Nhận thức rõ vị trí chiến lược của BGQG đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng, Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền BGQG; xác định đây là nghĩa vụ, trách nhiệm thiêng liêng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta; trực tiếp là cấp ủy, chính quyền và đồng bào các dân tộc ở khu vực biên giới; trong đó, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) là lực lượng chuyên trách, nòng cốt, nhằm bảo vệ vững chắc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; bảo vệ tài nguyên, môi sinh, môi trường, lợi ích quốc gia; giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới; góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN. Đặc biệt, để bảo vệ chủ quyền BGQG trong thời kỳ đất nước đẩy mạnh CNH,HĐH, hội nhập kinh tế quốc tế, Đảng ta chỉ rõ: phương châm chiến lược (đồng thời cũng là tư tưởng chỉ đạo chiến lược) trong nhiệm vụ này là quản lý, bảo vệ chủ quyền BGQG phải gắn chặt với xây dựng khu vực biên giới vững mạnh về mọi mặt; phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) gắn với quản lý, bảo vệ biên giới, xây dựng củng cố thế trận biên phòng toàn dân (BPTD), gắn với thế trận quốc phòng toàn dân (QPTD), thế trận an ninh nhân dân (ANND) vững chắc ở khu vực biên giới. Đây là hai mặt có quan hệ chặt chẽ, biện chứng với nhau, là sự cụ thể hóa mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ chiến lược (xây dựng và bảo vệ Tổ quốc). Xây dựng khu vực biên giới vững mạnh là tạo các nguồn lực vật chất và tinh thần tại chỗ, cùng với nguồn lực của cả nước là cơ sở tăng cường sức mạnh bảo vệ chủ quyền BGQG; ngược lại, bảo vệ vững chắc chủ quyền BGQG lại tạo môi trường hòa bình, ổn định, bảo đảm cho xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện. Trong xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện, lấy phát triển KT-XH là khâu then chốt trên cơ sở phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh về mọi mặt ở khu vực biên giới. Chỉ có như vậy mới bảo đảm cơ sở kinh tế, cơ sở xã hội tại chỗ, nhằm tạo ra các tiềm lực kinh tế quân sự và tiềm lực xã hội quân sự, đáp ứng trực tiếp nhu cầu quản lý, bảo vệ chủ quyền BGQG.

Trên tinh thần đó, thời gian qua, Đảng, Nhà nước ta đã tập trung đầu tư rất lớn cả sức người, sức của để xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện gắn với tăng cường sức mạnh bảo vệ BGQG. Nhiều công trình kinh tế trọng điểm, nhiều dự án KT-XH, xóa đói, giảm nghèo, như: Dự án 134, 135 đã được triển khai thực hiện đạt hiệu quả cao. Các khu kinh tế mở, hệ thống đường phục vụ cho việc kết hợp phát triển KT-XH với tuần tra biên giới được mở rộng; các đồn, trạm biên phòng được tăng cường sát biên giới, kết hợp với các đơn vị kinh tế-quốc phòng và các cụm dân cư ngày càng nhiều ở khu vực biên giới đã thực sự tạo nên thế bố trí linh hoạt, vừa tạo điều kiện xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện, vừa tăng cường sức mạnh bảo vệ chủ quyền BGQG. Là lực lượng chuyên trách, nòng cốt trong bảo vệ chủ quyền BGQG, BĐBP rất coi trọng thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền BGQG đi đôi với tích cực tham gia xây dựng khu vực biên giới vững mạnh về mọi mặt. Quán triệt Chỉ thị 15 của Thủ tướng Chính phủ, Nghị quyết 150 của Đảng ủy Quân sự Trung ương, ngày 20-12-1998, Đảng ủy BĐBP đã ra Nghị quyết số 24/NQ- ĐU; tiếp đó, ngày 28-4-2000, Bộ Tư lệnh BĐBP đã ra Chỉ thị số 31/CT-BTL "Tăng cường tham gia các chương trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở các xã, phường biên giới, hải đảo"; nhấn mạnh:"Tham gia xây dựng cơ sở chính trị, phát triển KT-XH, củng cố quốc phòng-an ninh (QP-AN) ở miền núi, vùng sâu, vùng xa biên giới, hải đảo, góp phần từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào các dân tộc, giữ vững ổn định biên giới và vùng biển là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, lâu dài của BĐBP". Trên cơ sở đó, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP đã chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền các bộ, ngành, địa phương khu vực biên giới, tổ chức quán triệt và triển khai thực hiện các đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước liên quan đến nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ chủ quyền, an ninh BGQG; xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc; xây dựng nền BPTD và xây dựng lực lượng BĐBP ở địa phương vững mạnh về mọi mặt, trước hết là về chính trị, tư tưởng và tổ chức; chăm lo phát triển KT-XH ở khu vực biên giới; làm tốt công tác dân tộc và tôn giáo, chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng; đẩy mạnh thực hiện phong trào vận động quần chúng tham gia quản lý, bảo vệ biên giới, giữ gìn an ninh, trật tự đường biên trên bộ, trên biển; tích cực tham gia phân định, cắm mốc biên giới, thực hiện tốt công tác đối ngoại, nhất là tăng cường quan hệ hợp tác với chính quyền và lực lượng biên phòng các nước láng giềng, các nước trong khu vực trong công tác quản lý xuất, nhập cảnh, bảo vệ an ninh, chủ quyền BGQG.  

