tăng. Những yếu tố đó không chỉ tác động trực tiếp đến nhiệm vụ của HQNDVN, mà còn cản trở đến việc thực hiện Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020. Vì vậy, xây dựng HQNDVN vững mạnh, hiện đại để bảo vệ vững chắc chủ quyền vùng biển và thềm lục địa của Tổ quốc là vấn đề cấp thiết. Thực hiện mục tiêu đó cần có sự quan tâm lớn của Đảng, Nhà nước và quân đội. Đối với Quân chủng, toàn lực lượng cần triển khai toàn diện các mặt công tác, với các biện pháp đồng bộ, trong đó tập trung vào một số vấn đề sau:

Một là, tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của Biển Đông, đặc biệt là về nhiệm vụ chính trị của Quân chủng trong tình hình mới.

Các vùng biển và thềm lục địa thuộc chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông là một phần không thể tách rời của đất nước, có vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong bất luận hoàn cảnh nào, HQNDVN cũng phải là một khối thống nhất cả về ý chí và hành động, thể hiện sự tận trung với nước, tận hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì chủ quyền và lợi ích quốc gia trên các vùng biển và thềm lục địa của Tổ quốc. Đó là một yêu cầu đặt ra xuyên suốt đối với Quân chủng. Để đạt được yêu cầu đó, quán triệt sâu sắc nhiệm vụ của Quân chủng trong tình hình mới là vấn đề rất quan trọng. Xung quanh vấn đề này, cần làm cho bộ đội nhận thức rõ: HQNDVN là lực lượng đóng vai trò nòng cốt trong việc bảo vệ biển, đảo; là người chịu trách nhiệm cao nhất về vùng biển và thềm lục địa mà mình có nhiệm vụ phải bảo vệ. Không những thế, HQNDVN còn phải là chỗ dựa tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong quá trình thực hiện Chiến lược biển, nhằm mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển. Đi vào các nhiệm vụ cụ thể, cần thấy, bên cạnh nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là bảo vệ vững chắc chủ quyền và lợi ích quốc gia trên các vùng biển và thềm lục địa của Tổ quốc, HQNDVN còn trực tiếp tham gia vào quá trình hiện thực hóa Chiến lược biển, cũng như tham gia vào các lĩnh vực an ninh phi truyền thống trên Biển Đông theo các thỏa thuận, hiệp định mà Nhà nước ta đã ký kết. Đó là những nhiệm vụ không chỉ khó khăn, phức tạp, mà còn nhạy cảm, đòi hỏi cấp ủy, chỉ huy các cấp phải chú trọng các biện pháp thuyết phục, giáo dục, nêu gương, phát huy truyền thống anh hùng, khơi dậy tinh thần “Quyết chiến quyết thắng” của HQNDVN qua các thế hệ vào trong hoàn cảnh mới.

Trong quá trình tuyên truyền, giáo dục, các cấp cũng cần làm rõ hoạt động đặc thù của Bộ đội Hải quân; qua đó, làm cho bộ đội xác định tốt tư tưởng, quyết tâm, trách nhiệm trước nhiệm vụ được phân công. Đi đôi với tuyên truyền, giáo dục, lãnh đạo, chỉ huy từng cơ quan, đơn vị cần chăm lo hơn nữa đến đời sống của cán bộ, chiến sĩ, hậu phương gia đình bộ đội cả về vật chất lẫn tinh thần; coi đó là một trong những biện pháp quan trọng để bộ đội yên tâm gắn bó với tàu, biển, đảo, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. 

Hai là, chủ động củng cố, kiện toàn về tổ chức và trang bị vũ khí, khí tài kỹ thuật.

Củng cố, kiện toàn về tổ chức, biên chế, trang bị của Quân chủng cần có sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, quân đội, nhưng trước hết, đó là trách nhiệm của mọi cán bộ, chiến sĩ trong toàn lực lượng. Thực hiện mặt công tác này, HQNDVN phải tính đến thế trận của mình sao cho thế trận đó trở thành rường cột của thế trận quốc phòng-an ninh trên biển; là chỗ dựa để toàn dân đấu tranh bảo vệ biển, đảo; nhất là thế trận đó phải đạt được các yếu tố cần thiết để toàn lực lượng đủ sức làm chủ vùng biển. Nói cụ thể hơn, thế trận của Hải quân phải đảm bảo vững chắc, có chiều sâu, có trọng điểm và tạo được tính liên hoàn bờ-biển-đảo để Hải quân vừa phát huy được sức mạnh tổng hợp của nhiều thành phần, lực lượng khi tác chiến lớn, vừa có thể độc lập tác chiến mà không bị rơi vào thế cô lập. Bố trí thế trận có chiều sâu còn giúp Hải quân phát huy cao nhất khả năng, sở trường và hiệu quả sử dụng vũ khí, khí tài, phương tiện của từng binh chủng, cũng như để các lực lượng có thể hỗ trợ cho nhau khi cần thiết.

Để có được thế trận như vậy, HQNDVN phải phát huy bài học tự lực tự cường, chủ động khắc phục khó khăn và chủ động tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, quân đội những vấn đề cần bổ sung, điều chỉnh về tổ chức, biên chế, cả về con người và khí tài, phương tiện. Riêng chuẩn bị về mặt con người, Quân chủng phải sớm có kế hoạch tuyển chọn, đào tạo cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật theo phương thức mới để đáp ứng yêu cầu biên chế. Cùng với đó, các lực lượng cần tranh thủ sự bảo đảm của cấp trên, sự giúp đỡ của các bộ, ngành và địa phương; chủ động đẩy mạnh hội nhập, hợp tác quốc tế để xây dựng Quân chủng theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Một vấn đề quan trọng khác là, trong quá trình kiện toàn tổ chức, toàn Quân chủng phải đoàn kết, thống nhất, đảm bảo HQNDVN có đủ thành phần lực lượng, bao gồm cả lực lượng tại chỗ và lực lượng cơ động; lực lượng thường trực và lực lượng dự bị, đáp ứng yêu cầu quản lý vùng biển. Điều đó có nghĩa là, phải quán triệt quan điểm thực tiễn, ưu tiên tính hiệu quả trong việc thành lập, mở rộng hay rút gọn, giải thể, sao cho phù hợp, đáp ứng cả nhiệm vụ trước mắt và nhiệm vụ lâu dài.

Ba là, nâng cao chất lượng huấn luyện và trình độ sẵn sàng chiến đấu.

Muốn nâng cao chất lượng huấn luyện và trình độ sẵn sàng chiến đấu thì một trong những yếu tố quan trọng là các lực lượng phải bám sát phương châm huấn luyện đã xác định. Phương châm huấn luyện của HQNDVN trong giai đoạn hiện nay là: Sát phương án, sát chiến trường, sát đối tượng, sát trang bị, phương tiện. Để thực hiện phương châm này, các đơn vị cần xác định rõ phương án hoạt động (tác chiến) bao gồm cả chiến trường, đối tượng, phương pháp và công tác đảm bảo. Mỗi đơn vị, phân đội, căn cứ vào nhiệm vụ cụ thể mà xây dựng các phương án hoạt động hoặc tác chiến sao cho phù hợp, sát thực tiễn và cần chú ý đến khả năng phát triển của tình huống để chọn và xây dựng phương án một cách linh hoạt. Trên cơ sở các phương án đã xác định, người chỉ huy và cơ quan tập trung xây dựng nội dung, chương trình và phương thức tổ chức huấn luyện. Trong quá trình huấn luyện, từng phân đội phải bám sát phương án, đồng thời, thông qua huấn luyện mà bổ sung, hoàn chỉnh phương án.

Để đáp ứng yêu cầu tác chiến, Bộ đội Hải quân vừa phải thật sự làm chủ vũ khí, khí tài, phương tiện, vừa phải giỏi vận dụng các hình thức chiến thuật và biện pháp tác chiến. Đó là hai vấn đề lớn đặt ra trong huấn luyện. Muốn vậy, các đơn vị phải dành thời gian huấn luyện hợp lý, không những phải chấp hành nghiêm chỉnh thời gian, chế độ huấn luyện, mà còn phải sử dụng phương thức: vừa làm nhiệm vụ, vừa huấn luyện và rèn luyện bộ đội cả về bản lĩnh chính trị, cũng như năng lực phán đoán, xử trí tình huống trên biển. Trước tình hình mới, quá trình huấn luyện còn là quá trình đòi hỏi lãnh đạo, chỉ huy các cấp phải chú ý bồi dưỡng cho cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền tinh thần cảnh giác trước âm mưu của các thế lực thù địch, qua đó để bộ đội có phương pháp xử lý tình hình sao cho khôn khéo, mềm dẻo nhưng kiên quyết, nhất quán.

Bốn là, tăng cường hoạt động đối ngoại giữa HQNDVN với hải quân các nước, nhất là các nước trong khu vực.

Tăng cường hoạt động đối ngoại giữa HQNDVN với hải quân các nước, nhất là các nước có chung lợi ích trên Biển Đông, là một nhiệm vụ quan trọng của Quân chủng trong thời gian tới. Thực hiện tốt nhiệm vụ này, HQNDVN chẳng những cùng hải quân các nước góp phần cùng các chính phủ trong khu vực sớm có giải pháp lâu dài nhằm duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông, mà còn có điều kiện học tập và tranh thủ sự giúp đỡ của bè bạn nhằm xây dựng Quân chủng chính quy, hiện đại. Với ý nghĩa như vậy, Quân chủng cần tích cực, chủ động trong việc củng cố “đường dây nóng” đã có, đi đôi với thiết lập các “đường dây nóng” mới và đẩy mạnh công tác tuần tra chung, diễn tập chung với hải quân và quân đội các nước trong khu vực. Bên cạnh đó, Quân chủng cũng từng bước mở rộng các quan hệ với hải quân và quân đội các nước trên thế giới. Để đảm bảo công tác đối ngoại đạt hiệu quả thiết thực, cán bộ, cơ quan có liên quan phải chủ động xác định nội dung, xây dựng kế hoạch, lộ trình và các bước đi sao cho phù hợp. Trong các nội dung ấy, cần ưu tiên vào việc chia sẻ thông tin, kinh nghiệm; hợp tác trong huấn luyện, đào tạo; hợp tác, phối hợp trong việc giải quyết các vấn đề có thể nảy sinh trên Biển Đông, nhất là ở các vùng biển nhạy cảm, các vùng chồng lấn và các khu vực giáp ranh.

Trong quá trình hoạt động đối ngoại, cán bộ, chiến sĩ trực tiếp làm nhiệm vụ phải nêu cao trách nhiệm chính trị của mình, trên cơ sở quán triệt đầy đủ các nguyên tắc của chính sách đối ngoại và quốc phòng Việt Nam. Đó là chính sách quốc phòng độc lập, tự chủ, không liên minh quân sự. Hợp tác về quốc phòng giữa Việt Nam với các nước trong khu vực được xây dựng trên cơ sở của tình đoàn kết, không nhằm mục đích chống lại bên thứ ba. HQNDVN phải tôn trọng độc lập, chủ quyền, quyền chủ quyền trên vùng biển của bạn; trao đổi, học hỏi hải quân bạn với tinh thần xây dựng, hữu nghị và cùng có lợi. Thông qua các hoạt động đối ngoại, Quân chủng không những phải để lại ấn tượng tốt đẹp về hình ảnh người chiến sĩ HQNDVN khiêm tốn, đáng tin cậy, mà còn có trách nhiệm giới thiệu về một đất nước Việt Nam thân thiện và đang làm hết sức mình để góp phần vào việc giữ gìn hòa bình, ổn định trên Biển Đông.

Nhiệm vụ trong tình hình mới của Quân chủng rất nặng nề. Nhưng với truyền thống vinh quang của mình, một lần nữa, HQNDVN nhất định sẽ xứng đáng là lực lượng nòng cốt của thế trận quốc phòng-an ninh trên biển, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân bảo vệ vững chắc vùng biển và thềm lục địa thân yêu của Tổ quốc.

 Phó Đô đốc NGUYỄN VĂN HIẾN

Ủy viên BCHTƯ Đảng, Tư lệnh Quân chủng