Ấn phẩm tạp chí in

QPTD -Thứ Hai, 05/12/2011, 22:43 (GMT+7)
Định hướng xã hội chủ nghĩa trong xây dựng kinh tế ở nước ta
Từ Đại hội lần thứ VI và tiếp đến là các Đại hội VII, VIII và  IX, Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân ta tiến hành công cuộc đổi mới đất nước, đề ra phương hướng thực hiện một nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN). Dự thảo văn kiện của Ban chấp hành Trung ương (khoá IX) chuẩn bị trình Đại hội lần thứ X của Đảng cũng tiếp tục khẳng định “con đường đi lên XHCN ở nước ta là phát triển kinh tế thị trường (KTTT) định hướng XHCN; đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH)...”.  Dưới sự chỉ đạo của phương hướng đó, nền kinh tế của đất nước trong 20 năm đổi mới vừa qua đã thu được những thành tựu quan trọng, nền kinh tế tăng trưởng khá nhanh, sự nghiệp CNH, HĐH, phát triển nền KTTT định hướng XHCN đang đẩy mạnh. Đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố và tăng cường. Chính trị – xã hội ổn định. Quốc phòng và an ninh được giữ vững. Vị thế nước ta trên trường quốc tế không ngừng được nâng cao. Sức mạnh tổng hợp của quốc gia đã tăng lên rất nhiều, tạo ra thế và lực mới cho đất nước tiếp tục đi lên với triển vọng tốt đẹp. Những thành tựu đó đã chứng minh đường lối đổi mới và phương hướng xây dựng nền kinh tế của đất nước trong thời kỳ quá độ do Đảng ta đề ra là hoàn toàn chính xác.

Tuy vậy, công cuộc xây dựng nền kinh tế của đất nước cũng còn nhiều khó khăn và thử thách. Và trước những khó khăn, thử thách đó, một số người đã không thấy hết những thành tựu và đã nẩy sinh hoài nghi, dao động và cả mơ hồ.

