Hà Tĩnh nằm ở Bắc Trung Bộ, án ngữ phía Tây của Tỉnh chủ yếu là núi cao, rừng rậm; tiếp theo là vùng đồi thấp và dải đồng bằng nhỏ, hẹp dọc ven biển nên độ dốc rất lớn. Thời tiết nơi đây rất khắc nghiệt; lượng mưa trung bình hằng năm từ 2.500 đến 2.650 ly; khi có mưa, bão, kết hợp với triều cường dâng cao, thường gây ra lũ ống, lũ quét, ngập úng.

Xuất phát từ đặc điểm đó, lực lượng vũ trang (LLVT) Hà Tĩnh luôn xác định: cùng với nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, làm nòng cốt của nền quốc phòng toàn dân bảo vệ Tổ quốc, việc tham gia phòng, chống lụt, bão (PCLB), khắc phục sự cố thiên tai cũng là một nhiệm vụ quan trọng. Hằng năm, Đảng ủy Quân sự Tỉnh đều có nghị quyết lãnh đạo việc thực hiện nhiệm vụ PCLB, trong đó, xác định rõ nhiệm vụ PCLB là nhiệm vụ chiến đấu của LLVT Tỉnh trong thời bình. Để thực hiện tốt nhiệm vụ đó, mỗi cán bộ, chiến sĩ phải thường xuyên nêu cao cảnh giác, làm tốt công tác chuẩn bị, tuyệt đối không để bất ngờ trước những tình huống phức tạp do thiên nhiên gây ra.

Trên cơ sở quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết, mệnh lệnh của trên về nhiệm vụ PCLB - tìm kiếm, cứu nạn, Bộ chỉ huy Quân sự (BCHQS) Tỉnh đã thành lập Ban chỉ huy PCLB gồm 29 đồng chí, do đồng chí Chỉ huy trưởng làm trưởng ban; các ủy viên là những cán bộ được lựa chọn từ bốn cơ quan (chính trị, quân sự, hậu cần, kỹ thuật), đều là những đồng chí có kinh nghiệm thực tiễn trong công tác chỉ huy PCLB. Ban chỉ huy PCLB của BCHQS Tỉnh phân công trách nhiệm quản lý đến các huyện, thị, thành, trên từng địa bàn cụ thể; tiến hành rà soát, điều chỉnh kế hoạch, đảm bảo lực lượng, phương tiện phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ; đồng thời, tổ chức các đoàn kiểm tra việc triển khai, thực hiện chỉ thị, mệnh lệnh của trên về các phương án sẵn sàng PCLB, bảo đảm lực lượng, phương tiện và cơ sở vật chất kỹ thuật theo yêu cầu đặt ra. Trên cơ sở nghiên cứu kỹ đặc điểm địa hình, thời tiết và những dự báo tình huống xấu có thể xảy ra trong mùa mưa, Ban chỉ huy PCLB xác định rõ các trọng điểm xung yếu và xây dựng phương án bảo vệ các tuyến đê: La Giang (Đức Thọ, Hồng Lĩnh), Hội Thống (Nghi Xuân), Đồng Môn (thành phố Hà Tĩnh); các hồ, đập trọng yếu: hồ Kẻ Gỗ, Thượng Tuy (Cẩm Xuyên), đập Sông Rác, Kim Sơn (Kỳ Anh), Cù Lây, Cửa Thờ, Khe Lang (Can Lộc) và các vùng thường xảy ra lũ ống, lũ quét, như: Hương Sơn, Hương Khê, Vũ Quang...

Để kịp thời đối phó có hiệu quả với các tình huống khi lụt, bão xảy ra, BCHQS Tỉnh xây dựng kế hoạch sử dụng lực lượng, tiến hành phối hợp, hiệp đồng giao nhiệm vụ với Đơn vị B.55, Đoàn B.24, Bộ đội Biên phòng, lực lượng Cảnh sát biển và các lực lượng của Bộ, Quân khu đóng quân trên địa bàn, thường xuyên nắm chắc mọi diễn biến khí hậu, thời tiết, thủy văn; sẵn sàng cơ động lực lượng đến những địa bàn trọng điểm. Hằng năm, BCHQS Tỉnh đều tổ chức huấn luyện lực lượng PCLB với những nội dung: bơi cứu người, phương pháp cấp cứu người bị nạn, di chuyển người và cơ sở vật chất ra khỏi vùng lũ, lụt; cách làm bè mảng bằng vật liệu tại chỗ; cách chèo, chống thuyền, bè, hàn khẩu đê... Mỗi năm, Tỉnh tổ chức diễn tập PCLB cho 2 huyện; theo dõi, giám sát diễn tập chiến đấu trị an từ 58 đến 60 xã, do Ban Chỉ huy Quân sự huyện trực tiếp chỉ đạo. Thông qua diễn tập, trình độ chỉ huy của đội ngũ cán bộ các cấp ngày càng được nâng cao, năng lực tham mưu của các cơ quan chức năng đạt hiệu quả hơn, hành động của các phân đội và cá nhân được phối hợp nhịp nhàng. Ngoài ra, BCHQS Tỉnh còn chỉ đạo các cơ quan quân sự địa phương của 12 huyện, thị, thành phố, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành có liên quan tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, bổ sung các phương án PCLB gắn với diễn tập khu vực phòng thủ; di dời, sơ tán nhân dân ra khỏi vùng nguy hiểm. Các cấp tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, làm cho mọi người dân nhận thức rõ: PCLB là trách nhiệm của mỗi công dân, của mọi gia đình và toàn xã hội; từ đó, nâng cao ý thức, trách nhiệm, chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, chủ động đối phó kịp thời khi lụt, bão xảy ra. Thực hiện phương châm “Tích cực, chủ động, kịp thời, đạt hiệu quả cao”, BCHQS Tỉnh thường xuyên duy trì bảo đảm hệ thống thông tin, liên lạc; tổ chức chặt chẽ các chế độ trực ban, trực chiến, trực chỉ huy 24/24 giờ; kịp thời thông báo, cảnh báo diễn biến của thời tiết để nhân dân chủ động tự phòng, chống và sẵn sàng tham gia ứng cứu. Khi có lệnh của trên, thông thường, sau 30 phút, mọi lực lượng và phương tiện PCLB đều có mặt tại vị trí tập kết và sau 1 giờ có mặt tại địa bàn được phân công. 

Bão, lụt gây ra hậu quả hết sức nặng nề đối với Hà Tĩnh. Chỉ tính riêng trong vòng hai tháng (8, 10) năm 2007, các cơn bão số 2 và số 5 đã gây mưa lớn trên diện rộng; một số địa phương như Hương Khê, Kỳ Anh, Cẩm Xuyên..., lượng mưa lên đến 1.153 ly, gây ra lũ lớn nhất trong lịch sử gần 50 năm qua, nhấn chìm nhiều trường học, phá hủy nhiều đoạn đường giao thông...; nhiều huyện, 100% số xã bị ngập lụt, có nơi nước dâng cao làm chết nhiều người, hàng ngàn trâu, bò, lợn, gà; nhà ở, hoa màu,... bị tàn phá năng nề, thiệt hại ước tính hàng ngàn tỷ đồng. Để giúp dân phòng, chống, khắc phục có hiệu quả những thiệt hại, BCHQS Tỉnh đã điều động toàn bộ các đơn vị thường trực, phương tiện vận tải hiện có, dụng cụ cứu sinh và các thiết bị khác cùng 8.500 lượt dân quân, tự vệ, dự bị động viên tham gia làm nhiệm vụ. Với quyết tâm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước, cán bộ, chiến sĩ LLVT của Tỉnh đã không quản ngại hy sinh, gian khổ, ngày đêm vật lộn với thiên tai để bảo vệ đê; đồng thời, di dời được 9.400 hộ gia đình, với trên 29.000 dân của các huyện: Hương Khê, Kỳ Anh, Vũ Quang, Hương Sơn, Đức Thọ tới địa bàn an toàn. Quyết tâm không để dân đói vì lũ, hạn chế tối đa bệnh tật, bằng các phương tiện hiện có, các đơn vị đã tổ chức lực lượng đến từng thôn xóm, những khu vực bị ngập sâu, vận chuyển trên 5.000 thùng mỳ tôm, hàng trăm cơ thuốc quân y, đồ dùng, chăn, màn, quần, áo từ các nơi quyên góp đến nơi đồng bào bị nạn.

