Vượt qua nhiều khó khăn, thách thức cả khách quan và chủ quan, cả trong nước và quốc tế, năm 2006 kinh tế nước ta tiếp tục đạt được kết quả đáng khích lệ. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng 8,2% so với năm trước (kế hoạch là 8%); hầu hết các chỉ tiêu chủ yếu đều đạt và vượt kế hoạch, cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực, các cân đối lớn được đảm bảo, góp phần bảo đảm an ninh tài chính quốc gia và ổn định kinh tế vĩ mô. Nhiệm vụ thu ngân sách Nhà nước (NSNN) cơ bản được hoàn thành, cơ cấu thu có nhiều tiến bộ. Nhờ tăng mức nguồn thu khá, nhiệm vụ chi NSNN không những bảo đảm chi theo dự toán đầu năm, mà còn tăng cho những công trình trọng điểm quốc gia, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, đầu tư phát triển hạ tầng, đảm bảo quốc phòng- an ninh, tăng mức đầu tư ngân sách hỗ trợ phát triển đối với miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn, trong đó đã có tăng chi đầu tư xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng (KT- QP) do Bộ Quốc phòng làm chủ đầu tư...

 Là một lĩnh vực sử dụng NSNN, công tác tài chính Quân đội năm qua đã hướng các hoạt động tài chính- ngân sách vào đúng hướng, có hiệu quả thiết thực, góp phần làm lành mạnh tài chính quốc gia và ổn định kinh tế vĩ mô ; đồng thời tập trung ngân sách quốc phòng (NSQP) và huy động các nguồn thu từ nội bộ và các nguồn khác để bảo đảm chi cho nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng quân đội và tham gia phát triển kinh tế- xã hội (KT-XH), trong đó tập trung ưu tiên cho những nhiệm vụ trọng tâm, địa bàn trọng điểm. Ngoài việc tập trung tỷ lệ ngân sách thích hợp để bảo đảm ổn định và cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội và bảo đảm chi cho các nhiệm vụ thường xuyên, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), Bộ Quốc phòng còn đáp ứng và triển khai nhiều nhiệm vụ như: củng cố, phát triển các khu KT-QP, phòng chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn, chương trình cảnh sát biển, phòng chống ma tuý; các dự án lớn như hợp tác Lào - Cămpuchia, xây dựng đường tuần tra biên giới, đường Trường Sơn Đông, di chuyển các nhà máy quốc phòng ra ngoài thành phố Hồ Chí Minh…

Trong công tác tài chính đã tiến hành triển khai thực hiện Luật NSNN (sửa đổi), quy trình lập và chấp hành dự toán NSNN cũng như NSQP trong quân đội, đã tăng cường phân cấp, nâng cao tính chủ động cũng như tăng trách nhiệm, quyền hạn của chỉ huy các đơn vị trong việc quản lý và sử dụng ngân sách; quy định rõ, đơn giản hơn các thủ tục của quy trình và nội dung thực hiện NSQP, góp phần nâng cao hiệu quả công tác huy động và quản lý, sử dụng tốt hơn nguồn lực tài chính của Nhà nước cho quân đội thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng quân đội, tham gia phát triển KT-XH kết hợp với củng cố quốc phòng trên các địa bàn chiến lược, khắc phục hậu quả thiên tai, kịp thời triển khai các dự án lớn và hoàn thành các nhiệm vụ đột xuất khác.

Bên cạnh kết quả đã đạt được, công tác quản lý, điều hành ngân sách còn một số tồn tại, thiếu sót. Do khả năng cân đối ngân sách hạn hẹp nên một số nhiệm vụ phát sinh trong năm chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu. Trong bố trí vốn đầu tư còn dàn trải, phân tán, nợ đọng vốn xây dựng cơ bản (XDCB) còn ở mức cao, kéo dài và có xu hướng gia tăng. Thiên tai liên tiếp xảy ra, đặc biệt là cơn bão số 6 đổ bộ vào miền Trung đã gây thiệt hại lớn, ước tính hàng nghìn tỷ (riêng quân đội khoảng 157 tỷ đồng) đã tác động lớn đến nhiệm vụ chi NSQP; Bộ Quốc phòng đã phải chuyển các nhiệm vụ chi chưa cấp thiết sang sử dụng nguồn 2007 để khắc phục hậu quả bão lụt, kịp thời đáp ứng yêu cầu cấp thiết cho các đơn vị...Thêm vào đó, tình trạng thất thoát, lãng phí trong quản lý, sử dụng ngân sách vẫn còn xảy ra, cả trong chi đầu tư và chi thường xuyên. Công tác thanh tra, kiểm tra tài chính còn thiếu cơ chế ngăn ngừa và phát hiện từ xa, chưa kết hợp được việc xử lý tài chính với xử lý cán bộ vi phạm... 

