III. Ý NGHĨA, BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ PHƯƠNG HƯỚNG TIẾP THEO

Những nội dung, giải pháp và kết quả đạt được trong công tác dân vận (CTDV) của lực lượng vũ trang (LLVT) trên tuyến vành đai biên giới phía Tây Tổ quốc thời gian qua đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện có hiệu quả đường lối đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của Đảng. Với việc phát huy tốt chức năng “đội quân công tác” trong thời kỳ mới, LLVT đã tham gia một cách có hiệu quả vào việc tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước; củng cố lòng tin vào Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN; đóng góp quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân các dân tộc trên từng địa bàn, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng núi cao, biên giới. Với sự có mặt và hoạt động tích cực của các đơn vị LLVT, bộ mặt văn hóa-xã hội nông thôn miền núi phía Tây Tổ quốc ngày càng khởi sắc; dân trí từng bước được nâng cao; phong tục, tập quán lạc hậu và các tiêu cực, tệ nạn xã hội từng bước bị đẩy lùi. LLVT đã tham gia có hiệu quả vào việc củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị ở cơ sở; góp phần đưa nhiều địa phương từ yếu kém trở thành vững mạnh toàn diện, thực hiện ngày càng tốt các mục tiêu kinh tế-xã hội (KT-XH), quốc phòng-an ninh (QP-AN); phát huy dân chủ ở cơ sở, tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc trên địa bàn; đoàn kết với các nước bạn;... làm thất bại âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Bằng nhiều việc làm cụ thể, thiết thực, với tình cảm son sắt, thủy chung, “cá-nước”, cán bộ, chiến sĩ các đơn vị LLVT đã vun đắp, làm sáng ngời thêm bản chất cách mạng và phẩm chất cao quý của “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.

Quá trình triển khai CTDV, xây dựng cơ sở chính trị-xã hội (CT-XH) trên tuyến vành đai biên giới phía Tây Tổ quốc đã để lại cho LLVT một số bài học kinh nghiệm quý giá sau đây:

- Bài học về việc nắm vững quan điểm, đường lối CTDV của Đảng. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn luôn kế thừa truyền thống “lấy dân làm gốc” của ông cha; đồng thời, thấm nhuần sâu sắc các quan điểm, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về CTDV, coi cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân. Trong thực hiện CTDV, các đơn vị LLVT nói chung và LLVT làm nhiệm vụ trên vành đai biên giới phía Tây Tổ quốc nói riêng luôn nắm vững quan điểm, đường lối của Đảng, thường xuyên giữ mối liên hệ mật thiết với cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể và nhân dân địa phương; tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ và giúp đỡ của nhân dân; phối hợp cùng địa phương thực hiện công tác quân sự, quốc phòng (QS-QP), xây dựng cơ sở, xây dựng địa bàn, xử lý những tình huống phức tạp nảy sinh trong nhân dân. Kinh nghiệm cho thấy, dân vận khéo thì mọi việc dù khó khăn đến mấy cũng giải quyết được, “đại sự thành tiểu sự”, việc phức tạp có thể trở thành đơn giản. Đó là chìa khóa để củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc, cùng hướng tới các mục tiêu của sự nghiệp đổi mới.

- Bài học về phát huy truyền thống gắn bó máu thịt với nhân dân của LLVT. Đoàn kết, gắn bó máu thịt với nhân dân là truyền thống tốt đẹp đã được hình thành ngay từ khi LLVT ra đời và được thực tiễn thử thách, kiểm nghiệm qua hơn 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành. Đó là một thế mạnh, một động lực, giúp cho LLVT tham gia công tác tuyên truyền, vận động nhân dân; thuyết phục, cảm hóa đối tượng, tháo gỡ những vướng mắc trong nhận thức của nhân dân và trong mối quan hệ giữa nhân dân với chính quyền cơ sở; giữa đồng bào các dân tộc, các tôn giáo;... tạo sự đồng thuận cao trong xã hội. Song, đó cũng là một yêu cầu rất cao, đòi hỏi mỗi cán bộ, chiến sĩ khi làm việc hay tiếp xúc với nhân dân, phải luôn trân trọng, giữ gìn và bồi đắp, không để bất kỳ một điều gì xảy ra làm hoen ố tình cảm trong sáng đó; nhất là trong bối cảnh mặt trái của kinh tế thị trường tác động rất mạnh đến quan hệ quân-dân.