Có người cho rằng, định hướng XHCN trong xây dựng kinh tế là một khái niệm “không rõ ràng”, không có tác dụng gì đối với công cuộc xây dựng đất nước.
Có phải như vậy không? Hoàn toàn không phải như vậy!
Như mọi người đều biết, định hướng XHCN là một vấn đề chiến lược trong công cuộc xây dựng nền kinh tế của đất nước suốt thời kỳ quá độ, vì chúng ta đưa đất nước quá độ lên chủ nghĩa xã hội (CNXH) chứ không phải phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa. Định hướng XHCN là một vấn đề chiến lược của cách mạng nước ta. Mọi sự tác động của các luận điệu thù địch để rồi ngộ nhận và đi đến từ bỏ nó là cực kỳ nguy hiểm và cũng có nghĩa từ bỏ con đường cách mạng XHCN, con đường mà Đảng ta, nhân dân ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn. Định hướng XHCN có nhiều vấn đề rộng lớn, riêng trong phát triển kinh tế ở nước ta có những nội dung chủ yếu sau đây:
1- Quan hệ sản xuất XHCN không thể thiết lập lên trên một lực lượng sản xuất thấp kém. Cái thiếu của chúng ta là thiếu một lực lượng sản xuất phát triển. Vì vậy, Đảng ta đã đề ra đường lối thực hiện một nền kinh tế nhiều thành phần. Trong nền kinh tế đó, mọi thành phần kinh tế đều được khuyến khích và tạo điều kiện phát triển để làm giàu cho bản thân, cho doanh nghiệp, cho đất nước nhưng nghiêm cấm việc khai thác bừa bãi, làm cạn kiệt tài nguyên của đất nước, phá hoại môi trường, nghiêm cấm đầu tư tích trữ, gian lận thương mại, sản xuất hàng giả và mọi hành vi trái với bản chất của nền KTTT định hướng XHCN, làm tổn hại đến công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việc phát triển nền KTTT định hướng XHCN là nhằm phát huy mọi trình độ kỹ thuật, mọi nguồn vốn, mọi năng lực quản lý để phát triển lực lượng sản xuất, phát triển nền kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống của nhân dân, tạo điều kiện cho xây dựng CNXH.
Đảng ta coi tất cả các thành phần kinh tế đều bình đẳng và khuyến khích phát triển để mang lại ích nước lợi nhà. Nhưng điều đó chỉ có nghĩa là các thành phần kinh tế đều bình đẳng trước pháp luật, mọi vi phạm pháp luật đều phải xử lý nghiêm minh chứ không có nghĩa là từ bỏ sự quan tâm đến thành phần kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể để tạo ra nền tảng vững chắc cho nền kinh tế quốc dân trong thời kỳ quá độ, để tạo ra cơ sở vật chất bảo đảm cho Nhà nước trong cuộc đấu tranh để giữ vững định hướng XHCN trong công cuộc xây dựng nền kinh tế của đất nước trong thời kỳ quá độ.
Chính vì thế, trong nền kinh tế nhiều thành phần đó, kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo và là lực lượng vật chất, là công cụ để Nhà nước định hướng và điều  tiết vĩ mô nền kinh tế đất nước.
Trong chặng đường đầu của thời kỳ quá độ, thành phần kinh tế nhà nước phải nắm lấy một số lĩnh vực then chốt của nền kinh tế quốc dân và ở những địa bàn trọng yếu bảo đảm cho Nhà nước chỉ huy, điều tiết trên toàn bộ nền kinh tế.
Trong quá trình xây dựng, cùng với sự phát triển của lực lượng sản xuất, phải từng bước nâng dần quan hệ sản xuất XHCN lên nhưng tuyệt đối không được chủ quan, nóng vội, duy ý chí mà phải phù hợp với sự phát triển của lực lượng sản xuất. Điều đó cần thiết vì CNXH khi xây dựng xong thì quan hệ sản xuất XHCN phải chiếm ưu thế.
Trong thời kỳ quá độ, kinh tế tập thể được phát triển với nhiều hình thức hợp tác, liên minh đa dạng, trong đó hợp tác xã là nòng cốt.
Đối với nước ta, một nước nông nghiệp lạc hậu, quá trình đi lên CNXH phải hết sức quan tâm đến hình thức kinh tế tập thể, đến hợp tác xã vì đó là hình thức dẫn dắt người nông dân, thợ thủ công, người buôn bán nhỏ và dịch vụ nhỏ đi lên CNXH.
Trong thời kỳ quá độ, kinh tế tập thể cùng với kinh tế quốc doanh tạo thành nền tảng cho nền kinh tế quốc dân.
Vì vậy, cùng với việc cổ phần hoá, sắp xếp lại các doanh nghiệp, Nhà nước phải có chính sách và biện pháp làm cho doanh nghiệp nhà nước thực sự là đại diện cho lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất tiên tiến trong nền kinh tế quốc dân. Nó phải đi đầu trong ứng dụng khoa học và công nghệ, nêu gương về năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế, về khoa học quản lý, về sức cạnh tranh, về thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động và thực sự chăm lo đời sống cho người lao động.
Về kinh tế tập thể, nhất là hợp tác xã cũng vậy. Phải làm cho nó không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế, phát huy hết sức mạnh của hình thức kinh tế hợp tác liên minh.
2- Nền kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên CNXH là nền kinh tế hàng hoá, vận hành theo những quy luật khách quan của cơ chế thị trường, đồng thời phải có sự quản lý của Nhà nước để giữ vững định hướng XHCN của nền kinh tế, hạn chế những tiêu cực của nền kinh tế thị trường và hướng vào mục tiêu: độc lập dân tộc và CNXH, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Nền KTTT ở đây là nền KTTT định hướng XHCN. Trong nền kinh tế đó, việc phân bổ các nguồn lực cho sản xuất, kinh doanh và đời sống của nhân dân chủ yếu là do thị trường quyết định nhưng Nhà nước đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong điều tiết vĩ mô, bảo đảm giữ vững các cân đối khách quan của nền kinh tế quốc dân một cách tự giác.
Nền KTTT chứa đựng cả mặt tích cực và tiêu cực. Do cạnh tranh khốc liệt dẫn đến phân hoá giàu, nghèo trong xã hội. Cơ chế thị trường thúc đẩy con người chạy theo lợi ích trước mắt, cục bộ, không nghĩ tới toàn cục, bỏ qua lợi ích và nhu cầu của xã hội như bảo vệ tài nguyên, môi trường, dẫn đến những hậu quả nặng nề cho đất nước.
Do vậy, Nhà nước phải bằng công cụ luật pháp, kế hoạch, chính sách và bằng thực lực kinh tế của mình mà tiến hành điều tiết vĩ mô, ngăn ngừa và xử lý những đột biến xấu, tạo ra môi trường và điều kiện thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh và bảo đảm sự thống nhất giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội, quản lý và sử dụng tài sản quốc gia nhằm bảo tồn và phát triển nó.
Chỉ có như vậy mới phát huy được các ưu điểm của nền KTTT và mới hạn chế, khắc phục được những nhược điểm, khuyết tật vốn có của nền KTTT và bảo đảm cho sự phát triển của đất nước theo định hướng XHCN.
Cần chống lại luận điểm cho rằng đã là cơ chế thị trường thì không cần đến sự quản lý của Nhà nước.
Không một nền kinh tế nào lại không có sự quản lý của Nhà nước.
Ngay các nước tư bản cũng tiến hành quản lý nền kinh tế của đất nước để đảm bảo cho quyền lợi của giai cấp tư sản, cho sự tồn tại và phát triển của chế độ xã hội của chúng. Chúng vận dụng linh hoạt chính sách tài chính tiến bộ để điều chỉnh mâu thuẫn cung cầu trong xã hội, điều chỉnh mâu thuẫn lợi ích của các tầng  lớp dân cư khác nhau của xã hội .
Trong thời kỳ kinh tế suy thoái, chúng thi hành chính sách tiền tệ mở rộng để kích thích kinh tế. Trong thời kỳ kinh tế hưng thịnh, chúng thi hành chính sách tiền tệ thu hẹp. Chúng điều chỉnh lãi suất ngân hàng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Đặc biệt là đối với kinh tế đối ngoại, chúng quản lý hết sức chặt chẽ và sử dụng nó như là một công cụ để nô dịch, thôn tính các nước.
3- Định hướng XHCN đòi hỏi phải chủ động hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế nhưng phải xây dựng một nền kinh tế độc lập và tự chủ.
Độc lập dân tộc là nguyện vọng thiết tha nhất của nhân dân ta nhưng độc lập dân tộc chỉ có được một khi đất nước có một nền kinh tế độc lập, tự chủ.
Nền kinh tế độc lập, tự chủ là nền kinh tế có khả năng tự thân vận động và phát triển theo định hướng XHCN, không lệ thuộc vào bên ngoài, không bị ai chi phối.
Đó là nền kinh tế trước những biến động của kinh tế thế giới vẫn giữ được ổn định và tiếp tục phát triển và nếu bị bao vây, cấm vận thì vẫn tiếp tục đứng vững, không sụp đổ.
Nền kinh tế độc lập, tự chủ là một nền kinh tế có thể đáp ứng được yêu cầu tích luỹ và tái sản xuất mở rộng, phát triển nền sản xuất xã hội, nâng cao đời sống của nhân dân, bảo đảm được an ninh và quốc phòng của đất nước.
Để đạt được những yêu cầu đó thì nền kinh tế đó phải có cơ cấu hợp lý, bảo đảm được an toàn lương thực, năng lượng và môi trường, có một nền tài chính ổn định, có một số ngành công nghiệp then chốt sản xuất được những tư liệu sản xuất quan trọng, đáp ứng được tái sản xuất mở rộng, bảo đảm được an ninh và quốc phòng, có một số cơ sở hạ tầng như giao thông- vận tải và cơ cấu hạ tầng xã hội bảo đảm các lĩnh vực của đời sống nhân dân, nền kinh tế có nhiều loại sản phẩm có sức cạnh tranh cao và có cơ chế thị trường bảo đảm giữ định hướng XHCN.
Trong thời đại mà sự phát triển của khoa học và công nghệ đã quốc tế hoá đời sống kinh tế thế giới, không một nước nào đứng ngoài xu thế đó mà có thể phát triển được nhanh nền kinh tế của đất nước. Hợp tác và phát triển là xu thế chung của thời đại. Cho nên nước ta cũng chủ động hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế, nhưng muốn hội nhập tốt ta phải phát huy nội lực xây dựng đất nước vững mạnh về mọi mặt, có như vậy trong quá trình hội nhập mới có điều kiện để tiếp thu có chọn lọc những thành tựu khoa học, thu hút vốn, kỹ thuật và công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm quản lý, mở rộng thị trường... Đồng thời kết hợp nghiên cứu nắm vững thực tiễn của nền kinh tế đất nước và xác định những yêu cầu của sự nghiệp xây dựng CNXH trong thời kỳ quá độ mà xây dựng một chiến lược kinh tế- xã hội, chiến lược đầu tư sản xuất, kinh doanh và hội nhập khu vực và thế giới trong thời kỳ mới thực sự khoa học .
Trên đây là ba nội dung chủ yếu của định hướng XHCN trong phát triển kinh tế ở nước ta trong thời kỳ quá độ đi lên CNXH. Nếu xa rời những vấn đề này thì sẽ không còn là CNXH và càng không thể nói đến con đường đi lên CNXH ở nước ta.
 
Trung tướng, GS. Lê Xuân Lựu
 

Ý kiến bạn đọc (0)

ENGLISH
中文
Đọc tạp chí in
Giấy phép số 478/GP-BTTTT, Bộ Thông tin và Truyền thông, cấp ngày 27/7/2021.
Tổng Biên tập: Thiếu tướng, ThS. TẠ QUANG CHUYÊN
Phó Tổng Biên tập: Đại tá, ThS. HOÀNG VĂN TRƯỜNG; Đại tá, PGS, TS. NHÂM CAO THÀNH; Đại tá, ThS. NGUYỄN MẠNH TUẤN
© 2013 Bản quyền thuộc về Tạp chí Quốc phòng toàn dân. Bảo lưu mọi quyền
Địa chỉ: 38A - Lý Nam Đế - Hoàn Kiếm - Hà Nội; ĐT: (024)38.457.044; (069)552.364
Fax: (024)37.473.956 - Email: thukytoasoan.qptd@gmail.com
Đại diện phía Nam: 161-163, Trần Quốc Thảo, Quận 3, TP Hồ Chí Minh; Fax: (028) 62.905.671; ĐT: (069) 667.446