Nhờ có chủ trương, biện pháp đúng đắn và nỗ lực lớn, quyết tâm cao của toàn lực lượng, BĐBP đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, đạt được nhiều kết quả hết sức quan trọng. Nổi bật là, BĐBP đã làm tốt công tác tham mưu và góp phần tích cực trong công tác phân định biên giới trên bộ, trên Vịnh Bắc Bộ giữa nước ta và Trung Quốc; phân định và tăng dầy cột mốc biên giới giữa nước ta và nước bạn Lào, Căm-pu-chia; ký kết và triển khai Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) giữa nước ta với ASEAN và Trung Quốc; trong giải quyết khu vực chồng lấn trên biển giữa Việt Nam với các nước trong khu vực, trên tinh thần Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982... Trên lĩnh vực phát triển KT-XH khu vực biên giới, từ năm 1999 đến 2003, BĐBP cùng các địa phương biên giới đã triển khai 1.067 dự án phát triển KT-XH, xây dựng hơn 5.700 km đường giao thông, 950 km đường dây điện, 599 công trình thủy lợi, 238 km đường mương, máng, 1.296 cầu, 1.140 giếng nước, khai hoang 49.000 ha ruộng nước, trồng hơn 79.000 ha rừng; vận động nhân dân phá nhổ 120 ha cây thuốc phiện và thay đổi cây trồng; vận động 23.000 hộ dân định canh, định cư; triển khai các chương trình xóa đói, giảm nghèo cho hơn 55.000 hộ; tổ chức tốt các chương trình xã hội hóa giáo dục- đào tạo, chương trình quân dân y kết hợp, khám chữa bệnh cho hàng vạn đồng bào vùng sâu, vùng xa biên giới... Thực tế khẳng định, các dự án, công trình của BĐBP đã góp phần quan trọng trong xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn; bảo vệ vững chắc an ninh, chủ quyền biên giới, xây dựng BGQG hòa bình, hợp tác và phát triển.  

Hiện nay và trong thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp; tình hình an ninh biên giới nước ta cũng ẩn chứa nhiều nhân tố gây mất ổn định. Trên tuyến biên giới đất liền, việc hoàn thành phân giới, cắm mốc đã tạo điều kiện rất thuận lợi cho công tác quản lý, bảo vệ biên giới; nhưng tình trạng xâm canh, xâm cư, vượt biên trái phép, buôn lậu, gian lận thương mại..., vẫn xảy ra, có lúc, có nơi diễn biến phức tạp. Trên biển, tình trạng tranh chấp chủ quyền biên giới vẫn rất gay gắt, phức tạp; các hành động xâm phạm chủ quyền, vi phạm pháp luật có chiều hướng gia tăng. Đặc biệt là, các thế lực thù địch đang đẩy mạnh chiến lược "Diễn biến hòa bình", lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo hòng phá vỡ khối đoàn kết các dân tộc, gây mất an ninh, ổn định khu vực biên giới. Mặt khác, KT-XH khu vực biên giới so với mặt bằng chung của cả nước, vẫn còn khoảng cách khá lớn. Ở nhiều địa phương, hạ tầng cơ sở KT-XH còn kém phát triển; đời sống đồng bào các dân tộc còn nhiều khó khăn; trình độ dân trí thấp, nhiều hủ tục còn nặng nề... Tình hình đó đặt ra cho nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung, xây dựng, quản lý, bảo vệ chủ quyền BGQG nói riêng những yêu cầu nặng nề hơn. Trong đó, vấn đề cơ bản có tính cấp thiết trước mắt, đồng thời mang tính chiến lược lâu dài là phải tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về phát triển KT-XH, tăng cường QP-AN khu vực biên giới, đẩy mạnh việc thực hiện chiến lược "chấn hưng" kinh tế biên cương, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển giữa khu vực biên giới với các vùng trong cả nước; đảm bảo mỗi bước phát triển KT-XH là một bước tăng cường sức mạnh cho sự nghiệp bảo vệ chủ quyền BGQG. Chỉ có trên cơ sở một nền kinh tế phồn vinh, xã hội ổn định ở khu vực biên giới mới có đủ khả năng tạo sức mạnh vật chất và sức mạnh tinh thần tại chỗ, cùng sức mạnh cả nước đáp ứng cao nhất cho nhu cầu nhiệm vụ quản lý, bảo vệ BGQG. Để góp phần cùng cả nước thực hiện thắng lợi mục tiêu đó và hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao trong thời kỳ mới, BĐBP cần tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, tích cực đổi mới cả trong nhận thức và trong thực hiện nhiệm vụ, chăm lo xây dựng vững mạnh về mọi mặt, nhất là về chính trị, tư tưởng và tổ chức; nâng cao năng lực chuyên môn, công tác, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu. Vì vậy, cần tập trung vào một số mặt chủ yếu sau:

- Phát huy tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền và phối hợp với các ban, ngành, nhân dân địa phương và các đơn vị lực lượng vũ trang đứng chân trên địa bàn tổ chức thực hiện tốt việc gắn phát triển KT-XH với tăng cường quản lý, bảo vệ BGQG ngay trong các chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển KT-XH ở địa bàn biên giới. Mọi hoạt động KT-XH phải được đánh giá bằng hiệu quả tổng hợp về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, QP-AN. Mọi hoạt động về QP-AN ở khu vực biên giới phải được đánh giá bằng hiệu quả ngăn chặn, răn đe, đẩy lùi, đập tan mọi âm mưu, hành động chống phá của các thế lực thù địch, và các hoạt động xâm phạm chủ quyền, vi phạm pháp luật ở khu vực biên giới, chú trọng các địa bàn trọng yếu (vùng Tây Nguyên, Tây Bắc, Tây Nam). Trên tuyến biển, đảo, phải phát triển nhanh trên cơ sở tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương; tăng cường kết hợp phát triển kinh tế biển với bảo vệ vùng biển, giữ vững an ninh vùng biển. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu KT-XH ở khu vực biên giới theo hướng CNH, HĐH; chú trọng công tác quy hoạch tổng thể KT-XH gắn với QP-AN ở khu vực biên giới, trên cơ sở coi trọng tiến bộ và đổi mới khoa học kỹ thuật là động lực chủ yếu; lấy việc nâng cao tính tự chủ, năng động, sáng tạo của địa phương và đồng bào các dân tộc là khâu trọng tâm để chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển đổi phương thức sản xuất, kinh doanh, nâng cao khả năng cạnh tranh. Coi trọng tăng trưởng kinh tế song phải gắn với bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước phát triển. Tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển xã hội, giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc; bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, đảm bảo vệ sinh, phòng chống các loại dịch bệnh; xây dựng nếp sống văn minh; nâng cao dân trí,  xây dựng nguồn lực chất lượng cao, nhất là đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở khu vực biên giới.

- Phát huy hiệu quả vai trò của BĐBP và các lực lượng vũ trang khác đứng chân trên địa bàn trong việc tham gia xây dựng hệ thống chính trị, phát triển KT-XH ở khu vực biên giới, biển, đảo, nhất là các đơn vị kinh tế- quốc phòng của quân đội và các lực lượng chuyên trách vận động quần chúng, lực lượng tăng cường cho các xã biên giới và lực lượng trực tiếp thực hiện các chương trình, dự án phát triển KT-XH của BĐBP. Đây là những lực lượng nòng cốt trong việc xây dựng địa bàn cơ sở vững mạnh toàn diện và giải quyết các vấn đề KT-XH và QP-AN ở khu vực biên giới.

- Tăng cường xây dựng, củng cố thế trận BPTD gắn với thế trận QPTD và ANND ở khu vực biên giới. Thế trận BPTD phải dựa trên cơ sở xây dựng tiềm lực mạnh mẽ của thế trận QPTD, thế trận ANND. Việc bố trí lực lượng, phương tiện, xây dựng các công trình chiến đấu trong thế trận BPTD phải phù hợp với hình thái bố trí chung của thế trận QPTD, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ tác chiến phòng thủ bảo vệ Tổ quốc; đồng thời, phải gắn kết chặt chẽ với thế trận ANND, lấy lực lượng quần chúng làm cơ sở và chỗ dựa vững chắc, tạo sức mạnh tổng hợp bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội khu vực biên giới cũng như trên phạm vi cả nước. Xây dựng, củng cố thế trận BPTD gắn với thế trận QPTD, thế trận ANND vững chắc ở khu vực biên giới là củng cố, tăng cường nội lực mạnh, trong đó, nhân tố quan trọng hàng đầu là xây dựng cơ sở chính trị-xã hội, xây dựng "thế trận lòng dân" của nền BPTD cùng nền QPTD, nền ANND ở khu vực biên giới, nhằm phòng chống mọi âm mưu, hành động "Diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch trong thời bình; đồng thời, làm nền tảng để chuyển thành thế trận chiến tranh nhân dân, đánh bại chiến tranh xâm lược khi kẻ địch gây ra ở ngay tuyến đầu của Tổ quốc.

Trung tướng TRẦN HOA

Tư lệnh Bộ đội Biên phòng