- Bài học về phương châm, phương pháp  tiến hành CTDV. Do trình độ nhận thức của nhân dân không đồng đều; nhất là ở vùng sâu, vùng cao, những nơi dân trí còn rất hạn chế,... việc tiến hành CTDV không cho phép chủ quan, nóng vội; trái lại, phải kiên trì, mềm dẻo, linh hoạt và sáng tạo. Bộ đội phải thực sự sống trong lòng dân, “bốn cùng” với dân để thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng của nhân dân và tìm ra nguyên nhân của những bức xúc trong dân,... mới có thể tham mưu giúp địa phương xử lý những tình huống phức tạp ngay từ cơ sở. Giúp dân, nhưng không có nghĩa là làm thay dân, làm thay cán bộ cơ sở. Giúp dân là vừa làm, vừa hướng dẫn dân, hướng dẫn cán bộ cơ sở làm theo; đưa tiến bộ khoa học-kỹ thuật vào canh tác, chăn nuôi, quản lý kinh tế, quản lý xã hội; qua đó, làm cho trình độ mọi mặt của nhân dân miền núi, vùng sâu, vùng xa dần dần được nâng lên; đội ngũ cán bộ cơ sở ngày càng thực hiện tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng địa phương, xây dựng cơ sở.

- Bài học về không ngừng nâng cao cảnh giác cách mạng trong LLVT và trong nhân dân. Đây là một kinh nghiệm xương máu đối với LLVT trong quá trình tiến hành CTDV, tham gia xử lý những vụ, việc phức tạp nảy sinh ở một số địa phương trên vành đai biên giới phía Tây Tổ quốc nhiều năm qua. Thực tế cho thấy, các vụ bạo loạn chính trị ở Tây Nguyên trong các năm 2001, 2004, cũng như các vụ, việc dẫn đến điểm nóng, tình hình truyền đạo và vượt biên trái pháp luật trên các địa bàn Tây Bắc, Tây Nghệ An, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ trong thời gian gần đây, bên cạnh những nguyên nhân nội sinh, ít nhiều đều có sự chỉ đạo, tiếp tay của các tổ chức phản động từ bên ngoài câu kết với các lực lượng ngầm bên trong, dưới hình thức này hoặc hình thức khác. Nếu không tỉnh táo, cảnh giác, CTDV sẽ không thể hoàn thành được nhiệm vụ.

 - Bài học về phát huy sức mạnh tổng hợp trong tiến hành CTDV. Đó là sức mạnh của lãnh đạo, chỉ huy với những chủ trương, biện pháp đúng đắn, phù hợp trong cả quá trình và từng điều kiện cụ thể, tình huống cụ thể; là sức mạnh của sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các bộ phận, trực tiếp là các lực lượng làm CTDV, tăng cường cho cơ sở; là những nỗ lực vượt qua khó khăn, bám dân, bám cơ sở làm CTDV, thậm chí hy sinh tính mạng để bảo vệ nhân dân trong thiên tai, hoạn nạn của cán bộ, chiến sĩ LLVT. Đó là sức mạnh của sự phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ của cả hệ thống chính trị cùng tiến hành CTDV, trong đó LLVT luôn thể hiện là bộ phận chủ động, tích cực, từ việc tham mưu xây dựng nội dung, phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành trong hệ thống chính trị, đến việc trực tiếp triển khai thực hiện kế hoạch đã đề ra.

