Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ngày nay nếu chúng ta buộc phải tiến hành, sẽ là cuộc chiến tranh nhân dân trong điều kiện hiện đại chống chiến tranh xâm lược sử dụng phổ biến vũ khí công nghệ cao và tác chiến điện tử mạnh của địch. Dự báo, khi tiến hành chiến tranh xâm lược, quân địch sẽ dựa vào ưu thế về hỏa lực của không quân và tên lửa từ hạm tàu đánh vào các mục tiêu quan trọng của đất nước, kết hợp đồng thời hoặc kế tiếp là các chiến dịch đổ bộ đường không, đổ bộ đường biển và có thể cả tiến công trên bộ từ lãnh thổ tiếp giáp vào chiều sâu đất nước, tạo thành thế thọc sâu, chia cắt chiến lược, chiến dịch, chiếm các mục tiêu, địa bàn chiến lược quan trọng; phối hợp với các lực lượng phản động trong nước tạo dựng “ngọn cờ”; đẩy mạnh các thủ đoạn chính trị, ngoại giao thâm độc và xảo quyệt hòng phân hóa, cô lập ta trên trường quốc tế, buộc ta phải chấp nhận theo các điều kiện của chúng. Với quan điểm, tư duy mới về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc XHCN, Đảng và Nhà nước ta đã có những quyết sách cơ bản về đường lối quân sự, quốc phòng, chiến lược bảo vệ Tổ quốc phù hợp với sự thay đổi, phát triển của nhiệm vụ cách mạng và xu thế phát triển chung của thời đại. Đó là những yếu tố chủ yếu tác động trực tiếp và đặt ra nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu nhằm hoàn thiện những phương pháp đấu tranh vũ trang truyền thống, bổ sung, phát triển nghệ thuật quân sự (NTQS) Việt Nam trong điều kiện hiện đại. Phạm vi bài viết này, chủ yếu bàn về NTQS trong chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc.