Giáo dục-đào tạo (GD-DT) và nghiên cứu khoa học (NCKH) là hai chức năng cơ bản của các học viện, nhà trường quân đội (đào tạo bậc đại học) nói chung và Học viện Phòng không-Không quân (PK-KQ) nói riêng, luôn có mối quan hệ biện chứng.

Nhận thức rõ điều đó, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng PK-KQ, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo Học viện thực hiện tốt các nhiệm vụ GD-ĐT và NCKH, đạt được nhiều kết quả quan trọng. 45 năm qua, Học viện đó đào tạo, bồi dưỡng được 54 khóa học với nhiều chuyên ngành đào tạo khác nhau; cung cấp hơn 5 vạn cán bộ cho Quân chủng, Quân đội và nước bạn (Lào, Căm-pu-chia). Số học viên tốt nghiệp ra trường đó có mặt trên khắp các chiến trường, ở mọi miền Tổ quốc, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; nhiều đồng chí trở thành Anh hựng Lực lượng vũ trang nhân dân, nhiều đồng chí đã và đang đảm nhiệm những chức vụ quan trọng trong Quân đội. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ GD-ĐT, Đảng uỷ, Ban Giám đốc đặc biệt quan tâm bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, coi đây là một trong những khâu quyết định chất lượng GD-ĐT. Quán triệt và triển khai thực hiện đề án “Kiện toàn và phát triển đội ngũ nhà giáo quân đội đến năm 2010” và chiến lược "chuẩn hóa" đội ngũ cán bộ, giảng viên theo tiêu chuẩn của Bộ GD-ĐT, Học viện đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan mở các lớp bồi dưỡng chứng chỉ ngoại ngữ và văn bằng 2 tiếng Anh cho cán bộ, giảng viên, gửi hàng trăm giảng viên đi nghiên cứu sinh và đào tạo cao học ở các trường trong và ngoài nước. Đến nay, Học viện có 1 nhà giáo Nhân dân, 13 nhà giáo Ưu tú, 1 giáo sư, 5 phó giáo sư, 30 tiến sĩ, 230 thạc sĩ; đây là nguồn lực quan trọng trong GD-DT và NCKH của Học viện. Công tác bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo cũng được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện tốt. Học viện đó xây dựng được 151 phòng học phổ thông, 12 phòng mô phỏng, 1 phòng bảo vệ luận văn tốt nghiệp, 1 phòng phương pháp, 2 phòng tin học, 2 phòng ngoại ngữ, 54 giảng đường chuyên dụng, 8 sở chỉ huy các cấp; soạn thảo hàng trăm giáo trình, tài liệu tham khảo tiếng Việt và tiếng nước ngoài, hàng nghìn đầu sách tài liệu khoa học phục vụ giảng dạy và học tập. Vừa qua, Học viện đã hoàn thiện và đưa vào sử dụng trung tâm huấn luyện thực hành với nhiều loại vũ khí, khí tài mới, phục vụ cho công tác huấn luyện và thực hành của học viên. 

Cùng với công tác GD- ĐT, công tác NCKH được coi trọng, phát triển khá toàn diện. Trong 10 năm qua, Học viện đó hoàn thành 27 đề tài cấp Bộ, 16 đề tài cấp Quân chủng; hoàn thành thiết kế và sản xuất 3 bộ mô phỏng “Phòng luyện tập dẫn đường chỉ huy bay”, 12 bộ “Phòng luyện tập chỉ huy bắn cho sĩ quan chỉ huy phân đội PPK”, 22 bộ “Máy tập dẫn đường ra-đa” để trang bị cho học tập, huấn luyện của Học viện và theo đơn đặt hàng của Quân chủng cũng như các đơn vị PPK trong toàn quân; 70 đề tài cấp Học viện, 150 đề tài cấp Khoa, 46 sáng kiến cải tiến kỹ thuật các cấp. Nhiều đề tài nghiên cứu và sáng kiến cải tiến kỹ thuật đó đạt giải cao trong các hội thi và được áp dụng rộng rãi trong giảng dạy, huấn luyện, gúp phần nâng cao chất lượng GD-ĐT và khả năng sẵn sàng chiến đấu của bộ đội PK-KQ. Học viện cũng coi trọng đầu tư, khuyến khích học viên NCKH, tham gia các cuộc thi Robocon, Olimpic cơ học, Toán học toàn quốc; nhiều học viên đã đạt được giải cao trong các cuộc thi này.

Bằng những nỗ lực rất lớn của tập thể cán bộ, giảng viên, công nhân viên, chiến sĩ và sự quan tâm, giúp đỡ của Quân chủng, của các cơ quan, đơn vị bạn, Học viện đã không ngừng trưởng thành, phát triển vững chắc.  

