Bộ đội Biên phòng (BĐBP) được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ làm nòng cốt, chuyên trách quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia với đường biên giới đất liền dài 4.510km, tiếp giáp với 3 nước Trung Quốc, Lào, Cam-pu- chia và 3.260km bờ biển; phụ trách 1.012 xã biên giới thuộc 214 huyện, 44 tỉnh, thành phố trong cả nước. Đây là những địa bàn có vị trí quan trọng về quốc phòng, an ninh. Trong bối cảnh của tình hình thế giới, khu vực và trong nước, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn song tình hình an ninh sẽ còn diễn biến phức tạp, một số vấn đề liên quan đến tranh chấp lãnh thổ, tài nguyên trên biển, trên bộ được các nước lớn đang đặc biệt quan tâm. Trong khi đó, các thế lực thù địch đẩy mạnh  chiến lược “Diễn biến hòa bình”, tăng cường các thủ đoạn “Phi chính trị hóa” quân đội hòng xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta. Chúng thường tập trung lợi dụng các vấn đề về dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo và chủ quyền lãnh thổ để xuyên tạc đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta, kích động gây rối, gây bạo loạn, nhằm làm mất ổn định, tạo cớ can thiệp. Trên địa bàn biên giới, hoạt động của các loại tội phạm diễn biến phức tạp, nhất là bọn tội phạm có tổ chức hoạt động trên phạm vi rộng, liên quan đến nhiều nước, tính chất cực kỳ nguy hiểm như tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm ma túy,  buôn bán, vận chuyển vũ khí, chất nổ, tiền giả, buôn bán phụ nữ, trẻ em qua biên giới... Thực tế đó đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ BĐBP phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định, có kiến thức, năng lực toàn diện, năng  động, sáng tạo trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia; đấu tranh với các loại tội phạm, giữ gìn an ninh trật tự ở khu vực biên giới; tuyên truyền, vận động, tổ chức, hướng dẫn nhân dân tự giác tham gia quản lý, bảo vệ biên giới theo quan điểm “toàn dân, toàn diện” của Đảng.

Một thuận lợi lớn đối với BĐBP trong việc thực hiện nhiệm vụ là những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, quyết sách đúng đắn, đem lại hiệu quả cao trong xây  dựng và quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Chính phủ ta đã tiến hành đàm phán, ký Hiệp ước biên giới với Trung Quốc, Lào và Cam-pu-chia; Hiệp định phân định chủ quyền và hợp tác về nghề cá ở vịnh Bắc Bộ với Trung Quốc. Chính phủ ta cũng đã thỏa thuận với Chính phủ Trung Quốc, Cam-pu-chia tiến hành phân giới, cắm mốc và sẽ hoàn thành vào năm 2008; đã và đang đàm phán với Chính phủ Lào nhằm thống nhất đề án tăng dày, tôn tạo hệ thống mốc quốc giới, phân giới, cắm mốc các đoạn còn lại theo Hiệp ước biên giới đã ký kết trước đây. Thực hiện chủ trương xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện, Chính phủ đã quan tâm đầu tư phát triển cơ sở  hạ tầng ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, nơi có nhiều khó khăn. Nhiều công trình kinh tế trọng điểm, nhiều dự án kinh tế-xã hội, dự án kinh tế kết hợp với quốc phòng, an ninh, xóa đói, giảm nghèo đã được xây dựng, thực hiện với chất lượng, hiệu quả tốt, góp phần làm thay đổi tình hình kinh tế lạc hậu, kém phát triển trước đây, đời sống của nhân dân được nâng lên rõ rệt. Các khu kinh tế mở, hệ thống đường biên giới được mở rộng; các đồn, trạm biên phòng được tăng thêm, bố trí sát biên giới, kết hợp với đơn vị làm kinh tế-quốc phòng xây dựng các cụm dân cư mới.

 Trên cơ sở nền tảng đó, BĐBP đã phát huy tốt vai trò là lực lượng nòng cốt, chuyên trách quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia,  hoàn thành tốt nhiệm vụ do Nhà nước và nhân dân giao phó, góp phần vào thành quả chung của toàn quân. Thành tựu nổi bật của BĐBP là đã giữ vững được chủ quyền an ninh biên giới, đi đôi với xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị; phục vụ đàm phán giải quyết vấn đề biên giới, lãnh thổ với các nước. Tham gia với các bộ, ngành hữu quan tham mưu cho Chính phủ  ký Hiệp định khung về biên giới với Trung Quốc, Lào và Cam-pu-chia, tạo ra môi trường ổn định, thông thoáng, thuận lợi cho giao lưu hợp tác quốc tế, tham gia hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Đã kết hợp chặt chẽ công tác quản lý, bảo vệ chủ quyền biên giới với đấu tranh chống các loại tội phạm, chống buôn lậu, gian lận thương mại, phòng, chống các tệ nạn xã hội, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên khu vực biên giới. Đã kết hợp chặt chẽ công tác biên phòng với tham gia các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng cơ sở chính trị ở địa bàn biên giới, góp phần xây dựng biên giới vững mạnh toàn diện làm nền tảng cho việc xây dựng thế trận biên phòng toàn dân, quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân trên biên giới và biển, đảo. Hệ thống tổ chức chỉ huy của BĐBP được củng cố, tăng cường, bảo đảm sự chỉ huy, chỉ đạo tập trung, thống nhất, kịp thời về công tác quản lý, bảo vệ biên giới, vùng biển Tổ quốc. Các văn bản pháp luật về công tác biên phòng và xây dựng BĐBP được ban hành ngày càng hoàn chỉnh, tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng BĐBP và tiến hành công tác quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia được thuận lợi. Khả năng sẵn sàng chiến đấu của BĐBP được nâng cao; việc bảo đảm vũ khí, trang thiết bị, phương tiện được Bộ Quốc phòng quan tâm, cấp mới, thay thế, bổ sung... khắc phục được tình trạng xuống cấp và thiếu thốn trang bị, vũ khí. Cán bộ, chiến sĩ BĐBP được đào tạo, huấn luyện cơ bản, toàn diện về kỹ thuật, chiến thuật, pháp luật, nghiệp vụ biên phòng ở các học viện, nhà trường và tại đơn vị; trình độ nhận thức về chính trị, quân sự, nghiệp vụ được nâng lên. Hệ thống hầm hào, công sự của các đồn biên phòng được đầu tư xây dựng từng bước đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Tổ chức diễn tập phòng thủ, tác chiến được các quân khu quan tâm chỉ đạo, giúp đỡ, tạo điều kiện. Việc xây dựng chính quy đối với các đơn vị biên phòng có nhiều chuyển biến tích cực. Các đơn vị thực hiện xuất sắc nhiệm vụ kết hợp kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc; tăng cường hoạt động mở rộng quan hệ đối ngoại biên phòng với các nước láng giềng đã góp phần giữ vững sự ổn định an ninh  biên giới, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị. Quan hệ phối hợp giữa BĐBP với các bộ, ngành ở Trung ương và địa phương có liên quan đến công tác xây dựng, quản lý biên giới được tăng cường. Nhờ thông qua các chương trình ký kết với các bộ, ngành và công tác phối hợp với cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể ở địa phương, BĐBP đã phát huy được sức mạnh tổng hợp xây dựng, quản lý, bảo vệ biên giới ngày càng hiệu quả hơn.

Trong thời gian tới, do tác động của tình hình quốc tế và khu vực, công tác biên phòng có nhiều thuận lợi cơ bản nhưng cũng gặp không ít khó khăn, nhất là trước những âm mưu chống phá cách mạng Việt Nam của các thế lực thù địch. Trên cơ sở nắm vững và quán triệt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ, Bộ Quốc phòng về công tác biên phòng trong tình hình mới, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia trước mắt cũng như lâu dài, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP đã xác định tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị thực hiện tốt các  vấn đề chủ yếu sau:

- Tổ chức học tập, quán triệt sâu sắc đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nâng cao tinh thần cảnh giác, nắm chắc tình hình, chủ động phòng ngừa, ngăn chặn, làm thất bại các hoạt động phá hoại của địch và các loại đối tượng. Thường xuyên tuần tra kiểm soát chặt chẽ biên giới, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, không để xảy ra vụ việc gây rối an ninh trật tự, bạo loạn ở khu vực biên giới. Đảng bộ, Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh, thành phố, các đồn biên phòng chấp hành nghiêm sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, Uỷ ban nhân dân  tỉnh, thành phố và cấp ủy, chính quyền địa phương, thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự, xây dựng, phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, huyện biên giới vững mạnh, góp phần thực hiện và đưa nghị quyết lãnh đạo của cấp ủy địa phương vào cuộc sống với chất lượng, hiệu quả cao, tạo tiềm lực chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh cho sự nghiệp quản lý, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.

- Kết hợp chặt chẽ, đồng bộ các biện pháp công tác biên phòng, tổ chức nắm tình hình từ xa ở nội và ngoại biên; thường xuyên bám sát địa bàn, nắm chắc tình hình nhân dân, tình hình hoạt động của bọn phản động và các loại tội phạm, chủ động phòng ngừa không để vụ việc phức tạp xảy ra, gây hậu quả xấu. Các đồn biên phòng cần phát huy tốt vai trò nòng cốt, tích cực làm tham mưu và cùng cấp ủy, chính quyền địa phương, các lực lượng tại chỗ phát hiện sớm và giải quyết tốt các mâu thuẫn trong nhân dân, giữ ổn định an ninh nông thôn, không để xảy ra các “ điểm nóng”, không để các thế lực thù địch và các phần tử xấu “lợi dụng tạo cớ” kích động chống phá. Thực hiện tốt phương châm “tích cực phòng ngừa, chủ động ngăn chặn, xử lý khôn khéo các tình huống, giải quyết nhanh, gọn, thu hẹp sự việc, hạn chế tác hại không để địch bên trong, bên ngoài liên hệ, câu kết với nhau hoạt động chống phá”. Tập trung làm tốt công tác đổi mới quy trình, giảm thời gian đến mức thấp nhất việc đăng ký, kiểm soát nhập cảnh cho người, phương tiện qua lại biên giới ở các cửa khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho hội nhập, phát triển quan hệ với các nước, đảm bảo an ninh biên giới chặt chẽ trong điều kiện Việt Nam đã là thành viên của WTO.

- Thực hiện và duy trì nghiêm chế độ sẵn sàng chiến đấu, trực chỉ huy, trực ban, trực chiến, đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt. Xây dựng phương án bảo vệ biên giới phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ trên từng tuyến, từng địa bàn. Đối với biên giới phía Bắc, cần đổi mới phương pháp bảo vệ trong điều kiện hai nước đã ký Hiệp định biên giới và Hiệp định phân định vịnh Bắc Bộ. Đối với khu vực biên giới trọng điểm phía Tây và Tây Nam, cần tăng cường các biện pháp phòng, chống các hoạt động xâm nhập, vượt biên trái phép của bọn phản động và các loại tội phạm; tích cực phòng ngừa, không để nảy sinh những vấn đề phức tạp về dân tộc, tôn giáo; đồng thời, chuẩn bị sẵn phương án đối phó hiệu quả, kịp thời với mọi tình huống, không để bất ngờ. Đẩy mạnh các hoạt động trinh sát biên phòng bằng các phương thức thích hợp, kết hợp chặt chẽ, đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ. Xây dựng thế trận bí mật, liên hoàn, vững chắc; đấu tranh phòng, chống các hoạt động tình báo, gián điệp, các hoạt động xâm nhập, phá hoại của bọn phản động, phỉ, FULRO và các loại tội phạm khác, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới. Tích cực, chủ động làm tốt công tác phòng, chống thiên tai, bão lụt, phòng chống cháy, nổ, cháy rừng. Thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ”; khi xảy ra thiên tai ở địa bàn, các đơn vị phải coi nhiệm vụ chống thiên tai, tìm kiếm-cứu hộ, cứu nạn, giúp dân như là nhiệm vụ chiến đấu. Chỉ huy đơn vị phải chủ động sử dụng lực lượng, phương tiện tham gia cùng với địa phương phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai với tinh thần “tất cả vì nhân dân phục vụ”.

- Tăng cường hoạt động tuần tra biên giới, phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hoạt động xâm phạm chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Các hải đội, hải đoàn biên phòng phối hợp chặt chẽ với các lực lượng hải quân, cảnh sát biển, công an, hải quan, kiểm ngư ngăn chặn, xua đuổi, xử lý tàu thuyền nước ngoài vi phạm chủ quyền, khai thác, đánh bắt hải sản trái phép. Trong giải quyết các vấn đề xảy ra trên biên giới, vùng biển, thực hiện đúng chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, thực hiện tốt phương châm “tranh thủ điểm đồng, hạn chế bất đồng, giải quyết có tình, có lý phù hợp với lợi ích của cả hai bên và tình hình thực tế”.

BĐBP phải thực sự là lực lượng nòng cốt trong xây dựng nền biên phòng toàn dân, xây dựng thế trận biên phòng toàn dân, gắn với thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân. Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động quần chúng, tổ chức hướng dẫn nhân dân tự giác tham gia quản lý, bảo vệ biên giới, vùng biển đảo, xây dựng cơ sở chính trị ở các xã, phường biên giới và củng cố “thế trận lòng dân” thực sự vững chắc. Tích cực tham gia với địa phương thực hiện có hiệu quả các chương trình xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa-xã hội, xóa đói, giảm nghèo, xóa mù chữ, phòng chống dịch bệnh, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân ở vùng sâu, vùng xa, biên giới. Với tất cả tình cảm, trách nhiệm gắn bó với nhiệm vụ công tác biên phòng, cán bộ chiến sĩ BĐBP cần nhận thức sâu sắc và thực hiện thật tốt phương hướng hành động, coi “đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”. Cùng với đó, thực hiện tốt quy chế phối hợp với các lực lượng công an, các lực lượng chức năng ở biên giới, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ và cộng đồng trách nhiệm cao của mỗi thành viên, phát huy sức mạnh tổng hợp lớn nhất trong quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Trung tướng, TS . Tăng Huệ

Tư lệnh Bộ đội Biên phòng