Qua thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng vừa qua cho thấy, mặc dù còn những hạn chế, song đây là chủ trương, giải pháp đúng, kịp thời, góp phần quan trọng vào nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng và rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên. Vì vậy, cần  kiên quyết, kiên trì thực hiện Nghị quyết trong thời gian tới.

Nhận thức đúng tầm quan trọng và trước yêu cầu thực tiễn của công tác xây dựng Đảng, Hội nghị lần thứ Tư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) đã ban hành Nghị quyết 12-NQ/TW, ngày 16-01-2012 “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”. Đây là quyết tâm chính trị lớn của Đảng, thể hiện sự trung thực, thẳng thắn, đánh giá đúng thực trạng và đề ra các giải pháp để tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Nhìn lại quá trình thực hiện Nghị quyết cho thấy, tuy chưa thật sự đáp ứng mong đợi của cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhưng có thể khẳng định rằng, Nghị quyết Trung ương 4 đã đạt được những kết quả bước đầu quan trọng, góp phần siết lại kỷ luật, kỷ cương, có tác dụng cảnh báo, răn đe, cảnh tỉnh và ngăn chặn các hành vi tiêu cực, tạo tiền đề đẩy mạnh công tác xây dựng Đảng, đưa tự phê bình và phê bình trở thành công việc thường xuyên trong Đảng. Các cấp ủy, tổ chức đảng và từng cán bộ, đảng viên đã nhận diện rõ hơn những biểu hiện cụ thể của tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; tự nhìn nhận, soi xét lại bản thân, nhận rõ và sâu sắc hơn những ưu điểm, khuyết điểm của mình. Đồng thời, chỉ ra được nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan của những khuyết điểm, yếu kém và đề ra phương hướng, kế hoạch, giải pháp khắc phục. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp đã chú trọng nâng cao tinh thần trách nhiệm, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo thực tiễn, đổi mới lề lối làm việc; bước đầu “tự soi, tự sửa”, điều chỉnh hành vi và các hoạt động trong công tác, trong cuộc sống theo chuẩn mực, quy định của người đảng viên. Việc thực hiện Nghị quyết đã góp phần bước đầu kiềm chế, ngăn chặn tình trạng tham nhũng, lãng phí; một số vụ án tham nhũng lớn đã được các cơ quan chức năng tập trung điều tra, xét xử nghiêm theo pháp luật, được nhân dân hoan nghênh, đồng tình, ủng hộ. Đến hết năm 2014, toàn Đảng đã xử lý kỷ luật trên 54.000 đảng viên và xóa tên, cho ra khỏi Đảng hàng nghìn trường hợp, trong đó có nhiều đảng viên phải truy tố trước pháp luật, v.v.

Có thể khẳng định rằng, trong bối cảnh đất nước có nhiều khó khăn, thách thức; tình hình thế giới, khu vực có những diễn biến nhanh và phức tạp, những kết quả bước đầu thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 đã góp phần làm trong sạch nội bộ Đảng, thúc đẩy đất nước phát triển, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Đạt được kết quả đó là do Nghị quyết đã đề ra giải pháp đúng, đáp ứng sự phát triển của thực tiễn, phù hợp với tâm tư, nguyện vọng của nhân dân và yêu cầu của công tác xây dựng Đảng trong tình hình mới; được Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp uỷ các cấp chỉ đạo chặt chẽ, toàn diện, sâu sát, cụ thể, với quyết tâm chính trị cao; cán bộ, đảng viên đồng tình, thực hiện nghiêm, tinh thần tự phê bình và phê bình có chuyển biến tích cực.

Mặc dù vậy, một số mặt công tác xây dựng Đảng chuyển biến chậm, mục tiêu mà Nghị quyết Trung ương 4 đề ra trên ba vấn đề lớn mới đạt kết quả bước đầu, chưa vững chắc. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí,… chưa được đẩy lùi. Những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” có xu hướng diễn biến phức tạp trong Đảng, trong hệ thống chính trị và trong xã hội, v.v. Những hạn chế đó, làm cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội, gây bức xúc trong dư luận, là thách thức nghiêm trọng đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và hiệu lực quản lý của Nhà nước, đe dọa sự tồn vong của chế độ.

Vì vậy, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XII của Đảng xác định: “Đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng Đảng, trọng tâm là kiên quyết, kiên trì tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI)”¹ là rất đúng và cần thiết. Để việc làm này đạt mục đích, yêu cầu, từ thực tiễn thực hiện Nghị quyết Trung 4 (khóa XI), các cấp ủy, tổ chức đảng cần thực hiện tốt một số vấn đề sau:

Một là, tiếp tục tổ chức đợt tự phê bình và phê bình một cách đồng bộ và quyết liệt. Các cấp ủy, tổ chức đảng cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục cho mọi đảng viên thấm nhuần vai trò, nội dung, yêu cầu, phương châm, phương pháp tự phê bình và phê bình theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng ta. Trong tự phê bình và phê bình phải có tình đồng chí trong sáng, tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, nghiêm túc và khoan dung, thấu lý đạt tình, trung thực, có phê phán, có đấu tranh để xây dựng, để đoàn kết; chính vì đoàn kết, vì nhất trí mà đấu tranh và phê phán, tất cả vì mục tiêu lý tưởng và lợi ích của Đảng. Ở từng cấp cần thực hiện nghiêm quy trình chuẩn bị và tổ chức tự phê bình và phê bình, xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể, tỉ mỉ, xác định rõ nội dung, tập trung vào những vấn đề nổi cộm, bức xúc. Cấp ủy cấp trên phải chỉ đạo chặt chẽ, tập trung, thống nhất và kiên quyết; thực hiện dân chủ rộng rãi, lắng nghe ý kiến của cán bộ, đảng viên và nhân dân là cách tốt nhất để đánh giá đúng cán bộ, đảng viên. Đồng thời, có quy định cụ thể về trách nhiệm của người đứng đầu tổ chức đảng trong nêu gương thực hiện nghiêm tự phê bình và phê bình; khuyến khích những người tự giác, thành khẩn, tích cực sửa chữa sai lầm, khuyết điểm; bảo vệ những người dám nói thẳng, nói thật với tinh thần xây dựng, có như vậy mới khắc phục được biểu hiện “né tránh”, “lựa chiều”. Những sai phạm, trù dập người phê bình, những trường hợp có động cơ xấu, tố cáo sai sự thật, gây rối nội bộ,… phải được phê phán, đấu tranh thẳng thắn và xử lý nghiêm theo quy định.

Hai là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Thực tiễn cho thấy, tự phê bình và phê bình là giải pháp quan trọng, song không thể giải quyết được mọi tiêu cực trong Đảng. Trên một số vấn đề, qua kiểm điểm của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp từ Trung ương đến cơ sở vẫn chưa làm rõ được thực chất, mức độ nghiêm trọng của tình hình, xảy ra ở đâu, ai chịu trách nhiệm, v.v. Vì vậy, cùng với tự phê bình và phê bình, phải làm tốt công tác kiểm tra, giám sát; nếu phát hiện đảng viên có biểu hiện vi phạm pháp luật phải đề nghị thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử, có như vậy mới thanh lọc những người suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham ô, tham nhũng,… ra khỏi đội ngũ, làm trong sạch Đảng. Cùng với đó, cần đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí ở tất cả các cấp, các ngành. Đây là nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, lâu dài, song Đảng cần nêu cao quyết tâm chính trị, cũng như tổ chức thực tiễn, có như vậy mới mang lại niềm tin của nhân dân với Đảng. Bên cạnh việc điều tra, xét xử các vụ án tham nhũng đã phát hiện, Đảng cần lãnh đạo các cơ quan nghiên cứu, ban hành luật, cơ chế ngăn ngừa hành vi tham nhũng, như: quan hệ “lợi ích nhóm”, đặc quyền, đặc lợi, “tư duy nhiệm kỳ”; phát huy tốt vai trò của các cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân, các phương tiện thông tin đại chúng,… đối với nhiệm vụ này.

Ba là, thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Đây là nguyên tắc tổ chức cơ bản trong hoạt động của Đảng, đảm bảo cho Đảng luôn vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; thống nhất ý chí và hành động. Thời gian qua cho thấy, không ít tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên chưa nhận thức đầy đủ nội dung, bản chất của nguyên tắc, do đó khi vận dụng đã có những biến dạng, làm ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng, hiệu quả trong sinh hoạt đảng và những sai lệch trong công tác tổ chức, cán bộ. Vì vậy, các cấp ủy, tổ chức đảng cần nâng cao nhận thức, có giải pháp thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ. Nguyên tắc này là sự thống nhất giữa hai thành tố tập trung và dân chủ; tuyệt đối hóa, nhấn mạnh một yếu tố nào đều không đúng, trái với bản chất của nguyên tắc. Song, hiện nay, trong thực hiện cần phát huy, mở rộng dân chủ hơn nữa trong mọi hoạt động của Đảng để cán bộ, đảng viên được tham gia nhiều hơn vào các quyết định của Đảng, của tổ chức đảng. Trong sinh hoạt phải thật sự dân chủ, cởi mở, không bị ràng buộc bởi một áp lực nào; bí thư, cấp ủy phải có thái độ cởi mở, thẳng thắn, khuyến khích các ý kiến trao đổi, tranh luận, công khai tại hội nghị. Đối với ý kiến thiểu số, phải thực hiện bảo lưu theo quy định của Điều lệ Đảng; đảng viên có ý kiến này cũng phải chấp hành nghiêm nguyên tắc sinh hoạt theo Điều lệ Đảng.

Bốn là, đổi mới mạnh mẽ, nâng cao chất lượng công tác cán bộ. Đây là một trong những vấn đề cấp bách, trọng tâm mà Nghị quyết Trung ương 4 tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện. Nhìn lại kết quả thành công của đại hội các đảng bộ cấp trực thuộc Trung ương, với hầu hết số cán bộ được quy hoạch đều được bầu vào cấp ủy có số phiếu tín nhiệm cao đã minh chứng cho kết quả tất yếu của công tác cán bộ theo Nghị quyết Trung ương 4, nhất là các khâu: quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển. Tuy vậy, chất lượng đội ngũ cán bộ còn có mặt hạn chế. Ở một số nơi, kể cả cấp chiến lược xảy ra hụt hẫng lực lượng kế cận, gây khó khăn cho công tác nhân sự. Từ thực tiễn này, thời gian tới Đảng cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; nghiên cứu, hoàn thiện các quy định, quy chế, cơ chế công tác cán bộ, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và chặt chẽ giữa các khâu, liên thông giữa các cấp. Trong đó, có quy chế về việc đánh giá cán bộ để có cơ sở sử dụng, bố trí, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng tiêu cực trong công tác này. Ở từng cấp, phải quán triệt, thực hiện nghiêm các nguyên tắc, quy chế, quy trình của công tác cán bộ, nhất là phương thức tuyển chọn, bổ nhiệm để lựa chọn được những người thực sự xứng đáng giữ các vị trí lãnh đạo, đặc biệt là người đứng đầu.

Năm là, tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Đây là giải pháp quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, trở thành nhu cầu, việc làm thường xuyên của cán bộ, đảng viên. Vì vậy, thời gian tới, các cấp ủy, tổ chức đảng cần gắn thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI); xác định rõ nội dung, hình thức, biện pháp, mục tiêu, chỉ tiêu trong việc học tập, làm theo Bác. Trên cơ sở đó, tạo sự chuyển biến về hành động trong thực tiễn của cán bộ, đảng viên, tích cực, nỗ lực hơn nữa trong tu dưỡng, rèn luyện, khắc phục tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, ngăn chặn biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, làm cho Đảng “phát triển mãi, tiến bộ mãi” như lời Bác Hồ đã dạy.

PGS, TS. TRƯƠNG THỊ THÔNG, Phó Giám đốc, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
________________

1 - ĐCSVN - Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XII của Đảng (Tài liệu sử dụng tại đại hội đảng bộ cấp huyện, cấp tỉnh và tương đương), tháng 4-2015, tr. 82.