Là một nội dung cơ bản của công tác đảng, công tác chính trị, thời gian qua, công tác giáo dục chính trị (GDCT) đã tập trung trang bị những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của quân đội và của đơn vị... cho mọi cán bộ, chiến sĩ (CB,CS); góp phần nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, phẩm chất, đạo đức, lối sống, năng lực công tác, bảo đảm cho toàn quân hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trước yêu cầu xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị trong thời kỳ mới, công tác GDCT cần phải được tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đổi mới toàn diện để nâng cao hiệu quả.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến công tác GDCT. Theo Người: “Muốn cho quân đội ta quyết chiến quyết thắng hơn nữa thì phải săn sóc đời sống vật chất của họ, nâng cao trình độ chiến thuật và kỹ thuật của họ, nhất là GDCT, làm cho có lập trường vững chắc, lập trường quân đội của nhân dân do giai cấp công nhân lãnh đạo”¹. Bác yêu cầu các cấp phải chăm lo bồi dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, trình độ nhận thức lý luận cho mọi CB,CS; không ngừng “tăng cường GDCT để nâng cao giác ngộ XHCN cho toàn quân”²... Thấm nhuần lời dạy của Bác, trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta, công tác GDCT luôn được xác định là một biện pháp cơ bản để xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm, cổ vũ, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức "Bộ đội Cụ Hồ", động viên tinh thần chiến đấu của người chiến sĩ trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác GDCT đã trực tiếp góp phần nâng cao trình độ, năng lực thực hiện chức trách, nhiệm vụ, rèn luyện ý thức chấp hành kỷ luật và pháp luật của bộ đội; thực hiện nếp sống chính quy; khắc phục khâu yếu, mặt yếu; xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện. Đồng thời, công tác GDCT đã góp phần đấu tranh có hiệu quả với mọi âm mưu, thủ đoạn  “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch; chống các quan điểm sai trái, tư tưởng thực dụng, cơ hội, suy thoái về đạo đức, lối sống; phòng ngừa “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và những nhận thức, hành vi lệch lạc, vô ý thức tổ chức, kỷ luật trong các đơn vị. 

 Trên cơ sở nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của công tác GDCT, những năm qua, cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp đã thường xuyên quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo, bảo đảm cho công tác GDCT luôn giữ đúng quan điểm, nguyên tắc, mục tiêu, yêu cầu công tác tư tưởng của Đảng; quán triệt sâu sắc nghị quyết của cấp ủy các cấp; bám sát nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ của quân đội và chương trình, kế hoạch đã được xác định. Trong quá trình tổ chức thực hiện, các cấp đã chấp hành nghiêm Quy chế GDCT tại đơn vị trong Quân đội nhân dân Việt Nam (Ban hành kèm theo Quyết định số 916/QĐ-CT, ngày 13-9-2006 của Tổng cục Chính trị); thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả, xác định chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo để công tác GDCT đạt mục đích, yêu cầu đề ra. Cùng với việc duy trì chặt chẽ các nền nếp, chế độ sinh hoạt, học tập, các đơn vị đã tích cực đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục theo hướng: cơ bản, hệ thống, thống nhất, thiết thực, có kế thừa và phát triển; gắn giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên, giáo dục, quán triệt nhiệm vụ với tuyên truyền, phổ biến pháp luật, giáo dục nâng cao nhận thức với củng cố niềm tin, xây dựng bản lĩnh chính trị cho mọi CB,CS. Trong quá trình xây dựng nội dung, chương trình giáo dục, các cấp đã kết hợp chặt chẽ giữa tính đồng bộ, toàn diện với đi sâu vào những vấn đề trọng tâm, trọng điểm; tập trung đột phá, đổi mới các hình thức giáo dục cho phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng. Đáng chú ý, các cấp đã gắn nội dung GDCT với mục tiêu, yêu cầu của Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và phong trào Thi đua Quyết thắng; tổ chức tốt các hoạt động ngoại khóa; phát huy có hiệu quả các thiết chế văn hóa, kịp thời tuyên truyền gương người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến trong thực hiện nhiệm vụ. Cấp uỷ và cán bộ chủ trì các cấp đã thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ GDCT đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; trong đó, tập trung vào bồi dưỡng nâng cao chất lượng 5 khâu (nắm chắc nội dung; chuẩn bị chu đáo; giảng dạy dễ hiểu; thảo luận nghiêm túc; kiểm tra chặt chẽ); khắc phục những hạn chế trong chuẩn bị bài giảng, phương pháp sư phạm, liên hệ thực tiễn của giáo viên. Bên cạnh đó, các đơn vị đã chú trọng bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất; phát huy sức mạnh tổng hợp để nâng cao hiệu quả công tác GDCT. Qua kiểm tra nhận thức hằng năm, các đối tượng đều đạt yêu cầu đề ra; trong đó, tỷ lệ khá, giỏi đạt 84,6% (đối với sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân viên quốc phòng), 76% khá, giỏi (đối với hạ sĩ quan, chiến sĩ). Tiêu biểu trong công tác GDCT của toàn quân 5 năm qua là các quân khu: 2,3,5,9; các quân chủng: Phòng không-Không quân, Hải quân; Bộ đội Biên phòng; các quân đoàn: 1,2,3,4; các binh chủng: Thông tin, Công binh, Đặc công, Hóa học, Pháo binh; Bộ Tư lệnh Thủ đô; Trường Sĩ quan Lục quân 2; Học viện Quốc phòng, Học viện Chính trị; Binh đoàn 15; Đoàn 969; Tổng cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Hậu cần, Tổng cục Kỹ thuật...