Từ một trường sĩ quan có quy mô nhỏ,  chỉ huấn luyện cán bộ cho Binh chủng Pháo cao xạ; đến nay, Học viện đó trở thành một trung tâm GD-ĐT cán bộ có trình độ sau đại học; đồng thời là trung tâm NCKH của Quân chủng và Quân đội. Tuy nhiên, so với yêu cầu đề ra, Học viện cũng còn có mặt bất cập, nhất là: cơ sở hạ tầng và đầu tư cơ bản phục vụ GD-ĐT còn nhiều khó khăn; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ có mặt chưa đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo. Trong quá trình đào tạo, chất lượng học tập của một bộ phận học viên chưa cao, phong trào tự học, tự nghiên cứu chưa mạnh; vận dụng quan điểm giáo dục, phương pháp dạy học ở bậc đại học tuy đã có nhiều đổi mới, đạt hiệu quả thiết thực, nhưng có mặt còn hạn chế...

Để phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ xây dựng Học viện thành trường điểm của  Bộ Quốc phòng, theo mô hình “Phát triển - Hiện đại - Chất lượng cao”, Học viện đã và đang thực hiện đồng bộ các giải pháp, tập trung vào một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, tích cực đổi mới tư duy trong lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác GD-DT và NCKH. Theo đó,tổ chức quán triệt các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của trên về công tác GD-ĐT và NCKH, nhằm nâng cao nhận thức đối với lãnh đạo các cơ quan, đơn vị về công tác này trong tình hình mới. Tiến hành rà soát, đánh giá đúng thực trạng quy trình, chương trình GD-ĐT và NCKH của Học viện để xác định các biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp, nhằm tập trung trí lực, nhân lực, vật lực và thông tin để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ được giao; xây dựng kế hoạch huấn luyện hợp lý, sát với thực tế, yêu cầu nhiệm vụ, trình độ phát triển của khoa học quân sự; quán triệt phương châm giáo dục "cơ bản, thiết thực, vững chắc", chú trọng huấn luyện thực hành, ứng dụng công nghệ thông tin, phát huy hiệu quả các giảng đường chuyên dụng để nâng cao chất lượng GD-ĐT và NCKH. Bên cạnh đó, tập trung chỉ đạo xây dựng các chương trình giáo dục ngoại khóa, hoạt động NCKH sát với nội dung, chương trình đào tạo của từng đối tượng, cấp học và bậc học, nhằm phát triển khả năng tư duy sáng tạo, bồi dưỡng thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, phương pháp luận khoa học, hình thành và nâng cao năng lực NCKH độc lập ở người học.  

Hai là, tích cực nghiên cứu đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp dạy học, ứng dụng phương tiện kỹ thuật hiện đại vào GD-DT và NCKH. Đối với các khoa giáo viên, cần nắm vững mục tiêu, yêu cầu, quy trình, chương trình nội dung đào tạo toàn khóa; trên cơ sở đó, soạn thảo nội dung, chương trình, chuẩn bị cơ sở vật chất, tài liệu, cập nhật thông tin phù hợp với từng cấp học, bậc học, đối tượng học. Tích cực đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng dạy học tích cực; đẩy mạnh cung cấp thông tin, nâng cao khả năng tự học, tự nghiên cứu của học viên. Cùng với đó, chú trọng lựa chọn phương pháp, hình thức đánh giá kết quả môn học, tổ chức rút kinh nghiệm, kịp thời bổ sung các nội dung cần thiết, đổi mới phương pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy. Đối với học viên, phải nắm chắc mục tiêu, yêu cầu, nội dung, quy trình, chương trình đào tạo, nhất là phải xác định tốt định hướng nghề nghiệp để xác định động cơ, thái độ học tập đúng đắn. Từng cá nhân phải xây dựng kế hoạch tự học đối với từng môn học; chú trọng cải tiến phương pháp học tập, nghiên cứu theo sự hướng dẫn của giảng viên, đi đôi với tích cực, chủ động, tranh thủ thời gian học ngoài giờ, học ngoại khóa; chấp hành nghiêm các quy định, kỷ luật học tập; quán triệt và vận dụng hiệu quả phương châm gắn lý thuyết với thực hành, đổi mới phương pháp tự học, nâng cao chất lượng, kết quả học tập đồng đều các môn. Kết hợp chặt chẽ giữa phát huy tinh thần tự giác trong học tập của học viên với sự kiểm tra, đôn đốc, giám sát, giúp đỡ của cán bộ quản lý học viên. Phấn đấu kết quả đào tạo học viên tốt nghiệp ra trường phải toàn diện cả về đạo đức, tri thức, kỹ năng.

Ba là, chăm lo xây dựng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý  có chất lượng cao, làm cơ sở để nâng cao chất lượng GD-ĐT và NCKH. Học viện tiếp tục nghiên cứu kiện toàn tổ chức, biên chế đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý, đảm bảo đủ về số lượng và nâng dần chất lượng; trước mắt tập trung cho các khoa, bộ môn quan trọng, các đơn vị quản lý học viên. Thực hiện tốt việc đào tạo, bồi dưỡng tại Học viện với gửi đi đào tạo, bồi dưỡng tại các trường trong nước và nước ngoài, theo quy trình, lộ trình đã xác định, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên giỏi về chuyên môn, có năng lực sư phạm, tâm huyết với nghề nghiệp, có kinh nghiệm thực tế ở đơn vị. Trước yêu cầu mới ngày càng cao của công tác GD-ĐT và NCKH, Học viện tiếp tục xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ, giảng viên theo yêu cầu “chuẩn hóa”, có đủ các tiêu chí “Tâm”, “Tầm”, “Trí”, đáp ứng yêu cầu giảng dạy trong thời kỳ mới. Phấn đấu đến năm 2010, Học viện có trên 60% giảng viên có trình độ sau đại học, trong đó có 15-20% có trình độ tiến sĩ. Tăng cường mở rộng quan hệ với các cơ quan, học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội (Học viện Quốc phòng, Học viện Kỹ thuật Quân sự, Học viện Khoa học Quân sự, Đại học Bách khoa Hà nội, Viện Kỹ thuật PK-KQ, Viện Khoa học kỹ thuật-công nghệ Quân sự...) trong công tác GD- ĐT và NCKH; có kế hoạch liên kết, trao đổi đội ngũ cán bộ, giảng viên có học hàm, học vị và nhiều kinh nghiệm để tham gia giảng dạy giữa các trường, coi đây là một hướng chiến lược quan trọng để nâng cao chất lượng xây dựng đội ngũ, chất lượng GD- ĐT và NCKH của Học viện.

Bốn là, kết hợp chặt chẽ giữa GD-DT với NCKH làm động lực để nâng cao chất lượng đào tạo. Để làm tốt việc này, Học viện quan tâm xây dựng các chương trình, kế hoạch hoạt động GD-ĐT và NCKH đảm bảo tính cơ bản, lâu dài. Theo đó, các hoạt động GD-ĐT và NCKH phải được triển khai đồng bộ, thống nhất, huy động được trí tuệ và năng lực của đội ngũ cán bộ, giảng viên, phát huy được nội lực về khoa học-công nghệ của các cấp, các ngành, các đơn vị trong toàn Học viện. Khuyến khớch NCKH gắn với thực tiễn GD-DT ở các cấp, các ngành; ưu tiên các đề tài phục vụ trực tiếp nhiệm vụ GD-ĐT, như: nghiên cứu đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học; nâng cao bản lĩnh chính trị cho bộ đội PK-KQ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới; xây dựng phẩm chất đạo đức và năng lực cho học viên sĩ quan chỉ huy; khắc phục tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường tới chất lượng GD-ĐT ở Học viện... Bên cạnh đó, đẩy mạnh việc phát huy sáng kiến, cải tiến và nâng cấp các trang thiết bị, đồ dùng dạy học; từng bước hiện đại hóa tiến tới hoàn thiện hệ thống các phòng thí nghiệm chuyên ngành; tích cực ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác chỉ huy, điều hành, quản lý đào tạo và NCKH của Học viện.

Năm là, làm tốt công tác thi đua-khen thưởng, tôn vinh tập thể và các cá nhân có thành tích trong GD-DT và NCKH. Trước hết, cần quán triệt để cán bộ, giảng viên, công nhân viên, chiến sĩ nắm vững mục tiêu, nội dung, kế hoạch, biện pháp thi đua trong hoạt động GD-ĐT và NCKH; thông qua đó, làm cho mọi người có được động cơ thi đua đúng đắn, có ý chí quyết tâm và tinh thần tự giác trong hành động. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, Hội đồng Thi đua-khen thưởng các cấp cần xác định rõ tiêu chí, thang điểm chấm điểm thi đua trong hoạt động GD-ĐT và NCKH, bảo đảm khách quan, công bằng, để thi đua thực sự là động lực thúc đẩy mọi mặt công tác của đơn vị. Chỉ huy các cấp phải nắm vững nội dung, mục tiêu đó được xác định, có kế hoạch tổ chức thực hiện cụ thể; trong quá trình điều hành, phải sâu sát, thường xuyên kiểm tra, kịp thời uốn nắn những khuynh hướng lệch lạc, tổ chức rút kinh nghiệm, đảm bảo cho phong trào phát triển liên tục, đúng hướng, hiệu quả; đột phá vào những khâu yếu, mặt yếu của đơn vị. Cùng với đó, phải kịp thời động viên, khen thưởng, khuyến khích tài năng, óc sáng tạo của mỗi người tham gia vào hoạt động nâng cao chất lượng GD- ĐT và NCKH của Học viện.

 Phát huy truyền thống 45 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành; để xứng đáng với danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Học viện PK-KQ tiếp tục xây dựng vững mạnh về mọi mặt, không ngừng nâng cao chất lượng GD-ĐT và NCKH, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN trong tình hình mới.

Đại tá, ThS. TRẦN VĂN THANH

Giám đốc Học viện