Quân khu I là địa bàn rừng, núi, có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Hiện nay, hầu hết các địa phương trong Quân khu, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn về kinh tế, văn hóa, xã hội,... Trong bối cảnh đó, các loại tội phạm có chiều hướng gia tăng; sự chống phá của các thế lực thù địch xung quanh các vấn đề dân tộc, tôn giáo trở nên quyết liệt; các hoạt động lấn chiếm, xâm canh, xâm cư còn diễn biến phức tạp... Nhằm bảo đảm cho lực lượng vũ trang (LLVT) hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần cùng cấp uỷ, chính quyền, nhân dân các địa phương vượt qua mọi khó khăn, tạo sự ổn định và phát triển, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh (BTL) Quân khu đã đề ra nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Quân khu một cách toàn diện; trong đó, tổ chức thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) là một giải pháp quan trọng.

Để làm tốt vấn đề này, Đảng ủy, BTL Quân khu đã chủ trương gắn việc nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, PBGDPL với nâng cao chất lượng công tác quản lý, rèn luyện kỷ luật của bộ đội. Theo đó, Thường vụ Đảng ủy Quân khu đã ra Nghị quyết chuyên đề: “Về tăng cường rèn luyện kỷ luật, xây dựng nền nếp chính quy, đổi mới phương pháp, tác phong công tác”; BTL Quân khu đã ra Chỉ thị số 172/CT-BTL về triển khai công tác PBGDPL trong LLVT Quân khu (giai đoạn 2008-2012), nhằm cụ thể hóa và bảo đảm cho Nghị quyết trên được thực hiện có hiệu quả. Cùng với đó, Quân khu đã thường xuyên quan tâm kiện toàn, củng cố Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL và các cơ quan chức năng của Hội đồng; nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, báo cáo viên pháp luật. Hội đồng và cơ quan chức năng của Hội đồng đã thực hiện tốt vai trò tham mưu cho Đảng ủy, BTL Quân khu đề ra chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo tiến hành công tác PBGDPL phù hợp với từng đối tượng trong mỗi giai đoạn. Quy chế hoạt động của Hội đồng thường xuyên được bổ sung, hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động PBGDPL có hiệu quả. Cục Chính trị (cơ quan thường trực của Hội đồng) đã tham mưu cho Hội đồng xây dựng kế hoạch 5 năm và hằng năm; đồng thời, xác định rõ mục đích, yêu cầu, nội dung, biện pháp và hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện.

Duy trì nền nếp chế độ tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật cũng là một giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả PBGDPL ở Quân khu. Hằng năm, Quân khu đều tổ chức bồi dưỡng tập trung cho đội ngũ báo cáo viên kiêm chức về phương pháp tiến hành và những nội dung pháp luật mới. Đồng thời, chú trọng phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ ở khối pháp chế của Quân khu, như: Tòa án, Viện Kiểm sát, Thanh tra, Điều tra hình sự cũng như đội ngũ cán bộ tuyên huấn và cán bộ chính trị của các đơn vị trong việc tham mưu, giúp Hội đồng, cấp ủy, chỉ huy đơn vị xây dựng kế hoạch PBGDPL và trực tiếp tham gia giảng bài cho các lớp học tập trung. Căn cứ vào đặc điểm, tình hình thực tiễn và chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, Quân khu đã tổ chức đội ngũ giáo viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên PBGDPL ở các cấp đảm bảo đủ số lượng, có chất lượng tốt.

Xác định nội dung PBGDPL phù hợp với từng đối tượng là vấn đề được Quân khu đặc biệt coi trọng. Thực hiện quan điểm: "yếu chỗ nào tập trung bồi dưỡng chỗ đó", ngoài các nội dung giáo dục hằng năm theo kế hoạch của Bộ Quốc phòng và hướng dẫn của Tổng cục Chính trị, thời gian qua, Quân khu còn chỉ đạo các đơn vị tăng cường tuyên truyền, phổ biến các nội dung thiết yếu khác, như: Nghị định thư Phân giới cắm mốc, Hiệp định về Quản lý biên giới, Hiệp định về Cửa khẩu và Quy chế quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc; Quy chế đường biên; các văn bản liên quan đến hoạt động của các lực lượng cùng làm nhiệm vụ trên tuyến biên giới; Hiệp định Hợp tác khu vực mậu dịch đường biên; Pháp lệnh bắt giữ người vượt biên trái phép; quy định về tuần tra chung; các văn bản liên quan đến bảo vệ các công trình, dự án đang triển khai; các quy định của Bộ Quốc phòng và Quân khu liên quan đến quan hệ tiếp xúc với người nước ngoài; tư tưởng chỉ đạo, phương châm, các quy ước, quy tắc xử lý các tình huống xảy ra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biên giới;... Riêng đối với lực lượng Dân quân tự vệ, ngoài các nội dung trên, Quân khu đã tích cực chỉ đạo tuyên truyền những nội dung pháp luật có liên quan đến nhiệm vụ của Dân quân tự vệ, như: Luật Dân quân tự vệ (năm 2009) và các văn bản hướng dẫn thi hành; một số vấn đề về tình hình an ninh chính trị và nhiệm vụ quốc phòng, quân sự của địa phương và trách nhiệm của lực lượng Dân quân tự vệ; Nghị quyết số 28-NQ/TW, ngày 22-9-2008 của Bộ Chính trị về tiếp tục xây dựng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành khu vực phòng thủ vững chắc trong tình hình mới; Nghị định số 152/NĐ-CP, ngày 10-10-2008 của Chính phủ về khu vực phòng thủ; Kết luận số 41/KL/TW, ngày 31-3-2009 của Ban Bí thư Trung ương về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW..., nhất là thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong vùng biên giới của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; Quy chế phối hợp hoạt động giữa các lực lượng trên tuyến biên giới, ...

Để nâng cao hiệu quả PBGDPL, các đơn vị LLVT Quân khu đã sử dụng tổng hợp các hình thức, biện pháp, như: tuyên truyền, giáo dục tập trung theo chương trình hằng năm của Tổng cục Chính trị; lồng ghép nội dung PBGDPL vào chương trình giảng dạy các môn khoa học xã hội và nhân văn ở Trường Quân sự Quân khu và chương trình giáo dục chính trị cho các đối tượng. Trong các buổi thông báo thời sự, giao ban chỉ huy và Ngày chính trị-văn hóa-tinh thần, chỉ huy các đơn vị đã chú ý lồng ghép phổ biến các văn bản pháp luật, quy định mới, thông báo tình hình chấp hành kỷ luật trong quân đội và ở Quân khu. Nhằm tạo động lực trong thực hiện, Đảng uỷ, BTL Quân khu đã chỉ đạo các đơn vị kết hợp chặt chẽ công tác PBGDPL với các biện pháp quản lý, duy trì nghiêm kỷ luật quân đội; đẩy mạnh phong trào Thi đua Quyết thắng và Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"; lấy hiệu quả của những hoạt động đó làm một tiêu chí để đánh giá kết quả hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị. Hằng năm, Đảng ủy, BTL Quân khu đều tiến hành nghiêm túc việc kiểm tra, thanh tra công tác PBGDPL ở các đơn vị, nhất là các đơn vị, địa phương biên giới; qua đó, chỉ rõ mặt còn hạn chế để kịp thời khắc phục. Thời gian gần đây, Quân khu còn tích cực tổ chức cho cán bộ, chiến sĩ tham gia các cuộc thi tìm hiểu, các cuộc giao lưu, tọa đàm, trao đổi về các văn bản pháp luật, như: Bộ Luật Hình sự; Luật Phòng chống ma túy, các văn bản để thực hiện tốt Luật Giao thông đường bộ và các giải pháp hạn chế vi phạm kỷ luật trong Quân khu (trong 2 năm: 2008, 2009, đã có trên 35 ngàn lượt người tham gia). Hiện nay, biện pháp tuyên truyền pháp luật thông qua hình thức sân khấu hóa được các đơn vị trong Quân khu rất chú trọng và đem lại hiệu quả cao. Trong hội diễn nghệ thuật quần chúng các cấp, từ năm 2008 đến nay, các đơn vị đã xây dựng được trên 120 tiết mục có nội dung về chấp hành pháp luật, kỷ luật. Sau mỗi kỳ hội diễn, Cục Chính trị Quân khu đều lựa chọn các tiết mục tiêu biểu, sao in thành băng, đĩa, cấp cho các đơn vị làm tài liệu để tuyên truyền rộng rãi. Hơn hai năm qua, Quân khu đã tổ chức nhiều đoàn, thành từng đợt tuyên truyền về pháp luật đối với các cụm đơn vị và các địa phương. Chỉ riêng năm 2009, Tòa án, Viện Kiểm sát Quân khu đã tổ chức tuyên truyền pháp luật hàng chục lần cho gần 40 lượt cụm các đơn vị. Việc in sách, tờ gấp, tờ rơi và phát hành rộng rãi đến nhân dân, nhất là địa bàn vùng khó khăn cũng là một cách tuyên truyền, PBGDPL của Quân khu có hiệu quả. Cục Chính trị Quân khu đã biên soạn và phát hành tài liệu: "Phát huy dân chủ, chống bệnh thành tích, góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện", “Những vấn đề cần nắm vững đối với các lực lượng hoạt động trong tuần tra biên giới”, cùng nhiều tài liệu liên quan đến chủ quyền biên giới... Bên cạnh những việc làm đó, Quân khu hết sức coi trọng tuyên truyền việc chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội trên các phương tiện thông tin đại chúng. Báo Quân khu duy trì thường xuyên, có chất lượng chuyên mục “An ninh-pháp luật”, thu hút được sự quan tâm theo dõi của bạn đọc. Quân khu đã và đang thực hiện chương trình phối hợp với báo, đài phát thanh, truyền hình các tỉnh (thành phố), mở chuyên mục "Quốc phòng toàn dân" để đưa tin, bài, phim tài liệu, phóng sự tuyên truyền về pháp luật, mang lại kết quả thiết thực.

Ngoài những giải pháp trên, Đảng uỷ, BTL Quân khu còn chú trọng chỉ đạo các đơn vị, nhất là ở địa bàn trọng điểm, phối hợp chặt chẽ với Bộ đội Biên phòng các tỉnh, kết hợp nhiệm vụ huấn luyện dã ngoại, diễn tập khu vực phòng thủ và trong tuần tra, kiểm tra, kiểm soát chung để tuyên truyền về nội dung phòng, chống ma túy, buôn lậu, gian lận thương mại... cho hàng nghìn lượt nhân dân và các đối tác nước ngoài hoạt động, sản xuất trên tuyến biên giới, địa bàn do Quân khu quản lý.

Những việc làm thiết thực trên đã góp phần quan trọng vào nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội trong LLVT Quân khu. Đáng mừng là, lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong Quân khu đã nhận thức sâu sắc hơn về vị trí, vai trò của công tác tuyên truyền PBGDPL; ý thức, động cơ, thái độ tự giác trong chấp hành kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước, thói quen "Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật" của cán bộ, chiến sĩ có sự chuyển biến tích cực. Tình hình chấp hành kỷ luật trong Quân khu chuyển biến rõ nét, nhất là các vụ việc vi phạm kỷ luật nghiêm trọng và vi phạm pháp luật ngày càng giảm. Năm 2009, tỷ lệ vi phạm kỷ luật trong LLVT Quân khu giảm xuống còn 0,16%. Công tác PBGDPL của Quân khu còn góp phần tích cực vào việc nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, trách nhiệm của nhân dân tham gia giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, không để xảy ra "điểm nóng".

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác PBGDPL, cấp uỷ và người chỉ huy các cấp trong LLVT Quân khu cần thực hiện tốt một số nội dung, giải pháp sau: Một là, thường xuyên củng cố và duy trì nền nếp hoạt động của Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL; kiện toàn và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên về pháp luật.Hai là, chủ động phối hợp với các cơ quan khối pháp chế để tiến hành tuyên truyền, PBGDPL; thực hiện nghiêm túc việc giáo dục các chuyên đề về pháp luật cho các đối tượng theo chương trình do Tổng cục Chính trị quy định hằng năm. Ba là, coi trọng thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát công tác PBGDPL; luôn bổ sung đầu sách và phát huy hiệu quả Tủ sách pháp luật ở các đơn vị. Bốn là, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng và mọi quân nhân trong tổ chức thực hiện công tác này.

Thiếu tướng TRẦN XUÂN QUANG

Chủ nhiệm Chính trị Quân khu