Là trung tâm hàng đầu về đào tạo, nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn của Quân đội, Học viện Chính trị có nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn cho toàn quân. Đây là đội ngũ cán bộ có vai trò quan trọng quyết định tới chất lượng xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị. Nhận thức đúng tầm quan trọng của nhiệm vụ này và quán triệt sâu sắc chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI), Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII và Chiến lược Phát triển giáo dục - đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện đã tập trung chỉ đạo các cơ quan chức năng bám sát những nguyên tắc cơ bản, nội dung, yêu cầu xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị trong tình hình mới. Theo đó, tổ chức khảo sát, nghiên cứu nắm tình hình thực tiễn ở các loại hình cơ quan, đơn vị trong toàn quân; tiến hành rà soát, kịp thời xây dựng mô hình, mục tiêu, chương trình, nội dung và phương pháp đào tạo bồi dưỡng cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn theo hướng “Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn”¹. Đồng thời, chủ động nghiên cứu đề xuất với Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng cục Chính trị và Bộ Tổng Tham mưu, ban hành các quy định về đối tượng, tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình, chương trình khung đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn.

Trong nhiệm kỳ 2015 - 2020, Đảng bộ Học viện xác định: “Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, đổi mới toàn diện, đồng bộ giáo dục và đào tạo, tiếp tục đột phá đổi mới nội dung gắn với đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng dạy học, phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học theo mô hình, mục tiêu đào tạo”².  Đây là sự đổi mới tư duy, thể hiện sự nhận thức đúng đắn về các khâu cơ bản có vai trò quyết định tới chất lượng giáo dục và đào tạo ở Học viện nói chung và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn nói riêng.

Thực hiện tư duy mới với việc xác định “đột phá đổi mới nội dung gắn với đổi mới phương pháp”, những năm gần đây, Học viện Chính trị tập trung xây dựng và thường xuyên điều chỉnh, bổ sung chương trình, nội dung đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn. Đến nay, các khối kiến thức cơ bản trong chương trình mang tính hợp lý cao, bảo đảm cho người cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn có kiến thức toàn diện, chuyên sâu, thực sự là những chuyên gia có trình độ nghề nghiệp cao trong lĩnh vực hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, đáp ứng chức trách, nhiệm vụ đảm nhiệm khi ra trường. Tuân thủ nghiêm túc các quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị, chương trình đào tạo, bồi dưỡng được Học viện xây dựng, đổi mới theo phương châm: “Cơ bản, toàn diện, thống nhất và chuyên sâu”, thiết kế theo một kết cấu lô-gic, gồm: hệ thống các chuyên đề bài giảng; hệ thống các chủ đề trao đổi giảng viên - học viên, xê-mi-na; hệ thống các bài tập và thực hành; hệ thống các hoạt động ngoại khoá, báo cáo kinh nghiệm, báo cáo thực tế; hệ thống các vấn đề kiểm tra, thi, v.v. Trong từng bộ môn, ngoài những yêu cầu về trang bị kiến thức, còn có những quy định về rèn luyện kỹ năng, yêu cầu về phát triển năng lực hoạt động trí tuệ độc lập, sáng tạo, năng lực tư duy nghề nghiệp. Chương trình, nội dung không ngừng được hoàn thiện và đổi mới theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, phù hợp với đối tượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn, bảo đảm tỷ lệ hợp lý giữa khối lượng kiến thức khoa học xã hội và nhân văn với kiến thức khoa học quân sự (56,5/43,5%), giữa các hình thức lên lớp với tự học (40/60%), giữa bài giảng với các hình thức sau bài giảng (40/60%). Riêng chuyên ngành công tác đảng, công tác chính trị cho đối tượng này chiếm tỷ trọng hơn 20% (nếu tính cả thực tập là 30%). Đây là tỷ lệ hợp lý nhất, đáp ứng được yêu cầu đổi mới đào tạo đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn hiện nay.

