Công ty Tân Cảng Sài Gòn (Quân cảng) là một doanh nghiệp kinh tế - quốc phòng. Quân cảng Sài Gòn được Bộ Quốc phòng và Quân chủng Hải quân xác định là một căn cứ phòng thủ, nơi tập kết các lực lượng, phương tiện và là đầu mối vận tải quân sự Bắc - Nam; do đó có vị trí rất quan trọng về quốc phòng- an ninh. Năm 2006, Công ty chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, nên thuận lợi về cơ chế hoạt động, thu hút nguồn vốn, mở rộng ngành nghề, tự chủ trong sản xuất, kinh doanh... Để bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị kinh tế - quốc phòng, Công ty thành lập Tiểu đoàn  Tự vệ theo Quyết định số 3104/QĐ-TL, ngày 16-4-2001 của Tư lệnh Quân chủng Hải quân. Lực lượng tự vệ của Công ty được tổ chức gắn chặt với tổ chức sản xuất; xây dựng và hoạt động theo quy định của Pháp lệnh Dân quân tự vệ, đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ huy của Đảng uỷ và Ban Tổng Giám đốc Công ty Tân Cảng Sài Gòn; chịu sự chỉ đạo nghiệp vụ của Phòng Quân sự địa phương, Quân chủng Hải quân.

Kể từ khi thành lập, lực lượng tự vệ Công ty đã phát huy tốt vai trò là lực lượng nòng cốt, xung kích trong bảo vệ sản xuất, bảo vệ Công ty và phối hợp với các lực lượng khác giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Điểm nổi bật, xuyên suốt trong xây dựng và tổ chức hoạt động tự vệ của Công ty là Đảng uỷ, Ban Tổng Giám đốc Công ty đã bám sát Chỉ thị 16 CT/TW của Ban Bí thư Trung ương (Khóa IX) và Pháp lệnh Dân quân tự vệ; trên cơ sở đó, có chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, phù hợp với đặc thù của Công ty. Trong đó, chú trọng xây dựng cả về tổ chức, chất lượng tổng hợp, số lượng, thành phần, cơ chế, chính sách... Qua gần 6 năm thực hiện Chỉ thị 16 của Ban Bí thư, nhận thức của cấp uỷ, chỉ huy các cấp và các đơn vị trong Công ty đã có sự chuyển biến mạnh mẽ, thống nhất cao với chủ trương của Đảng, có nhiều tiến bộ trong xây dựng lực lượng tự vệ. Các cấp uỷ từ Công ty đến cơ sở đã thực sự nêu cao tinh thần trách nhiệm, phát huy vai trò trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng lực lượng tự vệ. Từ năm 2007 đến nay, lực lượng tự vệ được bố trí thường xuyên ở các khu vực trọng điểm của Cảng, phối hợp chặt chẽ với chính quyền, công an địa phương, các đơn vị đóng quân trong khu vực và lực lượng bảo vệ của Công ty, duy trì có nền nếp hoạt động tuần tra (trên bộ, trên sông), trực chiến, trực phòng chống cháy, nổ... bảo đảm an ninh trật tự, an toàn giao thông, góp phần tích cực vào việc xây dựng lực lượng và thế trận phòng thủ, bảo vệ cảng an toàn trong mọi tình huống, trên các khu vực đóng quân.

Để nâng cao chất lượng thực hiện Chỉ thị 16 của Ban Bí thư, Công ty chủ trương tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ, người chỉ huy, cơ quan chính trị, cán bộ chính trị đối với lực lượng tự vệ. Đây không chỉ là nội dung cốt lõi của Chỉ thị 16, mà còn là yêu cầu khách quan đối với việc xây dựng lực lượng tự vệ của Công ty. Trước những phát triển mới của Công ty, từ tháng 8- 2006, Tư lệnh Quân chủng Hải quân đã quyết định nâng cấp Tiểu đoàn tự vệ của Công ty thành Hải đoàn tự vệ, có biên chế bổ sung một Hải đội tàu, một số phân đội cơ động tại 3 khu vực Tân Cảng, Cát Lái, ICD Sóng Thần. Hải đoàn tự vệ được biên chế theo mô hình bán chuyên trách, trong đó có một số sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân viên quốc phòng làm cán bộ khung. Lực lượng tự vệ hầu hết là lao động quốc phòng đang tham gia công tác, sản xuất ở các công ty thành viên, xí nghiệp, phòng và cấp tương đương, cả trên bộ, trên sông và được bố trí, sắp xếp theo từng khu vực địa bàn đóng quân.

Đảng uỷ, Ban Tổng Giám đốc Công ty đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp quá trình xây dựng và phát triển lực lượng tự vệ. Đảng uỷ Công ty có nghị quyết lãnh đạo, Ban Tổng Giám đốc có nhiều biện pháp thiết thực để tổ chức thực hiện. Hiện tại, Hải đoàn trưởng do một đồng chí Phó Tổng Giám đốc Công ty kiêm nhiệm; Chính trị viên do Phó Chủ nhiệm Chính trị Công ty kiêm nhiệm; 2 Phó Hải đoàn trưởng do 2 Phó Phòng Quân sự - Bảo vệ đảm nhiệm. Các chức danh chủ chốt, như: hải đội trưởng, hải đội phó, đại đội trưởng, trung đội, tổ giáo viên thực hành... đều do sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp phụ trách. Những sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp kiêm nhiệm các chức danh cán bộ khung của Hải đoàn tự vệ đã được đào tạo trong các học viện, nhà trường quân đội. Nhiều cán bộ khung đã được Công ty tạo điều kiện cho đi bồi dưỡng kiến thức quân sự từ những năm trước, nay đều là lực lượng nòng cốt ở các đơn vị thuộc Hải đoàn. Riêng năm 2008, Công ty đã phối hợp với Học viện Hải quân mở lớp bồi dưỡng kiến thức quân sự khoá 3 tại đơn vị, trong thời gian 3 tháng cho 47 đồng chí (chủ yếu là quân nhân chuyên nghiệp, công chức quốc phòng), để làm nguồn cán bộ khung của Hải đoàn tự vệ. Đến nay, cán bộ khung của Hải đoàn tự vệ đã được đào tạo, bổ nhiệm đủ số lượng, có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực, nhiệt tình công tác; trong đó, số cán bộ có trình độ đại học và trên đại học chiếm 28%; có 3 cán bộ Hải đoàn đã được đào tạo vòng 2 tại Học viện Hải quân, Học viện Chính trị và Trường sĩ quan Lục quân 2. Chất lượng đội ngũ cán bộ tự vệ ngày càng được nâng lên đã thiết thực góp phần củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của các cấp uỷ, chi bộ, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng tự vệ của Công ty.

Trên cơ sở quán triệt nguyên tắc Đảng lãnh đạo lực lượng vũ trang “tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt”, Đảng uỷ Công ty và cấp ủy các cấp chú trọng phát triển đảng viên trong lực lượng tự vệ; kết nạp những chiến sĩ tự vệ ưu tú vào Đảng; phát huy vai trò nòng cốt của đảng viên trong lực lượng tự vệ. Tính trung bình, hằng năm Hải đoàn tự vệ phát triển được từ 15 - 18 đảng viên, góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực lãnh đạo của các cấp ủy, chi bộ trong Đảng bộ Công ty.

Công ty luôn quan tâm chỉ đạo đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, huấn luyện quân sự và hoạt động tác chiến trị an; xem đó là một trong những nội dung quan trọng nhằm nâng cao sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng tự vệ. Thực hiện nghị quyết hằng năm của Đảng uỷ Công ty về xây dựng lực lượng tự vệ, Ban Tổng Giám đốc có kế hoạch triển khai cụ thể các mặt công tác quản lý, giáo dục, huấn luyện, hoạt động... phù hợp với đặc thù hoạt động của một doanh nghiệp kinh tế - quốc phòng.

Đối với công tác giáo dục chính trị - tư tưởng, phổ biến, giáo dục pháp luật cho lực lượng tự vệ, Ban Chỉ huy Hải đoàn xây dựng kế hoạch thực hiện theo nội dung, thời gian và các hướng dẫn của cấp trên một cách nghiêm túc. Bên cạnh việc tổ chức quán triệt đầy đủ các luật, chỉ thị, nghị định, quyết định của cấp trên về công tác quốc phòng - an ninh, nội dung tập trung vào quán triệt Pháp lệnh Dân quân tự vệ, Chỉ thị 16 của Ban Bí thư và các văn bản hướng dẫn thực hiện. Ngoài các nội dung giáo dục theo quy định, Công ty còn chỉ đạo cơ quan chính trị chủ động biên soạn các nội dung giáo dục chính trị phù hợp với đặc điểm, tình hình nhiệm vụ của doanh nghiệp kinh tế - quốc phòng; phối hợp với Phòng Thi hành án Quân chủng Hải quân tổ chức học tập Hiệp định phân định vịnh Bắc Bộ và Hiệp định nghề cá; nội dung tuyên truyền về biển, đảo; triển khai thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong lực lượng tự vệ của Công ty,v.v.

Kế hoạch tổ chức huấn luyện quân sự của lực lượng tự vệ luôn được chuẩn bị chu đáo, chặt chẽ, khoa học; phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh của Công ty và quy định của Pháp lệnh. Trong huấn luyện, Hải đoàn thực hiện đúng theo phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”; huấn luyện đủ nội dung, chương trình, thời gian và quân số. Do tính chất không thoát ly sản xuất, công tác huấn luyện của Hải đoàn tự vệ tập trung vào ngày thứ bảy (ngày nghỉ) hằng tuần. Điều đó có tác động nhất định đến tâm lý của cán bộ, chiến sĩ. Để giải quyết vấn đề này, đội ngũ cán bộ các cấp luôn bám sát, làm tốt công tác tư tưởng, tuyên truyền, động viên mọi người nhận thức rõ tính đặc thù của Công ty, ý thức được trách nhiệm đối với nhiệm vụ; đồng thời, thực hiện các chính sách hỗ trợ theo quy chế của Đại hội công nhân viên chức. Do vậy, công tác huấn luyện tự vệ của Công ty được duy trì nền nếp, quân số bảo đảm 98% trở lên và đạt kết quả cao.

Ngoài những nội dung huấn luyện theo quy định của Pháp lệnh Dân quân tự vệ, lực lượng tự vệ Công ty còn được tăng cường huấn luyện bài bắn máy bay bay thấp và tên lửa hành trình cho hai trung đội tự vệ ở Cát Lái và ICD Sóng Thần; huấn luyện bắn mục tiêu trên biển, nội dung thả tập thủy lôi; huấn luyện thực hành các phương án A2 phục vụ công tác bảo vệ các ngày lễ, Tết; huấn luyện và tham gia hội thao kỹ thuật công tác phòng, chống cháy, nổ... Về phương pháp tổ chức: các nội dung lý thuyết được tổ chức lên lớp và thảo luận tập trung ở Hải đoàn; các nội dung huấn luyện thực hành được tổ chức phân cấp tại các hải đội, đại đội, trung đội trực thuộc. Kết quả các môn huấn luyện quân sự hằng năm bảo đảm 100% đạt yêu cầu, trong đó có nhiều nội dung đạt tỷ lệ trên 70% khá, giỏi. Năm 2008, tự vệ Công ty Tân Cảng tham gia hội thao tự vệ biển phía Nam đạt giải nhì toàn đoàn.

Công tác hoạt động tác chiến trị an của lực lượng tự vệ được duy trì có nền nếp và hiệu quả. Ban Chỉ huy Hải đoàn xây dựng kế hoạch phối hợp chặt chẽ với các công ty thành viên, xí nghiệp, phòng và tương đương, bảo đảm trực canh phòng 24/24 giờ ở các khu vực Tân Cảng, Cát Lái, Sóng Thần và Cái Mép; trực chiến, trực phòng, chống cháy, nổ, tham gia tuần tra, giữ gìn an ninh trật tự trong các ngày lễ, Tết và các sự kiện chính trị quan trọng. Đồng thời, phối hợp với Công an khu vực đóng quân kiểm tra các phương tiện ô tô ra, vào hoạt động trong cảng. Hải đoàn duy trì nghiêm túc chế độ giao ban giữa đơn vị với lực lượng vũ trang khu vực đóng quân, thực hiện tốt quy chế bảo đảm trật tự trị an, an toàn xã hội giữa đơn vị và công an khu vực. Chỉ tính năm 2008, tự vệ Công ty Tân Cảng đã phối hợp với lực lượng bảo vệ của Công ty kiểm soát gần 6 triệu lượt người, gần 3 triệu lượt xe ô tô các loại ra, vào, lưu trú trong cảng; bảo vệ 58 đoàn khách quốc tế, Nhà nước, Quân đội, Quân chủng đến thăm và làm việc tại đơn vị; xử lý 237 vụ vi phạm quy chế hoạt động cảng quân sự, quy định về an ninh trật tự, an toàn giao thông; phối hợp với công an thu giữ 22 hung khí tự tạo, góp phần giữ vững an ninh trật tự, an toàn giao thông, bảo đảm đơn vị an toàn về mọi mặt. Tổng kết năm 2008, Hải đoàn tự vệ được Quân chủng tặng danh hiệu “Đơn vị Quyết thắng". Tổng kết 12 năm thực hiện Pháp lệnh Dân quân tự vệ (1996-2008), Hải đoàn tự vệ được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tặng Bằng khen... Thành tích đó đã thiết thực góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và sản xuất, kinh doanh, xây dựng Công ty đạt đơn vị vững mạnh toàn diện, Đảng bộ trong sạch, vững mạnh. Nhân kỷ niệm 20 năm ngày truyền thống (15-3-1989 - 15-3-2009), Công ty Tân Cảng Sài Gòn vinh dự được Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhất.

Đại tá  TRỊNH VĂN MỢI

Phó Tổng Giám đốc, Hải đoàn trưởng tự vệ