Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối quốc phòng, quân sự của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn lần thứ 7 (tháng 9-1997) đã xác định nhiệm vụ: “Tiếp tục xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân (QPTD), thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng tỉnh Bắc Kạn thành khu vực phòng thủ (KVPT) vững chắc, nhằm ngăn chặn mọi âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch và sẵn sàng đối phó có hiệu quả với mọi tình huống phức tạp có thể xảy ra...”. Theo đó, Ủy ban nhân dân Tỉnh và các cơ quan chức năng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn và tích cực triển khai xây dựng nền QPTD trên địa bàn vững mạnh toàn diện.

Bắc Kạn là tỉnh miền núi, có dân số gần 30 vạn người, gồm 7 dân tộc cùng sinh sống; hiện nay là một trong những tỉnh nghèo nhất của cả nước (có 103 xã đặc biệt khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 34,43%). Ý thức rõ điều đó, Tỉnh xác định: để xây dựng nền QPTD trên địa bàn vững mạnh, trước hết phải tập trung phát triển kinh tế, coi đó là nhiệm vụ trung tâm, nhằm cải thiện, nâng cao đời sống nhân dân, đồng thời tạo tiền đề về cơ sở vật chất của nền QPTD. Theo phương hướng đó, những năm qua, Bắc Kạn đã tập trung phát huy thế mạnh và các lợi thế so sánh của Tỉnh, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ; từng bước hình thành các khu vực kinh tế đặc thù, như: du lịch ở Ba Bể, khai thác khoáng sản, sản xuất vật liệu, chế biến nông sản, lâm sản ở thị xã Bắc Kạn... Đồng thời, phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp lên một trình độ mới thông qua việc đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới cơ cấu cây trồng, vật nuôi, tăng giá trị thu được trên một đơn vị diện tích; giải quyết tốt vấn đề tự túc lương thực và tiêu thụ nông sản hàng hoá cho nông dân; thực hiện tốt chủ trương giao đất, giao rừng, khoanh nuôi, bảo vệ rừng kết hợp với trồng rừng, nâng dần độ che phủ rừng. Trong phát triển công nghiệp, dịch vụ, Tỉnh chú trọng công tác quy hoạch, phát huy hiệu quả của các khu công nghiệp đã quy hoạch và đi vào hoạt động, như: Thanh Bình, Xuất Hóa, Bắc thị xã Bắc Kạn... đồng thời, chú trọng phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở từng địa bàn; chuyển một bộ phận lao động nông nghiệp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ, tạo nhiều việc làm mới, cải thiện đời sống nông dân. Với định hướng đúng, thực hiện các giải pháp đồng bộ, sát hợp với đặc điểm, tình hình địa phương nên kinh tế của Tỉnh đã từng bước phát triển. Năm 2008, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Tỉnh đạt 9,51%; trong đó tỷ trọng nông nghiệp, lâm nghiệp chiếm 42,56%, toàn Tỉnh đã trồng được 4.578 ha rừng, vượt 47,6% kế hoạch. Đáng chú ý là, trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội, Tỉnh luôn chú trọng kết hợp chặt chẽ với củng cố, tăng cường quốc phòng-an ninh (QP-AN); trong đó, ưu tiên phát triển kết cấu hạ tầng, trọng tâm là hệ thống thuỷ lợi, giao thông, điện, trường học, trạm y tế ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, tạo điều kiện xây dựng nền QPTD theo hướng “độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, ngày càng hiện đại”. Kinh tế hộ gia đình được Tỉnh xác định là tiền đề để thực hiện mục tiêu của các chương trình, cuộc vận động, phong trào, như: “Xóa đói, giảm nghèo”, “Đền ơn, đáp nghĩa”, “Toàn dân làm kinh tế giỏi, làm giàu hợp pháp”... góp phần giữ gìn ổn định chính trị-xã hội.

Trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (BVTQ) trong tình hình mới, Tỉnh tập trung xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng chính quyền các cấp vững mạnh toàn diện, có năng lực triển khai thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị và văn bản pháp luật của Đảng, Nhà nước trên địa bàn. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng luôn chú trọng nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền và các đoàn thể trong việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và BVTQ. Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” được triển khai từ cơ sở đến các cơ quan, ban, ngành của Tỉnh, góp phần giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống của đội ngũ cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Công tác xây dựng Đảng được các cấp đặc biệt quan tâm, nhất là phát triển đảng viên mới (năm 2008, Tỉnh đã kết nạp được 639 đảng viên). Là tỉnh có đông đồng bào dân tộc thiểu số (chiếm trên 80% dân số trong Tỉnh), Tỉnh ủy và Ủy ban nhân dân Tỉnh thường xuyên chăm lo đến công tác dân vận, đẩy mạnh thực hiện tốt chính sách dân tộc, tạo điều kiện giúp đỡ đồng bào phát triển sản xuất, ổn định đời sống; qua đó góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc. Công tác xây dựng đời sống văn hóa-xã hội luôn hướng về cơ sở, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, hướng tới mục tiêu xây dựng xã hội “công bằng, dân chủ, văn minh”. Tỉnh thường xuyên chỉ đạo việc tăng cường cán bộ xuống cơ sở; phân công các ban, ngành đảm nhiệm giúp đỡ những xã đặc biệt khó khăn. Mặc dù quân số, biên chế có hạn, song 10 năm qua, lực lượng vũ trang (LLVT) của Tỉnh đã tổ chức 9 đội tuyên truyền vận động quần chúng ở 18 xã vùng sâu, vùng xa; xây dựng 11 nhà tình nghĩa tặng các gia đình chính sách; tham gia làm 74 nhà tạm theo Chương trình 134 của Chính phủ; giúp đỡ 19 hộ người Mông định canh, định cư; vận động nhân dân giao nộp 370 khẩu súng các loại... 

Công tác tuyên truyền, giáo dục QP-AN cho toàn dân được Tỉnh thường xuyên quan tâm và đã đạt hiệu quả thiết thực, góp phần tạo sự đồng thuận trong xã hội, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, củng cố lòng tin của nhân dân vào Đảng và chế độ XHCN, xây dựng nền QPTD vững mạnh. Trên cơ sở các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và Quân khu, Tỉnh xây dựng chương trình, nội dung tuyên truyền, giáo dục theo hướng hiệu quả, phù hợp với đặc điểm địa bàn. Báo, Đài phát thanh-truyền hình Bắc Kạn dành thời lượng thích hợp cho chuyên mục QP-AN; các tin, bài viết về xây dựng nền QPTD, nền an ninh nhân dân ở cơ sở luôn được quan tâm phản ánh. Cùng với đó, các cấp, các ngành trong Tỉnh tiến hành tuyên truyền, giáo dục bằng nhiều hình thức phong phú, như: xuống cơ sở nói chuyện thời sự, chiếu phim, viđêô, pa-nô, khẩu hiệu, áp phích và kết hợp giáo dục, tuyên truyền trong các lễ hội của đồng bào dân tộc thiểu số... Nội dung tuyên truyền, giáo dục tập trung vào nâng cao nhận thức cho nhân dân về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; vạch trần âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch trong chiến lược “Diễn biến hòa bình”; giải quyết những vấn đề về dân tộc, tôn giáo, hoạt động truyền đạo trái pháp luật và hiện tượng di, dịch cư tự do,… Nhờ thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp nên hiệu quả phong trào quần chúng nhân dân bảo vệ an ninh Tổ quốc được nâng lên rõ rệt; nhân dân đã cung cấp nhiều nguồn tin có giá trị trong việc bảo vệ, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Cùng với giáo dục QP-AN cho toàn dân, công tác bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho cán bộ, đảng viên và giáo dục QP-AN cho học sinh, sinh viên cũng được quan tâm thực hiện và đạt hiệu quả cao. Đến nay, đã có 20.170 cán bộ thuộc các đối tượng được bồi dưỡng kiến thức QP-AN, đạt 87,8%; giáo dục QP-AN cho học sinh, sinh viên được tiến hành ở 16/16 trường theo quy định, đạt tỷ lệ 98%.

