Tiến hành công tác đảng, công tác chính trị là một nguyên tắc cơ bản trong xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng của Đảng. Cơ quan chính trị đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị - một bộ phận rất quan trọng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với Quân đội nhân dân Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp, hệ thống cơ quan chính trị trong Quân đội đã góp phần quan trọng đối với sự trưởng thành và chiến thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam, bảo đảm cho Quân đội ta thực sự là đội quân cách mạng của dân, do dân, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân; không ngừng trưởng thành, lớn mạnh, lập nhiều chiến công vẻ vang trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước trước đây, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Có thể khái quát vai trò của hệ thống cơ quan chính trị đối với quá trình xây dựng, chiến đấu và chiến thắng của Quân đội ta, trên một số vấn đề cơ bản sau:

Một là, cơ quan chính trị các cấp có vai trò hết sức quan trọng trong giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội nhân dân Việt Nam.

Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo Quân đội nhân dân Việt Nam tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt là một nguyên tắc cơ bản trong xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân; nguồn gốc chủ yếu quyết định sự trưởng thành và chiến thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam. Sự ra đời, phát triển, trưởng thành của hệ thống chính trị các cấp trong quân đội gắn liền với sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Mục đích Đảng tổ chức ra hệ thống cơ quan chính trị, đội ngũ cán bộ chính trị các cấp nhằm phát huy vai trò trong triển khai thực hiện và nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị, góp phần giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, bảo đảm cho Đảng luôn nắm vững Quân đội trong mọi tình huống; xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, làm nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đại tướng Lương Cường Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị trao thưởng cho các tập thể, cá nhân tiêu biểu trong Phong trào Thi đua Quyết thắng giai đoạn 2014 - 2019. (Ảnh: Ông Quốc Chính)

Trong suốt 75 năm qua, hệ thống cơ quan chính trị và đội ngũ cán bộ chính trị các cấp luôn lấy việc củng cố, tăng cường sự lãnh đạo  tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam với Quân đội nhân dân Việt Nam là mục tiêu cơ bản quan trọng hàng đầu. Cơ quan chính trị và đội ngũ cán bộ chính trị các cấp đã góp phần khẳng định Đảng là linh hồn của quân đội, xây dựng quân đội phải lấy chính trị làm gốc, quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc vô dụng lại có hại, góp phần bảo đảm vững chắc sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội và công tác đảng, công tác chính trị đã trở thành linh hồn và mạch sống của Quân đội.

Ngay từ những năm đầu kháng chiến chống thực dân Pháp, cơ quan chính trị các cấp đã nghiên cứu, tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh đề nghị Trung ương Đảng ban hành cơ chế Đảng lãnh đạo Quân đội, thiết lập hệ thống tổ chức đảng trong Quân đội. Chính vì vậy, ngay trong các lực lượng vũ trang cách mạng đầu tiên (Tự vệ công nông, Du kích cứu quốc) đã từng bước hình thành các chi bộ đảng, chính trị ủy viên đại biểu đảng và thiết lập bộ máy tiến hành công tác đảng, công tác chính trị. Từ sau Hội nghị Chính trị viên toàn quốc lần thứ Nhất (tháng 02 năm 1947), hệ thống cơ quan chính trị đã được tổ chức từ toàn quân đến cơ sở. Theo đó, toàn quân có cục chính trị, cấp quân khu có phòng chính trị, cấp trung đoàn có ban chính trị, cấp tiểu đoàn có cán bộ chính trị và cấp đại đội có ban công tác chính trị. Đội ngũ chính ủy, chính trị viên các cấp được củng cố, kiện toàn, có bước trưởng thành về nhiều mặt và các chế độ công tác đảng, công tác chính trị được tiến hành có nền nếp.

Cuối năm 1948, cơ quan chính trị các cấp, đứng đầu là Tổng cục Chính trị đã nghiên cứu, đề xuất Ban thường vụ Trung ương Đảng ban hành nghị quyết 38/NQ/TW, ngày 24-10-1948 “về tổ chức và hệ thống đảng trong Quân đội”. Theo đó, Đảng lãnh đạo Quân đội thông qua hệ thống chính ủy trong Quân đội, thực hiện chế độ chính ủy tối hậu quyết định, bỏ hệ thống tổ chức đảng trong quân đội từ Trung ương Quân ủy đến tiểu đoàn ủy. Từ năm 1952, Quân đội ta có sự phát triển về mọi mặt, phạm vi, quy mô tác chiến mở rộng cả về lực lượng và không gian, chế độ “chính ủy tối hậu quyết định” đã bộc lộ những hạn chế, bất cập cần được bổ sung, kiện toàn. Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, Tổng cục Chính trị đã nghiên cứu, đề xuất với Trung ương Quân ủy tham mưu với Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa II) ban hành Nghị quyết 07/NQ-TW, ngày 20-5-1952 “về tổ chức đảng trong bộ đội chủ lực”, thực hiện chế độ tập thể đảng ủy lãnh đạo toàn diện, thủ trưởng quân sự, chính trị phân công thực hiện theo chức trách, nhiệm vụ. Cơ chế lãnh đạo của Đảng theo Nghị quyết 07/NQ-TW được thực hiện từ trong kháng chiến chống thực dân Pháp đến kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và thời kỳ đầu chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế. Nhờ đó, sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội được giữ vững và tăng cường - nhân tố quyết định sức mạnh chiến đấu của Quân đội.

Do điều kiện lịch sử cụ thể, ngày 15-12-1982, Bộ Chính trị (khóa V) ban hành nghị quyết 07/NQ-TW về “Việc đổi mới, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội nhân dân Việt Nam, sự nghiệp quốc phòng và thực hiện chế độ một người chỉ huy trong Quân đội”. Sau hơn hai năm thực hiện, Tổng cục Chính trị phát hiện thấy một số khiếm khuyết cần khắc phục ngay và tham mưu với Quân ủy Trung ương đề nghị Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 04-7-1985 “Về việc tiếp tục kiện toàn cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội nhân dân Việt Nam và sự nghiệp quốc phòng”. Thông qua việc kiện toàn, củng cố hệ thống tổ chức đảng các cấp trong Quân đội, bảo đảm cho nguyên tắc Đảng lãnh đạo Quân đội tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt được giữ vững và tăng cường; cơ quan chính trị, đội ngũ cán bộ chính trị các cấp được kiện toàn và phát triển; hiệu lực công tác đảng, công tác chính trị có nhiều chuyển biến tiến bộ. Qua gần 20 năm thực hiện Nghị quyết 27-NQ/TW (1985-2005), Tổng cục Chính trị đã phát hiện những hạn chế, bất cập cần khắc phục, nhất là việc xác định và thực hiện chức danh phó chỉ huy về chính trị trong chế độ một người chỉ huy. Trước yêu cầu giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với nhiệm vụ xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, Tổng cục Chính trị đã đề xuất với Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) tham mưu với Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 51-NQ/TW, ngày 20-7-2005, “Về việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam”. Qua hơn 14 năm thực hiện, Nghị quyết 51-NQ/TW đã chứng minh sự đúng đắn của việc đổi mới, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, bảo đảm cho Đảng luôn giữ vững quyền lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với Quân đội trong mọi tình huống.

 Suốt 75 năm qua, cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội nhân dân Việt Nam không ngừng được bổ sung, hoàn thiện đã góp phần giữ vững, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng trong mọi giai đoạn lịch sử. Đó là nhân tố quyết định sự trưởng thành, chiến thắng của Quân đội ta, bảo đảm cho Quân đội luôn giữ vững bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân, tính dân tộc, thực sự là quân đội của dân, do dân, vì dân, lập nhiều chiến công hiển hách, đánh bại mọi kẻ thù xâm lược, xứng đáng là Quân đội anh hùng của dân tộc anh hùng.

Hai là, cơ quan chính trị các cấp có vai trò rất quan trọng trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu.

Hiện thực lịch sử của Quân đội ta đã chứng minh, cơ quan chính trị các cấp đã có những đóng góp to lớn trong xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Quan điểm nhất quán và mục tiêu của Đảng ta là xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại làm nòng cốt cho toàn dân đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị là nguyên lý cơ bản trong xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp vô sản; vấn đề sống còn của quân đội cách mạng, bảo đảm cho Quân đội ta luôn giữ vững bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân, tính dân tộc; kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân.

Quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương của Đảng, dưới sự lãnh đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cơ quan chính trị các cấp đã nghiên cứu đề xuất với cấp ủy, cán bộ chủ trì cùng cấp và chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị tiến hành công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng; kết hợp giáo dục chính trị với giáo dục truyền thống và giáo dục pháp luật. Qua đó, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đưa ý thức hệ của giai cấp vô sản giữ vai trò chỉ đạo trong đời sống chính trị - tinh thần trong Quân đội; tiến hành đồng bộ công tác tư tưởng, tổ chức, chính sách, củng cố, tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân, tính dân tộc của Quân đội; xây dựng Đảng bộ Quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Đồng thời, xây dựng mối quan hệ đoàn kết nội bộ, tăng cường, củng cố mối quan hệ máu thịt Quân đội với Nhân dân; quán triệt cho cán bộ, chiến sĩ thấm nhuần chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế vô sản chân chính.

Kết quả xây dựng Quân đội về chính trị thể hiện ở sự thấu triệt và thực hiện một cách triệt để đường lối chính trị, đường lối tổ chức và đường lối quân sự của Đảng; hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ chính trị trong từng giai đoạn cách mạng. Dù trong bất kỳ điều kiện, hoàn cảnh nào, cán bộ, chiến sĩ Quân đội cũng tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng; có bản lĩnh chính trị vững vàng, trong sạch về đạo đức, lối sống, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; dù khó khăn, gian khổ, hy sinh tính mạng cũng kiên quyết bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Tổ quốc, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc.

Hoạt động của cơ quan chính trị các cấp trong toàn quân đã quán triệt và tổ chức thực hiện quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng vào nội dung xây dựng Quân đội về chính trị, thấu triệt sâu sắc: đường lối chính trị, nhiệm vụ chính trị quyết định đường lối quân sự, nhiệm vụ quân sự và tổ chức của Quân đội. Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại. Do đó, dù trong chiến tranh gian khổ, khốc liệt cũng như trước muôn vàn khó khăn, phức tạp trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; đặc biệt là từ sau sự kiện chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu và Liên Xô tan rã, sụp đổ; các thế lực thù địch đẩy mạnh thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ, đòi đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập, âm mưu “phi chính trị hóa”, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội. Song, Quân đội ta vẫn luôn vững vàng, kiên định mục tiêu lý tưởng của Đảng, trung thành với sự nghiệp cách mạng của dân tộc, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, cùng toàn Đảng, toàn dân bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Ba là, cơ quan chính trị các cấp có vai trò hết sức quan trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên, góp phần xây dựng Đảng bộ Quân đội vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức.

Không chỉ nghiên cứu đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương về đổi mới, hoàn thiện cơ chế giữ vững sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội, cơ quan chính trị các cấp còn có vai trò hết sức quan trọng trong nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng, chất lượng đội ngũ đảng viên, góp phần xây dựng Đảng bộ Quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay, cơ quan chính trị các cấp đã luôn chủ động tham mưu giúp cấp ủy, tổ chức đảng các cấp quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị, quy định về công tác xây dựng Đảng; đề cao trách nhiệm chỉ đạo, hướng dẫn công tác tổ chức xây dựng Đảng và củng cố, kiện toàn hệ thống cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên. Đồng thời, chỉ đạo, hướng dẫn cấp ủy, tổ chức đảng các cấp chấp hành nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, phân công cá nhân phụ trách; duy trì thực hiện tốt nền nếp, chế độ sinh hoạt đảng, thực hiện nghiêm tự phê bình và phê bình, giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong cấp ủy, tổ chức đảng các cấp.

Những năm qua, Tổng cục Chính trị đã chỉ đạo, hướng dẫn cấp ủy, tổ chức đảng các cấp trong Quân đội quán triệt và thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, kết luận, chỉ thị, quy định của Đảng về công tác xây dựng Đảng, nhất là Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI), Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí  Minh. Chủ động nghiên cứu, đề xuất với Quân ủy Trung ương ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định về công tác xây dựng Đảng và đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong Đảng bộ Quân đội.

Quán triệt, thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, dưới sự lãnh đạo của Quân ủy Trung ương và chỉ đạo, hướng dẫn của cơ quan chính trị các cấp, công tác xây dựng Đảng trong Đảng bộ Quân đội đã đạt được những thành tựu quan trọng. Trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực và những khó khăn, thách thức của đất nước, Đảng bộ Quân đội luôn vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức; tuyệt đối trung thành với Đảng, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ tham mưu với Đảng, Nhà nước về quân sự, quốc phòng; xử lý kịp thời, có hiệu quả các tình huống, không để bị động, bất ngờ; chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân đội được nâng cao; luôn gương mẫu đi đầu trong mọi khó khăn, là chỗ dựa tin cậy, vững chắc của Đảng, Nhà nước và Nhân dân; chấp hành nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, nội bộ đoàn kết, thống nhất, có sự chuyển biến quan trọng về năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu. Đội ngũ cán bộ, đảng viên luôn giữ vững và phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu, nêu cao tinh thần chịu đựng gian khổ, hy sinh, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Bốn là, cơ quan chính trị các cấp có vai trò rất quan trọng trong xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội có số lượng, cơ cấu hợp lý và chất lượng cao, làm nòng cốt thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và xây dựng Quân đội vững mạnh trong các giai đoạn cách mạng.

Quân đội ta ra đời từ phong trào đấu tranh cách mạng của quần chúng, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, nên hầu hết đội ngũ cán bộ xuất thân từ giai cấp công nhân, nông dân, bị thực dân Pháp và địa chủ, phong kiến áp bức bóc lột nặng nề. Vì vậy, trình độ học vấn và tri thức quân sự ở thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp còn rất hạn chế. Để bảo vệ thành quả cách mạng và chuẩn bị kháng chiến chống thực dân Pháp, sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Quân đội ta phát triển rất mạnh, quân số lên gần mười vạn người, nhu cầu cán bộ rất lớn và rất thiếu. Cơ quan chính trị các cấp đã đề xuất với cấp ủy, tổ chức đảng lãnh đạo, chỉ đạo gấp rút việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Quân đội là con em công nông và trí thức yêu nước tại các trường quân sự trên toàn quốc, kết hợp với bồi dưỡng, rèn luyện tại đơn vị; đồng thời, sử dụng những sĩ quan, hạ sĩ quan đã từng tham gia quân đội viễn chinh của thực dân Pháp, phát xít Nhật được giác ngộ đứng vào hàng ngũ chống Pháp, làm cán bộ kỹ thuật và cố vấn quân sự ở một số đơn vị.

Trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp, Trung ương Quân ủy và Cục Chính trị đã lãnh đạo, chỉ đạo các khu, các tỉnh và các đơn vị chủ lực thường xuyên coi trọng công tác bồi dưỡng, rèn luyện, quản lý, sử dụng cán bộ, “công nông hóa” cán bộ là trí thức và “trí thức hóa” cán bộ là công nhân và nông dân, đáp ứng kịp yêu cầu của cuộc kháng chiến, kiến quốc. Đồng thời, đấu tranh phê phán mọi biểu hiện lệch lạc ảnh hưởng tư tưởng và tác phong quân sự tư sản trong đội ngũ cán bộ; xem nhẹ sự lãnh đạo của Đảng và công tác đảng, công tác chính trị; chê bai cán bộ chính trị, xem thường cán bộ xuất thân là công nông; chống khuynh hướng tư tưởng quân sự thuần túy, tác phong quan liêu, quân phiệt, độc đoán. Để làm được điều đó, cơ quan chính trị các cấp đã kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng với công tác tổ chức, nâng cao tính đảng, tính nguyên tắc của đội ngũ cán bộ, giải quyết tốt mối quan hệ giữa cán bộ quân sự với cán bộ chính trị, lãnh đạo, chỉ huy bộ đội thi đua “luyện quân lập công”, “rèn luyện cán bộ chấn chỉnh quân đội”, v.v. Sự chỉ đạo, hướng dẫn của cơ quan chính trị, cùng sự nỗ lực tự giác phấn đấu của đội ngũ cán bộ, chỉ trong thời gian ngắn, đội ngũ cán bộ Quân đội đã có số lượng, cơ cấu hợp lý và chất lượng tốt. Nhờ có đội ngũ cán bộ các cấp trưởng thành, nên từ năm 1950 trở đi, Trung ương Đảng và Bộ Tổng Tư lệnh đã quyết định sử dụng Quân đội đánh tập trung tiêu diệt lớn quân địch, mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, kết thúc vẻ vang cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, lập lại hòa bình ở Đông Dương, đưa cách mạng Việt Nam chuyển sang giai đoạn mới.

Từ sau kháng chiến chống Pháp giành thắng lợi, hệ thống nhà trường Quân đội, từ cấp trực thuộc Bộ Quốc phòng đến các trường ở quân khu, quân đoàn, quân chủng, binh chủng và trường quân sự tỉnh phát triển mạnh, có đủ các cấp học, bậc học. Tổng cục Chính trị đã chỉ đạo, hướng dẫn các nhà trường xây dựng chương trình, nội dung đào tạo các môn khoa học xã hội nhân văn quân sự phù hợp với từng cấp học, bậc học. Trong đó, coi trọng giáo dục lý luận chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối cách mạng Việt Nam và công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội để trang bị thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cộng sản, lập trường giai cấp, tính đảng, tính nguyên tắc, làm cơ sở nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực chỉ huy, quản lý của đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, từng bước hiện đại. Cơ quan chính trị các cấp đã chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tại trường với bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ tại đơn vị và thông qua thực tiễn chiến đấu; xây dựng đội ngũ cán bộ với xây dựng đội ngũ đảng viên; chăm lo đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở trong nước và lựa chọn đưa cán bộ đi đào tạo, bồi dưỡng ở nước ngoài. Ngay từ năm 1955, Tổng cục Chính trị đã tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng mở các trường văn hóa và ngoại ngữ để nâng cao chất lượng tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ ở trong nước và nước ngoài.

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trước yêu cầu nhiệm vụ cách mạng, Quân đội ta đã phát triển lực lượng trên quy mô lớn gồm các quân chủng, binh chủng, được trang bị vũ khí kỹ thuật ngày càng hiện đại. Cơ quan chính trị các cấp có vai trò rất quan trọng trong xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội các cấp có số lượng, cơ cấu hợp lý và chất lượng cao; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị các cấp tiêu biểu về phẩm chất chính trị, gương mẫu về đạo đức, lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật, có năng lực lãnh đạo, tổ chức chỉ huy và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị, làm nòng cốt giáo dục, động viên bộ đội và xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng các cấp trong sạch, vững mạnh.

Trong thời kỳ mới, cơ quan chính trị các cấp đã chủ động nghiên cứu, quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng về cán bộ, công tác cán bộ đề xuất Quân ủy Trung ương ban hành và triển khai thực hiện có chất lượng, hiệu quả nhiều chủ trương, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tham mưu cho cấp ủy các cấp làm tốt công tác quy hoạch, luân chuyển, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chỉ huy, quản lý gắn với chuẩn bị nhân sự đại hội đảng các cấp, nhất là cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược và cán bộ cơ quan quân sự địa phương, bảo đảm chặt chẽ, hiệu quả. Tiến hành đồng bộ các giải pháp giải quyết số lượng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu với điều chỉnh tổ chức, biên chế, giữ ổn định cán bộ, ưu tiên bố trí cán bộ cho các đơn vị đủ quân, làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, mới thành lập, đứng chân trên địa bàn chiến lược, trọng yếu, biên giới, biển, đảo và đơn vị được trang bị vũ khí mới; từng bước cải thiện cơ cấu đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ tại chỗ cho các đơn vị phía Nam, cán bộ dân tộc ít người, vùng sâu, vùng xa, v.v.

Năm là, cơ quan chính trị các cấp có vai trò hết sức quan trọng trong giáo dục, bồi dưỡng nâng cao trình độ giác ngộ cách mạng, bản lĩnh chính trị, ý chí chiến đấu, xây dựng phẩm chất nhân cách tốt đẹp của người quân nhân cách mạng, giữ gìn, pháp huy truyền thống cao quý “Bộ đội Cụ Hồ”.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Bác Hồ và Trung ương Quân ủy, cơ quan chính trị các cấp đã chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng từng bước nâng cao giác ngộ dân tộc, giác ngộ giai cấp và mục tiêu, lý tưởng cách mạng, xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh phê phán tư tưởng xem nhẹ vai trò lãnh đạo của Đảng và công tác đảng, công tác chính trị; tư tưởng quân sự thuần túy, chê bai cán bộ công nông trong những năm 1947 - 1948; tư tưởng ngại gian khổ, ác liệt muốn đánh to, thắng lớn, kết thúc cuộc kháng chiến nhanh chóng trong khi trình độ kỹ chiến thuật còn thấp, tổ chức lực lượng chưa tập trung, trang bị vũ khí còn kém ở những năm 1948 - 1949; đặc biệt là đấu tranh khắc phục tư tưởng hữu khuynh ở chiến dịch Điện Biên Phủ trong chiến cuộc Đông - Xuân 1953 - 1954.

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, cơ quan chính trị các cấp luôn chú trọng chỉ đạo, hướng dẫn và giáo dục, quán triệt cho cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc về bản chất cách mạng, truyền thống vẻ vang, mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của Quân đội ta; âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch. Trên cơ sở đó, xây dựng ý chí quyết tâm chiến đấu, phát huy cao độ chủ nghĩa anh hùng cách mạng, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, quyết đánh, quyết thắng mọi kẻ thù xâm lược, với tinh thần “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, “dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn” cũng quyết tâm thực hiện bằng được khát vọng “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, hoàn thành trọn vẹn sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc.

Cơ quan chính trị các cấp đã tập trung chỉ đạo, hướng dẫn xây dựng tư tưởng cách mạng tiến công, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, chống trào lưu tư tưởng tư sản, phản động, bảo vệ Đảng, bảo vệ thành quả kháng chiến chống Pháp và cải cách ruộng đất. Xây dựng lập trường kiên định và lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; chống ảnh hưởng của chủ nghĩa xét lại và chủ nghĩa giáo điều về vũ khí luận, về chiến tranh hiện đại, hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng và công tác đảng, công tác chính trị, xem nhẹ nhân tố con ngưòi trong chiến tranh. Nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ, bảo vệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, quan điểm, đường lối chính trị, quân sự của Đảng trong những năm 1958 - 1960. Xây dựng ý chí quyết chiến, quyết thắng giặc Mỹ xâm lược; chống hoài nghi dao động sợ Mỹ, ngại lâu dài gian khổ, ác liệt, ảo tưởng hòa bình trong những năm 1964 - 1965 và những năm 1970 - 1975.

Bước vào thời kỳ đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương,  Bộ Quốc phòng, cơ quan chính trị các cấp có vai trò rất quan trọng trong xây dựng ý chí quyết tâm cho cán bộ, chiến sĩ, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc; kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; kiên trì chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định đường lối đổi mới, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, tham mưu, đề xuất với cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp và hướng dẫn các tổ chức, lực lượng chủ động đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ, đòi “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch. Tổ chức, động viên cán bộ, chiến sĩ tích cực, chủ động tham gia đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa, góp phần bảo vệ trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội. Trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, cán bộ, chiến sĩ Quân đội luôn xác định: Quân đội ta từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, nhân dân là cội nguồn của sức mạnh, quân với dân như cá với nước, kính trọng dân, bảo vệ dân, không được đụng đến cái kim, sợi chỉ của dân, biết nương tựa vào dân, gắn bó máu thịt với nhân dân là quy luật tồn tại, phát triển, chiến đấu và chiến thắng của Quân đội.

Mọi suy nghĩ và hành động của cán bộ, chiến sĩ Quân đội qua các thời kỳ đều hết lòng tận tâm, tận lực phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, trọn nghĩa vẹn tình đối với nhân dân và quân đội nước bạn. Khi giặc xâm lược thì anh dũng đi đầu đánh giặc cứu dân, cứu nước, được nhân dân tin tưởng, yêu quý và trao tặng danh hiệu cao quý “Bộ đội Cụ Hồ”. Khi đất nước hòa bình thì ra sức học tập, rèn luyện, tích cực tham gia lao động sản xuất, giúp dân xóa đói, giảm nghèo, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, hoạn nạn. Khi một bộ phận quần chúng nhẹ dạ, cả tin bị các thế lực thù địch và phần tử xấu lôi kéo, kích động gây mất ổn định chính trị - xã hội ở một số địa phương, cán bộ, chiến sĩ Quân đội luôn kiên trì vận động, thuyết phục để họ nhận thức đầy đủ, đúng đắn đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, hiểu rõ âm mưu, thủ đoạn thâm độc của các thế lực thù địch chống Đảng, Nhà nước, phá hoại cuộc sống yên bình của nhân dân.

Cơ quan chính trị các cấp là cơ quan đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị - một bộ phận rất quan trọng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội. Thực tiễn 75 năm qua đã chứng minh vai trò to lớn của cơ quan chính trị các cấp đối với xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, đảm bảo cho Quân đội luôn mang bản chất cách mạng, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Trung tướng PHẠM VĂN LONG, Nguyên Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam