Năm 2009, khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, tác động tiêu cực đến nền kinh tế, tài chính nước ta. Mặc dù Đảng và Nhà nước đã quan tâm tăng ngân sách quốc phòng (NSQP), nhưng cũng chưa đáp ứng  nhu cầu tối thiểu của quân đội. Trước tình hình đó và để thực hiện các giải pháp của Chính phủ về ngăn chặn suy giảm kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế hợp lý, bền vững, bảo đảm an sinh xã hội, Cục Tài chính đã chủ động làm tham mưu cho Đảng ủy Quân sự Trung ương (ĐUQSTƯ), Bộ Quốc phòng (BQP) các chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ công tác tài chính quân đội.

Trong điều kiện ngân sách bảo đảm của Nhà nước còn hạn hẹp, ngành Tài chính đã chủ động tham mưu, đề xuất với cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị phát huy nội lực, đẩy mạnh khai thác các nguồn lực tài chính, nhằm cân đối bảo đảm cho các nhiệm vụ. Cùng với việc huy động lượng tồn kho đưa vào sử dụng, thu tăng nguồn đảm bảo, quản lý chặt chẽ số thu qua sổ kế toán..., Ngành đã tham mưu cho BQP phối hợp với Bộ Tài chính ban hành văn bản quy định về tăng cường hỗ trợ ngân sách địa phương cho công tác quốc phòng; bổ sung một số chế độ, chính sách, bảo hiểm tai nạn cho cán bộ, chiến sĩ ở những vùng khó khăn; đề xuất với Chính phủ ban hành cơ chế bổ sung cho quốc phòng từ nguồn thu của các doanh nghiệp quân đội...Nhờ vậy, toàn quân đã khai thác, huy động được nguồn lực tài chính tăng thêm 25% so với ngân sách được cấp để bổ sung cân đối bảo đảm NSQP cho các nhiệm vụ. Việc phân bổ ngân sáchTrong điều hành ngân sách có sự linh hoạt với nhiều giải pháp phù hợp diễn biến thực tế, nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí, như: cấp trước, gối đầu sản xuất quốc phòng, điều hành ngoại hối linh hoạt để giảm thiểu tác động của tỷ giá, ứng trước để đưa nhanh các dự án, công trình hoàn thành vào khai thác, sử dụng...Công tác quản lý tài chính có bước chuyển biến tích cực; đẩy mạnh phân cấp quản lý kinh phí cho cơ sở, gắn với tăng cường trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy đơn vị trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản; tập trung xử lý có hiệu quả các vướng mắc, tồn đọng, nhất là quản lý nguồn vốn từ các nguồn thu, thu nộp, quản lý, sử dụng, theo dõi qua sổ kế toán. Cải tiến hợp lý các thủ tục hành chính trong công tác tài chính; tỷ lệ giải ngân cao hơn năm trước, nhất là các dự án lớn, các nội dung mới; đẩy nhanh tiến độ thẩm tra phê duyệt quyết toán công trình, dự án hoàn thành (trong năm quyết toán 173 dự án). Thực hiện quyết toán ngân sách có nhiều tiến bộ, nhất là về quy trình, nội dung quyết toán năm và chi ngân sách đặc biệt; tình trạng chi vượt, chi sai nội dung ngân sách cơ bản đã được chấm dứt. Bộ Tài chính đã xác nhận số liệu quyết toán NSQP năm 2008, đánh giá tích cực về công tác quản lý, quyết toán ngân sách của BQP. Nhờ thực hiện đồng bộ các giải pháp, ngành Tài chính Quân đội đã bảo đảm kịp thời, đúng nguyên tắc, chế độ nhu cầu tài chính chi tiêu cho thực hiện các nhiệm vụ, góp phần cùng toàn quân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng (QS,QP) và tham gia phát triển kinh tế- xã hội. được tiến hành công khai, dân chủ, đúng nguyên tắc, bảo đảm toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, thực hiện tốt thứ tự ưu tiên; nhiều nhiệm vụ được tăng tỷ lệ ngân sách cao hơn năm trước, như: sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), bảo vệ biển, đảo và chủ quyền trên biển, huấn luyện, bảo đảm vũ khí, trang bị kỹ thuật, xăng dầu cho các nhiệm vụ, xây dựng doanh trại, bảo đảm đời sống bộ đội... Bên cạnh đó, đã cân đối nguồn vốn hợp lý để bảo đảm cho các mục tiêu kế hoạch 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 8, trọng tâm là kích cầu đầu tư đẩy nhanh tiến độ các dự án; bảo đảm tài chính để thực hiện sớm hơn một số công trình phục vụ đời sống bộ đội (nước sạch, xóa hố vệ sinh hở, quân trang mới, xóa nhà cấp 4 xuống cấp nghiêm trọng, tăng lượng dự trữ...).

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc chấp hành, điều hành, quản lý ngân sách còn những hạn chế: việc chỉ đạo thực hiện phân cấp mua sắm chưa triệt để, gây lãng phí, kém hiệu quả; một số đơn vị để xảy ra các hiện tượng tiêu cực, làm thất thoát tài chính, tài sản công, nhất là ở thời điểm bàn giao, chuyển nhiệm vụ; hoạt động thanh tra, kiểm tra chưa được chú trọng đúng mức.

 Năm 2010, trong điều kiện tình hình kinh tế, tài chính, ngân sách Nhà nước vẫn còn nhiều khó khăn; Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp phục hồi tốc độ tăng trưởng kinh tế, giữ vững sự ổn định kinh tế vĩ mô và ngăn chặn lạm phát cao trở lại, bảo đảm an sinh xã hội,...nên NSQP được tăng không nhiều. Trong khi đó, nhiệm vụ QS,QP, bảo vệ Tổ quốc đang đặt ra những yêu cầu mới rất cao, nhất là bảo vệ biển, đảo, bầu trời, phòng chống thiên tai; phải triển khai nhiều nhiệm vụ mới và một số chế độ mới ban hành; giá cả không ổn định; khí hậu, thiên tai, dịch bệnh có thể diễn biến bất thường, gây hậu quả khó lường, làm tăng nhu cầu chi tiêu tài chính.

Để đáp ứng nhu cầu tài chính cho toàn quân thực hiện thắng lợi các mục tiêu nhiệm vụ QS,QP năm 2010, ĐUQSTƯ và BQP đã có chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo toàn quân thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ công tác tác tài chính. Trọng tâm là: nâng cao chất lượng xây dựng dự toán và chấp hành NSQP; tăng cường huy động các nguồn lực, quản lý chặt chẽ và phân bổ ngân sách một cách toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm; đáp ứng tốt hơn nhiệm vụ bảo vệ biển đảo, SSCĐ, huấn luyện, diễn tập, giáo dục-đào tạo, bảo đảm vũ khí, trang bị kỹ thuật, xăng dầu, đời sống của bộ đội. Phấn đấu hoàn thành cơ bản các mục tiêu bảo đảm tài chính theo Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 8 và Dự toán NSQP 2006-2010. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng và chống tham nhũng. Tổ chức Hội nghị đơn vị quản lý tốt tài chính toàn quân lần thứ 6. Theo đó, ngành Tài chính đã chủ động, tích cực triển khai sớm công tác NSQP năm 2010; thực hiện nghiêm Quy chế Đảng uỷ các cấp lãnh đạo công tác tài chính và Quy chế công khai tài chính trong quá trình xây dựng dự toán, phân bổ ngân sách, phù hợp với quy định hiện hành và thực tế các ngành, đơn vị. Vừa qua, Bộ trưởng BQP (chủ tài khoản của BQP) đã có quyết định giao chỉ tiêu dự toán thu, chi ngân sách năm 2010 cho các ngành, đơn vị. Để nâng cao hiệu lực chấp hành và chất lượng điều hành, quản lý NSQP, cơ quan tài chính các cấp cần phát huy tốt vai trò tham mưu cho lãnh đạo, chỉ huy đơn vị và triển khai tổ chức thực hiện có hiệu quả những nội dung chủ yếu sau.

1. Tăng cường huy động các nguồn thu cho cân đối ngân sách, quản lý chặt chẽ các nguồn thu theo quy định. Trong điều kiện khả năng đảm bảo ngân sách của Nhà nước cho quốc phòng còn hạn hẹp, các ngành, đơn vị cần tăng cường huy động các nguồn thu, các loại hàng hoá, vật tư tồn kho để đưa vào cân đối ngân sách; đồng thời, quản lý chặt chẽ các nguồn thu và các nguồn kinh phí khác, các loại quỹ vốn đơn vị, trái phiếu, các nguồn ngân sách không quyết toán qua quốc phòng, như: ngân sách địa phương hỗ trợ cho quốc phòng, xây dựng cơ bản tập trung cấp qua Kho bạc nhà nước,…nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính. Đặc biệt, các đơn vị cần tích cực khai thác, huy động các nguồn thu theo chế độ, chính sách mới được BQP ban hành, nhất là thu từ khai thác sử dụng đất quốc phòng vào mục đích kinh tế, thu từ đấu giá quyền sử dụng đất...Thực hiện có hiệu quả các quy định về chế độ tài chính áp dụng đối với đơn vị sự nghiệp công lập có thu, nhất là ở các bệnh viện, nhà trường, cơ sở nghiên cứu, đoàn nghệ thuật, trung tâm giáo dục quốc phòng, đoàn an dưỡng,...vừa tham gia phát triển kinh tế-xã hội, vừa tăng thêm nguồn thu để đưa vào cân đối bảo đảm cho các nhiệm vụ của quân đội. Các đơn vị không được để lại nguồn thu, hình thành các quỹ sai chế độ, đặt ra các khoản thu trái quy định; số được sử dụng phải chấp hành đúng các quy định và quản lý như NSQP được cấp. Các doanh nghiệp quân đội cần tăng tỷ lệ giao nộp theo lợi nhuận về BQP (qua Cục Tài chính) để đưa vào cân đối bảo đảm các nhiệm vụ,  chính sách xã hội.

