Thành lập ngày 17-12-1992, trên cơ sở hợp nhất ba khoa Quân sự của 3 trường đại học đóng trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên (Đại học Sư phạm Việt Bắc, Đại học Y Khoa và Đại học Kỹ thuật Công nghiệp), trung tâm giáo dục quốc phòng (GDQP) Thái Nguyên - một trong những trung tâm GDQP đầu tiên của cả nước - được giao nhiệm vụ tổ chức GDQP cho sinh viên, học sinh (SV,HS) các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề, các trường trung học phổ thông khu vực thành phố Thái Nguyên. Sau hơn 15 năm hoạt động, Trung tâm đã đảm nhiệm GDQP cho hàng chục nghìn SV,HS các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên. Những năm gần đây, Trung tâm còn được giao nhiệm vụ đào tạo giáo viên GDQP ngắn hạn và giáo viên ghép môn. Trung tâm đã có nhiều giải pháp và cách làm phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ, đưa công tác GDQP cho SV,HS ngày càng nền nếp, đạt hiệu quả thiết thực.

Điểm nổi bật của Trung tâm là thường xuyên chú trọng nâng cao chất lượng GDQP cho SV,HS. Đảng ủy, Ban Giám đốc Trung tâm luôn bám sát chủ trương, đường lối quân sự, quốc phòng và mục tiêu Giáo dục- Đào tạo (GD-ĐT) của Đảng; quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước về GDQP, kịp thời đề ra các chủ trương, biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng, hiệu quả GDQP cho SV,HS. Trung tâm đã chủ động hiệp đồng với các trường trong việc thống nhất nội dung, chương trình, thời gian, nắm vững đối tượng, điều kiện cơ sở vật chất, thao trường, bãi tập,… để xây dựng kế hoạch giảng dạy một cách khoa học, chính xác, hạn chế đến mức thấp nhất những sai sót.

Từ khi thành lập đến nay, Trung tâm GDQP Thái Nguyên đã tổ chức tiếp nhận, quản lý và triển khai giảng dạy, huấn luyện được 443 khoá học cho trên 150.000 SV,HS; trong đó, các trường, khoa thuộc Đại học Thái Nguyên được trên 87.000 sinh viên và hơn 60.000 học sinh các trường trung học chuyên nghiệp, trung học phổ thông trên địa bàn. Chất lượng GDQP cho SV,HS từng bước được nâng lên. Kiểm tra, đánh giá kết quả 443 khoá học có 94,9% SV,HS đạt yêu cầu; trong đó, tỷ lệ giỏi 16,8%, khá 54,6%. Từ năm 2002 đến nay, Trung tâm đã tuyển sinh, đào tạo được 5 khoá với 224 giáo viên GDQP ngắn hạn cho các trường trung học phổ thông, trung học chuyên nghiệp và đào tạo dài hạn giáo viên ghép môn GDQP và giáo dục thể chất, nhằm góp phần giải quyết tình trạng thiếu giáo viên, từng bước chuẩn hóa đội ngũ giáo viên môn GDQP cho các nhà trường trung học phổ thông các tỉnh phía Bắc.

Trên cơ sở chương trình, nội dung của Bộ quy định cho từng đối tượng, Trung tâm chủ động nghiên cứu, đổi mới một số nội dung, chương trình phù hợp với nhiệm vụ quốc phòng- an ninh của địa bàn vùng Việt Bắc. Bên cạnh đó, Trung tâm chú trọng đổi mới tổ chức và phương pháp giảng dạy, kết hợp chặt chẽ giữa giảng dạy và rèn luyện, giữa học tập chính khoá với hoạt động ngoại khoá, xây dựng được môi trường giáo dục lành mạnh, tạo điều kiện thuận lợi cho học tập và rèn luyện của sinh viên. Trung tâm luôn chấp hành nghiêm túc quy chế đào tạo, thi, kiểm tra và cấp chứng chỉ theo quy định của Bộ GD-ĐT. Qua các khóa học, sinh viên được trang bị những nội dung cơ bản về đường lối quân sự của Đảng, nắm được những kỹ năng quân sự cần thiết, rèn luyện tác phong, nếp sống tập thể, có kỷ luật, góp phần vào mục tiêu đào tạo toàn diện của nhà trường. Điều quan trọng là, qua học tập đã giúp sinh viên nâng cao nhận thức về nhiệm vụ quốc phòng, về âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, tư duy về kết hợp kinh tế với quốc phòng và xác định trách nhiệm của công dân đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, biết vận dụng những kiến thức GDQP đã học vào cuộc sống học tập, sinh hoạt hàng ngày, góp phần tạo nên nếp sống văn hóa lành mạnh, tinh thần đoàn kết, thân ái trong các nhà trường. Cùng với các hoạt động giảng dạy, Trung tâm còn làm tốt công tác quản lý, rèn luyện sinh viên, tổ chức nghiên cứu xây dựng một số văn bản mang tính pháp quy, như: quy chế quản lý rèn luyện sinh viên, quy chế giảng dạy của giáo viên, quy định và tiêu chuẩn đánh giá giờ giảng giỏi của giáo viên, quy chế tổ chức và hoạt động của Trung tâm… Ngoài ra, Trung tâm luôn coi trọng việc tổ chức các hoạt động thi đua, sinh hoạt văn hóa- văn nghệ, thể dục- thể thao, tham quan, nhằm nâng cao tính hấp dẫn, tạo ý thức sinh hoạt cộng đồng cho sinh viên.

Điều đáng chú ý là, Trung tâm đã xây dựng được đội ngũ cán bộ, giảng viên, công nhân viên, nhất là đội ngũ giảng viên có phẩm chất chính trị vững vàng, có trình độ kiến thức và năng lực giảng dạy tốt, có trình độ nghiệp vụ chuyên môn giỏi, vừa đáp ứng yêu cầu giảng dạy cho các đối tượng, vừa thực sự là tấm gương sáng về hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” để SV,HS noi theo. Hằng năm, Trung tâm chú trọng việc sắp xếp, bố trí, cử cán bộ, giáo viên đi học các học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội. Đến nay, 100% giảng viên của Trung tâm có trình độ học vấn bậc đại học (trong đó có 2 giảng viên sau đại học). Trung tâm khuyến khích và tạo điều kiện cho cán bộ, giảng viên theo học các lớp ngoại ngữ và tin học để phục vụ tốt hơn cho công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học. Cùng với đó, Trung tâm chú trọng tổ chức tập huấn cho cán bộ, giáo viên và tham gia các lớp tập huấn do cấp trên tổ chức, nhằm nâng cao và cập nhật kiến thức, thống nhất về tổ chức phương pháp huấn luyện, biên soạn giáo trình, xây dựng đề cương chi tiết môn học. Các tổ bộ môn thuộc các khoa giảng viên luôn chủ động kiểm tra việc soạn giáo án, thống nhất các bộ đề thi, đáp án, biểu điểm, tổ chức dự giờ, bình xét đánh giá giờ giảng, làm đồ dùng dạy học… Ngoài các hoạt động trên, Trung tâm còn tích cực tham gia các hội thao, hội thi của cấp trên như: thi bắn súng ngắn K54, thi báo cáo viên giỏi, thi giáo viên huấn luyện điều lệnh giỏi do Quân khu 1 tổ chức và thi giáo viên GDQP giỏi do Bộ GD- ĐT tổ chức. Qua các hội thi, Trung tâm đạt 2 giải nhất về báo cáo viên giỏi, 2 giải nhất về giáo viên điều lệnh giỏi và 2 giải nhất giáo viên GDQP giỏi toàn quốc.

Song song với công tác huấn luyện, Trung tâm luôn tạo điều kiện tốt nhất để đội ngũ cán bộ, giảng viên có thời gian nghiên cứu khoa học. Từ chỗ hầu như các giảng viên chỉ lên lớp đơn thuần theo chương trình sẵn có, đến nay Trung tâm thường xuyên có cán bộ tham gia nghiên cứu khoa học theo hướng các đề tài nghiệp vụ, nhằm giải quyết những vấn đề thực tiễn giảng dạy đặt ra. Hoạt động này đã góp phần thiết thực nâng cao trình độ, nhất là trình độ sư phạm cho các giảng viên là sĩ quan biệt phái. Trung tâm đã đăng ký nghiên cứu 6 đề tài khoa học, hoàn thành biên soạn 4 giáo trình môn học và bộ đề cương chi tiết của chương trình lớp đào tạo giáo viên GDQP ngắn hạn. Các đề tài khoa học do cán bộ, giảng viên của Trung tâm đã được áp dụng vào công tác giảng dạy, nhiều sản phẩm nghiên cứu được trao tặng các giải cao của quân đội, như: đề tài cải tạo tiếng nổ giả, mõ điện tử, cải tiến bệ bắn di động… Đối với các đề tài nghiệp vụ như đổi mới phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học phần đã được áp dụng thành công và được triển khai ngay vào thực tiễn.