Năm 2007, chúng ta tiến hành công tác tài chính với nhiều thuận lợi cơ bản. Tình hình chính trị- xã hội đất nước ổn định, kinh tế tiếp tục tăng trưởng ở mức cao (dự kiến từ 8,2- 8,5%), nên nguồn thu NSNN có được tăng lên. Đây cũng là năm đầu triển khai thực hiện các quy định mới về hệ thống nguyên tắc, tiêu chí định mức phân bổ ngân sách đối với cả chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên, là bước cơ cấu lại chi NSNN theo yêu cầu phát triển  mới. Tuy vậy, công tác Tài chính quân đội còn gặp nhiều khó khăn không nhỏ. Nền kinh tế nước ta tuy có nhịp độ tăng trưởng khá nhưng vẫn trong tình trạng kém phát triển và cùng với những khó khăn chung của NSNN, nên ngân sách bảo đảm cho quốc phòng chỉ đạt 85% nhu cầu thiết yếu; nguồn cân đối từ nội bộ tiếp tục giảm. Trong khi, nhiều chế độ chính sách đối với quân đội mới ban hành, giá cả tăng cao. Thực hiện Luật Nghĩa vụ quân sự sửa đổi, số lượng quân vào, quân ra và quân số thực tế phải đảm bảo sẽ cao hơn, chi thường xuyên bảo đảm đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội sẽ chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số chi NSQP. Đó là chưa kể phải dự tính về sự diễn biến phức tạp của thiên tai, thảm họa có thể xảy ra gây hậu quả khó lường và sự tác động của nền kinh tế đất nước, doanh nghiệp quốc phòng và sản phẩm hàng hóa phục vụ cho nhu cầu quân đội, quốc phòng trong năm đầu nước ta tham gia tổ chức Thương mại Thế giới...  

Nhận rõ khó khăn chung của NSNN và để hướng mục tiêu chủ yếu của công tác tài chính- ngân sách năm 2007 nhằm phát triển tiềm lực tài chính quốc gia, tăng về quy mô, hợp lý về cơ cấu và sử dụng có hiệu quả NSNN, góp phần quan trọng cho ổn định kinh tế vĩ mô, khuyến khích phát triển sản xuất, kinh doanh, tập trung đầu tư cho phát triển KT-XH, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao hiệu quả, tính bền vững và khả năng cạnh tranh của nền kinh tế và phát triển xã hội theo các mục tiêu, kế hoạch của Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X và Nghị quyết Quốc hội khóa XI (kỳ họp thứ 10) đã xác định; đẩy mạnh công tác xoá đói, giảm nghèo; đảm bảo quốc phòng - an ninh, trật tự an toàn xã hội, bố trí nguồn ngân sách để đẩy nhanh việc thực hiện cải cách tiền lương, cân đối dự phòng, dự trữ ở mức hợp lý.

Theo đó, công tác tài chính quân đội phải bảo đảm cho thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ trọng tâm như: tăng cường tiềm lực quốc phòng- an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới, đặc biệt là ở các địa bàn  trọng điểm, vùng biên giới, hải đảo, tạo môi trường chính trị ổn định cho phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế. Tiếp tục củng cố và tăng cường khả năng SSCĐ, đẩy mạnh xây dựng chính qui, nâng cao chất lượng huấn luyện chiến đấu, đặc biệt là các địa bàn, khu vực trọng điểm và các khu vực phòng thủ trọng yếu; tăng cường khả năng đối phó với những nhiệm vụ đột xuất phát sinh, thiên tai, bão lụt, cứu hộ, cứu nạn theo yêu cầu của Nhà nước và của Bộ Quốc phòng. Đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo tại trường, huấn luyện tại đơn vị, chú trọng tăng cường các trang thiết bị dạy học, huấn luyện. Đẩy mạnh thực hiện quy hoạch lực lượng, vị trí đóng quân của các đơn vị theo thế bố trí chiến lược trong tình hình mới; kiện toàn, sắp xếp lại tổ chức, biên chế của các cơ quan, đơn vị và sắp xếp, cải cách, đổi mới doanh nghiệp Nhà nước trong quân đội theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 3, Nghị quyết Trung ương 9 (khoá IX). Ưu tiên ngân sách bảo đảm ổn định và cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội, chú trọng ưu tiên biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Chú trọng củng cố và tăng cường tiềm lực quốc phòng, khoa học- công nghệ quân sự; duy trì bảo quản, sửa chữa, tăng hạn và bổ sung thêm các vũ khí, trang bị, khí tài cần thiết; đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình sản xuất, cải tiến vũ khí, trang bị; phát huy nội lực sản xuất phụ tùng, thiết bị kỹ thuật thay thế, tiếp tục bảo đảm đồng bộ vũ khí, trang bị cho các đơn vị; đẩy nhanh hoàn thành đưa vào sử dụng các dây chuyền công nghệ của sản xuất công nghiệp quốc phòng, nâng cao chất lượng các sản phẩm quốc phòng. Đi đôi với bảo đảm thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng quân đội cách mạng, chính qui, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, tập trung đầu tư  đảm bảo cho quân đội tham gia phát triển KT-XH  đất nước; thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó ưu tiên đẩy nhanh tiến độ xây dựng các khu KT- QP trên các địa bàn chiến lược biên giới, biển, đảo đã được Chính phủ phê duyệt...

