Công tác tư tưởng, lý luận là một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng; là lĩnh vực trọng yếu để xây dựng, bồi đắp nền tảng chính trị của chế độ, tuyên truyền, giáo dục, động viên và tổ chức nhân dân thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ cách mạng; khẳng định và nâng cao vai trò tiền phong của Đảng về chính trị, lý luận, trí tuệ, văn hoá và đạo đức; thể hiện vai trò đi trước, mở đường trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (BVTQ). Nhận rõ vai trò to lớn đó, trong những năm qua công tác tư tưởng luôn được Đảng ta đặc biệt quan tâm, nhờ đó đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần quan trọng vào thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN.

Để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ xây dựng và BVTQ, công tác tư tưởng đã đặt nhiệm vụ hàng đầu là giải quyết về mặt lý luận và nhận thức cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Trong thời gian qua, công tác tư tưởng đã thực hiện nghiêm túc tư tưởng chỉ đạo của Trung ương, tổ chức và triển khai nhiều hoạt động nghiên cứu, quán triệt, học tập các nghị quyết của Đảng; giúp cho cán bộ, đảng viên và mọi tầng lớp nhân dân nhận thức một cách cụ thể, sâu sắc về nội hàm của mối quan hệ giữa xây dựng và BVTQ cùng mục tiêu, quan điểm, phương châm, phương thức thực hiện sự kết hợp giữa xây dựng và bảo vệ, giữa kinh tế với quốc phòng - an ninh và đối ngoại. Qua đó, giúp các cấp, các ngành và nhân dân nhận thức toàn diện hơn về BVTQ ngày nay phải trên cơ sở kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH. Công tác tư tưởng đã góp phần xây dựng quan điểm mới về thế trận “an ninh quốc gia”, về “chiến tranh nhân dân”; về nội dung mới của Chiến lược BVTQ…, nhận thức đầy đủ, đúng đắn về “đối tác, đối tượng”, giải quyết tốt mối quan hệ giữa hợp tác và đấu tranh. Đó là những quan điểm có tính nguyên tắc, quyết định thành công của sự nghiệp xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN; nhất là trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế.

Công tác tư tưởng đã góp phần làm cho toàn dân, toàn quân có tư duy mới về nội dung BVTQ trong điều kiện mới; đó là: “bảo vệ vững chắc Tổ quốc, độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN; bảo vệ an ninh chính trị, an ninh kinh tế, an ninh tư tưởng văn hoá và an ninh xã hội; duy trì trật tự, kỷ cương, an toàn xã hội; giữ vững ổn định chính trị của đất nước, ngăn ngừa, đẩy lùi và làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá, thù địch không để bị động bất ngờ”¹. Theo đó, “bảo vệ” ngày nay, không chỉ đơn thuần là ngăn ngừa, chống lại, mà còn là xây dựng đất nước vững mạnh và “xây dựng” là một phương thức tích cực để BVTQ. Bảo vệ ở ngay trong quá trình xây dựng, trong xây dựng có “bảo vệ” và “tự bảo vệ”, ngăn ngừa không để xảy ra chiến tranh; lấy việc giữ gìn môi trường hoà bình, ổn định để phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) là lợi ích cao nhất của Tổ quốc. Muốn vậy, phải phát huy được sức mạnh tổng hợp, trong đó, sức mạnh bên trong - sức mạnh của chế độ chính trị, sự trung thành, tận tụy và trong sạch của đội ngũ cán bộ, công chức, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc là nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp xây dựng và BVTQ.

Công tác tư tưởng đã đẩy mạnh tuyên truyền về phương thức BVTQ trong tình hình mới, khi mà các thế lực thù địch đã thay đổi chiến lược và phương thức chống phá cách mạng Việt Nam, sử dụng phương thức phi vũ trang là chủ yếu với chiến lược “Diễn biến hoà bình” kết hợp với bạo loạn, lật đổ; sử dụng các chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” hòng can thiệp vào công việc nội bộ nước ta. Chính vì thế, phương thức đấu tranh phi vũ trang của chúng ta ngày càng giữ vị trí quan trọng. Đó là tổ chức đấu tranh trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hoá; trong khi nhấn mạnh các biện pháp phi vũ trang, tích cực xây dựng đất nước vững mạnh về mọi mặt, không coi nhẹ các biện pháp vũ trang, bảo đảm cho đất nước luôn có đủ sức mạnh cần thiết để răn đe và sẵn sàng đánh thắng chiến tranh xâm lược.

