Ấn phẩm tạp chí in

QPTD -Chủ Nhật, 04/12/2011, 01:39 (GMT+7)
Một số vấn đề về chuyển hóa thế trận pháo binh trong chiến dịch tiến công
Chuyển hoá thế trận pháo binh (TTPB) là tổng thể các hoạt động làm thay đổi một phần hoặc phần lớn TTPB ban đầu sang TTPB mới có lợi để hoàn thành nhiệm vụ của pháo binh chiến dịch. (Trường hợp trận địa pháo binh của ta bị địch đánh phá ác liệt, buộc phải cơ động di chuyển, tuy có làm thay đổi hình thái bố trí pháo binh, và cũng là nhiệm vụ quan trọng, song xét về bản chất, đó không phải là chuyển hoá TTPB). Trong chiến dịch tiến công (CDTC), chuyển hoá TTPB là một trong những biện pháp để thực hiện cách đánh chiến dịch, nhằm nhanh chóng đạt được mục đích của chiến dịch, thể hiện tư tưởng tích cực, chủ động tiến công của lực lượng pháo binh trong việc thực hiện quyết tâm của tư lệnh chiến dịch hoặc ý định của người chỉ huy binh chủng hợp thành mà pháo binh có nhiệm vụ chi viện hay phối thuộc...

Chuyển hoá TTPB chủ yếu diễn ra trong giai đoạn thực hành chiến dịch. Đây là giai đoạn mà ta và địch đối đầu trực tiếp, quyết liệt nhất, do cả hai bên đều tìm mọi cách nhằm đạt được mục đích tác chiến đã xác định. Điều này đã được chứng minh ở các CDTC trong chiến tranh giải phóng. CDTC trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra) sẽ có tính biến động cao hơn, căng thẳng và ác liệt hơn trước rất nhiều. Nói cách khác, tác chiến chiến dịch trong CDTC trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc là tác chiến hiện đại, thế trận thay đổi từng giờ, các tình huống diễn ra khó lường, thời cơ xuất hiện, tồn tại và qua đi nhanh chóng. Các yếu tố đó tác động trực tiếp tới việc chuyển hoá TTPB. ở đây có vấn đề nổi lên là thời gian cơ động và bảo toàn lực lượng khi chuyển hoá thế trận. Cách khắc phục cụ thể đối với hai vấn đề này phụ thuộc vào tình hình địch, ta, địa bàn diễn ra chiến dịch, đặc biệt là phụ thuộc vào năng lực của tư lệnh và cơ quan chiến dịch, trực tiếp là năng lực tổ chức của chỉ huy pháo binh, khả năng thực tế của lực lượng pháo binh khi tham gia chiến dịch. Tuy vậy, dù CDTC được tổ chức ở quy mô nào, diễn ra ở loại địa hình gì và số lượng pháo đạn của pháo binh đến đâu thì việc chuyển hoá TTPB, theo chúng tôi, vẫn cần tập trung vào một số vấn đề chủ yếu sau đây:

Một là, chủ động xây dựng kế hoạch chuyển hoá TTPB ngay từ giai đoạn chuẩn bị chiến dịch.
CDTC trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc về cơ bản cũng được chia thành các đợt chiến dịch. Mỗi đợt chiến dịch thường có nhiều trận chiến đấu diễn ra đồng thời, gối nhau, hoặc kế tiếp nhau. Thời gian của cả chiến dịch, từng đợt chiến dịch cũng như của từng trận chiến đấu có xu hướng rút ngắn, thậm chí rất ngắn. Pháo binh là binh chủng kỹ thuật, cần chuẩn bị sớm và trước một bước về kế hoạch chuyển hóa thế trận.
Cơ sở để pháo binh xây dựng kế hoạch chuyển hóa thế trận là dự kiến sát các tình huống tác chiến có thể xảy ra. Theo đó, chủ nhiệm pháo binh chiến dịch cùng chỉ huy phân đội pháo binh các cấp phải nắm chắc quyết tâm của tư lệnh chiến dịch, nhất là ý định sử dụng hỏa lực; đồng thời, liên tục bám sát hành động của bộ binh, xe tăng trong suốt quá trình diễn ra chiến dịch. Việc dự kiến các tình huống phải đầy đủ, toàn diện, cả trường hợp ta tiến công thuận lợi lẫn khó khăn. Nếu ta tiến công thuận lợi, địch có thể tổ chức ứng cứu giải tỏa bằng đường bộ, hoặc bằng đổ bộ đường không, hoặc cũng có thể đồng thời cả hai; nếu ta tiến công gặp khó khăn, địch có thể lợi dụng thời cơ để tổ chức phản kích, phản đột kích. Đó là những cơ sở rất quan trọng để lực lượng pháo binh tham gia chiến dịch chuẩn bị một phần kế hoạch chuyển hóa thế trận của mình.
Nội dung xây dựng kế hoạch chuyển hóa TTPB gồm: xây dựng kế hoạch điều chỉnh lực lượng, xây dựng kế hoạch cơ động hỏa lực, kế hoạch cơ động hỏa khí (cơ động pháo) và một số kế hoạch bảo đảm khác. Trong kế hoạch điều chỉnh lực lượng cần xác định rõ đơn vị (lực lượng dự bị) sẵn sàng bổ sung hoặc thay thế đơn vị pháo binh vào chiến đấu trước nhưng không đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ khi tình hình đã thay đổi; dự kiến đơn vị làm lực lượng dự bị mới, lực lượng sẵn sàng chuyển thuộc cho đơn vị làm nhiệm vụ tiếp theo, lực lượng sẵn sàng chi viện hỏa lực cho bộ binh, xe tăng ta xử trí các tình huống, v.v. Việc chuyển hóa thế trận do tình hình thay đổi thường kéo theo việc thay đổi hình thức tổ chức pháo binh (từ quy mô cụm pháo sang quy mô các tiểu đoàn pháo độc lập, từ tiểu đoàn pháo tập trung sang các đại đội pháo độc lập..., và ngược lại); vì vậy, cần dự kiến đầy đủ các yếu tố bảo đảm về chỉ huy, hiệp đồng trong phạm vi nội bộ pháo binh cũng như giữa pháo binh với bộ binh, xe tăng và các đơn vị bạn có liên quan.
Xây dựng kế hoạch cơ động hỏa lực là bảo đảm giữ nguyên đội hình chiến đấu pháo binh, nhất là đối với trận địa bắn, nhưng vẫn có khả năng đảm nhiệm nhiều mục tiêu, nhiều khu vực đánh địch, cả trong và ngoài dự kiến. Để làm được điều này, người chỉ huy pháo binh cần tính đến chiều hướng phát triển của tình hình; qua đó, ngay từ khi tạo lập thế trận ban đầu đã phải bố trí đội hình sao cho mỗi khẩu pháo, súng cối có thể thay đổi cự ly bắn, hướng bắn thuận lợi. Tuy vậy, trận địa bắn pháo binh thường dễ bị lộ sau khi bắn, yếu tố bất ngờ cũng bị giảm hoặc mất đi; trong khi đó, đối tượng tác chiến của chiến dịch sử dụng vũ khí công nghệ cao, chiếm ưu thế về tác chiến điện tử, khả năng cơ động và khả năng kiểm soát trên không, trên biển và trên mặt đất. Trong điều kiện như thế, chỉ có kết hợp chặt chẽ giữa cơ động hỏa lực với cơ động hỏa khí, pháo binh ta mới bảo toàn lực lượng; đồng thời, mới tạo ra bất ngờ mới về hỏa lực. Do đó có thể nói, vấn đề cơ động trong tác chiến hiện đại không chỉ là biện pháp mà còn là hình thức tiến công địch. Chuẩn bị kế hoạch chuyển hóa TTPB phải tính đến yếu tố này, tức là bên cạnh dự kiến đường cơ động, bảo đảm mọi mặt cho cơ động, còn phải dự kiến khu vực đánh địch trên đường cơ động, từ đó xây dựng phương án sẵn sàng đánh địch ngay trong quá trình cơ động từ vị trí bố trí cũ sang vị trí bố trí mới.
Trong chuẩn bị mọi mặt bảo đảm cho cơ động, nhất là bảo đảm công sự, đạn dược ở trận địa bắn dự kiến, cần khai thác tối đa những yếu tố thuận lợi của khu vực phòng thủ. Nếu điều kiện cho phép, có thể ém sẵn một phần lực lượng, lót sẵn đạn, chuẩn bị phần tử bắn ở những trận địa dự kiến quan trọng.
Hai là, kết hợp nhiều phương thức, phương tiện cơ động, phương pháp ngắm bắn và tận dụng mọi điều kiện, thời cơ cơ động, làm công tác chuẩn bị bắn.
Khi chuyển hóa thế trận, một mặt, pháo binh phải duy trì hỏa lực ở mức cần thiết, đủ để bảo đảm cho bộ binh, xe tăng ta cơ động, triển khai hoặc củng cố đội hình; mặt khác, phải sẵn sàng chi viện hỏa lực thực hành tiến công địch. Muốn thực hiện được yêu cầu đó, pháo binh cần đồng thời kết hợp nhiều phương thức cơ động, cả cơ động hỏa lực và cơ động hỏa khí. Trong cơ động hỏa khí, chú trọng cơ động bằng phương pháp lần lượt (phương pháp cơ động cuốn chiếu) để không làm gián đoạn về hỏa lực. Việc cơ động hỏa khí ở những cự ly khác nhau thường rất khó khăn nhưng lại hết sức quan trọng trong chiến tranh hiện đại. Vì thế, đòi hỏi chỉ huy pháo binh các cấp phải hết sức kiên quyết, tận dụng và khai thác triệt để các phương tiện cơ động có thể huy động được, kết hợp cơ động bằng cơ giới với các phương tiện thô sơ, hoặc tháo rời pháo để cơ động khi cần. Ngoài ra, cần vận dụng linh hoạt các phương pháp ngắm bắn, các kiểu bắn trong quá trình chuyển hóa thế trận. Thực tế cho thấy, trong nhiều chiến dịch, bộ đội Pháo binh đã có nhiều hình thức đánh địch rất sáng tạo, đó là sử dụng pháo bắn ngắm gián tiếp để bắn ngắm trực tiếp như pháo bắn thẳng; kết hợp bắn đơn lẻ, bắn tập trung với bắn chặn; dùng hỏa tiễn, súng cối (chỉ cần bộ phận nòng) bắn theo phương pháp bắn ứng dụng, v.v. Với cách đánh đó, chẳng những ta đã xử trí được các tình huống đánh địch ngoài dự kiến, mà pháo binh chiến dịch còn tạo được bất ngờ lớn đối với địch, gây cho chúng nhiều lúng túng, tạo điều kiện thuận lợi cho bộ binh, xe tăng ta giành và giữ thế chủ động để tiến công tiêu diệt địch.
Đặc trưng của nghệ thuật tạo thế trong CDTC là tạo thế áp đảo địch, tạo thế để điều địch, lừa địch, tạo thế ta đi đôi với phá thế địch, qua đó tạo điều kiện cho pháo binh và các lực lượng tham gia chiến dịch phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ, thực hiện cách đánh chiến dịch đã xác định. Vì vậy, yêu cầu của chuyển hóa TTPB là thế trận mới được tạo ra vẫn phải bảo đảm hình thành thế trận pháo binh liên hoàn; giữa các loại pháo, cỡ pháo có sự bổ sung cho nhau về tầm, về hướng, có khả năng chi viện hỏa lực trên nhiều hướng, mũi, nhưng tập trung, có trọng điểm; thế trận đó đồng thời phải góp phần tạo nên thế trận vững chắc chung trong toàn chiến dịch.
Ba là, tích cực phòng, chống vũ khí công nghệ cao, tác chiến điện tử của địch trong quá trình chuyển hóa thế trận.
