Cuộc vận động (CVĐ) "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" do Bộ Chính trị phát động là cơ hội quý để Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phát huy chức năng trường học XHCN của thanh niên, đẩy mạnh công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, tạo sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của thế hệ trẻ. Trung ương Đoàn xác định tổ chức thực hiện tốt CVĐ là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của mỗi cấp bộ Đoàn, Hội, Đội; là niềm vinh dự, tự hào, là tình cảm biết ơn sâu sắc của thế hệ trẻ Việt Nam với Bác Hồ kính yêu.

Để CVĐ trở thành hành động cách mạng cụ thể đối với cán bộ, đoàn viên, thanh niên, thiếu niên (TNTN), ngay sau khi Bộ Chính trị phát động, Ban Bí thư Trung ương Đoàn đã phát động tuổi trẻ cả nước hưởng ứng thực hiện bằng CVĐ "Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác". Với nhiều chủ trương, giải pháp, hình thức tổ chức sinh động, Trung ương Đoàn đã từng bước đưa CVĐ đi vào mọi hoạt động của tuổi trẻ cả nước; qua đó, góp phần xây dựng tính tích cực, tự giác trong rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất, đạo đức cách mạng và năng lực thực hiện nhiệm vụ, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình, loại bỏ những thói hư, tật xấu trong TNTN. Trung ương Đoàn thường xuyên chỉ đạo các cấp bộ Đoàn bám sát mục tiêu chung của CVĐ, là: tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ trong cả nhận thức và hành động của đoàn viên, TNTN; hình thành nhiều tập thể, cá nhân tiêu biểu; xây dựng được đội ngũ cán bộ quản lý trẻ, doanh nhân, công nhân, nhà khoa học, chiến sĩ trẻ, có trình độ chuyên môn giỏi, góp phần tích cực vào sự nghiệp CNH,HĐH, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các cấp bộ Đoàn đã chú ý xây dựng những nội dung, hình thức phù hợp với sinh viên, học sinh, thanh niên lực lượng vũ trang, thanh niên nông thôn, thanh niên đô thị, thanh niên các dân tộc thiểu số, thanh niên tôn giáo, thiếu nhi... nên thu hút được nhiều đối tượng tham gia. Thực hiện tốt phương châm: “nhân cái hay, cái tốt, dẹp cái xấu”, vừa “xây”, vừa “chống”, trong đó lấy “xây” là định hướng chủ đạo, các cấp bộ Đoàn đã gắn việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của các tổ chức cơ sở Đoàn với thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các tỉnh, thành phố, đưa lại hiệu quả thiết thực.

