Những năm qua, các địa phương, đơn vị ở Quân khu 7 đã quán triệt, tuyên truyền và tổ chức thực hiện tốt Pháp lệnh Dân quân tự vệ (DQTV) và Pháp lệnh về lực lượng Dự bị động viên (DBĐV), góp phần thiết thực vào công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng lực lượng vũ trang (LLVT) ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH. Tổng kết 12 năm triển khai thực hiện hai pháp lệnh trên, có thể khẳng định: lực lượng DQTV trên địa bàn Quân khu được xây dựng theo hướng “Vững mạnh, rộng khắp”, bảo đảm về nguyên tắc Đảng lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt đối với LLVT nói chung và lực lượng DQTV nói riêng; đúng với phương châm, tư tưởng chỉ đạo "ở đâu có LLVT thì ở đó có sự lãnh đạo của Đảng". Ngay từ năm 1996, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu đã thống nhất với các Tỉnh ủy, Thành ủy trên địa bàn chỉ đạo xây dựng chi bộ quân sự để trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công tác quốc phòng, quân sự địa phương ngay từ cơ sở. Đồng thời, các địa phương trên địa bàn Quân khu đều tích cực triển khai thực hiện Chỉ thị 16 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV trong tình hình mới. Đến nay 100% xã, phường đều tổ chức lực lượng DQTV, đạt tỉ lệ theo quy định của Pháp lệnh DQTV; toàn Quân khu xây dựng được 1.268 chi bộ quân sự xã, phường và 52 tổ đảng.

Nhiệm vụ xây dựng lực lượng DBĐV cũng được sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, thường xuyên của cấp ủy, chính quyền nên các địa phương thuộc Quân khu đều thực hiện tốt công tác tạo nguồn, đăng ký, quản lý, huấn luyện, bảo đảm chế độ chính sách đối với quân nhân dự bị. Đội ngũ sĩ quan dự bị và quân nhân dự bị được sắp xếp theo biên chế của các đơn vị, được huấn luyện theo đúng quy định, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, nhất là độ tin cậy về chính trị và khả năng huy động, hoàn thành nhiệm vụ. Hằng năm, các địa phương đều tổ chức huấn luyện và báo động, động viên thử, đạt kết quả khá tốt, bảo đảm quân số và thời gian quy định, có khả năng động viên mở rộng lực lượng, kịp thời đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ khi có tình huống chiến tranh.

Những kết quả trên đã góp phần xây dựng LLVT Quân khu cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, thực sự là lực lượng nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc; góp phần quan trọng giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn.

Trong thời gian tới, sự chống phá của các thế lực thù địch trên địa bàn Quân khu tiếp tục diễn biến phức tạp. Vì vậy, công tác lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức xây dựng lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV vừa có thuận lợi, vừa có khó khăn đan xen. Dưới góc độ nghiên cứu, chúng tôi mạnh dạn nêu một số biện pháp tiếp tục tổ chức thực hiện tốt Pháp lệnh DQTV và Pháp lệnh về lực lượng DBĐV, góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp của các LLVT, sẵn sàng đối phó thắng lợi với mọi tình huống.

Đối với Pháp lệnh DQTV, các cấp ủy, chính quyền địa phương, các sở, ban, ngành, đoàn thể và các cơ sở tự vệ cần tiếp tục quán triệt, tuyên truyền, giáo dục về nội dung của Pháp lệnh DQTV, Nghị định số 184/2004/NĐ-CP của Chính phủ, các thông tư hướng dẫn của các bộ, ngành Trung ương cho cán bộ, công chức và nhân dân, nhằm làm chuyển biến sâu sắc hơn nữa nhận thức và trách nhiệm của họ đối với việc thực hiện Pháp lệnh DQTV trong tình hình mới. Thông qua đó, tập trung nâng cao hiệu quả công tác tổ chức, xây dựng lực lượng DQTV; chú trọng nâng cao chất lượng chính trị, độ tin cậy, bảo đảm đây thực sự là lực lượng nòng cốt bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân ở cơ sở; góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân và thế trận quốc phòng toàn dân ở địa phương, cơ sở. Từ thực tế xây dựng thí điểm lực lượng DQTV biển, lực lượng tự vệ trong các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở Quân khu 7 cho thấy: trước yêu cầu, nhiệm vụ mới, lực lượng dân quân thường trực trên địa bàn Quân khu phát triển rất mạnh, chiếm tỉ lệ khá cao trong tổng số lực lượng DQTV (3,91%), được tổ chức rộng rãi ở cấp huyện, xã. Có 6/9 tỉnh (thành phố) tổ chức 100% ở cấp huyện, quận (toàn Quân khu có 73/103 huyện, quận tổ chức dân quân thường trực, chiếm 70,87%) và có 7/9 tỉnh (thành phố) tổ chức 100% ở cấp xã, phường (toàn Quân khu có 1069/1323 xã, phường tổ chức dân quân thường trực, chiếm 80,89%). Về quy mô tổ chức, phổ biến là tiểu đội, trung đội ở cấp quận, huyện; tiểu đội, tổ DQTV ở cấp xã, phường. Đây là mô hình tốt, phù hợp với tình hình thực tế ở các địa phương, cơ sở, nên trong thời gian tới, cấp ủy, chính quyền các cấp cần tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng. Đối với hoạt động của DQTV, cần phải chỉ đạo chặt chẽ, bảo đảm thực hiện đúng chức năng, để đạt hiệu quả thiết thực. Thực tế hoạt động của DQTV trên địa bàn Quân khu cho thấy: lực lượng dân quân thường trực và dân quân tại chỗ là lực lượng huy động nhanh, kịp thời nhất, cùng lực lượng công an, bộ đội Biên phòng và các lực lượng khác giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, góp phần làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch ở địa phương, cơ sở. Lực lượng này có tác dụng không những đối với nhiệm vụ giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, mà còn phát huy hiệu quả trong các chương trình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội tại địa phương. Điển hình như dân quân các địa phương vùng biên giới vừa tuần tra, canh gác, kết hợp bảo vệ rừng; vừa phối hợp với công an giữ gìn an ninh trật tự, bắt cướp, chữa cháy, phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai. Lực lượng dân quân thường trực thành phố Hồ Chí Minh đã tham gia có hiệu quả trong xử lý vụ cháy trung tâm Thương mại (ITC), bảo vệ rước đuốc Olympic, đại lễ Phật đản Quốc tế, bảo vệ các đoàn khách quốc tế, tham gia giải quyết ùn tắc giao thông,v.v.

Việc đào tạo chỉ huy trưởng quân sự xã, phường, thị trấn theo Quyết định 85/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Chỉ thị 34/CT- BQP của Bộ Quốc phòng cần tiếp tục đẩy mạnh, để trên cơ sở đó, kiện toàn đội ngũ cán bộ Ban Chỉ huy Quân sự xã (phường, thị trấn), tạo nguồn cán bộ kế cận, từng bước bố trí 100% chỉ huy trưởng quân sự xã (phường, thị trấn) đã qua đào tạo và ổn định lâu dài. Trên địa bàn Quân khu hiện nay, thành phố Hồ Chí Minh và một vài tỉnh đã thực hiện đào tạo chỉ huy trưởng quân sự xã (phường, thị trấn) có 3 bằng: trung cấp quân sự, trung cấp lý luận chính trị, trung cấp quản lý nhà nước. Tới đây, các tỉnh (thành phố) còn có kế hoạch đào tạo thêm bằng tin học, để sau khi tốt nghiệp, học viên có thể đảm nhiệm tốt cương vị chỉ huy trưởng quân sự xã (phường, thị trấn) và có thể phát triển thành cán bộ lãnh đạo Đảng, chính quyền ở địa phương, cơ sở. Đây cũng là mô hình mà các địa phương có thể nghiên cứu, tham khảo.

Về công tác giáo dục chính trị, huấn luyện quân sự cho lực lượng DQTV, ngoài các nội dung giáo dục theo quy định, các địa phương nên chủ động biên soạn những nội dung giáo dục chính trị phù hợp với đặc điểm, tình hình nhiệm vụ quân sự - quốc phòng, an ninh tại địa phương, cơ sở, như: chuyên đề về chống chiến tranh tâm lý, về chống âm mưu lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo của các thế lực thù địch; nhiệm vụ quốc phòng - quân sự, truyền thống của LLVT Quân khu và các địa phương. Trong huấn luyện, cần thực hiện đúng phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”, bảo đảm đúng chương trình, nội dung quy định, sát với phương án tác chiến của địa phương, cơ sở. Đồng thời, tổ chức diễn tập vận hành cơ chế ở các chức danh để cán bộ nắm vững nguyên tắc, quy trình vận hành, khả năng xử lý tình huống và nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu của LLVT. Cần thường xuyên tổ chức kiểm tra, nắm chắc tình hình xây dựng và hoạt động của lực lượng DQTV để làm cơ sở sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm và kịp thời biểu dương, khen thưởng những cá nhân, đơn vị có thành tích trong thực hiện Pháp lệnh DQTV.

Đối với Pháp lệnh về lực lượng DBĐV, chúng tôi nhận thức, đây là vấn đề hết sức quan trọng, cần được các địa phương, đơn vị DBĐV phối hợp chặt chẽ, thực hiện đúng theo phân cấp, triển khai toàn diện, thực hiện đúng về quy trình động viên. Cần tiếp tục quán triệt sâu các quan điểm, đường lối của Đảng về xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân theo tinh thần nghị quyết Trung ương 8 (Khóa IX) “Về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”. Bằng nhiều hình thức, biện pháp khác nhau, nên tổ chức tuyên truyền, giáo dục sâu, rộng các văn bản quy phạm pháp luật, Pháp lệnh về lực lượng DBĐV; từ đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các đơn vị LLVT và nhân dân về việc huy động lực lượng DBĐV đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, nâng cao hơn nữa trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền địa phương và vai trò tham mưu của cơ quan quân sự các cấp trong thực hiện Pháp lệnh về lực lượng DBĐV và quy trình động viên; thực hiện tốt công tác đăng ký, quản lý quân nhân dự bị, phương tiện kỹ thuật; phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với các đơn vị nhận nguồn, sắp xếp quân nhân dự bị và phương tiện kỹ thuật vào đơn vị DBĐV theo đúng kế hoạch, có số lượng đủ, chất lượng cao, nhất là chất lượng chính trị và chuyên nghiệp quân sự. Hằng năm, tổ chức huấn luyện, kiểm tra, diễn tập theo chỉ tiêu trên giao; chú trọng cả huấn luyện quân sự và giáo dục chính trị, cả huấn luyện cán bộ và huấn luyện đơn vị, huấn luyện đơn vị bộ binh và binh chủng; tăng cường huấn luyện chuyển loại dự bị, chuyển loại binh chủng, nhằm bảo đảm chất lượng nguồn động viên; thực hiện huấn luyện tới cấp nào, tổ chức hợp luyện, diễn tập chiến thuật tới cấp đó. Các đơn vị DBĐV phải chủ động tổ chức tập huấn cho cán bộ khung thường trực các nội dung về công tác động viên quân đội, biện pháp phối hợp công tác với địa phương, phương pháp tổ chức huấn luyện lực lượng DBĐV theo cương vị, chức trách được giao và biết tổ chức thứ tự các bước tập huấn cho cán bộ khung B và chuẩn bị bài giảng, thao trường, bãi tập, học cụ chu đáo, tạo điều kiện cho quân dự bị tham gia huấn luyện đạt kết quả tốt nhất. Kết hợp giữa huấn luyện với xây dựng nền nếp chính quy, rèn luyện kỷ luật; tăng cường công tác đảng, công tác chính trị; chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho quân dự bị trong thời gian tập trung huấn luyện, diễn tập cũng cần phải đặc biệt quan tâm. Bên cạnh đó, cần thường xuyên kiểm tra, bổ sung, điều chỉnh kế hoạch xây dựng, huy động và tiếp nhận lực lượng DBĐV, để có thể kịp thời huy động, bổ sung lực lượng cho quân đội, sẵn sàng đối phó có hiệu quả với các tình huống chiến tranh.

Qua 12 năm thực hiện Pháp lệnh DQTV và Pháp lệnh về lực lượng DBĐV trên địa bàn Quân khu 7, chúng tôi thấy rằng: để việc tổ chức thực hiện hai pháp lệnh đạt hiệu quả cao hơn, đề nghị các cơ quan chức năng cấp trên tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh và nâng hai pháp lệnh thành luật, bảo đảm phù hợp với sự phát triển của đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Đại tá NGHIÊM XUÂN THÀNH

Bộ Tham mưu Quân khu