Bên cạnh kết quả đạt được, Trung tâm GDQP Thái Nguyên còn những mặt hạn chế. Đó là, chất lượng đào tạo một số khoá học chưa cao, thể hiện ở kết quả điểm thi còn thấp và ý thức rèn luyện và chấp hành kỷ luật của một số sinh viên còn hạn chế. Khả năng mở rộng công tác đào tạo môn học ra các trường trong cụm liên kết theo quy định của Bộ chưa được như mong muốn. Nhận thức về nhiệm vụ học tập môn học và ý thức tổ chức kỷ luật của một số ít SV,HS chưa được đề cao, còn có tình trạng học đối phó, thậm chí có biểu hiện coi nhẹ môn học, chưa tự giác ghép mình vào khuôn khổ tổ chức. Công tác giáo dục, quản lý, rèn luyện sinh viên có lúc còn thiếu chặt chẽ, cụ thể. Cơ sở vật chất của Trung tâm còn nhiều khó khăn, thiếu phòng học chuyên dùng, mô hình học cụ còn ít, thao trường, bãi tập chưa đáp ứng yêu cầu giảng dạy.

Phát huy kết quả, kinh nghiệm hơn 15 năm qua và để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, Trung tâm GDQP Thái Nguyên đang tập trung thực hiện tốt các nội dung chủ yếu sau.

Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối quốc phòng, xây dựng nền quốc phòng toàn dân của Đảng và các chỉ thị, nghị định của các cấp về GDQP, nhất là Chỉ thị 12-CT/TW của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục quốc phòng- an ninh trong tình hình mới”, Nghị định 116/ 2007/NĐ-CP của Chính phủ về giáo dục quốc phòng- an ninh. Từ đó, triển khai thực hiện có hiệu quả các Quyết định của Bộ GD-ĐT, kế hoạch đào tạo của Đại học Thái Nguyên. Đẩy mạnh đổi mới chương trình, nội dung, tổ chức và phương pháp GDQP cho từng đối tượng, phù hợp với ngành học và nhiệm vụ quốc phòng- an ninh trên địa bàn.

Hai là, tập trung xây dựng và bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ, giáo viên cả về phẩm chất chính trị, kiến thức chuyên môn và năng lực sư phạm. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, đổi mới hình thức tổ chức và phương pháp giảng dạy, kết hợp chặt chẽ giữa học tập chính khóa với rèn luyện ngoại khóa, từng bước nâng cao chất lượng GDQP cho SV,HS.

Ba là, tăng cường cơ sở vật chất, trước mắt tập trung thực hiện tốt Dự án nâng cấp Trung tâm theo Quyết định 07 của Chính phủ. Huy động mọi khả năng để đầu tư xây dựng, củng cố và mở rộng cơ sở vật chất của Trung tâm, đủ khả năng tiếp nhận lưu lượng từ 1.000 đến 1.200 sinh viên/đợt, đáp ứng quy mô phát triển đào tạo của Đại học Thái Nguyên. Từng bước xây dựng phòng học chuyên dùng, phòng truyền thống, phòng điều hành huấn luyện và thao trường, bãi tập đạt tiêu chuẩn. Bổ sung các trang thiết bị phục vụ tốt cho yêu cầu huấn luyện, như: phương tiện nghe nhìn, mô hình học cụ, tài liệu tham khảo, sách báo về pháp luật và văn nghệ giải trí,… nhằm đáp ứng nhu cầu học tập và rèn luyện của sinh viên.

Đại tá Dương Phương Hưng

Phó Giám đốc Trung tâm