Công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho đoàn viên, thanh niên đã được đẩy mạnh và mang lại hiệu quả cao. Hệ thống thông tin tuyên truyền của Đoàn Thanh niên đã tham gia hết sức tích cực, với nhiều sảm phẩm có tác dụng tốt, phù hợp các đối tượng như: cuốn sách "Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác" do Trung ương Đoàn biên soạn, phát hành, làm tài liệu, cẩm nang phục vụ cho sinh hoạt của đoàn viên, TNTN và các cấp bộ Đoàn; trên 2000 đĩa VCD phim tài liệu “Hồ Chí Minh - Chân dung một con người” được phát hành để các chi đoàn tổ chức chiếu, tọa đàm học tập và làm theo lời Bác. Nhà xuất bản Thanh niên, Nhà xuất bản Kim Đồng tập hợp, tái bản, phát hành tới cơ sở trên 30 đầu sách, gồm những tác phẩm của Bác, những tư liệu hay viết về Bác, được các bạn trẻ yêu thích. Các báo Tiền phong, Thanh niên, Sinh viên Việt Nam, Tạp chí Thanh niên, Truyền hình Thanh niên, Phát thanh TNTN, Website Đoàn Thanh niên, đều mở chuyên mục tuyên truyền và giới thiệu những cá nhân, tập thể thực hiện tốt các nội dung của CVĐ. Trang Website “Gương mặt trẻ tiêu biểu Việt Nam” thường xuyên cập nhật, giới thiệu những tấm gương điển hình thanh niên xuất sắc trên các lĩnh vực học tập và công tác; nhiều tỉnh Đoàn, thành Đoàn đã phối hợp với các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình địa phương mở chuyên mục, phát động thi viết về tấm gương người tốt, việc tốt, học tập và làm theo lời Bác. Bên cạnh đó, Trung ương Đoàn cũng tập trung chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phát huy tính tích cực, sáng tạo của tuổi trẻ, đề xuất nhiều biện pháp hay, phù hợp, đưa nội dung CVĐ đến với các đối tượng TNTN. Hội đồng Đội Trung ương đã cụ thể hóa chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đoàn bằng việc phát động CVĐ "Thiếu nhi Việt Nam thi đua thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy"; phối hợp Báo Thiếu niên Tiền phong, Trung tâm Văn hóa Giáo dục tổng hợp TNTN Trung ương Đoàn, tổ chức phát động trong thiếu nhi cả nước cuộc thi "Chúng em kể chuyện đạo đức Bác Hồ". Ban Thanh niên Quân đội phát động phong trào “Thanh niên Quân đội học tập và làm theo lời Bác”. Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam tổ chức thực hiện CVĐ với tiêu chí “3 có, 3 không” trong thanh niên, sinh viên: "Có lòng yêu nước, yêu nhân dân; Có danh dự và trách nhiệm; Có kiến thức và kỹ năng. Không tiêu cực thi cử; Không tệ nạn xã hội; Không đứng ngoài phong trào sinh viên"... thu hút đông đảo tuổi trẻ tham gia, có tác dụng hết sức thiết thực.

Qua một năm tổ chức thực hiện CVĐ, đã xuất hiện nhiều cách làm sáng tạo trong cụ thể hoá nội dung thành các tiêu chí thi đua, phấn đấu, đặc biệt là hoạt động viết “Nhật ký làm theo lời Bác” của Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Tĩnh, Lào Cai; “Sổ vàng học tập làm theo lời Bác” của Ninh Thuận, Vĩnh Phúc. Một số tỉnh, thành Đoàn xác định CVĐ theo 3 giai đoạn: Giai đoạn 1: “Lời hứa với Bác” (đăng ký việc cụ thể theo lời dạy của Bác); Giai đoạn 2: “Thanh niên làm theo lời Bác” (là quá trình tổ chức thực hiện); Giai đoạn 3: “Ngàn hoa dâng Bác” (đánh giá kết quả). Các tỉnh Đoàn, thành Đoàn tổ chức các diễn đàn, tọa đàm, giao lưu thanh niên và các cuộc thi theo các chủ đề về Bác rất hiệu quả, như: tỉnh Đoàn Nghệ An, Bạc Liêu tổ chức diễn đàn "Thanh niên cán bộ công chức trẻ học tập và làm theo lời Bác"; "Hành trình theo chân Bác"; "Tư tưởng Hồ Chí Minh về cần, kiệm, liêm, chính"; "Tuổi trẻ Đường sắt Việt Nam học tập và thực hiện 3 điều Bác Hồ dạy. Tỉnh Đoàn Bắc Ninh tổ chức cuộc thi "Tuổi trẻ Bắc Ninh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"; tỉnh Đoàn Nam Định chỉ đạo 3 cấp xã, huyện, tỉnh tổ chức cuộc thi "Ký ức về Người"; tỉnh Đoàn Phú Thọ kết hợp với báo Phú Thọ tổ chức cuộc thi viết "Tuổi trẻ đất Tổ học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", tỉnh Đoàn Hậu Giang tổ chức thi viết "Tuổi trẻ học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"... Tổ chức Đoàn Thanh niên trong quân đội, công an tổ chức thi “Kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và thi tìm hiểu "Tư tưởng Hồ Chí Minh về an ninh trật tự"...