Lực lượng của nền QPTD, trong đó, LLVT nhân dân giữ vai trò nòng cốt luôn được Tỉnh chú trọng xây dựng vững mạnh toàn diện. Bộ đội địa phương và công an nhân dân được chăm lo xây dựng theo hướng "Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại", có tổ chức, biên chế hợp lý, đúng quy định; có chất lượng tổng hợp ngày càng cao. Thực hiện Quyết định số 107/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về “Quy chế phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội trong tình hình mới”, Tỉnh đã chỉ đạo chặt chẽ sự phối hợp giữa hai lực lượng, làm cơ sở xây dựng, bổ sung các phương án, kế hoạch hoạt động, góp phần chủ động phòng ngừa, ngăn chặn âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch trên địa bàn. Sự lãnh đạo của Đảng đối với LLVT, sự quản lý nhà nước về QP-AN trên địa bàn thường xuyên được giữ vững và tăng cường. Sau 6 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 16-CT/ TW ngày 05 tháng 10 năm 2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng "Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng Dự bị động viên (DBĐV) trong tình hình mới", chất lượng của lực lượng DQTV và DBĐV đã có bước chuyển biến rõ rệt trên tất cả các mặt, nhất là chất lượng chính trị. Lực lượng DQTV được xây dựng theo hướng “vững mạnh, rộng khắp”; được kiện toàn ở 122/122 xã, phường, thị trấn và 67 cơ quan, tổ chức. Hiện nay, tỷ lệ DQTV so với dân số chiếm 2,3%; tỷ lệ đảng viên trong DQTV đạt 18,1%. Mặc dù phải thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện cơ sở vật chất còn nhiều khó khăn; địa bàn động viên rộng, giao thông không thuận lợi, nhưng chất lượng quản lý, giáo dục, huấn luyện lực lượng DBĐV đã thu được kết quả đáng khích lệ; đã sắp xếp đủ cho các đơn vị của Bộ, Quân khu và địa phương; tỷ lệ đúng chuyên nghiệp quân sự đạt 70,2%. Cơ quan quân sự các cấp đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị nhận quân, thường xuyên báo động kiểm tra sẵn sàng động viên.

Công tác huấn luyện, diễn tập về QP-AN được các cơ quan, đơn vị chấp hành nghiêm túc và đạt kết quả tốt. Việc tổ chức diễn tập được đổi mới với nhiều hình thức phong phú, bám sát phương án, kế hoạch tác chiến và nhiệm vụ kinh tế-xã hội trên địa bàn, như: diễn tập chiến đấu trị an; chống, chữa cháy rừng-bảo vệ rừng; phòng, chống lụt bão, tìm kiếm, cứu nạn… Năm 2008, Tỉnh đã chỉ đạo huyện Na Rì tổ chức diễn tập KVPT, được Quân khu đánh giá là đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ. Thông qua diễn tập, nhận thức, trình độ của đội ngũ cán bộ các cấp, các ngành đối với nhiệm vụ QP-AN được nâng lên.

Cùng với xây dựng LLVT vững mạnh, Tỉnh còn chú trọng xây dựng thế trận QPTD, trọng tâm là xây dựng KVPT tỉnh, huyện vững chắc. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn, Tỉnh chủ trương từng bước củng cố, nâng cấp hệ thống công trình quốc phòng; kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế-xã hội với củng cố QP-AN, nhất là xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng của địa phương, sẵn sàng phục vụ nhiệm vụ quân sự, quốc phòng khi chiến tranh xảy ra. Các cơ quan chức năng thường xuyên thực hiện tốt việc quản lý, củng cố, xây dựng KVPT then chốt, căn cứ chiến đấu, sở chỉ huy các cấp; tích cực cải tạo địa hình, hang động, kết hợp với làm mới công sự, trận địa theo phương án, kế hoạch tác chiến, tạo thành thế trận liên hoàn, vững chắc trong KVPT. Cơ quan quân sự, công an các cấp tập trung nâng cao hiệu quả tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác QP-AN; coi trọng việc kết hợp chặt chẽ giữa thế trận QPTD với thế trận an ninh nhân dân trên các địa bàn, nhất là ở vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn về kinh tế-xã hội. Các cơ quan, ban, ngành trong Tỉnh thường xuyên bổ sung, hoàn thiện kế hoạch, phương án phòng thủ theo chức năng, nhiệm vụ được giao; trong đó, chú trọng kế hoạch hiệp đồng giữa các lực lượng trong việc giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội, phòng chống bạo loạn, gây rối...

Tuy nhiên, hệ thống chính trị ở một số cơ sở hoạt động đạt hiệu quả chưa cao; hiệu lực quản lý nhà nước về QP-AN chưa đáp ứng yêu cầu. Vận dụng cơ chế lãnh đạo, điều hành, hiệp đồng, phối hợp giữa các lực lượng khi có tình huống xảy ra còn lúng túng. Công tác tuyên truyền, giáo dục QP-AN ở vùng sâu, vùng xa chưa có nhiều hình thức phong phú...

Nhận thức đầy đủ những khó khăn, thuận lợi, kết quả và những hạn chế đó,  Đảng bộ, nhân dân và LLVT tỉnh Bắc Kạn tiếp tục phát huy truyền thống của quê hương cách mạng, căn cứ địa trong kháng chiến, quyết tâm vượt qua khó khăn, thử thách, xây dựng nền QPTD vững mạnh toàn diện, góp phần cùng cả nước thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và BVTQ trong thời kỳ mới.

TRƯƠNG CHÍ TRUNG

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND Tỉnh