Nghị quyết số 51-NQ/TW của Bộ Chính trị “Về việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính uỷ, chính trị viên (CU,CTV) trong Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam” xác định: CU,CTV là người chủ trì về chính trị, có trách nhiệm trực tiếp chỉ đạo và tổ chức tiến hành các nội dung công tác đảng, công tác chính trị (CTĐ,CTCT) trong đơn vị.

Thực tiễn xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta đã chứng minh: đội ngũ CU,CTV có vai trò rất quan trọng trong nâng cao hiệu lực lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, cũng như nâng cao chất lượng chính trị và sức mạnh chiến đấu của quân đội. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhấn mạnh: “Tư cách của chính trị viên có ảnh hưởng rất quan trọng đến bộ đội. Người chính trị viên tốt, thì bộ đội ấy tốt. Người chính trị viên không làm tròn nhiệm vụ, thì bộ đội ấy không tốt”¹. Để có thể làm tròn trọng trách đó, CU,CTV phải là người có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, đạo đức và lối sống trong sạch, lành mạnh; có trí tuệ và năng lực tổ chức hoạt động thực tiễn tốt, phương pháp tác phong công tác khoa học; luôn gần gũi cán bộ, chiến sĩ và có tín nhiệm cao.

Bản lĩnh chính trị của CU,CTV trước hết được biểu hiện ở sự giác ngộ sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc gắn liền với CNXH; luôn trung thành tuyệt đối với Đảng, Tổ quốc và nhân dân; nhận thức đúng đắn về tình hình và nhiệm vụ, xác định đúng đối tượng và đối tác, có nhiệt tình và trách nhiệm cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Trên cơ sở đó, CU,CTV chủ động định hướng tư tưởng và hành động của cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị. Trong bối cảnh đất nước hội nhập kinh tế thế giới, các thế lực thù địch tăng cường hoạt động chống phá về mọi mặt, nhất là trên lĩnh vực chính trị - tư tưởng, người CU,CTV phải thực sự là trụ cột vững chắc về chính trị-tư tưởng trong đơn vị; tích cực đấu tranh làm thất bại chiến lược “Diễn biến hoà bình”, âm mưu “phi chính trị hoá” quân đội của các thế lực thù địch, giữ vững trận địa chính trị - tư tưởng của Đảng trong quân đội; phát huy được sức mạnh chính trị - tinh thần của toàn đơn vị, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.

Bản lĩnh chính trị của CU,CTV còn thể hiện tập trung ở tính đảng và tính nguyên tắc cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ và trong giải quyết các mối quan hệ công tác. Với trọng trách của mình, người CU,CTV phải luôn đặc biệt chăm lo giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với mọi lĩnh vực hoạt động của đơn vị; chấp hành nghiêm túc các nguyên tắc, quy định, chế độ CTĐ,CTCT, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, bảo đảm tập thể cấp uỷ (chi bộ) lãnh đạo đi đôi với cá nhân phụ trách, phát huy vai trò của đội ngũ cấp uỷ viên (bí thư) và người chủ trì các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng đơn vị. Tính đảng, tính nguyên tắc được thể hiện ở thái độ tích cực, kiên quyết trong giữ vững nguyên tắc tổ chức lãnh đạo của Đảng, chấp hành nghiêm điều lệnh, điều lệ, các chế độ, nền nếp chính quy; không rơi vào độc đoán, chuyên quyền, nhưng cũng không dễ dãi, giản đơn, “Dĩ hòa vi quí”.

CU,CTV là người đại diện của Đảng trong quân đội. Vì vậy, bản lĩnh chính trị của người CU,CTV cũng được thể hiện ở năng lực tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác vận động quần chúng; có khả năng cảm hoá, thuyết phục đối với mọi cán bộ, chiến sĩ; có tính quần chúng và tính nhân văn sâu sắc. Điều này đòi hỏi người CU,CTV phải có “cái tâm” trong sáng, “Dĩ công vi thượng”, “chí công vô tư” trong đối xử với mọi người và xử trí mọi việc; chân thành với đồng đội, gần gũi và gắn bó mật thiết với bộ đội; tích cực và kiên trì vận động, giáo dục, thuyết phục cán bộ, chiến sĩ tự giác rèn luyện, không ngừng phấn đấu vươn lên. CU,CTV cần ghi nhớ lời căn dặn sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đối với bộ đội, chính trị viên phải thân thiết như một người chị, công bình như một người anh, hiểu biết như một người bạn. Đối với nhân dân…, chính trị viên phải làm cho dân tin, dân phục, dân yêu bộ đội… Đối với quân địch…, chính trị viên phải biết cách tuyên truyền khôn khéo, thiết thực, để giác ngộ họ, lôi kéo họ về phía ta”².

Bản lĩnh chính trị của CU,CTV được thể hiện rõ nét và được tôi luyện, kiểm nghiệm nghiêm ngặt trong xử trí các tình huống chính trị - quân sự. Có thể thấy rằng, hoạt động quân sự trong thời chiến cũng như thời bình ở các cấp độ chiến thuật, chiến dịch và chiến lược, đều có những tình huống diễn ra trong sự vận động, phát triển và biến động mau lẹ, khôn lường, tác động mạnh mẽ và trực tiếp đến việc hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị. Người CU,CTV phải thường xuyên bám sát thực tiễn, hướng mạnh về cơ sở để nắm chắc tình hình, nhạy bén phát hiện những vấn đề nảy sinh; tổng hợp, phân tích và xử lý thông tin; trên cơ sở đó dự kiến về tình huống có thể xảy ra và chủ động đề xuất các phương án xử trí thích hợp. Khi có tình huống, người CU,CTV phải nắm vững và vận dụng linh hoạt, sáng tạo các quan điểm, nguyên tắc, quy trình, phương châm, phương thức xử lý tình huống; chủ động phối hợp chặt chẽ và đề cao vai trò, trách nhiệm của người chỉ huy; phát huy dân chủ trong đơn vị, dựa chắc vào trí tuệ tập thể của cấp ủy;... để lựa chọn và quyết định phương án tối ưu, tổ chức xử trí tình huống đúng với quan điểm, đường lối của Đảng, phù hợp với thực tiễn, mang lại hiệu quả tích cực. Bản lĩnh của CU,CTV được thể hiện sâu sắc ở khả năng làm chủ các tình huống, điều khiển xu thế vận động của các tình huống, tạo điều kiện cho tình huống có lợi phát triển, tình huống bất lợi bị loại trừ hoặc giảm bớt.

Hiện nay, nhiệm vụ xây dựng quân đội nhân dân vững mạnh, trước hết là vững mạnh về chính trị, đang đặt ra những yêu cầu rất cao đối với việc nâng cao hiệu lực CTĐ,CTCT và vai trò của đội ngũ CU,CTV các cấp. Thực tiễn việc thực hiện chế độ CU,CTV theo Nghị quyết 51-NQ/TW của Bộ Chính trị vừa qua cho thấy, bên cạnh những mặt mạnh về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, đội ngũ CU,CTV còn phải phấn đấu hơn nữa mới đáp ứng những yêu cầu của thực tiễn đặt ra. Để nâng cao bản lĩnh chính trị của đội ngũ CU,CTV ngang tầm yêu cầu xây dựng quân đội thời kỳ mới, cần tiến hành đồng bộ nhiều nội dung, kết hợp chặt chẽ nhiều giải pháp, trong đó hết sức chú trọng việc bồi dưỡng lý luận khoa học với truyền thụ kinh nghiệm thực tiễn hoạt động quân sự, mà trọng tâm là kinh nghiệm hoạt động CTĐ,CTCT.

Thời gian tới, chúng ta cần tích cực bồi dưỡng lý luận khoa học, bao gồm cả khoa học xã hội - nhân văn, khoa học nghệ thuật quân sự, lý luận CTĐ,CTCT trong lực lượng vũ trang, nhất là chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam; tạo điều kiện để đội ngũ CU,CTV có được tư duy lý luận vững chắc. Trong các nhà trường quân đội, việc dạy - học phải vừa bảo đảm đáp ứng yêu cầu cấp học vấn, vừa sát với chức trách, nhiệm vụ được giao của CU,CTV. Các môn học cần bảo đảm sự thống nhất biện chứng giữa lý luận với thực tiễn, giữa tính cách mạng với tính khoa học và tính nhân văn; không ngừng bổ sung và phát triển lý luận, trên cơ sở tổng kết thực tiễn công cuộc đổi mới xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Vì lẽ đó, nên cân đối thời gian lên lớp cho phù hợp, chú ý tăng cường thời gian thực hành, thực tập, nhất là đối với bộ môn CTĐ,CTCT. Trong quá trình dạy - học lý luận khoa học, cần làm cho người học thấy rõ “Học tập Chủ nghĩa Mác - Lê-nin  là học tập cái tinh thần xử trí mọi công việc, đối với người và đối với bản  thân mình”³. Tinh thần ấy chính là thế giới quan và phương pháp luận khoa học, là nền tảng của kiểu nhân cách có bản lĩnh và trí tuệ, mà người CU,CTV nhất thiết phải có. Hiện nay, các quá trình xã hội diễn ra rất nhanh chóng và phức tạp. Nhiều hiểu biết của chúng ta đã và đang bị thực tiễn vượt qua; nhiều vấn đề mới nảy sinh nhưng sự luận giải vẫn đang trong quá trình tìm tòi, khảo nghiệm. Do đó, chúng ta cần chủ động cập nhật những phát triển mới của lý luận và thực tiễn để bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận và năng lực tư duy khoa học - những tố chất rất quan trọng tạo nên bản lĩnh của người CU,CTV.

Cùng với việc học tập các môn khoa học Quân sự, khoa học Xã hội và Nhân văn, CU,CTV phải được bồi dưỡng một cách cơ bản, hệ thống về lý luận CTĐ,CTCT. Đây là những tri thức đã được đúc kết, khái quát hóa từ thực tiễn hoạt động CTĐ,CTCT trong quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; ở đó có sự thống nhất biện chứng rất sâu sắc giữa tính lý luận và tính thực tiễn. Vì vậy, trong giảng dạy, nghiên cứu, học tập về CTĐ,CTCT, cần coi trọng kết hợp giữa bồi dưỡng những vấn đề lý luận có tính nguyên tắc trong chỉ đạo, tiến hành CTĐ,CTCT với truyền thụ kinh nghiệm thực tiễn hoạt động CTĐ,CTCT và thực hành xử trí các tình huống chính trị - quân sự cho đội ngũ CU,CTV; trong đó, việc truyền thụ kinh nghiệm hoạt động CTĐ,CTCT luôn có vai trò rất quan trọng.

Hiện nay và trong những năm tới, chúng ta cần chú ý đến đặc điểm và yêu cầu của sự chuyển tiếp các thế hệ lãnh đạo, chỉ huy trong quân đội. Những CU,CTV dày dạn trận mạc, được tôi luyện và kiểm nghiệm nghiêm ngặt cả về bản lĩnh chính trị, năng lực trí tuệ và trình độ tổ chức thực tiễn… sẽ từng bước chuyển giao trọng trách cho các thế hệ kế tiếp mà phần lớn trong số đó là những người sinh ra và lớn lên trong thời bình, được đào tạo cơ bản nhưng còn ít trải nghiệm trong thực tiễn. Do vậy, truyền thụ kinh nghiệm thực tiễn CTĐ,CTCT giữa lớp CU,CTV đi trước với lớp CU,CTV đi sau càng trở nên cấp thiết. Để thực hiện điều đó, chúng ta cần thực hiện tốt phương châm cấp trên bồi dưỡng cho cấp dưới, người đi trước nêu gương cho người đi sau. Đẩy mạnh việc truyền thụ kinh nghiệm CTĐ,CTCT trong thực hiện các nhiệm vụ, nhất là trong những trận đánh hay, những chiến dịch tiêu biểu của quân đội; đồng thời, cần tổ chức nghiên cứu, tổng kết một cách cơ bản, có hệ thống và đồng bộ thực tiễn chỉ đạo và tiến hành CTĐ,CTCT ở cả ba cấp: chiến thuật, chiến dịch và chiến lược, không thể bằng lòng dừng lại ở một số chuyên đề nghiên cứu đơn lẻ.

Cùng với vấn đề trên, việc rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị của CU,CTV phải được thực hiện một cách thường xuyên, liên tục trong thực tiễn hoạt động chính trị - quân sự tại đơn vị. Cấp uỷ, CU,CTV và người chỉ huy các cấp cần có kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ cán bộ nói chung, CU,CTV và cán bộ thuộc cấp mình và cấp dưới trực tiếp nói riêng một cách sát hợp; bảo đảm để CU,CTV luôn cập nhật tình hình thời sự (quốc tế, trong nước và quân đội), nắm vững quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước; để trên cơ sở đó, làm chủ tình hình, bình tĩnh, sáng suốt, quyết đoán khi xử lý những tình huống nảy sinh trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ và giải quyết tốt các mối quan hệ công tác. Các cấp ủy cần thường xuyên có kế hoạch kiểm tra, giám sát các hoạt động của CU,CTV; qua đó, chỉ ra những mặt mạnh, mặt còn hạn chế, có kế hoạch giúp đỡ người CU,CTV thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ của mình.

Để nâng cao bản lĩnh chính trị, đội ngũ CU,CTV phải thường xuyên tự giác học tập và rèn luyện cả trong nhà trường cũng như thực tiễn ở đơn vị để nâng cao trình độ lý luận, năng lực tổ chức hoạt động thực tiễn, phương pháp, tác phong công tác. CU,CTV phải thực sự cầu thị, luôn tự đổi mới; nắm vững lý luận nhưng không cứng nhắc, máy móc trong xử trí các tình huống thực tiễn; hết sức linh hoạt, sáng tạo nhưng không vi phạm những vấn đề thuộc về quan điểm, đường lối và nguyên tắc tổ chức của Đảng. Dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; đồng thời, thường xuyên có ý thức tự hoàn thiện mình về cả phẩm chất và năng lực ở mọi lúc, mọi nơi… Đó chính là vấn đề quan trọng trong nâng cao bản lĩnh chính trị của CU,CTV, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trong thời kỳ mới.

Trung tướng, PGS,TS. Nguyễn Tiến Bình

Chính ủy Học viện Quốc phòng

____________

1- Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2002, tr. 392.

2 - Sđd, tr. 392 - 393.

3 - Sđd, tr. 392, 393.