Để đáp ứng nhu cầu tài chính cho toàn quân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ trên, vấn đề quan trọng hàng đầu là các ngành, các đơn vị cần tập trung năng lực trí tuệ xây dựng và chấp hành dự toán ngân sách năm 2007 bảo đảm sự cân đối, toàn diện, vững chắc.

Quán triệt và thực hiện Chỉ thị số 54/CT-BQP của Bộ Quốc phòng và Hướng dẫn số 1050/TC2 của cục Tài chính, toàn quân đã triển khai xây dựng dự toán ngân sách năm 2007 và đã được Bộ phê duyệt. Tuy nhiên, để thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ tài chính- ngân sách trên, công tác tài chính và ngành Tài chính quân đội cần tập trung giải quyết vào những vấn đề chủ yếu sau:

Trước hết, chủ động trong cân đối, huy động tối đa các nguồn lực tài chính để đảm bảo cho nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Cần phải thấy rằng, nhiệm vụ đảm bảo cho thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng yêu cầu rất cao, nhu cầu đảm bảo ngân sách lớn. Trong khi đó khả năng của Nhà nước chỉ đảm bảo được 85% nhu cầu thiết yếu tối thiểu của quốc phòng, nên việc cân đối ngân sách NSQP cho các nhiệm vụ sẽ rất khó khăn. Do vậy, các ngành, các đơn vị căn cứ vào điều kiện cụ thể của mình, tập trung khai thác các nguồn lực, các nguồn hỗ trợ của địa phương, nguồn thu từ làm kinh tế, chuyển đổi đất đai được Bộ Quốc phòng và Chính phủ cho phép để tăng thêm khả năng đảm bảo cho quốc phòng. Đồng thời, tập trung chỉ đạo tổ chức thực hiện sắp xếp lại doanh nghiệp theo phương án, kế hoạch đã được phê duyệt; đẩy mạnh tiến độ cổ phần hóa, phát triển những doanh nghiệp có quy mô lớn, làm ăn có hiệu quả để tăng thêm nguồn thu cho Nhà nước và quốc phòng.

Hai là, phân bổ ngân sách tập trung, đúng trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo hiệu quả sử dụng NSQP, tạo bước chuyển biến quan trọng trong bố trí, sử dụng ngân sách theo hướng tập trung, chống dàn trải. Tập trung xây dựng dự toán ngân sách đảm bảo các cân đối lớn, nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất của quân đội. Tiếp tục đảm bảo củng cố, tăng cường khả năng huấn luyện chiến đấu và SSCĐ. Giữ vững và cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội, đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn vật chất hậu cần cho quân nhân tại ngũ. Cân đối phần ngân sách hợp lý để tăng cường tiềm lực quốc phòng, nâng cao sức mạnh chiến đấu, duy trì bảo quản và bổ sung thêm các vũ khí, trang bị khí tài cần thiết nhằm tăng khả năng đối phó với các tình huống thiên tai, bão lụt, đẩy nhanh tiến độ các dự án, chương trình trọng điểm, tiếp tục thanh toán nợ đọng trong đầu tư và XDCB. Tiếp tục sắp xếp, đổi mới và đẩy mạnh cổ phần hoá các doanh nghiệp  quân đội phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế đất nước trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.

Quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện đầy đủ các giải pháp chống lãng phí, chống phân tán trong bố trí XDCB theo chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Quốc phòng ; bố trí đủ vốn theo tiến độ đối với các công trình, dự án quan trọng đang thực hiện; chủ động bố trí ngân sách năm 2007 được giao để sớm thanh toán dứt điểm nợ đọng trong XDCB; kiên quyết đình hoãn những dự án không hiệu quả; không bố trí vốn cho những dự án không đủ thủ tục đầu tư; không phê duyệt dự án nếu không xác định được nguồn vốn. Trong quá trình tổ chức thực hiện, cần quản lý chặt chẽ, không để phát sinh nợ mới, bảo đảm lành mạnh tài chính- ngân sách.

Ba là, nghiên cứu việc thực hiện xã hội hóa, huy động nguồn lực xã hội cho sự nghiệp quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

Để thực hiện xã hội hóa, huy động nguồn lực xã hội cho sự nghiệp quốc phòng, cần nghiên cứu áp dụng quy định của Chính phủ về chế độ tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp có thu trong quân đội; sửa đổi chế độ thu, nhất là mức thu, cơ chế quản lý, sử dụng nguồn thu..., nhằm mở rộng quyền chủ động, tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp trong quân đội cả về nhiệm vụ và ngân sách, tạo động lực phát triển đối với khu vực này (trọng tâm là các bệnh viện quân đội, các viện nghiên cứu, nhà trường); nghiên cứu áp dụng khoán kinh phí hành chính và biên chế đối với một số loại hình đơn vị như các đoàn nghệ thuật, bảo tàng, đoàn an dưỡng...

Nghiên cứu các biện pháp nhằm đẩy mạnh xã hội hóa đối với các lĩnh vực giáo dục quốc phòng, y tế, văn hóa, thể dục- thể thao phục vụ cho quân đội; khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào một số lĩnh vực trong công nghiệp quốc phòng, nghiên cứu khoa học kỹ thuật quân sự theo mô hình của các nước tiên tiến.

Bốn là, đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao năng lực quản lý tài chính; thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí, tiêu cực, tham nhũng; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra tài chính.

Phối hợp, kết hợp chặt chẽ giữa cơ quan thanh tra, kiểm toán, kiểm tra tài chính, tăng cường công tác kiểm tra giám sát đối với đơn vị sử dụng NSQP. Mặt khác, cần xử lý kịp thời, nghiêm túc đối với những cá nhân, tập thể vi phạm theo kết luận của các cơ quan có thẩm quyền về thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; tổ chức công khai kết quả thanh tra, kiểm tra, kiểm toán và kết quả xử lý. Thực hiện chế độ trách nhiệm đối với người đứng đầu cơ quan, đơn vị quân đội trong công tác quản lý, sử dụng ngân sách, tài sản. Người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải chịu trách nhiệm trước pháp luật Nhà nước, trước quân đội về những khoản chi sai chế độ, thất thoát, lãng phí ở đơn vị được giao phụ trách. Tiếp tục hoàn thiện Quy chế quản lý tài chính của Bộ ban hành ở tất cả các cấp; đề cao tính kỷ luật, công khai, minh bạch, thực hiện tốt nguyên tắc theo qui chế lãnh đạo của các cấp ủy Đảng về công tác tài chính đã được Đảng ủy Quân sự Trung ương bổ sung, sửa đổi, ban hành; người chỉ huy điều hành ngân sách theo Điều lệ công tác tài chính và chịu trách nhiệm toàn diện về công tác tài chính. Đồng thời, duy trì thực hiện tốt chế độ công bố công khai NSQP ở tất cả các cấp, các đơn vị dự toán ngân sách, các dự án XDCB, các doanh nghiệp quân đội để tăng cường sự giám sát của các cấp ủy Đảng, các đoàn thể, cán bộ và chiến sĩ trong đơn vị thông qua phong trào thi đua “Đơn vị quản lý tài chính tốt”. Thực hiện rà soát các thủ tục hành chính, quy định rõ thủ tục, quy trình, thời gian thực hiện và chế độ trách nhiệm của từng bộ phận cán bộ tài chính trong việc thực hiện thu, chi ngân sách.

Phát huy kết quả quan trọng đạt được trong năm qua, ngành Tài chính quân đội tiếp tục tập trung triển khai đồng bộ các mặt công tác, tạo bước chuyển biến tích cực, đồng bộ trong mọi hoạt động của Ngành, không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tài chính, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu tài chính cho quân đội hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng quân đội, bảo vệ Tổ quốc và tham gia phát triển KT-XH trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Thiếu tướng Phạm Quang Phiếu

Cục trưởng cục Tài chính