Tuy nhiên, so với yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy, cán bộ chủ trì trong quán triệt, thực hiện Quy chế, quy trình và duy trì nền nếp công tác GDCT còn hạn chế; có nơi còn xem công tác GDCT là nhiệm vụ  riêng của cán bộ chính trị, nên thiếu sự đầu tư đúng mức. Vai trò tham mưu, hướng dẫn của một số cơ quan chính trị chưa được đề cao; còn nặng về sao chép của trên, thiếu sự sáng tạo, vận dụng cụ thể; sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong xây dựng chương trình, kế hoạch và tổ chức GDCT còn nhiều bất cập. Nội dung GDCT còn chung chung, trùng lặp, chưa cập nhật đầy đủ, kịp thời những thông tin mới phù hợp với sự phát triển của thực tiễn. Các hình thức, biện pháp GDCT tuy có đổi mới, song chưa thật phong phú, sinh động, hấp dẫn; việc ứng dụng các mô hình, học cụ, công nghệ thông tin vào hoạt động giáo dục chưa có hiệu quả cao; việc kết hợp giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên và giáo dục trong các nhiệm vụ, gắn GDCT với công tác tư tưởng chưa tốt, chưa thường xuyên; trình độ lý luận, năng lực sư phạm, phương pháp giảng bài của một bộ phận cán bộ chính trị còn yếu... Điều đó đã làm hạn chế đến chất lượng, hiệu quả công tác GDCT ở các đơn vị.

Để đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, phòng, chống có hiệu quả âm mưu “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch, góp phần củng cố vững chắc trận địa chính trị, tư tưởng của Đảng trong quân đội, công tác GDCT cần quán triệt sâu sắc những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Nghị quyết của Đảng, Đảng ủy Quân sự Trung ương, các chỉ thị, hướng dẫn của Tổng cục Chính trị; bám sát tình hình, nhiệm vụ, đối tượng, hướng mạnh về cơ sở; tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp; phát huy sức mạnh tổng hợp, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, bảo đảm cho toàn quân luôn thống nhất về ý chí và hành động, giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Trước hết, cấp ủy, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy các cấp phải tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác GDCT; phải coi đây là một nhiệm vụ, một nội dung rất quan trọng để xây dựng bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống cho mọi CB,CS; là cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của quân đội ta. Theo đó, cấp uỷ các cấp cần tập trung kiểm tra, rà soát lại tình hình hoạt động của công tác GDCT trong cơ quan, đơn vị mình; chấn chỉnh kịp thời những hạn chế, khuyết điểm; đưa công tác GDCT vào nghị quyết lãnh đạo của cấp uỷ, kế hoạch hoạt động của cán bộ chủ trì các cấp. Trong lãnh đạo, từng cấp phải chấp hành nghiêm và vận dụng đúng đắn, sáng tạo Quy chế GDCT tại đơn vị; phân công cấp uỷ viên thường xuyên theo dõi, kiểm tra và trực tiếp tham gia GDCT. Nội dung lãnh đạo, chỉ đạo công tác GDCT của các cấp ủy phải cụ thể, bám sát kế hoạch, nội dung, chương trình của từng năm và hướng dẫn, chỉ đạo của trên; tập trung giải quyết những vấn đề trọng tâm, trọng điểm, khâu yếu, mặt yếu; khắc phục triệt để biểu hiện “giao khoán” công tác GDCT cho cơ quan chính trị, cán bộ chính trị; cần làm cho mọi cán bộ, đảng viên nhận thức sâu sắc GDCT là trách nhiệm của mọi người. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mình, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, xây dựng kế hoạch, phân công trách nhiệm cụ thể cho các tổ chức, lực lượng; giải quyết tốt mối quan hệ công tác; phát huy có hiệu quả vai trò tham mưu của cơ quan chính trị; thường xuyên kiện toàn, đề cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ các cấp trong thực hiện công tác GDCT. Hằng năm, các đơn vị cần lấy kết quả GDCT làm cơ sở để đánh giá phẩm chất, năng lực, mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ; đồng thời, qua thực tiễn hoạt động, tích cực phát hiện những cách làm hay, sáng tạo, những điển hình tiên tiến để rút kinh nghiệm và nhân rộng ra toàn quân.

Hai là, tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác GDCT. Vừa qua, ở một số đơn vị, hiệu quả công tác GDCT chưa cao, mà nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức về công tác GDCT chưa đầy đủ, đúng đắn. Bởi vậy, cấp ủy, cán bộ chủ trì các đơn vị cần làm tốt công tác giáo dục, quán triệt, làm cho mọi CB,CS nhận thức sâu sắc vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng của công tác GDCT trong xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị cũng như trong nâng cao trình độ lý luận, nghiệp vụ, nhận thức xã hội; xây dựng động cơ; phát huy trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng trong đơn vị. Cần tập trung vào quán triệt, cụ thể hóa các quan điểm của Đảng, Đảng ủy Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng, hướng dẫn và chỉ đạo của TCCT về công tác GDCT; đồng thời, làm rõ kết quả của công tác GDCT trong những năm qua đối với xây dựng tổ chức, con người vững mạnh; phát hiện và xử lý kịp thời những vấn đề phát sinh, bảo đảm cho công tác GDCT được thực hiện nghiêm túc và đạt hiệu quả cao.

Ba là, tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình, hình thức, phương pháp GDCT phù hợp với yêu cầu thực tiễn đang đặt ra. Trên cơ sở nội dung, chương trình giáo dục chung của Tổng cục Chính trị, các đơn vị cần cụ thể hóa cho phù hợp với đặc điểm, tình hình, chức năng, nhiệm vụ của đơn vị mình. Việc đổi mới nội dung GDCT phải đáp ứng yêu cầu quán triệt sâu sắc các quan điểm, nghị quyết của Đảng, Đảng ủy Quân sự Trung ương; bám sát tình hình thực tiễn, yêu cầu, nhiệm vụ của quân đội; tăng cường hoạt động bổ trợ, thông tin định hướng; coi trọng giáo dục truyền thống, lòng yêu nước XHCN, mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, tinh thần đoàn kết; giáo dục pháp luật, kỷ luật, đạo đức, lối sống cho quân nhân; đồng thời, tập trung khắc phục khâu yếu, mặt yếu, những vấn đề bức xúc nảy sinh trong hoạt động quân sự và trong cuộc sống, tạo bước chuyển biến vững chắc về chất lượng chính trị của toàn quân. Nội dung giáo dục phải bảo đảm ngắn, gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, phù hợp với từng đối tượng và sát với đặc điểm, nhiệm vụ của đơn vị. Chương trình giáo dục phải cụ thể, khoa học, có trọng tâm, trọng điểm; bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa kế hoạch hoạt động chung của đơn vị với kế hoạch công tác GDCT. Việc đổi mới hình thức GDCT cần theo hướng: nêu vấn đề, gợi mở nội dung, tổ chức thảo luận; kết hợp chặt chẽ các hình thức, phương pháp truyền đạt nội dung; tăng cường công tác kiểm tra, phúc tra, chống bệnh hình thức, chạy theo thành tích. Trong tổ chức học tập phải có mô hình, biểu đồ trực quan minh họa; vận dụng tổng hợp, sáng tạo các hình thức giáo dục, bảo đảm tính cơ bản, thiết thực, phong phú, sinh động, hấp dẫn đối với bộ đội.