Có được kết quả trên, trước hết do công tác chỉ đạo và triển khai thực hiện CVĐ được tổ chức với tiến độ nhanh, đồng bộ, từ Trung ương đến cơ sở, sớm tạo được không khí thi đua hưởng ứng sôi nổi trong các cấp bộ Đoàn. Việc xác định tên gọi và lựa chọn nội dung CVĐ thể hiện sự vận dụng sáng tạo của Đoàn Thanh niên trong hưởng ứng thực hiện CVĐ. Đặc biệt, việc Trung ương Đoàn xác định tiêu chí rèn luyện "5 xây, 5 chống" với các nội dung cụ thể, như: Xây dựng tinh thần đoàn kết, tình nguyện, tương thân, tương ái vì cộng đồng; Chống lối sống bàng quan, vị kỷ cá nhân, thiếu trách nhiệm; Xây dựng ý thức tiết kiệm, tiêu dùng đúng khả năng, thực hiện cần kiệm là nếp sống đẹp của tuổi trẻ; Chống tham nhũng, lãng phí, xa hoa trong sinh hoạt, lao động. Xây dựng thái độ học tập, nghiên cứu khoa học thực chất, làm việc gì cũng phải học, học suốt đời; bồi đắp ý chí tự lực, tự cường, tự tin trong hội nhập kinh tế quốc tế; Chống tiêu cực, bệnh thành tích trong học tập, thi cử và sự tụt hậu về trình độ, kiến thức khoa học, nhận thức xã hội, những biểu hiện tự ti, mặc cảm trong hội nhập kinh tế quốc tế. Xây dựng tinh thần lao động cần cù, sáng tạo, kỷ luật; trong lao động phấn đấu đạt năng xuất và chất lượng cao; Chống chây lười, thụ động, ỷ lại, thiếu sáng tạo, vô kỷ luật trong lao động. Xây dựng ý thức công dân, ý thức cộng đồng, thói quen ứng xử văn hóa, tôn trọng và bảo vệ lẽ phải, tích cực tham gia xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; Chống tự do, tùy tiện, biểu hiện coi thường pháp luật cũng như các hành vi thiếu văn hóa trong đời sống, các hành vi xâm hại đến lợi ích của nhà nước, của tập thể, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Các nội dung trên vừa phù hợp với định hướng của Ban Chỉ đạo Trung ương, vừa được các cấp bộ Đoàn, nhất là Đoàn cơ sở đánh giá cao bởi nội dung, hình thức, biện pháp tiến hành rõ ràng, thuận lợi cho việc triển khai trong sinh hoạt chi đoàn, chi hội, phù hợp tiêu chí rèn luyện, phấn đấu của TNTN trong giai đoạn hiện nay.

Để đạt kết quả thực chất, Trung ương Đoàn rất coi trọng công tác kiểm tra và đôn đốc thực hiện CVĐ. Nhiều tổ công tác do các đồng chí Bí thư, Uỷ viên Ban Thường vụ, Trưởng các ban, đơn vị của Trung ương Đoàn thường xuyên bám sát các hoạt động của phong trào để kịp thời chỉ đạo, hướng dẫn cơ sở triển khai thực hiện; đồng thời, phát hiện những cách làm hay, mô hình tốt để lấy đó làm điểm nhân rộng trong các cấp bộ Đoàn; kịp thời uốn nắn những biểu hiện lệnh lạc trong quá trình tổ chức thực hiện CVĐ. Chế độ báo cáo được chú trọng, thông qua báo cáo công tác hằng tháng, hằng quý, các địa phương thường xuyên báo cáo tiến độ triển khai của đơn vị mình. Tổ chức các lớp học tập trung giới thiệu các chuyên đề về đạo đức Hồ Chí Minh cho đội ngũ cán bộ Đoàn cơ sở, bí thư chi đoàn. Mở các lớp tập huấn cho cán bộ các cấp, tổ chức các buổi thảo luận xây dựng chương trình hành động, xây dựng tiêu chí phấn đấu học tập và làm theo lời Bác phù hợp với từng loại hình tổ chức Đoàn và từng đối tượng đoàn viên, TNTN.

Các cấp bộ Đoàn đã thường xuyên tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đảng cấp mình. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể từ Trung ương đến địa phương tạo sức mạnh tổng hợp, nhằm thực hiện thành công CVĐ. Đội ngũ cán bộ Đoàn các cấp luôn bám sát thực tiễn, năng động, sáng tạo trong thiết kế nội dung, phương pháp tổ chức thực hiện CVĐ.

Tuy nhiên, cùng với những kết quả đã đạt được, trong quá trình tổ chức thực hiện CVĐ, đã xuất hiện một số hạn chế cần phải được khắc phục kịp thời. Một số đơn vị triển khai còn chậm, tổ chức thực hiện rập khuôn, máy móc, thiếu tính chủ động, sáng tạo; vẫn còn nặng về hình thức, chưa chú ý đến việc cụ thể hóa đổi mới nội dung cho phù hợp với đặc thù của đơn vị; phương pháp, cách tiếp cận chưa sát với từng đối tượng TNTN. Công tác tuyên truyền chưa phong phú, ít sự tìm tòi, phát hiện mới; sự phối hợp, lồng ghép giữa các đơn vị, giữa các hoạt động có lúc chưa đồng bộ, hiệu quả chưa cao. Đội ngũ Báo cáo viên các cấp vẫn còn thiếu về số lượng, cần phải được nâng cao hơn nữa về chất lượng công tác…

Trong những năm tới, công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đặt ra những yêu cầu cao, đòi hỏi các cấp bộ Đoàn trong cả nước phải chuyển trọng tâm của CVĐ đi vào chiều sâu, làm theo lời Bác; biến nhận thức thành hành động cách mạng thiết thực của mỗi cán bộ, đoàn viên, TNTN. Vì vậy, các cấp bộ Đoàn cần tập trung thực hiện tốt những nội dung cơ bản sau:

Một là: tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng đạo đức cách mạng của Bác, để tư tưởng đó thấm sâu và trở thành ý thức tự giác, thường trực trong mỗi đoàn viên và TNTN. Các cấp bộ Đoàn, đặc biệt là cán bộ chủ chốt các địa phương, đơn vị, phải luôn năng động, sáng tạo xây dựng được nhiều nội dung, hình thức tuyên truyền, giáo dục phù hợp với các đối tượng tuổi trẻ; đồng thời, phải thực sự là tấm gương sáng, đi đầu trong thực hiện CVĐ.

Hai là: trong tổ chức thực hiện CVĐ, cần gắn chặt giữa “nói và làm”, “ học tập và làm theo lời Bác”, lấy “làm theo lời Bác” làm trọng tâm. Tập trung chỉ đạo các địa phương, đơn vị và từng đối tượng đoàn viên, thanh niên xây dựng được các chỉ tiêu cụ thể về hành động của mình. Gắn nội dung và hình thức tiến hành CVĐ với nhiệm vụ chính trị và phong trào hành động cách mạng “Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Bốn đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” do Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ 9 phát động ở từng địa phương, đơn vị.

Ba là: kịp thời làm tốt công tác sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm. Tập trung xây dựng các tập thể, cá nhân tiêu biểu, chú trọng nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến trong thực hiện CVĐ, tạo động lực thi đua sôi nổi, động viên, lôi cuốn đông đảo cán bộ, đoàn viên, TNTN tự giác thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bốn là: kết hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các bộ phận, các lực lượng của tổ chức Đoàn Thanh niên từ Trung ương tới cơ sở; giữa tổ chức Đoàn với các ban, ngành, đoàn thể các cấp, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp trong tổ chức, triển khai CVĐ; đưa kết quả CVĐ thành tiêu chí quan trọng để đánh giá công tác hằng năm của hệ thống tổ chức Đoàn Thanh niên nói chung, của các bộ, ban, ngành, đoàn thể nói riêng.

Võ Văn Thưởng

Ủy viên dự khuyết BCHTƯ Đảng

Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh