Do có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng đối với cả nước, Tây Nguyên luôn là mục tiêu chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch. Trong những năm qua, lực lượng phản động trong nước với sự tiếp tay của các thế lực bên ngoài, đã đẩy mạnh các hoạt động "Diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ; tuyên truyền xuyên tạc đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước; kích động, lôi kéo một số người vượt biên trái phép, biểu tình, gây rối... hòng chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc, phá hoại sự ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội (TTATXH) trên địa bàn. Bởi vậy, vấn đề cơ bản đặt ra đối với cấp ủy, chính quyền các địa phương ở đây là, cùng với việc tập trung mọi nguồn lực để xây dựng, phát triển Tây Nguyên, phải huy động được nhiều lực lượng tham gia thực hiện tốt công tác dân vận (CTDV), nhằm củng cố, tăng cường sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc; đấu tranh vô hiệu hóa âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch; tham gia củng cố quốc phòng, an ninh (QP-AN) vững mạnh. Trong các lực lượng tham gia thực hiện CTDV trên địa bàn có dân quân, tự vệ (DQTV). Trong bài viết này, chúng tôi xin trao đổi vấn đề CTDV của lực lượng dân quân, tự vệ (LLDQTV) trên địa bàn Tây Nguyên.

Với đặc điểm "vừa là quân, vừa là dân", DQTV là lực lượng tại chỗ trong các buôn, làng, thôn, xóm, nhà máy, xí nghiệp; là thành viên trong các gia đình, dòng họ, có quan hệ gần gũi xóm giềng với mọi tầng lớp nhân dân; nắm vững phong tục, tập quán, mọi tình hình ở địa phương. Bởi vậy, DQTV tiến hành CTDV có rất nhiều thuận lợi: vận động người thân trong gia đình, bà con trong dòng họ, trong buôn, làng, nhân dân địa phương nâng cao cảnh giác cách mạng, không nghe theo các luận điệu tuyên truyền, xuyên tạc của kẻ xấu; tin tưởng vào đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, yên tâm gắn bó với quê hương, ra sức phát triển sản xuất, xây dựng gia đình, quê hương giàu mạnh... Pháp lệnh DQTV xác định: một trong những nhiệm vụ quan trọng của LLDQTV là "Vận động nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tích cực thực hiện các chương trình phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương, góp phần xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện"...

Nhận thức sâu sắc vấn đề đó, chấp hành Chỉ thị của Bộ Quốc phòng và Hướng dẫn của Tổng cục Chính trị về đẩy mạnh CTDV của DQTV trong tình mới, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 có kế hoạch số 20/KH-QK ngày 20/6/2001 về đẩy mạnh CTDV của DQTV trên địa bàn Quân khu; Cục Chính trị Quân khu 5 có Hướng dẫn số 300/KH-QK hướng dẫn DQTV làm CTDV trong tình hình mới. Hướng dẫn của Cục Chính trị Quân khu quy định cụ thể nội dung, hình thức và biện pháp thực hiện CTDV; trong đó nhấn mạnh nhiêm vụ của DQTV trong thực hiện CTDV: "bản thân phải gương mẫu chấp hành và trực tiếp vận động nhân dân chấp hành mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước và các chủ trương của cấp ủy, chính quyền địa phương; khi có tình hình phức tạp xảy ra, DQTV phải phối hợp với các lực lượng khác tham gia tuyên truyền vận động nhân dân vạch mặt bọn phản động, góp phần giữ vững an ninh chính trị, xã hội (ANCTXH); DQTV là lực lượng nòng cốt trong giúp dân khắc phục hậu quả thiên tai, cứu nạn, cứu hộ và tham gia xây dựng các công trình trọng điểm phục vụ dân sinh trên địa bàn".

Chấp hành nghiêm các Chỉ thị, Hướng dẫn của trên, Bộ Chỉ huy Quân sự các tỉnh (thành phố) trên địa bàn Tây Nguyên đều có Nghị quyết, Kế hoạch tổ chức DQTV làm CTDV. Các địa phương, đơn vị (các đơn vị kinh tế của tỉnh và của quân đội) đã tập trung vào việc giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm, bồi dưỡng kỹ năng thực hành CTDV cho cán bộ, chiến sĩ DQTV. Căn cứ vào trình độ nhận thức của các đối tượng và yêu cầu cụ thể của CTDV, cấp ủy các địa phương đã tập trung bồi dưỡng nâng cao ý thức chính trị, nhận thức về đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước và các chủ trương, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, củng cố QP-AN của địa phương cho DQTV. Công tác bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng tiến hành CTDV cho lực lượng này được các địa phương (nhất là hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum) hết sức quan tâm. Các địa phương, đơn vị đã tập trung bồi dưỡng nâng cao trình độ nhận thức về dân tộc, tôn giáo, luật pháp; những kinh nghiệm cụ thể trong tham gia giải quyết các vụ việc phức tạp ở cơ sở, địa bàn phức tạp, "điểm nóng", như đấu tranh với các phần tử xấu lợi dụng tình hình để chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc, giải quyết tranh chấp về đất đai, tụ tập khiếu kiện trái pháp luật... làm cơ sở để cán bộ, chiến sĩ DQTV vận dụng vào thực tiễn thực hiện nhiệm vụ.

Trong quá trình tổ chức cho LLDQTV thực hiện CTDV, các địa phương, đơn vị đã chú ý lồng ghép nội dung CTDV với các chương trình hoạt động của DQTV ở từng vùng, miền, sát yêu cầu nhiệm vụ của mình, nên đem lại nhiều kết quả thiết thực. Đối với công tác tuyên truyền vận động quần chúng góp phần giữ vững ổn định TTATXH, nội dung tập trung vào: giáo dục nhận thức đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, nhiệm vụ công tác quốc phòng địa phương; vận động nhân dân định canh, định cư, xóa đói giảm nghèo; không di dịch cư tự do, không chặt phá rừng, đốt nương làm rẫy; tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, trồng lúa nước, thực hiện vệ sinh phòng bệnh... Công tác tuyên truyền đã chú trọng vạch trần âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam, đặc biệt là trên địa bàn Tây Nguyên; các luận điệu chia rẽ đồng bào Kinh và đồng bào các dân tộc thiểu số, giữa nhân dân và chính quyền... Thông qua đó, giải thích để nhân dân nhận rõ bộ mặt thật của tổ chức FULRO cũng như cái gọi là "Nhà nước Đề Ga", "Tin lành Đề ga"; bản chất việc móc nối, lôi kéo vượt biên, truyền đạo trái pháp luật... là nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân, làm cho từng địa bàn mất ổn định, phục vụ mưu đồ của các thế lực thù địch; qua đó mọi người nâng cao ý thức cảnh giác, không nghe theo luận điệu xuyên tạc của kẻ xấu. Mặt khác, CTDV của DQTV đã chú trọng cảm hóa các đối tượng chủ mưu, những người nhẹ dạ, cả tin bị kẻ xấu xúi dục, kích động; qua đó, tạo ý thức chủ động phòng ngừa và phong trào đấu tranh từ chính quần chúng trong từng địa bàn dân cư (riêng năm 2007, trên địa bàn tỉnh Gia Lai, dưới sự chỉ đạo của chính quyền, phối hợp với các lực lượng, DQTV đã bóc gỡ 4 khung chính quyền FULRO, bắt giữ 927 đối tượng, vận động 19 đối tượng cốt cán ra tự thú...). ở các địa bàn biên giới, dân quân các xã thường xuyên phối hợp chặt chẽ với công an và các đồn biên phòng tuyên truyền nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia; kiểm tra bảo vệ tài sản Nhà nước, không để kẻ xấu lợi dụng khai thác, buôn bán trái phép lâm, thổ sản (chỉ tính riêng năm 2005 đến nay, LLDQTV trên địa bàn Tây Nguyên phối hợp với Công an, bộ đội Biên phòng tiến hành kiểm tra 112.475 lần), góp phần ngăn ngừa các hoạt động chống phá, phạm pháp trên địa bàn. Các tổ, đội công tác và dân quân phụ trách địa bàn đã vận dụng nhiều hình thức tuyên truyền có hiệu quả, như đối thoại, tổ chức sinh hoạt thôn, buôn, nhà Rông, hoạt động văn hóa-thể thao... để phát động quần chúng. Thời điểm tuyên truyền tập trung vào các dịp lễ hội, kỷ niệm truyền thống trong năm, đại hội Đảng, bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp, hoặc sau những đợt huấn luyện của DQTV. Ngoài ra, LLDQTV ở các địa phương và một số đơn vị (Công ty: 74, 75 và Bình Dương) tích cực hướng dẫn nhân dân áp dụng kỹ thuật mới vào sản xuất; vận động nhân dân vùng thi công các công trình thủy điện Ya Ly, Sê San đến khu tái định cư để ổn định cuộc sống, yên tâm sản xuất; vận động con, em đồng bào đến trường; hòa giải những vụ việc bất đồng nảy sinh ở địa phương.  

Nhằm góp phần giữ gìn an ninh chính trị, TTATXH, LLDQTV còn phối hợp chặt chẽ với các lực lượng khác phát hiện, ngăn chặn các hoạt động truyền đạo trái pháp luật; thu giữ nhiều tài liệu, tờ rơi có nội dung xấu; tuyên truyền, vận động những hộ gia đình người Lào, Căm-pu-chia về Việt Nam thăm người thân có ý định ở lại cư trú trái phép, trở về nước họ. Đồng thời, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của các cấp ủy và cơ quan quân sự địa phương, LLDQTV cùng với lực lượng công an, bộ đội biên phòng, các tổ, đội công tác 123 trên địa bàn thực hiện tuần tra, kiểm soát, bảo vệ an ninh các mục tiêu quan trọng; ngăn chặn những âm mưu tổ chức biểu tình, gây rối trên địa bàn (trong 10 năm qua, DQTV các tỉnh Gia Lai, Kon Tum và Thành phố Buôn Mê Thuột đã tuyên truyền vận động 560 tên ra đầu thú; bóc gỡ 237 cơ sở ngầm của FULRO; vận động giải tán 128 điểm tụ tập Tin lành trái pháp luật)..., lập lại kỷ cương, ANCTXH ở những "điểm nóng". Qua các hoạt động đó, LLDQTV đã khẳng định được vị trí, vai trò quan trọng trong CTDV; thực sự là lực lượng nòng cốt, góp phần tích cực giữ vững an ninh chính trị, TTATXH và trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân ở cơ sở.

Không chỉ tiến hành có hiệu quả công tác tuyên truyền vận động nhân dân, LLDQTV các tỉnh còn tích cực tham gia phát triển kinh tế-xã hội, xóa đói giảm nghèo, khắc phục hậu quả thiên tai và thực hiện chính sách hậu phương quân đội. Thực hiện phương châm "bốn tại chỗ", hằng năm đã có hàng vạn lượt cán bộ, chiến sĩ DQTV tham gia tu sửa, làm đường, trường, trạm và hệ thống các công trình kênh mương thuỷ lợi trên địa bàn; động viên đồng bào dân tộc thiểu số từng bước xóa bỏ phong tục, tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan, xây dựng đời sống văn hoá mới. Bằng lời nói và những việc làm cụ thể của bản thân, của gia đình cán bộ, chiến sĩ DQTV trong phong trào xoá đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế hộ gia đình, trồng lúa nước, chăn nuôi,... đã thu hút, lôi kéo nhiều gia đình khác hưởng ứng làm theo, từng bước đạt kết quả vững chắc. Đặc biệt, trong phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cháy rừng, cứu nạn..., DQTV là lực lượng tại chỗ tham gia ứng cứu kịp thời tính mạng, tài sản của nhân dân và tài sản Nhà nước. Trong nhiều đợt lũ lụt gần đây, LLDQTV đã tham gia sửa chữa hàng ngàn ngôi nhà và giúp dân di chuyển đến nơi ở mới, ổn định cuộc sống (chỉ riêng cơn bão số 6 năm 2006, đã có 22.155 đồng chí DQTV làm nhiệm vụ giúp dân sơ tán, giữ gìn an ninh trật tự và khắc phục hậu quả sau bão, ổn định cuộc sống). Cán bộ, chiến sĩ DQTV còn gương mẫu đi đầu và làm nòng cốt trong phong trào "Đền ơn đáp nghĩa", "Uống nước nhớ nguồn", quyên góp tặng các gia đình chính sách hàng chục sổ tiết kiệm và hỗ trợ xây nhà tình nghĩa, tặng quà cho đối tượng chính sách trong các dịp lễ, tết, trị giá hàng trăm triệu đồng.

Quá trình làm CTDV của DQTV đã xuất hiện một số mô hình đạt hiệu quả tốt, như: tổ dân quân làm CTDV tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia giữ gìn trật tự trị an trên địa bàn thôn, xóm, buôn, làng ở Kon Tum; dân quân tham gia phát triển sản xuất, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, góp phần xoá đói giảm nghèo, DQTV làm nòng cốt phối hợp cùng với các lực lượng tuyên truyền, vận động quần chúng đấu tranh bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia ở Gia Lai... Kết quả đạt được đã khẳng định vai trò của LLDQTV đối với CTDV trong tình hình mới và sự phối hợp chỉ đạo hoạt động của cấp ủy, chính quyền địa phương, của cơ quan quân sự các cấp đối với hoạt động dân vận của DQTV là đúng hướng.

Tuy nhiên, có thể thấy, hoạt động dân vận của LLDQTV ở Tây Nguyên còn một số hạn chế. Đó là việc nhận thức về vị trí, vai trò của DQTV làm CTDV ở các cấp, các địa phương và cả trong LLDQTV còn chưa đúng mức, cá biệt có nơi còn coi nhẹ. Sự phối hợp, kết hợp giữa DQTV với cơ quan dân vận và tuyên truyền đặc biệt ở một số nơi chưa chặt chẽ và thiếu đồng bộ. ở một số địa phương, cơ sở, phương pháp tiến hành CTDV chưa phong phú, không sát thực tế. Công tác bảo đảm cho huấn luyện DQTV làm CTDV cũng như kinh phí, phương tiện phục vụ cho công tác tuyên truyền chưa đáp ứng với yêu cầu thực tiễn. Việc bồi dưỡng kiến thức cho DQTV về CTDV chưa sâu...

Tăng cường CTDV, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc là chủ trương đúng đắn của Đảng ta trong mọi thời kỳ cách mạng. DQTV được tổ chức chặt chẽ, được bồi dưỡng, huấn luyện chu đáo, tích cực tham gia CTDV sẽ góp phần quan trọng cùng nhân dân các địa phương phát triển kinh tế-xã hội, củng cố QP-AN; đồng thời, sẽ giúp cấp ủy, chính quyền phát hiện sớm và ngăn chặn kịp thời các vụ việc tiêu cực. Từ thực tế CTDV của LLDQTV trên địa bàn Tây Nguyên cho thấy, để nâng cao hơn nữa hiệu quả CTDV của LLDQTV, theo chúng tôi, cần quan tâm một số vấn đề sau:

 Trước hết, CTDV của LLDQTV phải được xác định là nhiệm vụ chính trị thường xuyên của các địa phương; đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của cấp ủy, chính quyền; có sự phối, kết hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể; sự giúp đỡ của các cấp, các ngành, các lực lượng, của cả hệ thống chính trị, tạo được hiệu quả cao nhất.

Hai là, xây dựng LLDQTV phải bảo đảm "vững mạnh, rộng khắp" có số lượng, thành phần, cơ cấu hợp lý, chất lượng ngày càng cao; trong đó, phải coi trọng nâng cao chất lượng chính trị làm nền tảng để DQTV tiến hành làm CTDV có hiệu quả. Chú ý xây dựng đội ngũ cán bộ DQTV có trình độ, năng lực toàn diện, đủ khả năng đảm nhiệm tốt công tác quân sự, quốc phòng và thực sự là lực lượng nòng cốt trong tiến hành CTDV tại địa phương.

Ba là, cơ quan quân sự các cấp phải làm tốt công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương về CTDV của LLDQTV; vận hành tốt cơ chế lãnh đạo của cấp ủy, điều hành của chính quyền, các cơ quan, ban ngành, đoàn thể làm tham mưu, lấy cơ quan quân sự, công an làm nòng cốt. Phát huy vai trò xung kích của DQTV trong mọi phong trào hoạt động của địa phương, kết hợp xây dựng LLDQTV vững mạnh với củng cố hệ thống chính trị cơ sở, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra.

Bốn là, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục chính trị, pháp  luật, huấn luyện quân sự với trang bị kiến thức, để DQTV đủ khả năng thực hiện CTDV theo yêu cầu của địa phương. Trong huấn luyện, phải chú trọng chuyên sâu về nội dung; chú ý bồi dưỡng phương pháp tiến hành CTDV để DQTV thực hiện tốt nhiệm vụ, phù hợp với yêu cầu của từng vùng, từng địa bàn.

Năm là, phải vận dụng linh hoạt các hình thức, biện pháp tiến hành CTDV, trong đó hết sức coi trọng "tự dân vận"; nội dung, hình thức, phương pháp tuyên truyền, vận động phải bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, nhiệm vụ của từng địa phương. Khi tiến hành CTDV, phải lồng ghép các hoạt động khác nhau của DQTV với kế hoạch công tác vận động quần chúng ở địa phương; kết hợp chặt chẽ giữa CTDV với tuyên truyền đặc biệt, thông qua các hoạt động, làm cho hai nhiệm vụ này phối hợp nhuần nhuyễn với nhau.

Thượng tá Ngô Đình Phiếm