Đánh địch tạm dừng khi tiến công là đánh vào cụm lực lượng địch đang tiến công phải tạm thời dừng lại trên một khu vực nhất định trong thời gian hạn chế. Trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, quân đội ta đã có nhiều trận đánh địch tạm dừng giành thắng lợi với hiệu quả cao. Điển hình là một số trận trong chiến dịch Biên Giới, chiến dịch Trần Hưng Đạo, chiến dịch phản công Đường 9-Nam Lào, chiến dịch đánh bại cuộc hành quân Gian-xơn-xi-ty của Mỹ,... Một số cuộc chiến tranh diễn ra trong những năm gần đây trên thế giới cũng khẳng định, tạm dừng khi tiến công là một biện pháp quan trọng và có tính phổ biến, diễn ra ở nhiều qui mô khác nhau; và ngay cả khi chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao thì bộ binh, bộ binh cơ giới vẫn là lực lượng cơ bản để giải quyết chiến trường. Đặc điểm nổi bật của đánh địch tạm dừng là thời gian ngắn, bất ngờ, tính biến động cao, tình huống diễn biến mau lẹ, phức tạp; địch ở ngoài công sự hoặc chỉ có công sự tạm thời. Với đối tượng tác chiến có ưu thế về vũ khí, trang bị công nghệ cao, nhất là tác chiến điện tử, khả năng cơ động và hỏa lực mạnh thì thời gian tạm dừng ngày càng có xu hướng rút ngắn, lực lượng tạm dừng được bổ sung, chi viện kịp thời hơn. Do vậy, đòi hỏi người chỉ huy và cơ quan phải có tư duy nhạy bén, nắm chắc thời cơ, hành động chính xác, kịp thời. Thời cơ đánh địch tốt nhất là khi chúng mới tạm dừng, chưa kịp chuyển vào phòng ngự. Nghệ thuật đánh địch tạm dừng là nghệ thuật vận dụng cách đánh của hình thức tiến công, phản công.

Địch tạm dừng có thể diễn ra theo kế hoạch được dự kiến trước hoặc trong tình thế buộc phải tạm dừng và thường do một số nguyên nhân cơ bản như: chiều sâu tiến công lớn; gặp địa hình phức tạp phải dừng lại để khắc phục; bị đối phương chặn đánh, gặp khó khăn về lực lượng, trang bị, vật chất phải dừng lại chờ bổ sung... Địa hình tạm dừng thường chọn nơi có giá trị về chiến thuật, bố trí đội hình theo vòng, nhằm ngăn chặn đối phương tiến công từ nhiều hướng. Khi tạm dừng triệt để tận dụng địa hình, vật cản thiên nhiên, công sự có sẵn, song chủ yếu vẫn là hàng rào dây thép gai, xen kẽ các loại mìn hỗn hợp chống bộ binh và xe tăng. Để bảo vệ lực lượng tạm dừng, địch tăng cường trinh sát từ xa bằng các loại phương tiện trinh sát hiện đại và tung biệt kích thám báo; nếu nghi ngờ có lực lượng đối phương sẽ dùng máy bay đánh phá. Khi bị tiến công, tập trung hỏa lực không quân, pháo binh và các loại hỏa lực khác ngăn chặn, đánh phá đội hình tiến công của đối phương.

Tuy nhiên, trong điều kiện thế và lực của đất nước ta đã mạnh lên nhiều so với trước đây, nếu xảy ra chiến tranh, kẻ thù xâm lược khi tiến công phải tạm dừng trong thế trận chiến tranh nhân dân phát triển cao, được chuẩn bị một bước từ thời bình mà nền tảng là khu vực phòng thủ (KVPT) địa phương. Chúng ta tiến hành chiến tranh bằng sự kết hợp chặt chẽ hai phương thức: chiến tranh nhân dân địa phương và chiến tranh bằng các binh đoàn chủ lực cơ động. Trong điều kiện như vậy, địch sẽ có nhiều bất lợi, còn chúng ta sẽ có nhiều thuận lợi, cả về thế và lực để đánh địch tạm dừng khi tiến công.

Từ kinh nghiệm thực tiễn chiến tranh và lý luận tác chiến hiện đại cho thấy, để hoàn thành tốt nhiệm vụ đánh địch tạm dừng khi tiến công, chúng ta cần giải quyết tốt một số vấn đề cơ bản sau:

Trong thời bình

Trên cơ sở dự báo về địch tiến công trong tác chiến phòng thủ chiến lược phải dự kiến về địch tạm dừng. Trong đó, phải xây dựng phương án, kế hoạch chặn đánh buộc địch phải tạm dừng theo ý đồ của ta hoặc dựa vào yếu tố địa hình tự nhiên để dự kiến. Việc xây dựng thế trận đánh địch tạm dừng phải dựa vào KVPT địa phương. Trong đó, tập trung xây dựng, củng cố KVPT then chốt, căn cứ chiến đấu, chốt chiến dịch, chiến lược để chặn đánh, buộc địch phải tạm dừng.

Trên cơ sở dự báo về địch, phương án tổ chức lực lượng...từng đơn vị phải thực hiện tốt công tác huấn luyện bộ đội đánh địch tạm dừng. Việc tổ chức huấn luyện, diễn tập phải bắt đầu từ công tác bồi dưỡng lý luận về nghệ thuật đánh địch tạm dừng cho đội ngũ cán bộ; thống nhất nội dung, thứ tự các bước tổ chức chuẩn bị và thực hành đánh địch tạm dừng. Tổ chức diễn tập đánh địch tạm dừng có thể đưa vào diễn tập tác chiến phòng thủ khu vực hoặc tổ chức riêng nội dung diễn tập đánh địch tạm dừng cho từng đơn vị. Tuy nhiên, dù ở qui mô nào, việc tổ chức chuẩn bị cũng phải chu đáo, dự kiến nhiều tình huống sát thực tế để luyện tập, xử lý. Khi có điều kiện phải tổ chức diễn tập đánh địch tạm dừng, với sự tham gia, hiệp đồng của nhiều lực lượng, phương tiện, đặc biệt là phát huy vai trò của lực lượng vũ trang địa phương trong KVPT.

Trong chiến tranh

Công tác trinh sát phải tiến hành liên tục trên từng hướng, trong suốt quá trình địch tiến công xâm lược, chú ý phát hiện triệu chứng địch tạm dừng. Khi địch tạm dừng phải nhanh chóng đánh giá đầy đủ về địch theo yêu cầu tác chiến (phiên hiệu, số lượng, tổ chức, bố trí...). Trên cơ sở đó, người chỉ huy và cơ quan nhanh chóng điều chỉnh quyết tâm và hạ quyết tâm chiến đấu. Căn cứ vào quyết tâm của người chỉ huy để tổ chức hiệp đồng, bảo đảm tính thống nhất cao, chú trọng hiệp đồng theo nhiệm vụ của từng lực lượng.

Đánh địch tạm dừng khi tiến công là đánh địch ngoài công sự hoặc chỉ có công sự tạm thời, tính biến động cao, tình huống diễn biến mau lẹ, phức tạp; địch có khả năng chuyển hóa thế trận nhanh nhờ phát huy khả năng cơ động cao và hỏa lực mạnh. Do đó, yêu cầu đặt ra về nghệ thuật là phải dựa vào thế trận của KVPT địa phương, phát huy sức mạnh tổng hợp, tạo ưu thế. Thế trận đánh địch tạm dừng phải kết hợp chặt chẽ giữa thế tĩnh (chuẩn bị trước) với thế động (do sự chuyển hóa trong quá trình tiến công đánh địch tạo ra). Để tạo ra thế trận có lợi, đòi hỏi người chỉ huy và cơ quan tham mưu phải chỉ đạo chặt chẽ từng lực lượng, chủ động tạo thế, kết hợp chặt chẽ giữa thế trận của KVPT địa phương với sự cơ động linh hoạt của các đơn vị bộ đội chủ lực tạo thành sức mạnh tổng hợp, ưu thế hơn hẳn địch trên từng hướng, từng khu vực địch tạm dừng.

Lực lượng tham gia đánh địch tạm dừng bao gồm các binh đoàn chủ lực cơ động của Bộ, lực lượng cơ động của quân khu, bộ đội địa phương, dân quân, tự vệ cùng hệ thống làng, xã chiến đấu, hình thành thế trận liên hoàn, vững chắc. Căn cứ vào tình hình cụ thể, về qui mô, có thể tổ chức thành chiến dịch hoặc trận đánh. Trong đó, các binh đoàn chủ lực cơ động chiến lược được tổ chức trên từng hướng, từng khu vực theo kế hoạch của Bộ, thực hiện các trận đánh có ý nghĩa quyết định. Lực lượng cơ động của quân khu sẵn sàng tăng cường sức chiến đấu cho các đơn vị địa phương ngăn chặn, sát thương, tiêu hao buộc địch phải tạm dừng, kìm giữ địch bằng các hình thức chiến đấu linh hoạt. Có thể trực tiếp đánh địch tạm dừng trên một hướng, một khu vực chiến trường hoặc phối hợp cùng lực lượng cơ động của Bộ mở các chiến dịch phản công, tiến công tiêu diệt địch. Bộ đội địa phương có nhiệm vụ tiêu diệt, tiêu hao một bộ phận địch, giữ vững KVPT then chốt; phối hợp cùng bộ đội chủ lực trong các trận chiến đấu đánh địch tạm dừng. Lực lượng dân quân, tự vệ tham gia phục vụ chiến đấu, chiến đấu nhằm tiêu hao, tiêu diệt địch, bảo vệ các mục tiêu được giao, làm nòng cốt cho việc thực hiện toàn dân đánh giặc ở cơ sở.

Thực hành đánh địch tạm dừng khi tiến công trong điều kiện mới là sự đối chọi về trí, lực giữa ta và địch hết sức gay go, quyết liệt với những diễn biến mau lẹ, phức tạp. Khi tiến công thường phải tiến hành nhiều trận đánh liên tiếp. Do vậy, quá trình thực hành chiến đấu, các lực lượng phải quán triệt sâu sắc tư tưởng tiến công; trong từng trận phải vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức chiến thuật và thủ đoạn chiến đấu. Trước hết, phải sử dụng lực lượng tại chỗ trong KVPT đánh địch rộng khắp, ngăn chặn, sát thương, tiêu hao địch bằng các loại vũ khí, trang bị hiện có. Lực lượng chủ lực tận dụng kết quả, nhanh chóng cơ động vào triển khai đội hình, hình thành thế trận tiến công bất ngờ, hiểm hóc, tiến công kiên quyết, liên tục theo phương châm đánh nhanh, giải quyết nhanh, không cho địch có thời gian xây dựng, củng cố công sự. Quyết tâm giành thắng lợi trận mở đầu, tạo điều kiện phát huy quyền chủ động trong tác chiến, tạo ra thế trận mới có lợi cho ta và tạo khí thế phấn khởi, củng cố lòng tin cho các lực lượng tham gia tác chiến thực hành tiêu diệt địch. Phát huy kết quả đã đạt được, các lực lượng phải nhanh chóng phát triển chiến đấu trong chiều sâu khu vực địch tạm dừng. Kết thúc đánh địch tạm dừng khi tiến công cần khẩn trương khắc phục hậu quả, bổ sung lực lượng, vũ khí, trang bị cho các bộ phận, ổn định đội hình, sẵn sàng nhận nhiệm vụ tiếp theo.

Cũng như các hình thức tác chiến khác, để tiến hành thắng lợi các trận đánh địch tạm dừng, đồng thời với thực hiện tốt các công tác khác, phải thực hiện tốt công tác Đảng, công tác chính trị. Trước trận đánh, cấp ủy, chi bộ phải nhanh chóng ra nghị quyết lãnh đạo, quán triệt sâu sắc nhiệm vụ, xác định quyết tâm, phát huy dân chủ quân sự, tập trung trí tuệ, tìm ra cách đánh đúng; xây dựng niềm tin, ý chí quyết tâm đánh thắng. Phải thực hiện tốt việc cổ vũ, động viên bộ đội giữ vững quyết tâm, dũng cảm, mưu trí trong suốt quá trình chiến đấu. Đồng thời phải thực hiện tốt công tác chính sách, đặc biệt là chính sách thương binh, tử sĩ. Tập trung sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, cơ quan chỉ huy đối với những bộ phận quan trọng trên hướng chủ yếu. Phát huy vai trò gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, đoàn viên trong chiến đấu, đi đầu vượt qua khó khăn, gian khổ. Bên cạnh đó, phải chủ động phối hợp với cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương để nâng cao hiệu quả công tác Đảng, công tác chính trị.

Cùng với việc tiến hành công tác Đảng, công tác chính trị, các lực lượng còn phải thực hiện tốt công tác bảo đảm các mặt cho trận đánh. Trong đó đặc biệt chú trọng công tác bảo đảm phòng, chống vũ khí công nghệ cao, kể cả phương tiện tiến công đường không và vũ khí công nghệ cao của lực lượng địch tạm dừng. Xác định hướng tiến công đường không để tổ chức, bố trí lực lượng phòng tránh, đánh trả phù hợp. Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay thì phòng tránh là vấn đề quan trọng hàng đầu; phòng tránh để giữ gìn và chuẩn bị lực lượng cho tiến công tiêu diệt địch tạm dừng. Trong mọi hành động, nhất là trong hành quân cơ động, sử dụng các phương tiện thông tin, điện tử... phải tuyệt đối giữ bí mật, triệt để tận dụng khả năng che đỡ của địa hình. Từng bộ phận có kế hoạch ngụy trang, nghi binh chu đáo, tăng cường sử dụng các loại mô hình, mục tiêu giả để thu hút, đánh lừa địch. Bố trí lực lượng phân tán hợp lý, tích cực đánh trả bằng các loại vũ khí, trang bị hiện có

Nghiên cứu đánh địch tạm dừng khi tiến công trong điều kiện mới của chiến tranh bảo vệ Tổ quốc là một vấn đề quan trọng hiện nay. Bài viết mới chỉ đề cập một số vấn đề cơ bản. Thực tiễn chiến tranh vô cùng phong phú, nhất là trong điều kiện địch sử dụng vũ khí công nghệ cao. Do đó, trong tác chiến, đòi hỏi người chỉ huy phải vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức chiến thuật mới có thể giành thắng lợi.

Thiếu tướng Thiều Chí Đinh

Tư lệnh Binh đoàn Hương Giang