Trên con đường phát triển, đất nước ta đã đạt được những thành tựu vững chắc trên nhiều lĩnh vực, song thách thức cũng rất lớn. Vành đai biên giới phía Tây Tổ quốc, trong tiến trình đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, hội nhập kinh tế thế giới, đi vào khai thác các tuyến hành lang kinh tế Đông – Tây, bên cạnh tác động tích cực, hưởng lợi từ phát triển, không tránh khỏi nảy sinh những tiêu cực, bất cập mới. Khó khăn trong đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, biên giới còn nhiều; những hạn chế, yếu kém của hệ thống chính trị ở cơ sở chưa thể khắc phục trong thời gian ngắn; trong khi đó, các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”; lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền hòng kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc, xây dựng cơ sở ngầm, tạo cớ can thiệp từ bên ngoài... Do đó, tăng cường CTDV, góp phần giữ vững ổn định chính trị, củng cố QP-AN trên vành đai biên giới phía Tây Tổ quốc là một nhiệm vụ hết sức quan trọng và cấp bách.

Là lực lượng nòng cốt của nền quốc phòng toàn dân bảo vệ Tổ quốc XHCN, các đơn vị LLVT làm nhiệm vụ trên vành đai biên giới phía Tây Tổ quốc cần tiếp tục phát huy bản chất, truyền thống tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, tích cực tham gia xây dựng cơ sở CT-XH trên các địa bàn vững mạnh, thiết thực góp phần cùng các địa phương và cả nước thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng trong tình hình mới.

Trong thời gian tới, LLVT cần tiếp tục phối hợp, hiệp đồng với các cấp, các ngành làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước, tích cực lao động, sản xuất, phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, thực hiện “xóa đói, giảm nghèo”, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Nội dung tuyên truyền cần đi sâu làm rõ những thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng; đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước ta đối với việc phát triển KT-XH gắn với đảm bảo an ninh, quốc phòng trên các địa bàn xung yếu, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và chính sách dân tộc, tôn giáo của Đảng. Cần giúp đồng bào phân biệt rõ đối tượng, đối tác; nhận rõ âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo hoạt động phá hoại chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc của Đảng, gây mất ổn định ở cơ sở.

Theo địa bàn và nhiệm vụ được phân công, LLVT tiếp tục tham gia có hiệu quả chương trình phát triển KT-XH, tăng cường QP-AN ở các địa phương. Việc tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng KT-XH của các đơn vị cần có sự chỉ đạo chặt chẽ, có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm hiệu quả kinh tế, thiết thực với địa phương, không nên dàn trải, chạy theo số lượng. Các đơn vị kinh tế-quốc phòng cần kết hợp chặt chẽ nhiệm vụ phát triển sản xuất, tạo nguồn thu cho ngân sách với ổn định đời sống, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội các xã trong vùng dự án. Các đội công tác và cán bộ tăng cường cơ sở cần tích cực bám, nắm địa bàn, tiếp tục thực hiện phương châm “4 cùng”, giúp nhân dân các xã, bản vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới khắc phục khó khăn, đẩy mạnh sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học-kỹ thuật, sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn và sự hỗ trợ của Nhà nước để nâng cao năng suất cây trồng, vật nuôi, góp phần cải thiện đời sống, “xóa đói, giảm nghèo” cho nhân dân; đồng thời, động viên và tổ chức nhân dân tham gia các phong trào tự quản xây dựng đường biên, cột mốc, xây dựng đời sống mới ở khu dân cư; tham gia đấu tranh vạch mặt kẻ xấu lợi dụng tuyên truyền, kích động gây mâu thuẫn, phá hoại khối đoàn kết các dân tộc; đấu tranh ngăn ngừa tội phạm, tệ nạn xã hội,...

Tích cực tham gia xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh toàn diện là một việc làm cần phải được đặc biệt chú trọng. Vấn đề cần được quan tâm nhiều nhất hiện nay là nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ cơ sở  các xã đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới. Đây là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị. Song, với tinh thần, trách nhiệm cao đối với các địa phương, các đơn vị LLVT cần thực hiện tốt chức năng tham mưu, giúp cấp ủy, chính quyền các địa phương trong phát hiện, tạo nguồn, xây dựng kế hoạch bồi dưỡng và việc sử dụng, bổ nhiệm cán bộ cơ sở, nhất là cán bộ người dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng địa phương trong tình hình mới. Trọng tâm là giúp cấp ủy, chính quyền các xã, phường nâng cao năng lực lãnh đạo của tổ chức Đảng, năng lực quản lý kinh tế, quản lý xã hội, quản lý công tác QS-QP địa phương, việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở của chính quyền và năng lực tập hợp quần chúng, tạo sự đồng thuận trong nhân dân của Mặt trận Tổ quốc các cấp và các đoàn thể ở địa phương, cơ sở.

Thường xuyên đổi mới hình thức, phương pháp tiến hành CTDV là một yêu cầu cần được coi trọng. Ngoài hình thức tuyên truyền trực tiếp, như: nói chuyện với nhân dân; tổ chức thăm hỏi, động viên gia đình chính sách; kết nghĩa, giao lưu văn hóa-văn nghệ;... cần tranh thủ được già làng, trưởng bản, người có uy tín trong dòng họ, chức sắc, chức việc các tôn giáo để tuyên truyền, thuyết phục đồng bào. Coi trọng hơn hình thức tổ chức bộ đội hành quân dã ngoại kết hợp làm CTDV; bởi lẽ, đây là hình thức rất phù hợp với thời bình, không chỉ giúp cho việc nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu, tính thực sự thực tế, mà còn rèn luyện bộ đội về nhiệm vụ, kỹ năng làm CTDV trong tình hình mới. Tuy nhiên, để làm được điều đó, lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị cần nghiên cứu, bố trí tăng thêm quỹ thời gian, đồng thời xác định rõ hơn nhiệm vụ tham gia CTDV khi tổ chức hành quân dã ngoại. Đối với lực lượng dân quân, tự vệ và dự bị động viên, việc giao nhiệm vụ để mỗi cán bộ, chiến sĩ tự giác làm công tác tuyên truyền, vận động trong gia đình, dòng họ, người thân,... cũng là một biện pháp cần được nhân rộng và phát huy.

Thực hiện CTDV, tham gia xây dựng cơ sở CT-XH trên vành đai biên giới phía Tây Tổ quốc nói riêng và trên phạm vi cả nước nói chung là vinh dự, trách nhiệm, đồng thời xuất phát từ tình cảm thiêng liêng của LLVT đối với nhân dân. Để cán bộ, chiến sĩ LLVT tiếp tục phấn đấu làm tốt hơn nhiệm vụ đó trong tình hình mới, rất cần Đảng, Nhà nước quan tâm, hỗ trợ nhiều hơn nữa cho LLVT, đáp ứng yêu cầu CTDV cho các đơn vị nói chung và lực lượng chuyên trách làm CTDV nói riêng. Hiện nay, cán bộ, chiến sĩ làm CTDV ở các đơn vị, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, tuy đã có sự quan tâm, hỗ trợ nhất định, song phương tiện, điều kiện đảm bảo, chế độ sinh hoạt đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ còn rất thiếu thốn; để hoàn thành nhiệm vụ, vẫn phải bằng tinh thần trách nhiệm, trí tuệ, tình cảm là chính. Các cấp ủy, chính quyền địa phương, các bộ, ngành cũng cần chú trọng đúng mức đến công tác QS-QP của địa phương mình, ngành mình. Bởi lẽ, kinh tế và quốc phòng, phát triển và ổn  định, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN luôn gắn kết chặt chẽ với nhau trong mỗi chủ trương, quyết sách của đất nước nói chung và từng địa phương, bộ, ngành nói riêng.

KHẮC THƯỜNG – HỌC TỪ – MINH SƠN

* Xem: Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số 11, 12/2007.