Bốn là, phải gắn giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên, quán triệt nhiệm vụ. Bên cạnh việc giáo dục chương trình cơ bản theo quy định của trên, các đơn vị cần tăng cường giáo dục thường xuyên, thông qua các hình thức: sinh hoạt chính trị, tư tưởng; thông báo thời sự; ngày chính trị, văn hóa, tinh thần; hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao; phát huy vai trò của các thiết chế văn hóa để cập nhật, chuyển tải thông tin, định hướng tư tưởng, quán triệt nhiệm vụ cho bộ đội. Đồng thời, các cấp cần gắn công tác GDCT với đẩy mạnh phong trào thi đua, nhân rộng các điển hình tiên tiến; thực hiện có hiệu quả các cuộc vận động; bám sát đơn vị, phát hiện và giải quyết kịp thời những vấn đề tư tưởng phát sinh, không để hiện tượng đột biến xảy ra.

Năm là, tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác GDCT. Do phần lớn đội ngũ cán bộ làm công tác GDCT ở các đơn vị đều là kiêm nhiệm, chưa được đào tạo cơ bản, nên trong thực hiện nhiệm vụ gặp rất nhiều khó khăn. Bởi vậy, các đơn vị cần tập trung bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ GDCT. Nội dung bồi dưỡng cần đi sâu vào việc nâng cao năng lực tham mưu, tổ chức quản lý, phương pháp giảng dạy; trong đó, chú trọng đột phá vào khâu chuẩn bị bài giảng, thông qua giáo án và thực hành giảng... Việc bồi dưỡng cần được tiến hành theo phân cấp; đồng thời, chú ý động viên tính tích cực, tự nghiên cứu, học tập, tu dưỡng của cán bộ nhằm nâng cao phẩm chất, năng lực và phương pháp, tác phong công tác. Các đơn vị cần đa dạng hóa các hình thức bồi dưỡng, như: tập huấn, hội thao, hội thi cán bộ GDCT giỏi, gắn với hướng dẫn, định hướng thông qua làm mẫu, làm điểm, rút kinh nghiệm trong GDCT; đồng thời, khen thưởng, động viên kịp thời những cán bộ có thành tích xuất sắc trong công tác GDCT tại đơn vị. Những năm tới, các đơn vị cần phấn đấu có trên 75% cán bộ giảng dạy chính trị cấp phân đội hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Sáu là, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng trong nâng cao chất lượng công tác GDCT ở đơn vị. Cùng với việc tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ, sự điều hành của chính uỷ, chính trị viên và người chỉ huy các cấp, cần phát huy vai trò của cơ quan chính trị, cán bộ chính trị trong tham mưu, hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng nội dung, chương trình, kế hoạch GDCT. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mình, các tổ chức quần chúng, Hội đồng quân nhân cần có nhiều biện pháp làm chuyển biến nhận thức và hành động của đoàn viên, hội viên, quân nhân trong đơn vị. Mọi cán bộ, đảng viên trên từng cương vị công tác, phải thường xuyên quan tâm, theo dõi, giúp đỡ và trực tiếp tham gia công tác GDCT theo kế hoạch được phân công. Lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị cần quan tâm đổi mới và tăng cường các phương tiện, cơ sở vật chất, kỹ thuật, kinh phí cho nhiệm vụ GDCT; chăm lo bảo đảm tốt đời sống vật chất, tinh thần; xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, động viên tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập và rèn luyện của mọi CB,CS trong đơn vị.

Trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh thuệ, từng bước hiện đại, các đơn vị trong toàn quân cần phát huy kết quả đã đạt được, khắc phục yếu kém, khuyết điểm, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, bảo đảm cho công tác GDCT thực sự góp phần nâng cao chất lượng chính trị, trình độ sẵn sàng chiến đấu và sức mạnh chiến đấu, bảo đảm cho quân đội ta luôn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Trung tướng, PGS,TS. NGUYỄN TUẤN DŨNG

Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị

 __________

1- Hồ Chí Minh- Toàn tập, Nxb CTQG, H. 2001, Tập 6, tr. 464

2- Sđd, Tập 9, tr.140.