Giáo dục quốc phòng-an ninh (QP-AN) cho học sinh, sinh viên (HS,SV) là một bộ phận rất quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân của nước ta. Thực hiện tốt công tác này là trực tiếp góp phần quan trọng vào việc bồi dưỡng, nâng cao nhận thức về quan điểm, đường lối quốc phòng, quân sự (QP,QS) của Đảng cho một bộ phận tiên tiến trong thanh niên-những chủ nhân tương lai của dân tộc, nguồn cung cấp cán bộ lãnh đạo, quản lý và chuyên môn kỹ thuật của đất nước; nguồn dự bị dồi dào sẵn sàng bổ sung cho lực lượng vũ trang (LLVT) nhân dân. Nhận thức sâu sắc điều đó, trên cơ sở quán triệt Chỉ thị của Bộ Chính trị, Nghị định của Chính phủ và các văn bản hướng dẫn của cấp trên về công tác giáo dục QP-AN, những năm qua, Tỉnh ủy, Uỷ ban nhân dân tỉnh Bình Định đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo phát huy vai trò của các ban, ngành, đoàn thể, trực tiếp là Bộ Chỉ huy Quân sự và Sở Giáo dục và đào tạo (GD-ĐT) Tỉnh chỉ đạo các trường tập trung xây dựng đội ngũ giáo viên, chuẩn bị cơ sở vật chất, thao trường, bãi tập, tích cực đổi mới nội dung, chương trình, vận dụng các hình thức, biện pháp dạy-học phù hợp, từng bước nâng cao chất lượng công tác giáo dục QP-AN cho HS,SV.

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ này, Bình Định có những thuận lợi cơ bản: hệ thống văn bản pháp lý về công tác giáo dục QP-AN ngày càng hoàn chỉnh; cấp uỷ, chính quyền, nhất là cơ quan quân sự và ngành GD-ĐT các cấp đã nhận thức thống nhất, xác định rõ trách nhiệm đối với công tác giáo dục QP-AN cho thế hệ trẻ. Tuy nhiên, Tỉnh cũng gặp không ít khó khăn: cơ sở vật chất, kinh phí đảm bảo còn hạn chế; lưu lượng HS,SV của Tỉnh hằng năm khá lớn (trên 100.000 HS,SV). Trong khi đó, đội ngũ giáo viên giáo dục QP-AN còn thiếu, số được đào tạo cơ bản, có trình độ chuyên môn về lĩnh vực này còn ít. Trong 109 giáo viên giáo dục QP-AN của Tỉnh mới có 6 giáo viên được đào tạo chính quy, 20 giáo viên qua đào tạo ngắn hạn, 83 giáo viên chỉ qua tập huấn, bồi dưỡng. Về trình độ học vấn, hiện mới có 1 giáo viên có trình độ thạc sĩ, 86 giáo viên có trình độ cử nhân, vẫn còn 22 giáo viên có trình độ cao đẳng. Điều đó đặt ra cho Tỉnh nhiều vấn đề, nhất là về công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ giáo viên giáo dục QP-AN. Những năm đầu thực hiện Chỉ thị của Bộ Chính trị và Nghị định của Chính phủ, Bình Định phải huy động cán bộ từ nhiều nguồn bổ sung vào đội ngũ giáo viên; gồm sĩ quan của cơ quan quân sự các địa phương, các đơn vị quân đội, giáo viên của Trường Quân sự, Trường Chính trị Tỉnh, giáo viên giáo dục thể chất, lịch sử, giáo dục công dân kiêm nhiệm giảng dạy môn giáo dục QP-AN. Để từng bước chuẩn hoá đội ngũ giáo viên đủ sức đảm nhiệm giảng dạy môn học này trong hệ thống giáo dục quốc dân, Tỉnh xác định phải xây dựng đội ngũ giáo viên giáo dục QP-AN có đủ số lượng, chất lượng ngày càng cao; xem đó là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên và cấp bách. Vì vậy, chủ trương của Tỉnh là: vừa tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ giáo viên, vừa phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị quân đội, công an trong địa bàn huy động một số sĩ quan có trình độ, kinh nghiệm tham gia giáo dục QP-AN cho HS,SV; trong đó, đào tạo giáo viên là hướng đi chủ yếu và cũng là nhiệm vụ cơ bản, thường xuyên. Thực hiện Chỉ thị số 08/2002/CT-BGD&ĐT của Bộ GD-ĐT, từ năm 2001-2009 Trường Đại học Quy Nhơn đã tiến hành đào tạo giáo viên giáo dục QP-AN cho các trường khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Đến nay, Nhà trường đã đào tạo được 7 khoá, với 336 học viên tốt nghiệp; trong đó, có 58 giáo viên cho các trường trung học phổ thông và 91 giáo viên cho các trường trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề, cao đẳng và đại học. Bên cạnh đó, hằng năm, Sở GD-ĐT Tỉnh chủ trì, phối hợp với Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh xây dựng kế hoạch và tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ này. Trên cơ sở tập trung bồi dưỡng kiến thức QP,QS và phương pháp huấn luyện cho giáo viên, Tỉnh chú trọng bồi dưỡng, thống nhất những nội dung mới và khắc phục những vấn đề còn yếu mà giáo viên thường gặp trong quá trình giảng dạy. Đối với đội ngũ sĩ quan, các đơn vị tập trung bồi dưỡng về phương pháp sư phạm và công tác tổ chức huấn luyện cho HS,SV. Mặc dù còn nhiều khó khăn về kinh phí, nhưng những năm qua, Bộ Chỉ huy Quân sự và Sở GD-ĐT Tỉnh đã duy trì có nền nếp chế độ tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ giáo viên; đến nay, đã tổ chức bồi dưỡng cho gần 700 lượt giáo viên giáo dục QP-AN và hàng trăm lượt sĩ quan được bổ sung cho đội ngũ giáo viên giảng dạy môn học này. Đồng thời, Tỉnh đã chỉ đạo các nhà trường động viên, khuyến khích giáo viên tích cực nghiên cứu, tự học, tự rèn để nâng cao nhận thức, thành thục về kỹ năng giảng dạy và thực hành động tác; làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; tăng cường bồi dưỡng phẩm chất đạo đức và rèn luyện tư thế, tác phong quân sự của người giáo viên. Các nhà trường và địa phương còn tạo điều kiện cho giáo viên thâm nhập thực tế hoạt động QP,QS và tổ chức tham quan, phối hợp hoạt động với các đơn vị quân đội; qua đó, củng cố kiến thức QP-AN và tăng thêm hiểu biết về công tác, sinh hoạt của người chiến sĩ cho đội ngũ này.

Sự hình thành, phát triển ý thức quốc phòng của HS,SV thông qua nhiều hình thức tiếp cận, trong đó giáo dục QP-AN là hình thức trực tiếp, cơ bản nhất; đồng thời, sự chuyển biến về nhận thức và hành động đối với nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc là thước đo để đánh giá kết quả giáo dục QP-AN cho HS,SV. Nhận rõ điều đó, những năm qua Bình Định thường xuyên coi trọng đổi mới nội dung, chương trình giáo dục QP-AN cho HS,SV. Tuy hệ thống chương trình, giáo trình, tài liệu giáo dục QP-AN trong từng thời gian đã được Bộ ban hành khá đồng bộ, thống nhất, nhưng sự phát triển của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và tình hình thực tế của địa phương đã đặt ra yêu cầu khách quan đòi hỏi Bình Định phải bổ sung nội dung và đổi mới phương pháp giáo dục QP-AN cho HS,SV. Trên cơ sở nắm vững mục tiêu, yêu cầu của môn học, Tỉnh chỉ đạo các trường bổ sung một số nội dung nhằm giúp cho HS,SV có nhận thức đúng đắn về đường lối, quan điểm của Đảng đối với lĩnh vực QP-AN; những vấn đề cơ bản của Chủ nghĩa Mác-Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng LLVT nhân dân, nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân; kết hợp phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) với tăng cường QP-AN; về truyền thống và nghệ thuật đánh giặc giữ nước của cha ông và nắm được những kỹ năng quân sự cần thiết. Các trường còn đưa vào chương trình một số nội dung giáo dục về truyền thống của dân tộc, của LLVT và nhân dân trong Tỉnh; tình yêu quê hương, đất nước, ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; những âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “Diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch, nhất là việc chúng lợi dụng những vấn đề về “dân tộc, tôn giáo, nhân quyền” để chống phá cách mạng nước ta nói chung và ở địa bàn Quân khu, Tỉnh nói riêng.

Để không ngừng nâng cao chất lượng học tập, Tỉnh chỉ đạo các trường đẩy mạnh đổi mới tổ chức và phương pháp giáo dục QP-AN cho HS,SV. Cùng với việc đưa môn học này vào chương trình chính khóa và trở thành môn học bắt buộc đối với HS,SV, từ năm học 2002-2003, Sở GD-ĐT Tỉnh đã chỉ đạo các trường trung học phổ thông tiến hành tổ chức học rải môn giáo dục QP-AN cùng với các môn học khác. Ngay trong năm học đầu tiên, các địa phương đã tổ chức học rải cho 57,78% học sinh; đến nay, nâng lên 83,67%. Đối với học sinh các trường trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề và sinh viên các trường đại học, cao đẳng, Tỉnh chỉ đạo các trường căn cứ vào đội ngũ giáo viên của mình và nội dung của từng phần học để vận dụng phương pháp dạy-học, kiểm tra đánh giá kết quả cho phù hợp, bảo đảm chất lượng dạy-học cao nhất.

Trong quá trình tổ chức công tác giáo dục QP-AN, các nhà trường còn thực hiện tốt việc kết hợp chặt chẽ giữa học tập và rèn luyện cho HS,SV; coi trọng vận dụng các nội dung đã học để xây dựng nền nếp sinh hoạt theo chế độ quân sự; tổ chức các hoạt động ngoại khoá, các sinh hoạt có nội dung gắn liền với chương trình học tập, như: các đợt hoạt động với chủ đề “Ngày Quốc phòng toàn dân” nhân dịp kỷ niệm ngày thành lập Quân đội; “Uống nước nhớ nguồn” nhân dịp kỷ niệm ngày Thương binh liệt sĩ; mời cán bộ lão thành cách mạng, các chuyên gia trên các lĩnh vực nói chuyện về các chuyên đề mà thế hệ trẻ quan tâm. Nhiều trường còn tổ chức cho HS,SV hành quân dã ngoại tới những địa bàn căn cứ cách mạng, thăm các địa danh lịch sử; tổ chức kết nghĩa, thăm và giao lưu với các đơn vị bộ đội... Qua đó, góp phần xây dựng cho HS,SV niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền thống của dân tộc và của địa phương, nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, hình thành lối sống có kỷ luật; đồng thời, giúp HS,SV xác định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của mình trong quá trình học tập, rèn luyện, tu dưỡng ngay tại trường và vận dụng vào thực tiễn công tác sau này.

Nhờ sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền, vai trò tích cực, chủ động của các nhà trường, Bình Định đã thực hiện tốt công tác giáo dục QP-AN cho HS,SV. Trong 10 năm qua, Tỉnh đã tổ chức giáo dục cho 462.041 lượt học sinh của 49 trường trung học phổ thông, 5.764 học sinh của hai trường trung học chuyên nghiệp, dạy nghề, 32.804 sinh viên của 4 trường cao đẳng và 2 trường đại học (Quy Nhơn, Quang Trung); kiểm tra cuối khoá, 100% đạt yêu cầu, trong đó có trên 65% khá, giỏi. Nhờ đó mà trình độ nhận thức, vai trò trách nhiệm đối với nhiệm vụ QP,QS của HS,SV không ngừng tăng lên.

Trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục QP-AN cho HS,SV, phải có sự phấn đấu nỗ lực hơn nữa của các cấp, các ngành, các lực lượng có liên quan, nhất là phát huy vai trò của cơ quan quân sự và ngành GD-ĐT Tỉnh. Trước mắt, Bình Định tập trung xây dựng Trung tâm giáo dục QP-AN thuộc Trường Quân sự Tỉnh, theo Quyết định số 638/QĐ-TTg, ngày 21-5-2009 của Thủ tướng Chính phủ; tiếp tục đầu tư kinh phí mua sắm trang, thiết bị dạy-học... phục vụ tốt yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục QP-AN cho thế hệ trẻ trên địa bàn.

Đại tá NGUYỄN NGỌC MINH

Uỷ viên Ban TVTU, Chỉ huy trưởng BCHQS Tỉnh