Thứ Bảy, 23/11/2024, 11:02 (GMT+7)
Bình luận - Phê phán Quốc phòng, quân sự nước ngoài
Vào cuối năm 2015, vượt qua những khó khăn và khác biệt, Cộng đồng ASEAN đã chính thức hình thành. Đây là một tiến trình liên tục và lâu dài, mang lại nhiều cơ hội và thách thức đối với tất cả các nước ASEAN. Vì thế, cùng với tiến trình hội nhập Cộng đồng ASEAN, đối ngoại quốc phòng cần nắm vững cả thuận lợi và khó khăn để có giải pháp đồng bộ, phù hợp.
Cộng đồng ASEAN chính thức được thành lập vào ngày 31-12-2015 với ba trụ cột chính là Cộng đồng Chính trị - An ninh, Cộng đồng Kinh tế và Cộng đồng Văn hóa - Xã hội, đánh dấu một mốc quan trọng trong lịch sử phát triển của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á. Việc hình thành Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN sẽ đưa hợp tác chính trị - an ninh lên một tầm cao mới, nhất là trong việc tăng cường sự gắn kết, hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa các nước ASEAN cũng như đề cao vai trò trung tâm của ASEAN trong việc xử lý những thách thức an ninh ở khu vực. Để Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN được hình thành theo đúng lộ trình đề ra là kết quả nỗ lực góp sức, chung tay của tất cả các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam.
Với phương châm “chủ động, tích cực và có trách nhiệm” trong tham gia hợp tác ASEAN, Quân đội nhân dân Việt Nam đã có những đóng góp tích cực cho mục tiêu hiện thực hóa Cộng đồng Chính trị - An ninh và trong hợp tác, hội nhập quốc phòng, quân sự với các nước ASEAN, được thể hiện rõ cả trên bình diện hợp tác đa phương và song phương.
Chủ động hội nhập quốc phòng, quân sự ở khu vực
Gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á từ năm 1995, Việt Nam đã từng bước và ngày càng tích cực, chủ động tham gia vào các cơ chế hợp tác quốc phòng đa phương trong khuôn khổ ASEAN. Từ chỗ chỉ tham gia với tư cách là quan sát viên, khách mời danh dự, đến nay, Việt Nam đã tham gia tất cả các cơ chế hợp tác quân sự, quốc phòng trong ASEAN cùng với nhiều sáng kiến để đóng góp xây dựng và hoạch định chính sách cũng như triển khai các cơ chế này trên thực tế, như: Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF),... góp phần quan trọng cho việc duy trì đoàn kết, thống nhất của ASEAN cũng như phát huy vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực. Đặc biệt, trong năm 2010, với vai trò là chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã đưa ra sáng kiến và tổ chức thành công Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+) lần thứ nhất, gồm ASEAN với 8 nước đối tác, đối thoại1. Qua đó, đóng góp tích cực vào việc thúc đẩy quan hệ đối ngoại của hiệp hội, làm sâu sắc thêm quan hệ hợp tác chính trị - an ninh ASEAN với các đối tác quan trọng hàng đầu thế giới, góp phần tạo dựng môi trường hòa bình, an ninh tại khu vực. Trên thực tế, ADMM+ đã và đang trở thành một cấu trúc an ninh khu vực quan trọng do ASEAN đóng vai trò là trung tâm.
Việt Nam cũng đã chứng tỏ vai trò tích cực, chủ động, có trách nhiệm trong các cơ chế hợp tác với việc chủ động tham gia và đề xuất nhiều sáng kiến, góp phần tăng cường đoàn kết nội khối, củng cố vai trò trung tâm dẫn dắt của ASEAN, thiết lập cơ chế kiểm soát xung đột và hợp tác trên thực địa. Hiện cả 6 sáng kiến mà ADMM+ đã, đang triển khai, bao gồm: an ninh biển, gìn giữ hòa bình, chống khủng bố, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa, quân y và hành động mìn nhân đạo đều do Việt Nam khởi xướng. Trong đó, Việt Nam đã chủ trì Nhóm chuyên gia ADMM+ về hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa giai đoạn 2011 - 2013, hiện nay đang cùng với Ấn Độ chủ trì Nhóm chuyên gia về Hành động mìn nhân đạo giai đoạn 2014 - 2017.
Bên cạnh các cơ chế hợp tác quốc phòng, Việt Nam còn tích cực tham gia các cơ chế hợp tác quân sự như Hội nghị không chính thức Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng các nước ASEAN, Hội nghị Tư lệnh Hải quân các nước ASEAN, Hội nghị Tư lệnh Lục quân các nước ASEAN, Hội nghị Tư lệnh Không quân các nước ASEAN, Hội nghị không chính thức những người đứng đầu tình báo quân đội ASEAN,… góp phần thiết thực vào việc xây dựng lòng tin và nâng cao khả năng phối hợp với quân đội các nước ASEAN trên thực địa.
Trong triển khai hợp tác, Việt Nam tham gia với tinh thần tích cực, chủ động và có trách nhiệm vào các hoạt động thực tế trong khuôn khổ của ASEAN. Trong năm 2013, Việt Nam đã cử lực lượng Quân đội tham gia diễn tập trên thực địa về hỗ trợ nhân đạo, cứu trợ thảm họa và quân y tại Bru-nây; chủ trì, đăng cai tổ chức cuộc Diễn tập thực binh ASEAN về ứng phó thảm họa và cứu trợ nhân đạo (ARDEX - 13) tại Việt Nam. Trong năm 2014, Việt Nam đã chủ trì tổ chức 3 hoạt động lớn của ASEAN là: Giải bắn súng quân dụng, Hội nghị Tư lệnh lục quân, Hội nghị Hạ sĩ quan các nước ASEAN và cử tàu hải quân tham gia diễn tập KOMODO về cứu trợ thảm họa ở In-đô-nê-xi-a. Đây chính là những hành động thực tế thể hiện trách nhiệm của Việt Nam đối với việc xây dựng lòng tin, duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực, nâng cao hình ảnh, vị thế của đất nước, Quân đội trên trường quốc tế.
Cùng với đó, thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa; đồng thời, là thành viên có trách nhiệm trong Cộng đồng ASEAN, những năm qua, hợp tác quốc phòng song phương với các nước ASEAN luôn được Việt Nam quan tâm, thúc đẩy, phù hợp với quan hệ đối tác cấp nhà nước, từng bước đi vào chiều sâu và đạt hiệu quả thiết thực. Từ các hoạt động chủ yếu ban đầu là trao đổi đoàn nhằm xây dựng lòng tin, tạo sự hiểu biết lẫn nhau; cho đến nay Việt Nam đã ký kết các bản ghi nhớ, thỏa thuận hợp tác về quốc phòng với tất cả các nước ASEAN, tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng để thúc đẩy quan hệ hợp tác lâu dài, hiệu quả. Trong đó, tập trung vào các nội dung chính, như: trao đổi đoàn các cấp, hợp tác đào tạo, chia sẻ thông tin, tuần tra chung,… hợp tác giữa các quân binh chủng cũng được quan tâm thúc đẩy. Cơ chế đối thoại chính sách quốc phòng cấp thứ trưởng đã được thiết lập với Xin-ga-po, Phi-líp-pin, Cam-pu-chia và ngày càng phát huy hiệu quả, trở thành cơ chế đối thoại quan trọng nhằm tạo nhận thức chung về các vấn đề chiến lược và thúc đẩy quan hệ hợp tác quốc phòng song phương với các nước.
Việc xây dựng lòng tin, tăng cường tình hữu nghị với các nước trong ASEAN cũng được Việt Nam đặc biệt chú trọng khi năm 2014, lần đầu tiên Hải quân Việt Nam cử hai tàu hộ vệ tên lửa thực hiện hành trình thăm thiện chí 3 nước: In-đô-nê-xi-a, Bru-nây và Phi-líp-pin; Việt Nam và Phi-líp-pin cũng đã ký Quy chế giao lưu binh sĩ đóng quân trên đảo Song Tử Tây và đảo Song Tử Đông (năm 2014), đã tiến hành giao lưu được hai lần theo cơ chế luân phiên (vào các năm 2014 và 2015), v.v.
Có thể khẳng định, quan hệ tốt đẹp trong hợp tác quốc phòng song phương với các nước ASEAN là một yếu tố quan trọng để xây dựng lòng tin, tạo sự tin cậy, chia sẻ của các nước ASEAN, góp phần tăng cường và củng cố quan hệ hợp tác quốc phòng đa phương giữa Việt Nam với ASEAN, tạo sự ủng hộ của các nước ASEAN đối với các lợi ích chính đáng của Việt Nam trên Biển Đông; đồng thời, góp phần tạo sự đồng thuận nội khối đối với các vấn đề chung của khu vực.
Thuận lợi và thách thức đối với hợp tác quốc phòng, quân sự của Việt Nam trong hội nhập Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN
Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN hình thành tạo nền tảng và khuôn khổ vững chắc để thúc đẩy hợp tác Chính trị - An ninh ASEAN, góp phần tăng cường sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau cũng như tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên. Tham gia hợp tác quốc phòng, quân sự ASEAN sẽ mang lại cho Việt Nam nhiều lợi ích to lớn và thiết thực.
Trước hết, đó là duy trì môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực để Việt Nam tập trung phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh đó, Cộng đồng Chính trị - An ninh giúp nâng cao vai trò quan trọng của ASEAN trong việc xử lý các thách thức an ninh ở khu vực, tạo khả năng, thời cơ để Việt Nam tranh thủ sự ủng hộ của các nước trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ.
Cùng với đó, cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN cũng tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam có thể trực tiếp tham gia vào các hoạt động hợp tác nhằm xử lý những thách thức an ninh ở khu vực, nhất là thách thức an ninh phi truyền thống. Qua đó, giúp Việt Nam tiếp cận thông tin, kinh nghiệm và nâng cao năng lực trong xử lý tình huống.
Ngoài ra, vai trò quan trọng của Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN cũng tạo điều kiện, nền tảng để Quân đội nhân dân Việt Nam thúc đẩy quan hệ hợp tác quốc phòng, quân sự với các đối tác của ASEAN, nhất là với các nước lớn, góp phần nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế quốc tế của Việt Nam.
Tuy nhiên, Việt Nam cũng còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình đưa hợp tác quốc phòng, quân sự với các nước ASEAN đi vào chiều sâu. Theo đó, Việt Nam sẽ phải xử lý nhiều vấn đề phức tạp hơn, bởi các hoạt động hợp tác quốc phòng, quân sự thường mang tính nhạy cảm. Việc tăng cường đoàn kết, thống nhất và đồng thuận ASEAN trên một số vấn đề phức tạp, bao gồm cả vấn đề Biển Đông sẽ tiếp tục gặp nhiều khó khăn do có sự khác biệt về chế độ chính trị - xã hội, lợi ích an ninh quốc gia cũng như tác động của cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở khu vực.
Phương hướng hội nhập quốc phòng, quân sự với ASEAN trong thời gian tới
Cộng đồng ASEAN đã chính thức hình thành, nhưng đó chỉ là sự khởi đầu của một quá trình liên tục, lâu dài, mang lại nhiều cơ hội, song cũng không ít thách thức đối với tất cả các nước ASEAN. Trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao hiệu quả hợp tác quốc phòng, quân sự của Việt Nam trong Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN cũng như đảm bảo vai trò là một thành viên tích cực, có trách nhiệm đối với khu vực và quốc tế, công tác đối ngoại quốc phòng cần triển khai các nhiệm vụ sau:
1. Quán triệt sâu sắc đường lối đối ngoại đã được thể hiện tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng; Nghị quyết 22-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) “Về hội nhập quốc tế”; Nghị quyết 806-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về “Hội nhập quốc tế và đối ngoại về quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo”. Trên cơ sở đó, tiếp tục đổi mới tư duy, nhận thức về hội nhập quốc tế về quốc phòng.
2. Đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác quốc phòng song phương với các nước ASEAN; đưa các khuôn khổ hợp tác quốc phòng đi vào thực chất, tạo sự đan xen về lợi ích giữa nước ta với các đối tác; đa dạng hóa các hình thức, nội dung quan hệ, hợp tác quốc phòng song phương với ASEAN.
3. Chủ động và tích cực tham gia các cơ chế, diễn dàn quốc phòng, quân sự do ASEAN giữ vai trò trung tâm, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, ngăn ngừa chiến tranh, xung đột, đẩy mạnh hợp tác cùng có lợi. Trong đó, cần tăng cường trao đổi thông tin, đề xuất sáng kiến tại các hội nghị, diễn đàn đa phương quốc phòng, quân sự ASEAN. Từng bước mở rộng nội dung hợp tác quốc phòng, quân sự, gia tăng các hoạt động trên thực địa, bao gồm cả các hoạt động tuần tra chung, diễn tập chung trong khuôn khổ ASEAN. Tiếp tục đóng góp, xây dựng quan điểm, lập trường chung của lãnh đạo quốc phòng các nước ASEAN về vấn đề Biển Đông trên cơ sở yêu cầu các bên liên quan phải tôn trọng Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và hướng tới xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
4. Tăng cường công tác phối hợp giữa Bộ Quốc phòng với các bộ, ngành liên quan trong việc trao đổi thông tin, xây dựng chủ trương và tham gia các hoạt động hợp tác cụ thể trong Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN.
5. Coi trọng đầu tư, huy động các nguồn lực, nhất là nguồn nhân lực phù hợp đảm bảo cho việc hội nhập ASEAN về quốc phòng, quân sự.
Trung tướng VŨ CHIẾN THẮNG, Cục trưởng Cục Đối ngoại - Bộ Quốc phòng
____________________
1 - Gồm: Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ô-xtrây-li-a và Niu Di-lân
đối ngoại quốc phòng,cộng đồng ASEAN
Những thay đổi tầm nhìn chiến lược trong lĩnh vực quân sự của Ấn Độ 14/11/2024
Sự ra đời Liên bang Mali - Burkina Faso – Niger và những tác động đến an ninh khu vực 28/10/2024
Hợp tác ba bên Mỹ - Nhật - Philippines và tác động đối với khu vực, thế giới 27/09/2024
Đôi nét về Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương năm 2024 26/09/2024
Chiến lược công nghiệp quốc phòng của Liên minh châu Âu và tác động đến khu vực châu Á - Thái Bình Dương 22/08/2024
Cục diện cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương 15/08/2024
Nhật Bản thúc đẩy tiến trình chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương 29/07/2024
Xu hướng phát triển và sử dụng tên lửa chiến thuật trong các cuộc chiến tranh gần đây 18/07/2024
Đôi nét về Kế hoạch phòng thủ toàn diện của NATO và những tác động đối với khu vực, thế giới 27/06/2024
Chiến lược quốc phòng mới của Australia 17/06/2024
Sự ra đời Liên bang Mali - Burkina Faso – Niger và những tác động đến an ninh khu vực
Những thay đổi tầm nhìn chiến lược trong lĩnh vực quân sự của Ấn Độ