Trong thời gian qua, công tác tư tưởng đã góp phần làm cho các cấp, các ngành, các lực lượng kiên định các nguyên tắc chiến lược đi đôi với vận dụng linh hoạt sách lược, tranh thủ sự ủng hộ rộng rãi của nhân dân trong nước, dư luận quốc tế; phân hoá, cô lập các phần tử, các thế lực thù địch chống phá ta. Phát huy dân chủ, lấy giáo dục, thuyết phục, phòng ngừa là chính, đi đôi với giữ gìn kỷ luật, kỷ cương, xử lý nghiêm minh các sai phạm... giáo dục thuyết phục những người lầm đường trở về với nhân dân; đồng thời, xử lý kịp thời mọi mầm mống đe doạ an ninh, không để bị động, bất ngờ.

Công tác phối hợp liên ngành trong việc triển khai quán triệt tinh thần chỉ đạo: kết hợp nhiệm vụ xây dựng CNXH và BVTQ XHCN giữa các bộ, ban, ngành, các cơ quan, đoàn thể chính trị - xã hội ở Trung ương, địa phương tham gia tuyên truyền, xây dựng kế hoạch, chương trình hành động được tăng cường và chặt chẽ hơn. Thực hiện sự chỉ đạo của Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo Trung ương), hệ thống tuyên giáo các cấp đã luôn bám sát và chỉ đạo các lực lượng làm công tác tư tưởng, đặc biệt là các cơ quan thông tấn, báo chí, đài phát thanh, truyền hình từ Trung ương đến địa phương xây dựng nhiều chuyên trang, chuyên mục tuyên truyền, dành dung lượng và thời lượng thích hợp, đi sâu phân tích làm rõ mối quan hệ và sự kết hợp giữa hai nhiệm vụ xây dựng CNXH và BVTQ XHCN cả trên phương diện lý luận cũng như thực tiễn tổ chức thực hiện sự kết hợp của các cấp, các ngành, các địa phương trong cả nước.

Có thể nói, trong việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và BVTQ XHCN, công tác tư tưởng thời gian qua đã tạo ra bầu không khí xã hội phấn khởi, tin tưởng vào Đảng, Nhà nước, vào công cuộc đổi mới và triển vọng phát triển tốt đẹp của đất nước. Tư tưởng tích cực được mở rộng, ổn định; lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, ý thức phát huy nguồn lực, tự tôn dân tộc, tự lực, tự cường, khát vọng chấn hưng đất nước là xu hướng chủ đạo, lan toả trong xã hội. Đó cũng là những thành tố quan trọng, tạo sự ổn định về chính trị, tư tưởng, ổn định xã hội, củng cố vững chắc niềm tin của các tầng lớp nhân dân vào công cuộc đổi mới, xây dựng và BVTQ XHCN do Đảng lãnh đạo.

Tuy nhiên, quá trình triển khai ở các địa phương cho thấy, việc cụ thể hoá và tổ chức thực hiện của một số địa phương còn chậm; cấp uỷ ở một số nơi chưa quan tâm đúng mức đến việc kết hợp chặt chẽ giữa hai nhiệm vụ chiến lược đã đề ra. Chương trình hành động và kế hoạch thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược ở một số cấp uỷ còn sơ sài, chưa sát hợp với tình hình cụ thể của địa phương, còn mang tính đối phó nhiều hơn là xuất phát từ nhu cầu thực tiễn; nội dung dàn trải, chưa xác định khâu đột phá trọng tâm, trọng điểm; nhiệm vụ, giải pháp chưa sát hợp. Những hạn chế đó có một phần trách nhiệm của công tác tư tưởng.

Những diễn biến trong thời gian qua đã cảnh báo rằng: tình hình trong nước, khu vực và thế giới sẽ tiếp tục xuất hiện nhiều vấn đề mới, phức tạp và rất quyết liệt. Nổi lên là những vấn đề sau đây:

- Tình hình an ninh, chính trị thế giới và khu vực tiếp tục tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất ổn định chính trị - xã hội. Đối với nước ta, các thế lực thù địch liên kết với các phần tử cơ hội chính trị trong nước tăng cường lợi dụng các chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền”, “dân tộc”, “tôn giáo” để chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xuyên tạc, chống phá, vu cáo Đảng, Nhà nước ta với những mưu đồ và thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt hơn. Điều đó làm cho cuộc đấu tranh tư tưởng diễn ra ngày càng quyết liệt.

- Các vấn đề về KT-XH, như: tăng trưởng kinh tế không bền vững; ô nhiễm môi trường; tai nạn, tệ nạn xã hội; vấn đề tâm linh, ngoại cảm; tình trạng tham nhũng, quan liêu, lãng phí; sự phân hoá giàu nghèo; tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp trong nông dân, đình công trong công nhân...; đặc biệt, tình trạng lạm phát, giá cả gia tăng trong thời gian gần đây, đang tác động xấu đến tình hình tư tưởng, tâm trạng xã hội của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và nhân dân.

- Tình trạng phai nhạt lý tưởng, suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân, đặc biệt trong lớp trẻ có xu hướng gia tăng. 

Những vấn đề nói trên đòi hỏi công tác tư tưởng phải nỗ lực đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả hoạt động, góp phần trực tiếp giải quyết, định hướng, nâng cao về nhận thức, tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống... trong Đảng, trong xã hội. Trong thời gian tới, để đáp ứng yêu cầu xây dựng và BVTQ, công tác tư tưởng cần thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu sau.

Một là, tiếp tục tuyên truyền sâu rộng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân những nội dung chủ yếu của hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và BVTQ XHCN, gắn với việc tuyên truyền các nghị quyết của Đảng, như Nghị quyết Trung ương 8 (khoá IX), các nghị quyết Trung ương 4, 5, 6, 7 (khóa X)... Tập trung tuyên truyền sâu rộng quan điểm, mục tiêu, đường lối, chủ trương, chiến lược, sách lược của Đảng và Nhà nước về các định hướng chiến lược phát triển KT-XH. Tuyên truyền đậm nét các chương trình hành động thực hiện các nghị quyết nói trên. Phải kịp thời định hướng về nội dung, tích cực biên soạn và phát hành các tài liệu có liên quan đến hai nhiệm vụ xây dựng và BVTQ.

 Hai là, công tác tư tưởng phải góp phần chăm lo, cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, phát huy dân chủ, thực hiện công bằng xã hội. Theo đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở, đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực trong tổ chức Đảng, bộ máy Nhà nước và trong xã hội; củng cố và tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân; khắc phục tình trạng xa dân, nhũng nhiễu dân của một bộ phận cán bộ, đảng viên và cơ quan Nhà nước ở các cấp.

Tham gia tổ chức thực hiện có hiệu quả Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, công tác tư tưởng cần chú trọng nâng cao nhận thức cho các tầng lớp nhân dân về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của Cuộc vận động, về các nội dung học tập và đặc biệt là làm theo tấm gương đạo đức Chủ tịch Hồ Chí Minh về thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí; góp phần đẩy mạnh thực hiện các bước tiếp theo của Cuộc vận động theo hướng toàn diện - hiệu quả - thiết thực - lan toả, có tác dụng lâu dài, tránh phô trương, hình thức.

Ba là, để phát huy sức mạnh toàn dân tộc thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và BVTQ, công tác tư tưởng phải trực tiếp góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường mối quan hệ “cá-nước” giữa lực lượng vũ trang với nhân dân. Cần tuyên truyền sâu hơn những hoạt động xây dựng cơ sở chính trị - xã hội vững chắc ở tất cả các địa bàn: thành thị, nông thôn, vùng rừng núi, biên giới, hải đảo, nhất là ở các vùng chiến lược trọng yếu; đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động phá hoại của các thế lực thù địch trong việc chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tăng cường xây dựng thế trận “quốc phòng toàn dân”, “an ninh nhân dân”, “thế trận lòng dân” vững chắc. Làm cho mäi tầng lớp nhân dân thấu triệt quan điểm: BVTQ là sự nghiệp của dân, do dân, vì dân; “trong ấm, ngoài êm”, “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” là kế sách giữ nước bền lâu; sức mạnh BVTQ là sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc.

Bốn là, bám sát yêu cầu nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong thời kỳ mới, công tác tư tưởng phải góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo của các tổ chức đảng và đảng viên (trước hết là cán bộ chủ trì) đối với công tác quốc phòng - an ninh; chú trọng nâng cao năng lực quán triệt và cụ thể hoá các nghị quyết của Đảng về xây dựng nền quốc phòng toàn dân ở các địa phương, cơ quan, đơn vị mình đáp ứng với yêu cầu BVTQ trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế.

Năm là, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, phương pháp công tác tư tưởng theo hướng: tập trung cho cơ sở, nhất là vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống; sát đối tượng nông dân, công nhân, trí thức, thanh niên, đồng bào dân tộc thiểu số; tăng cường đối thoại, tranh luận cởi mở mang tính xây dựng; trực tiếp giải quyết các vấn đề bức xúc, những đòi hỏi của cuộc sống.

Sáu là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các địa phương, cơ sở triển khai thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng về các lĩnh vực tư tưởng gắn với hai nhiệm vụ xây dựng CNXH và BVTQ XHCN. Thường xuyên và định kỳ tổ chức giao ban để nắm vững tình hình, thực hiện kịp thời, có hiệu quả “thông tin hai chiều”, giải quyết kịp thời những kiến nghị của cấp dưới. Hết sức coi trọng việc phát hiện, biểu dương, nhân rộng các mô hình mới, các nhân tố mới, các điển hình tiên tiến; phản bác có hiệu quả những thông tin, quan điểm sai trái, phản động, thù địch, bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng, góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN.

 PGS, TS. Vũ Văn Phúc

Phó Trưởng ban, Ban Tuyên giáo Trung ương

___________

1- ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H. 2006, tr.108,109.