Việc lập ra các khu kinh tế- quốc phòng (KT-QP), lấy quân đội làm nòng cốt để phát triển kinh tế, văn hóa- xã hội (VH-XH), củng cố quốc phòng- an ninh (QP-AN) trên các địa bàn chiến lược trọng điểm là một phương thức quan trọng để hiện thực hóa quan điểm kết hợp chặt chẽ giữa kinh tế với quốc phòng của Đảng, đã ngày càng khẳng định tính đúng đắn và phát huy tác dụng tích cực đối với yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Trong Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã đánh giá: "Việc phát triển kinh tế với quốc phòng ở một số địa bàn có hiệu quả" và khẳng định tiếp tục chủ trương "kết hợp phát triển kinh tế- xã hội (KT-XH) với tăng cường sức mạnh quốc phòng và an ninh trên cơ sở phát huy mọi tiềm năng của đất nước"; "tiếp tục phát triển các khu KT-QP, xây dựng các khu quốc phòng- kinh tế với mục tiêu tăng cường QP-AN là chủ yếu, tập trung vào các địa bàn trọng điểm chiến lược và các khu vực nhạy cảm trên biên giới đất liền, biển đảo"¹.

Là một đơn vị đã trải qua hơn 20 năm làm nhiệm vụ KT-QP trên địa bàn Tây Nguyên, Binh đoàn 15 chúng tôi nhất trí cao với những đánh giá và chủ trương chiến lược về tiếp tục phát triển các khu KT-QP mà Báo cáo chính trị đã nêu. Cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên, người lao động của Binh đoàn càng nhận thức sâu sắc hơn về trọng trách chính trị của mình hiện nay trong việc góp phần cùng toàn quân, toàn dân cả nước nói chung, quân và dân trên địa bàn Tây Nguyên nơi đơn vị đang làm nhiệm vụ nói riêng phấn đấu thực hiện thắng lợi chủ trương đó.

Trước những yêu cầu mới của tình hình, nhiệm vụ, Binh đoàn đã chủ động, nghiêm túc đánh giá toàn bộ hoạt động KT-QP của mình trong những năm qua, nhất là trong 5 năm gần đây, tìm ra những thành công và hạn chế, từ đó đúc kết được những bài học kinh nghiệm cần thiết về lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện; phân tích những thuận lợi, khó khăn và xác định những chủ trương, giải pháp cơ bản, đồng bộ để thực hiện nhiệm vụ KT-QP với hiệu quả cao hơn, toàn diện hơn và nâng cao chất lượng xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Hơn bao giờ hết, yêu cầu về thực hiện nhiệm vụ KT-QP đặt ra với Binh đoàn 15 hiện nay cao hơn, toàn diện hơn và điều kiện thực hiện có nhiều khó khăn, phức tạp hơn. Yêu cầu chất lượng của từng mặt hoạt động, sự gắn kết giữa các mặt hoạt động mà nhiệm vụ đòi hỏi phải chặt chẽ, thường xuyên hơn. Hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của Binh đoàn không phải chỉ ở giá trị kinh tế mà phần chủ yếu khác là từ những giá trị chính trị, VH-XH, QP-AN đem lại từ hoạt động kinh tế và gắn với hoạt động kinh tế để tiến hành. Đó là các giá trị từ việc tạo lập ra các khu dân cư mới, từ việc giải quyết việc làm, nhất là việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ; tham gia xây dựng cơ sở chính trị, xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển văn hóa, y tế, tham gia tạo lập thế trận quốc phòng toàn dân (QPTD) và tăng cường tiềm lực QP-AN trên địa bàn sản xuất và công tác. Trong các mối quan hệ thuộc về nhiệm vụ KT-QP, hoạt động kinh tế giữ vai trò trung tâm, song các hoạt động khác cũng là nội dung, mục đích chủ yếu của nhiệm vụ KT-QP, gắn bó chặt chẽ và tác động lẫn nhau với hoạt động kinh tế đòi hỏi Binh đoàn phải quan tâm thường xuyên và đầy đủ.

Cùng với sự phát triển về yêu cầu nhiệm vụ, điều kiện thực hiện nhiệm vụ KT-QP hiện nay của Binh đoàn đã nảy sinh những khó khăn, phức tạp mới. Bên cạnh những tác động của một địa bàn có nhiều khó khăn bởi đặc điểm vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, dân tộc; sự tác động từ những nguy cơ tiềm ẩn đe dọa ổn định an ninh chính trị- xã hội do các lực lượng phản động, thù địch tiến hành với mức độ ngày càng tăng, âm mưu, thủ đoạn ngày càng xảo quyệt đã gây không ít khó khăn, phức tạp cho Binh đoàn.

Tuy khó khăn, thách thức là không nhỏ nhưng các yếu tố thuận lợi đảm bảo để Binh đoàn thực hiện thắng lợi nhiệm vụ trước sự phát triển mới của tình hình vẫn là cơ bản. Trong các yếu tố đó, trước hết phải kể tới các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, quân đội đối với các khu KT-QP đã ngày càng kịp thời, đồng bộ; sự quan tâm phối hợp, giúp đỡ của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân các địa phương trên địa bàn; của các cơ quan chức năng, các đơn vị bạn. Mặt khác, thực tế hơn 20 năm làm nhiệm vụ KT-QP, lăn lộn gắn bó với địa bàn và đồng bào các dân tộc Tây Nguyên đã tôi luyện cho cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên của Binh đoàn những phẩm chất, năng lực cần thiết của "Bộ đội Cụ Hồ" trên mặt trận KT-QP; đem lại cho Binh đoàn những bài học và kinh nghiệm quý báu về tổ chức thực hiện nhiệm vụ KT-QP có giá trị rất thiết thực đối với hiện nay. Điều quan trọng hơn là thành tựu thực tế từ quá trình thực hiện nhiệm vụ của Binh đoàn những năm qua đã tạo ra tiền đề vật chất, tinh thần, niềm tin và động lực tích cực để Binh đoàn tiếp tục phấn đấu hoàn thành tốt hơn nữa nhiệm vụ KT-QP trong giai đoạn hiện nay.

Trên một diện tích trồng cây công nghiệp bao gồm gần 2,5 vạn héc-ta cao su, 2,5 nghìn héc-ta cà phê, 100 héc-ta lúa nước trải dài hàng trăm cây số dọc biên giới các tỉnh Gia Lai, Kon Tum thuộc 24 xã, 120 làng, bản vốn trước đây dân cư thưa thớt, đời sống nhân dân hết sức khó khăn, đến nay đã có sự thay đổi đáng kể về kinh tế, VH-XH... Thông qua thực hiện các dự án KT-QP, mở rộng sản xuất kinh tế, lấy trồng cây cao su và cà phê là chủ yếu, Binh đoàn đã đóng góp tích cực vào các chương trình bố trí sắp xếp dân cư, thực hiện định canh, định cư, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo; phát triển cơ sở hạ tầng, phát triển VH-XH... Đã có gần 9000 hộ gia đình với hơn 1,5 vạn lao động và 5 vạn người trong vùng dự án KT-QP của Binh đoàn được tạo việc làm, có thu nhập ổn định, trong đó có hơn 4000 hộ với hơn 8000 lao động là người dân tộc thiểu số ở địa phương làm việc tại các khu KT-QP. Gắn liền với địa bàn sản xuất kinh tế và công tác, Binh đoàn đã thành lập các khu dân cư tập trung, xây dựng, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng: đường giao thông, các hồ, đập chứa nước, các trạm thủy điện nhỏ, tổ chức các lớp mẫu giáo, trường tiểu học, cơ sở khám chữa bệnh, các trung tâm văn hóa, thể thao... Gắn bó với nhà cửa, ruộng vườn, đời sống ổn định và từng bước phát triển, người lao động đã ngày càng yên tâm, tham gia vào các hoạt động CT-XH qua đó góp phần củng cố, tăng cường thế trận QPTD, thế trận an ninh nhân dân trên địa bàn ngày thêm vững chắc.

Nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả các khu KT-QP của Binh đoàn 15, hiện nay Chính phủ đã thống nhất tổ chức các dự án KT-QP thành viên trước đây thành Dự án tổng thể khu KT-QP Binh đoàn 15, bao gồm 7 trung tâm KT-QP chủ yếu. Theo kế hoạch được Chính phủ và Bộ Quốc phòng giao, Binh đoàn đang tích cực triển khai thực hiện xây dựng khu KT-QP Nam Moray, đón nhận các hộ dân từ vùng sạt lở bờ sông Hồng tỉnh Vĩnh Phúc vào định cư và làm việc với Binh đoàn. Mỗi khu KT-QP thành viên trong tổng thể khu KT-QP của Binh đoàn đều có vị trí, yêu cầu nhiệm vụ cụ thể khác nhau, song những yêu cầu cơ bản chung về quy hoạch sản xuất, dân cư, cơ sở hạ tầng và các chức năng về quản lý tổ chức kinh tế, tổ chức đời sống vật chất, tinh thần đối với người lao động, QP-AN, công tác dân vận là như nhau. Thành quả và những bài học kinh nghiệm từ việc thực hiện các khu KT-QP trước đây được Binh đoàn hết sức chú trọng vào việc thực hiện các khu KT-QP mới. Nhiều chủ trương trước đây về tổ chức sản xuất, bố trí dân cư, phối hợp với địa phương trong các hoạt động CT-XH, QP-AN... đã phát huy tác dụng tích cực trong thực tiễn, nay tiếp tục được Binh đoàn vận dụng, phát triển với những nội dung mới, yêu cầu mới. Việc xác định trong khi chú trọng thực hiện toàn diện các yêu cầu nhiệm vụ KT-QP, phải lấy yêu cầu phát triển kinh tế làm trung tâm, việc tổ chức thực hiện các dự án KT-QP mới phải đảm bảo đúng tiến độ nhưng triển khai đâu phải chắc đó, không nóng vội, chủ quan, triển khai các dự án phải theo quy trình, đồng bộ, cơ bản... là những bài học được đúc rút từ thực tế có giá trị rất cần thiết cho hiện nay. Các chủ trương: vườn cây đến đâu cụm dân cư đến đó; Binh đoàn gắn với tỉnh, huyện; công ty gắn với huyện, xã; đội sản xuất với bản làng... đang được tiếp tục thực hiện với yêu cầu chặt chẽ, thường xuyên, có hiệu quả hơn. Xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ và thực tế đơn vị, các vấn đề cơ bản nhất Binh đoàn hiện nay đang quan tâm là: nâng cao năng lực sản xuất, tăng cường áp dụng các giải pháp kỹ thuật để nâng cao hiệu quả kinh tế; từng bước nâng cao đời sống người lao động; làm tốt hơn nữa công tác vận động, tổ chức, hướng dẫn đồng bào địa phương vào làm việc với Binh đoàn; phối hợp thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ QP-AN.

Tình hình an ninh CT-XH trên địa bàn Binh đoàn công tác những năm gần đây có những diễn biến phức tạp bởi sự tăng cường hoạt động chống phá của các thế lực thù địch , các phần tử phản động. Yêu cầu về nhiệm vụ QP-AN đặt ra trực tiếp, thường xuyên gắn với hoạt động của Binh đoàn. Việc xây dựng Binh đoàn vững mạnh toàn diện (VMTD), trước hết vững mạnh về chính trị là vấn đề vừa cơ bản, vừa hết sức thiết thực hiện nay. Binh đoàn có vững mạnh, cán bộ, đảng viên, chiến sĩ, công nhân viên của Binh đoàn có vững vàng về chính trị, tư tưởng, có đủ phẩm chất, năng lực theo yêu cầu mới có thể tham gia thiết thực, có hiệu quả vào việc xây dựng "thế trận lòng dân", thế trận QPTD gắn với an ninh nhân dân trên địa bàn; đồng thời mới có thể tham gia và vận động nhân dân tham gia đấu tranh thắng lợi với các âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, phản động. Trong xây dựng đơn vị VMTD, trước hết vững mạnh về chính trị, Binh đoàn chú trọng kết hợp xây dựng đội ngũ cán bộ với đội ngũ đảng viên, tập trung phát huy vai trò cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ chủ trì, cấp ủy viên. Các hình thức giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên phù hợp với tính chất, đặc điểm, điều kiện của đơn vị KT-QP, coi trọng việc giáo dục, rèn luyện từ thực tiễn công tác. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng được đổi mới về nội dung, phương pháp, phù hợp với từng đối tượng, đi sâu làm rõ và cập nhật thường xuyên tình hình, nhiệm vụ của Binh đoàn, của địa bàn, nhất là những âm mưu, thủ đoạn phá hoại, chống phá của các lực lượng thù địch, phản động... Thông qua những việc làm trên nhằm nâng cao ý thức cảnh giác cách mạng, sự nhạy bén, vững vàng về chính trị, đảm bảo để các thành viên trong Binh đoàn xử lý đúng về nhận thức, tư tưởng và hành động trước những tác động phức tạp của tình hình, đồng thời tham gia vận động nhân dân trên địa bàn không nghe và làm theo những luận điệu, âm mưu xuyên tạc, chống phá của kẻ xấu.

Trong tình hình mới, Binh đoàn quan tâm tăng cường công tác dân vận, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền các cơ quan chức năng, các già làng, trưởng bản, chức sắc tôn giáo của địa phương và thắt chặt mối quan hệ với các đơn vị liên quan trên địa bàn để cùng tổ chức thực hiện các yêu cầu nhiệm vụ CT-XH, QP-AN trên địa bàn. Quy chế phối hợp hoạt động thường kỳ giữa các cấp trong Binh đoàn với tỉnh, huyện, xã, làng bản trên địa bàn được duy trì thành nền nếp, đi sâu vào việc trao đổi nắm bắt tình hình, bàn bạc phương thức phối hợp giải quyết những yêu cầu nổi lên về các vấn đề chính trị, VH-XH, QP-AN, đặc biệt nắm bắt và xử lý những vấn đề bức xúc, những dấu hiệu ảnh hưởng xấu tới an ninh CT-XH trên địa bàn. Binh đoàn đã tham gia tích cực, với trách nhiệm chính trị cao vào hoạt động của Ban chỉ đạo thống nhất, bao gồm các cơ quan chức năng, các lực lượng liên quan của địa bàn để nắm bắt tình hình và giải quyết những vấn đề liên quan tới an ninh CT-XH, QP-AN. Những hiện tượng gây rối, phá hoại sản xuất, vượt biên trái phép đã được kịp thời ngăn chặn. Hiệu quả hoạt động công tác dân vận đã ngày càng được nâng lên, góp phần thiết thực vào việc xây dựng, củng cố cơ sở chính trị trên địa bàn.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã có những định hướng lãnh đạo quan trọng đối với công tác QP-AN, trong đó có chủ trương về xây dựng, phát triển các khu KT-QP. Quán triệt sâu sắc các quan điểm, chủ trương của Đại hội, vận dụng thực hiện nghiêm túc, sáng tạo vào thực tế tình hình, nhiệm vụ của một đơn vị làm nhiệm vụ KT-QP trên địa bàn Tây Nguyên, góp phần cùng quân và dân cả nước thực hiện thắng lợi Nghị quyết của Đảng là ý chí, quyết tâm và tình cảm của cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên, người lao động Binh đoàn 15.

Thiếu tướng Nguyễn Xuân Sang

Tư lệnh Binh đoàn

1- Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng.