Dịch viêm đường hô hấp cấp do Covid-19 gây ra đã và đang diễn ra hết sức phức tạp trên phạm vi toàn cầu. Đây là dịch bệnh mới, nguy hiểm, có khả năng lây lan nhanh, hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Ý thức sâu sắc về tính cấp bách, tác hại của dịch bệnh và chức năng, nhiệm vụ được giao, thời gian qua, Bộ đội Quân y đã phát huy cao độ vai trò lực lượng xung kích trên tuyến đầu phòng, chống dịch Covid-19, góp phần tích cực cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân thực hiện thắng lợi “mục tiêu kép” được thế giới khâm phục, đánh giá cao.

Vào cuối tháng 12/2019, Trung Quốc cảnh báo thế giới về căn bệnh do một chủng virus chưa từng được biết đến gây ra, xuất phát từ thành phố Vũ Hán có thể lây lan với tốc độ siêu nhanh, trở thành đại dịch toàn cầu. Trên thực tế, dịch Covid-19 đã lây nhiễm nhanh trong cộng đồng với số ca tăng theo cấp số nhân và diễn biến hết sức phức tạp, với nhiều biến chủng mới. Từ một ca nhiễm được phát hiện tại một nước, đến ngày 17/7/2021 đã có 215 quốc gia, vùng lãnh thổ trên toàn thế giới bị dịch Covid-19 xâm nhập và ghi nhận hơn 191,1 triệu người mắc bệnh, với hơn 4,105 triệu người tử vong¹.

Nhận thức rõ tính cấp bách, tác hại của dịch Covid-19, ngay sau khi xuất hiện ca bệnh Covid-19 đầu tiên tại Thành phố Hồ Chí Minh (23/01/2020), Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Ban Bí thư đã có công điện chỉ đạo và kêu gọi toàn dân đồng lòng, chung tay phòng, chống dịch Covid-19. Chính phủ thành lập Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19; chỉ đạo các ban, bộ, ngành, địa phương thành lập Ban chỉ đạo phòng, chống dịch, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và triển khai quyết liệt các biện pháp, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và toàn dân, với tinh thần “chống dịch như chống giặc”.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Quốc phòng đã ban hành Chỉ thị về công tác phòng, chống dịch Covid-19, xác định đây là nhiệm vụ “chiến đấu trong thời bình” của toàn lực lượng; trong đó, Bộ đội Quân y là một trong các lực lượng xung kích trên tuyến đầu, nhằm ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh ra cộng đồng, xâm nhập vào đơn vị Quân đội và hạn chế thấp nhất số người tử vong. Theo đó, với chức năng là Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19 Bộ Quốc phòng, ngành Quân y đã kịp thời tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cùng cấp ủy, chỉ huy các cấp và chỉ đạo, hướng dẫn toàn quân thực hiện triệt để các biện pháp phòng, chống dịch theo phương châm “4 tại chỗ”², chấp hành nghiêm nguyên tắc “phát hiện sớm, cách ly kịp thời, khoanh vùng, dập dịch, điều trị hiệu quả”, kiên quyết không để dịch lây lan vào đơn vị quân đội. Cùng với đó, lực lượng quân y toàn quân đã khẩn trương triển khai đồng bộ với nhiều giải pháp quyết liệt, từ kế hoạch, phương án, cơ sở vật chất phòng, chống dịch Covid-19, đến tổ chức diễn tập thực tế theo các tình huống, chuẩn bị nguồn nhân lực khoa học kỹ thuật, y tế; chủ động nghiên cứu, tham gia sản xuất, cung ứng trang thiết bị y tế; phối hợp, hiệp đồng với các cơ quan ban, bộ, ngành Trung ương, cấp ủy, chính quyền địa phương, quyết tâm ngăn chặn, khống chế không để dịch lây lan trong cộng đồng và xâm nhập vào các đơn vị, bảo đảm sức chiến đấu của toàn quân.

Để đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch Covid-19 đúng cách, hiệu quả, Học viện Quân y đã sớm nghiên cứu, biên soạn, phát hành 10.000 tài liệu “100 câu hỏi đáp về dịch bệnh Covid-19” để phổ biến rộng rãi và thực hiện phòng dịch trong toàn quân, toàn dân; tổ chức tập huấn lấy mẫu và xét nghiệm phát hiện SARS-CoV-2 cho hàng trăm cán bộ, nhân viên quân y đến từ hơn 40 đơn vị quân y trong toàn quân, bệnh viện Việt Đức, cùng một số trung tâm kiểm soát bệnh tật các tỉnh phía Bắc, nhằm cung cấp những kiến thức đúng, bảo đảm an toàn trong quá trình lấy mẫu sinh phẩm và xét nghiệm, tránh lây chéo cho nhân viên y tế. Đặc biệt, Học viện Quân y đã nghiên cứu, chế tạo thành công bộ sinh phẩm (bộ kít) real­time RT-PCR phát hiện SARS-CoV-2 với độ nhạy đặc hiệu, tính ổn định cao, bảo đảm chất lượng, đạt tiêu chuẩn quốc tế, được Bộ Y tế cấp số đăng ký và đã đăng ký sinh phẩm với Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tiến hành sản xuất đại trà để phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Y, bác sĩ tình nguyện Bệnh viện Quân y 175 tại lễ xuất quân thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ ngành Y tế Thành phố Hồ Chí Minh chống dịch Covid-19. Ảnh: benhvien175.vn

Cùng với thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch Covid-19 trong quân đội, Bộ đội Quân y tích cực tham mưu và trực tiếp tham gia xung kích, đi đầu trong cuộc đấu tranh phòng, chống dịch Covid-19, bảo vệ sức khỏe nhân dân, chỗ dựa vững chắc của Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương. Tiêu biểu trong số đó phải kể tới là sự đóng góp của đội ngũ y sĩ, bác sĩ, nhân viên quân y của các quân khu, bệnh viện ở các khu vực cách ly dã chiến và các cơ sở nghiên cứu khoa học. Đến tháng 3/2021, toàn quân đã triển khai 175 điểm cách ly tập trung, tiếp nhận, cách ly được hơn 217 nghìn người và triển khai sẵn sàng 154 đội cơ động phòng, chống dịch Covid-19 từ các bệnh xá quân y và đội y học dự phòng; 14 tổ chuyên khoa tăng cường và 20 đội cơ động phòng, chống dịch tham gia vào đội phản ứng nhanh của Chính phủ, 07 bệnh viện dã chiến với 2.800 giường và 30 bệnh viện quân y với tổng số 977 giường truyền nhiễm, có khả năng mở rộng lên 2.429 giường; sử dụng 03 đội cơ động và 429 lượt tổ cơ động phòng, chống dịch và tổ quân y tăng cường cho các điểm cách ly, các đơn vị làm công tác phòng, chống dịch Covid-19. Đặc biệt, trước làn sóng bùng phát dịch Covid-19 lần thứ 4, từ tháng 5/2021, thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Quốc phòng, Học viện Quân y, Trung tâm nhiệt đới Việt - Nga, Viện Y học dự phòng Quân đội, Bệnh viện Quân y 354 và lực lượng quân y liên quan tích cực tham gia hỗ trợ hai tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang tổ chức lấy mẫu, xét nghiệm, chẩn đoán vi rút SARS-CoV-2 cho công nhân trong các khu công nghiệp; xây dựng 02 bệnh viện dã chiến với quy mô mỗi bệnh viện gồm 300 giường, sẵn sàng nâng hệ số sử dụng lên 500 giường để thu dung bệnh nhân Covid-19 vào điều trị.

Tại phía Nam, Viện Y học dự phòng Quân đội phía Nam là Cơ quan thường trực Sở chỉ huy phía trước của Cục Quân y, điều hành toàn bộ lực lượng quân y trên địa bàn Quân khu 7 tham gia chi viện cho Thành phố Hồ Chí Minh. Viện vừa hỗ trợ ngành y tế thành phố, xét nghiệm Covid-19 cho hơn 30.000 lượt người và tiêm chủng cho hơn 4.800 người. Cùng với đó, Viện chủ trì việc điều phối lực lượng thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga, Học viện Quân y (cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh), Bệnh viện Quân y 175, Bệnh viện Quân y 4 (Quân đoàn 4),... tham gia hỗ trợ cho ngành y tế địa phương trên địa bàn đóng quân. Bệnh viện Quân dân y miền Đông (Quân khu 7) cũng vừa được chuyển đổi công năng thành bệnh viện điều trị bệnh nhân Covid-19, đáp ứng yêu cầu khám, điều trị trên địa bàn.

Trước diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 trên thế giới và khu vực, đòi hỏi sự chung sức của tất cả các quốc gia cùng ngăn chặn, ngành Quân y đã khẩn trương triển khai hợp tác và làm nghĩa vụ quốc tế trong phòng, chống dịch. Cục Quân y, trên cương vị Chủ tịch Giám đốc Quân y ASEAN đã tổ chức họp trực tuyến xây dựng kế hoạch và tổ chức thành công diễn tập Quân y ASEAN phòng, chống dịch Covid-19, với sự tham gia của các nước ASEAN + 7 (gồm: Nga, Mỹ, Úc, Trung Quốc, Ấn Độ, New Zealand, Nhật Bản). Cục Quân y phối hợp với Học viện Quân y tổ chức hội nghị trực tuyến với Quân y Quân đội Trung Quốc để chia sẻ thông tin và trao đổi kinh nghiệm phòng, chống dịch Covid-19. Đồng thời, ngành Quân y tích cực hợp tác với Cuba và Nga để trao đổi kinh nghiệm, hỗ trợ về thuốc trong điều trị, dự phòng Covid-19, v.v.

Với tinh thần “giúp bạn là tự giúp mình”, khi dịch Covid-19 bùng phát mạnh ở nước láng giềng Trung Quốc, ngày 22/02/2020 Cục Quân y đã bàn giao trang thiết bị y tế phòng, chống dịch Covid-19 của Bộ Quốc phòng Việt Nam tặng Bộ Quốc phòng Trung Quốc. Tiếp đó, cùng với việc hỗ trợ vật tư, phương tiện phòng hộ để phòng, chống dịch Covid-19 cho Quân đội nhân dân Lào và Quân đội Hoàng gia Campuchia, ngành Quân y còn cử đoàn cán bộ chuyên gia sang giúp bạn Lào về phòng, chống dịch Covid-19. Ngoài ra, Bộ đội Quân y còn đi đầu trong tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Cho tới nay, Việt Nam đã cử 126 lượt cán bộ và nhân viên quân y làm nhiệm vụ tại Phái bộ Nam Sudan. Trong 6 tháng đầu năm 2020, Bệnh viện dã chiến cấp 2 số 2 làm nhiệm vụ tại Phái bộ Nam Sudan đã thu dung, điều trị gần 1.000 ca bệnh, trong đó có một số ca nặng, một ca nghi mắc Covid-19. Toàn bộ các bệnh nhân đã được chữa trị thành công theo đúng yêu cầu của Liên hợp quốc, nhất là với bệnh nhân bị nghi mắc Covid-19. Liên hợp quốc đánh giá rất cao những kết quả và biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 của Bệnh viện, cũng như lực lượng của Việt Nam và Liên hợp quốc tại Bentiu, Nam Sudan.

Phát huy tinh thần tự cường, Học viện Quân y đã tiên phong cùng Công ty cổ phần dược sinh học Nanogen nghiên cứu, sản xuất vaccine NanoCovax, góp phần nâng cao hiệu quả phòng, chống dịch Covid-19. Với ý thức chính trị và trách nhiệm cao với cộng đồng, đất nước, trong thời gian 6 tháng - ngày 17/12/2020, tại Viện Nghiên cứu Y dược học Quân sự thuộc Học viện Quân y đã tiến hành tiêm mũi đầu tiên trong giai đoạn 1 thử nghiệm lâm sàng trên người tình nguyện khỏe mạnh. Đến nay, Công ty đang thử nghiệm lâm sàng vaccine NanoCovax giai đoạn 3 (gồm 3a và 3b) trên 13.000 tình nguyện viên và sắp tới sẽ tiêm thử nghiệm giai đoạn 3c trên 1 triệu người. Với kết quả này, Việt Nam là một trong số ít các nước trên thế giới nghiên cứu thành công Vaccine phòng, chống Covid-19 và dự kiến đến cuối năm 2021, Việt Nam sẽ có đầy đủ dữ liệu nghiên cứu lâm sàng của loại vaccine này trước khi quyết định tiêm mở rộng ra cộng đồng. Đó là kết quả chung từ những nỗ lực của nhiều phía, trong đó lực lượng Quân y đóng vai trò rất quan trọng.

Với những hoạt động kiên quyết, kịp thời, hiệu quả trên “mặt trận” phòng, chống dịch Covid-19 nóng bỏng này, Bộ đội Quân y thực sự là lực lượng xung kích, góp phần tỏa sáng phẩm chất, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”, tạo động lực, sức mạnh, cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân thực hiện thắng lợi “mục tiêu kép”, vừa phát triển kinh tế, vừa ngăn chặn, đẩy lùi dịch Covid-19, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, mang lại cuộc sống bình yên, phát triển cho nhân dân.

Thiếu tá, TS. LÊ THỊ HỒNG, Học viện Quân y
______________

1 - Bộ Y tế, Trang tin về dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp Covid-19.

2 - Gồm: dự phòng, cách ly, điều trị tại chỗ; cơ sở vật chất, trang thiết bị, thuốc men, dụng cụ phòng hộ theo yêu cầu tại chỗ; kinh phí tại chỗ; nhân lực tại chỗ.