Khi chuyển hóa thế trận, toàn bộ hoặc một phần lực lượng, phương tiện pháo binh của ta dễ trở thành mục tiêu lộ để địch đánh phá. Vì vậy, có phương án phòng, chống vũ khí công nghệ cao, tác chiến điện tử của địch một cách hiệu quả là một trong những yêu cầu hàng đầu của pháo binh trong điều kiện tác chiến mới. Để đáp ứng yêu cầu đó, trước hết, từng đơn vị, phân đội pháo binh phải sử dụng nhiều biện pháp, cả biện pháp kỹ thuật, lẫn chiến thuật để hạn chế khả năng trinh sát của địch. Quá trình chuyển hóa thế trận, nếu phải cơ động hỏa khí, nhất là đối với pháo xe kéo, phải đặc biệt giữ bí mật về hành động, thực hiện cơ động nhanh, di chuyển ngắn, giảm tối đa tần xuất xuất hiện về vị trí, đội hình pháo binh trước các phương tiện trinh sát của địch. Khi cơ động, di chuyển cũng như khi bố trí đội hình chiến đấu pháo binh phải khéo léo tận dụng triệt để khả năng che đỡ của địa hình, kết hợp với tích cực cải tạo địa hình và sử dụng mọi phương tiện có thể, như lưới ngụy trang, sơn phủ, tạo màn khói và các vật liệu truyền thống để che giấu người, xe pháo, đạn dược. Nghi binh là biện pháp rất hiệu quả để phòng, chống vũ khí công nghệ cao và tác chiến điện tử của địch. Theo đó, pháo binh cần tăng cường bố trí các trận địa, sở chỉ huy, đài quan sát giả, và bảo đảm chúng phải được làm như thật để có thể đánh lừa được các phương tiện trinh sát của địch.
?Thực tế cho thấy, dù ngụy trang thế nào, sau khi bắn và trong lúc cơ động, pháo binh rất khó giữ được bí mật hành động. Vì vậy, đi đôi với phòng, chống các phương tiện trinh sát của địch, pháo binh cũng cần tích cực chống các loại vũ khí đánh trả của chúng. Để thực hiện được yêu cầu này, pháo binh chiến dịch không chỉ phối hợp chặt chẽ với nhau mà còn phải phối hợp với pháo binh của lực lượng vũ trang địa phương để bảo đảm rằng, trong khi phân đội pháo binh này cơ động thì vẫn có phân đội pháo binh khác thực hiện kiềm chế, chế áp, đánh hiểm, đánh từ xa vào các căn cứ hỏa lực, nhất là các trận địa pháo binh, tên lửa nguy hại của địch. Ngoài ra, pháo binh chiến dịch còn phải chủ động hiệp đồng với lực lượng phòng không ba thứ quân để có thể đánh địch từ xa, tiêu diệt tên lửa hành trình và máy bay địch, bảo vệ đội hình cơ động và trận địa pháo binh.
Đại tá, TS. Trần Quyết Tiến
Hiệu trưởng trường Sĩ quan Pháo binh
 

Ý kiến bạn đọc (0)

ENGLISH
中文
Đọc tạp chí in
Giấy phép số 478/GP-BTTTT, Bộ Thông tin và Truyền thông, cấp ngày 27/7/2021.
Tổng Biên tập: Thiếu tướng, ThS. TẠ QUANG CHUYÊN
Phó Tổng Biên tập: Đại tá, ThS. HOÀNG VĂN TRƯỜNG; Đại tá, PGS, TS. NHÂM CAO THÀNH; Đại tá, ThS. NGUYỄN MẠNH TUẤN
© 2013 Bản quyền thuộc về Tạp chí Quốc phòng toàn dân. Bảo lưu mọi quyền
Địa chỉ: 38A - Lý Nam Đế - Hoàn Kiếm - Hà Nội; ĐT: (024)38.457.044; (069)552.364
Fax: (024)37.473.956 - Email: thukytoasoan.qptd@gmail.com
Đại diện phía Nam: 161-163, Trần Quốc Thảo, Quận 3, TP Hồ Chí Minh; Fax: (028) 62.905.671; ĐT: (069) 667.446