Lụt, bão đi qua, cán bộ, chiến sĩ LLVT của Tỉnh thường là những người ở lại sau cùng, giúp dân xây dựng lại nhà bị đổ, vệ sinh môi trường, thông đường, thông tuyến, làm cầu, xử lý nguồn nước, đào đắp hàng ngàn mét khối đất, đá, hàn khẩu các tuyến đê, kè, sớm ổn định đời sống của nhân dân. Tổng kết, rút kinh nghiệm công tác PCLB năm 2007, BCHQS Tỉnh tiến hành rà soát, nắm lại tình hình gia đình của cán bộ, chiến sĩ LLVT Tỉnh trong vùng thiệt hại để có biện pháp hỗ trợ (từ 5 triệu đồng đến 20 triệu đồng). Ngoài ra, BCHQS Tỉnh còn tổ chức quyên góp được hàng trăm triệu đồng giúp đồng bào vùng lụt, bão.

 Từ thực tiễn thực hiện nhiệm vụ PCLB trong những năm qua, BCHQS Tỉnh rút ra một số kinh nghiệm sau:

Một là, lãnh đạo, chỉ huy các cấp phải quan tâm làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ về vai trò nòng cốt, xung kích của LLVT trong nhiệm vụ PCLB; coi đây là một nhiệm vụ quan trọng trong thời bình. Đồng thời, đề cao tinh thần, trách nhiệm, ý thức cảnh giác của toàn đơn vị trong sẵn sàng tham gia thực hiện tốt nhiệm vụ PCLB được giao.

Hai là, thường xuyên bổ sung, hoàn thiện các phương án; tổ chức huấn luyện, diễn tập xử lý các tình huống sát với thực tế; làm tốt công tác chuẩn bị cả về tư tưởng, tổ chức, bảo đảm cơ sở vật chất, kỹ thuật cho công tác PCLB; tăng cường công tác kiểm tra; quan tâm đầu tư, thay thế trang bị, phương tiện kỹ thuật đã xuống cấp, bảo đảm khi có tình huống xảy ra, các lực lượng ứng cứu luôn “Tích cực, chủ động, kịp thời, hiệu quả cao”.

Ba là, trên cơ sở kế hoạch đã được phê chuẩn, lãnh đạo, chỉ huy các cấp tổ chức quán triệt kỹ, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng lực lượng, từng bộ phận; hiệp đồng chặt chẽ với chính quyền địa phương và các lực lượng có liên quan trên địa bàn, chủ động đề xuất các biện pháp xử lý kịp thời và có hiệu quả, nhất là khi có tình huống xảy ra ngoài dự kiến.

Bốn là, trong thực hiện nhiệm vụ, công tác chỉ huy, điều hành phải đảm bảo chặt chẽ, kiên quyết, kịp thời và có tính thống nhất cao, nhất là ở các khu vực trọng điểm, mục tiêu quan trọng. Trên từng địa bàn, khi xảy ra lụt, bão, phải thiết lập được sở chỉ huy; khắc phục mọi khó khăn để bảo đảm thông tin, liên lạc thông suốt trong mọi tình huống; phát huy có hiệu quả nguồn lực “4 tại chỗ” để hạn chế tới mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước.

Năm là, cơ quan Quân sự Tỉnh, huyện, thị, thành phố phải luôn làm tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo, xử lý các tình huống cứu dân, cứu tài sản; bảo đảm 100% quân số sẵn sàng cơ động phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai và tham gia cứu hộ, cứu nạn. Các đơn vị phải thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Ban Chỉ huy PCLB địa phương, để nắm chắc và sớm dự báo diễn biến của thời tiết, triều cường, mức nước các sông, hồ trên địa bàn; qua đó có phương án xử lý kịp thời, đồng thời có biện pháp huy động tối đa lực lượng của nhân dân, nhất là thanh niên, dân phòng trong tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trong thời gian xảy ra lụt, bão.

Do ảnh hưởng của những biến đổi khí hậu, thời tiết, tình hình lụt, bão xảy ra đối với Hà Tĩnh trong những năm tới chắc chắn còn diễn biến phức tạp, khó lường. Những bài học kinh nghiệm trên đây sẽ tiếp tục được LLVT Tỉnh chú trọng vận dụng vào thực tiễn, nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác PCLB, góp phần hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ chính trị được giao.

Đại tá Trần Hậu Tám

Phó Chỉ huy trưởng - Tham mưu trưởng

BCHQS Tỉnh