Về nội dung đào tạo, bồi dưỡng, Học viện chỉ đạo đẩy mạnh đổi mới theo hướng cập nhật lý luận, thực tiễn; khắc phục triệt để sự trùng lặp nội dung giữa cấp trung đoàn với cấp phân đội, giữa các môn học, các bài giảng. Rà soát, loại bỏ những nội dung không còn phù hợp, bổ sung các nội dung thiết thực, cập nhật sự phát triển của thực tiễn, nhằm bảo đảm cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn có trình độ tư duy lý luận và năng lực thực tiễn đáp ứng yêu cầu thực hiện chức trách, nhiệm vụ xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị trong tình hình mới. Bên cạnh chú trọng khối kiến thức đặc thù thuộc lĩnh vực quân sự, Học viện dành một tỷ lệ thích đáng cho những kiến thức nền tảng chung về kinh tế, văn hoá, xã hội, pháp luật, quản lý nhà nước,... bảo đảm cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn có khả năng hội nhập và phát triển cùng đội ngũ cán bộ của Đảng và Nhà nước. Quá trình hoàn thiện chương trình, đổi mới nội dung đã có sự gắn kết chặt chẽ giữa các cấp học, bậc học, bảo đảm sự liên thông giữa chương trình đào tạo bậc dưới, phát huy được thế mạnh trong liên kết đào tạo chuyên ngành giữa các trường và vai trò của đơn vị trong bổ sung, cập nhật những vấn đề thực tiễn ở đơn vị cơ sở hiện nay.

Gắn liền với đổi mới nội dung đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn, với tư duy mới, Học viện còn đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ phương pháp dạy học bằng việc chuyển mạnh từ “giảng dạy theo chủ đề” sang “dạy theo chuyên đề, đáp ứng yêu cầu nâng cao tư duy lý luận, tư duy lãnh đạo, tư duy khoa học; đồng thời, mang tính hướng dẫn hành động, nâng cao năng lực thực hành, giúp người cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn có khả năng phát hiện, giải quyết tốt những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn. Thực hiện vấn đề này, Học viện chỉ đạo xây dựng và hoàn thiện những bài giảng “mẫu” của mỗi giảng viên. Tăng cường áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại, trong đó chú trọng phương pháp nêu vấn đề, kích thích tính độc lập, sáng tạo của người học, khắc phục triệt để lối dạy - học “thầy đọc - trò ghi” và tình trạng người thầy chiếm vị tri độc tôn, truyền thụ kiến thức một chiều. Tích cực xây dựng bài giảng điện tử và sử dụng có hiệu quả các phương tiện dạy học hiện đại. Đồng thời, đổi mới các hình thức đánh giá kết quả học tập của học viên theo hướng yêu cầu học viên phải học tập liên tục suốt cả quá trình; vận dụng tốt kiến thức lý luận vào giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn hoạt động quân sự ở đơn vị hiện nay, v.v. Tất cả những đổi mới đều hướng vào thực hiện yêu cầu và tạo điều kiện cho người học tích cực tự học, lấy tự học, tự nghiên cứu là chính, qua đó phát triển tư duy sáng tạo rèn luyện phong cách làm việc khoa học, có khả năng hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ và hướng phát triển sau này.

Tiếp tục đổi mới tư duy nhận thức về gắn kết giữa giáo dục, đào tạo với nghiên cứu khoa học; theo đó, cùng với quá trình xây dựng hoàn thiện mô hình, mục tiêu, yêu cầu đào tạo và tích cực đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, thời gian qua, Học viện tăng cường đầu tư nghiên cứu khoa học, biên soạn giáo trình, tài liệu dạy học đưa vào phục vụ đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn. Trong đó, chú trọng biên soạn mới và tái bản bổ sung hàng trăm giáo trình, tài liệu dạy học; biên soạn nhiều chuyên đề tập huấn bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn trong toàn quân, cùng với hàng chục đầu sách tham khảo, chuyên khảo; tổ chức các cuộc hội thảo khoa học các cấp, triển khai nhiều đề tài nghiên cứu về nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn. Thông qua nghiên cứu khoa học, một mặt đưa lại những kết quả cả trực tiếp và gián tiếp bổ sung, hỗ trợ, phục vụ thiết thực, hiệu quả cho việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cấp trung, sư đoàn. Mặt khác, thông qua quy chế và những quy định về nghiên cứu khoa học bắt buộc đối với người học, đã giúp một bộ phận không nhỏ học viên trực tiếp tham gia nghiên cứu khoa học; qua đó, nhận được nhiều tri thức bổ ích và phương pháp làm việc, góp phần quan trọng nâng cao trình độ năng lực và phẩm chất.

Với tư duy, nhận thức sâu sắc về thực hiện nguyên tắc trong giáo dục và đào tạo: “Lý luận gắn liền với thực tiễn, nhà trường gắn với đơn vị”, thời gian qua, Học viện đã tổ chức nhiều đoàn cán bộ, giảng viên đi khảo sát thực tiễn các loại hình cơ quan, đơn vị trong toàn quân, nhằm tìm hiểu những vấn đề thực tiễn đang đặt ra để gắn với giảng dạy lý luận ở trường; khảo sát chất lượng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn sau khi ra trường đảm nhiệm chức trách, nhiệm vụ được giao...; qua đó, tiếp tục đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cho đối tượng này. Cùng với đó, Học viện thường xuyên giữ mối liên hệ với các đơn vị, cơ quan quân sự địa phương để thực hiện sự phối hợp bồi dưỡng nhân cách, chuyên môn chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn, nhất là hoạt động đào tạo liên kết với Quân chủng Phòng không - Không quân, Quân chủng Hải quân, Bộ đội Biên phòng và Cảnh sát biển, nhằm nâng cao trình độ chuyên sâu, chuyên ngành cho số cán bộ chính trị cấp trung đoàn, sư đoàn công tác ở các quân chủng và các lực lượng này.

Cùng với đổi mới tư duy, thực hiện “đột phá đổi mới nội dung gắn với đổi mới phương pháp” đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn, Học viện coi trọng đổi mới tư duy về bồi dưỡng, phát triển tư duy sáng tạo của người học. Trong đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn, Học viện chú trọng phát huy sự nỗ lực, tích cực, tự giác học tập, rèn luyện hoàn thiện phẩm chất, năng lực, phong cách và tác phong công tác của cán bộ.

Năng lực chuyên môn và phẩm chất của người cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn có được là nhờ quá trình học tập, rèn luyện. Những kiến thức trang bị trên giảng đường chỉ là những vấn đề cơ bản có tính định hướng, hướng dẫn về phương pháp. Để tự hoàn thiện nhân cách, xây dựng phong cách và tác phong công tác của người cán bộ đòi hỏi mỗi cán bộ, học viên chính trị cấp trung, sư đoàn phải thực sự nỗ lực, không ngừng tự học tập, tự rèn luyện. Vì thế, trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn thời gian qua, Học viện luôn đặt ra yêu cầu cao, thường xuyên thực hiện phương châm: biến quá trình đào tạo, bồi dưỡng thành tự đào tạo, tự bồi dưỡng; chú trọng hướng đào tạo và giáo dục vào nâng cao năng lực và xây dựng, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, lối sống cho người cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn. Quá trình tham gia đào tạo, bồi dưỡng tại Học viện, mỗi học viên đã phải thực hiện những yêu cầu ở mức cao trong tìm kiếm tri thức, tư duy tích cực, chủ động đặt ra nhiều câu hỏi trong trao đổi, tranh luận, thảo luận, tọa đàm và tiếp thu những ý kiến phê phán, phản biện khoa học. Đồng thời, được khuyến khích đưa ra những ý tưởng tư duy sáng tạo và được tạo điều kiện thuận lợi để phát huy sự nỗ lực, tích cực, tự giác học tập, rèn luyện hoàn thiện phẩm chất, năng lực, phong cách và tác phong công tác của mình. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng phẩm chất, năng lực, phương pháp tác phong công tác của đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị.

Thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính trị nói chung và đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn nói riêng theo tinh thần Đại hội Đảng lần thứ XII: “chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn” là vấn đề mới và khó. Nhận thức được điều đó, Học viện đã có sự đổi mới tư duy mạnh mẽ và tổ chức triển khai thực hiện kiên quyết, toàn diện ở nhiều khâu, nhiều bước. Quá trình ấy, vừa làm vừa sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, điều chỉnh, bổ sung hoàn thiện. Vì thế, kết quả đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn ngày càng cao hơn. Kết quả các khóa học đều đạt trên 90% khá, giỏi; trong đó, có từ 3% đến 5% đạt giỏi, không có tốt nghiệp loại trung bình.

Những việc làm nêu trên, đã góp phần quan trọng vào xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị cấp trung, sư đoàn trong toàn quân có đủ phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị trong tình hình mới.

Thiếu tướng, PGS, TS. NGUYỄN VĂN BẠO, Giám đốc Học viện Chính trị - Bộ Quốc phòng
______________

1 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2016, tr. 114.

2 - Đảng bộ Học viện Chính trị - Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Chính trị lần thứ XV, tháng 10-2015, tr. 84.