2. Nắm chắc dự toán ngân sách được giao, từng bước chủ động điều chỉnh cơ cấu chi ngân sách hợp lý, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Trên cơ sở dự toán ngân sách được BQP giao, cơ quan tài chính các đơn vị cần chủ động tham mưu cho Thủ trưởng đơn vị (chủ tài khoản) về phân bổ ngân sách một cách toàn diện cho các nhiệm vụ; trong đó, tập trung cho các trọng tâm, trọng điểm và thực hiện tốt thứ tự ưu tiên, theo quân số được giao, chế độ, tiêu chuẩn, định mức đã ban hành.

Trong triển khai dự toán chi ngân sách, các đơn vị phải quán triệt đầy đủ yêu cầu, nhiệm vụ, mục tiêu, quy định về chế độ, chính sách, định mức hiện hành, bảo đảm thực hiện nhiệm vụ QS,QP theo từng lĩnh vực (bao gồm cả chi từ nguồn cân đối ngân sách và chi từ nguồn thu được để lại theo chế độ). Cùng với đó, đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; từng bước chủ động điều chỉnh cơ cấu chi ngân sách thật hợp lý; nâng cao hiệu lực điều hành dự toán NSQP, bảo đảm là một công cụ hữu hiệu giúp cấp uỷ, chỉ huy triển khai thực hiện thắng lợi nhiệm vụ, kế hoạch công tác của đơn vị.

3. Hướng mạnh về đơn vị cơ sở, tăng cường phân cấp, tiền tệ hoá trong quân đội theo cơ chế, chính sách mới ban hành, gắn với tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn quản lý của cấp trên đối với cấp dưới. Thực hiện tăng cường phân cấp quản lý ngân sách cho đơn vị cơ sở, tiền tệ hoá nội dung chi ngân sách theo các chế độ, tiêu chuẩn, định mức quy định, nhằm phát huy trách nhiệm của cấp uỷ, chỉ huy các cấp đối với công tác tài chính và của đơn vị trực tiếp chi tiêu, thụ hưởng ngân sách; quản lý chặt chẽ các nguồn ngân sách. Bên cạnh đó, các ngành, cơ quan tài chính cấp trên tăng cường chỉ đạo, quản lý cấp dưới; đồng thời, hoàn thiện cơ chế quản lý, chế độ, chính sách, các tiêu chuẩn định mức để làm cơ sở hướng dẫn, kiểm tra thực hiện. Cơ quan tài chính các cấp cần duy trì thực hiện nghiêm chế độ quản lý tài chính, ngân sách đã ban hành; từng bước vận dụng các phương thức quản lý ngân sách tiên tiến mà cốt lõi là gắn hiệu quả - kết quả của nội dung chi tài chính ngân sách với kết quả thực hiện nhiệm vụ.

4. Tổ chức tốt công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán tài chính, nâng cao kỷ luật, kỷ cương tài chính; đẩy mạnh  thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; phòng và chống tham nhũng. Cơ quan tài chính các cấp tập trung tạo bước chuyển biến mạnh mẽ về công tác thanh tra, kiểm toán chuyên ngành, nhằm tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính. Cùng với việc coi trọng chỉ đạo công tác tự thanh tra, kiểm tra ở các cấp, cơ quan tài chính các cấp cần chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chuyên trách cùng cấp làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra tại các ngành, đơn vị. Các đơn vị chú trọng xây dựng và thực hiện tốt kế hoạch tự kiểm tra tài chính, nhất là đối với việc quản lý, phân phối, sử dụng nguồn thu, thu nộp ngân sách cũng như  các nguồn kinh phí không quyết toán qua quốc phòng. Đi đôi với kiểm tra của cấp trên, cần đẩy mạnh tự kiểm tra, giám sát ở đơn vị cơ sở, tạo chuyển biến tích cực trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản, quân số... Cấp uỷ, chỉ huy các cấp tiếp tục nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế lãnh đạo của cấp uỷ đối với công tác tài chính, quy chế công khai tài chính; nâng cao trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy đơn vị trong điều hành thu nộp, chi tiêu, sử dụng ngân sách từ khâu dự toán, quản lý đến thanh toán, quyết toán các nguồn tài chính. Quán triệt sự chỉ đạo của Bộ trưởng BQP tại Quyết định giao ngân sách năm 2010, lãnh đạo, chỉ huy đơn vị chịu trách nhiệm trước ĐUQSTƯ và BQP nếu để xảy ra vi phạm Luật Ngân sách nhà nước; Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Phòng, chống tham nhũng; Điều lệ công tác tài chính Quân đội nhân dân Việt Nam và các quy định về quản lý tài chính, tài sản. 

5. Tiếp tục bổ sung, hoàn thiện chế độ, chính sách, cơ chế quản lý tài chính, ngân sách phù hợp với khả năng ngân sách. Thường xuyên theo dõi, kịp thời nắm bắt các cơ chế chính sách mới của Nhà nước để bổ sung, hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính trong quân đội, phù hợp với đặc thù quốc phòng; đẩy nhanh tiến độ xây dựng bảng lương của quân đội. Nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các chế độ, chính sách, bảo đảm ngày càng tốt hơn cho cán bộ, chiến sĩ. Triển khai có hiệu quả các chế độ quản lý đất đai, quản lý công sản, nguồn thu, giá cả, dự án đầu tư, quỹ vốn đơn vị; tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống các tiêu chuẩn, định mức chi tiêu, sử dụng kinh phí để làm công cụ quản lý; xem xét, ban hành các chế độ, tiêu chuẩn phù hợp khả năng ngân sách.

6. Đẩy mạnh cải cách hành chính quân sự trong lĩnh vực tài chính, sử dụng đồng bộ các công cụ quản lý. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính trong lĩnh vực tài chính, loại bỏ những thủ tục không cần thiết, bảo đảm công khai, minh bạch, thuận tiện trong công tác tài chính, nhất là trong phân bổ, cấp phát, thanh toán, quyết toán vốn, ngân sách; tạo bước chuyển biến có tính đột phá về chất trong quản lý, điều hành ngân sách theo hướng đơn giản hóa, nhưng vẫn bảo đảm sự chặt chẽ các thủ tục, nguyên tắc trong đảm bảo chế độ, chính sách, như: cấp lương qua tài khoản, khoán chi một số nội dung, bảo hiểm... Phối hợp sử dụng có hiệu quả các công cụ quản lý kế toán, ngân hàng, kho bạc, giá cả, phục vụ tốt hơn công tác quản lý. Tăng cường phối hợp, kết hợp với các cơ quan có liên quan của BQP và các cơ quan nhà nước, không ngừng nâng cao hiệu quả thực hiện điều hành, quản lý tài chính, ngân sách.

7. Đẩy mạnh phong trào thi đua xây dựng “Đơn vị quản lý tài chính tốt”. Cơ quan tài chính các cấp cần chủ động làm tham mưu cho lãnh đạo, chỉ huy các biện pháp thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 93/CT-BQP, ngày 6-11-2009 của Bộ trưởng BQP về đẩy mạnh phong trào thi đua xây dựng “Đơn vị quản lý tài chính tốt”. Trên cơ sở kiện toàn Ban Chỉ đạo phong trào thi đua, tổ chức quán triệt sâu sắc nội dung của Chỉ thị, trọng tâm là nâng cao vai trò, trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy đối với công tác bảo đảm và quản lý tài chính; thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, các chế độ, chính sách của Nhà nước và BQP; nâng cao chất lượng lập, chấp hành và quyết toán ngân sách; triệt để chống tham ô, lãng phí; tích cực tạo và quản lý chặt chẽ nguồn thu, đẩy mạnh tăng gia sản xuất cải thiện đời sống bộ đội. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị, tạo khí thế thi đua sâu rộng, đạt hiệu quả thiết thực, tạo động lực thúc đẩy nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tài chính, tiến tới tổ chức Hội nghị toàn quân lần thứ 6 về xây dựng "Đơn vị quản lý tài chính tốt" vào cuối năm 2010 đạt hiệu quả thiết thực, tạo bước chuyển biến tích cực đối với công tác quản lý tài chính, tài sản trong quân đội.

Phát huy kết quả những năm qua, nhận rõ khó khăn chung của nền kinh tế, ngành Tài chính Quân đội tiếp tục chủ động khắc phục khó khăn, triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp, huy động tối đa các nguồn lực, nâng cao hiệu lực điều hành, quản lý ngân sách, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tài chính, bảo đảm kịp thời, đúng chế độ, chính sách, tiêu chuẩn quy định về tài chính cho toàn quân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ QS,QP, tạo tiền đề thuận lợi cho việc triển khai thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 9, thiết thực lập thành tích chào mừng Đại hội XI của Đảng.

Trung tướng PHẠM QUANG PHIẾU

Cục trưởng Cục Tài chính BQP