Bức tranh toàn cảnh thế giới năm 2015 nổi rõ hai gam màu “tối - sáng” đan xen với những sự kiện diễn ra liên tiếp, gây rúng động thế giới. Tổng kết một năm qua, Tạp chí Quốc phòng toàn dân lựa chọn và giới thiệu cùng bạn đọc 10 sự kiện quốc phòng, quân sự nổi bật.

Các chiến binh của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. (Nguồn: rilek1corner.com)

 1. Cuộc chiến chống Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) ngày càng quyết liệt, phức tạp

Hơn một năm qua, mặc dù bị liên quân do Mỹ đứng đầu liên tục không kích, nhưng IS vẫn tồn tại và gây tội ác, mở rộng khủng bố ở nhiều nơi trên thế giới, từ châu Phi, châu Âu, châu Mỹ đến Đông Nam Á,… IS trở thành mối hiểm họa, đe dọa an ninh toàn cầu. Tình thế đó buộc Mỹ phải điều chỉnh chiến lược chống IS. Các nước khác, như: Pháp, Nga, Anh, Ca-na-đa, Đức,… đều vào cuộc chống IS, khiến cuộc chiến này ngày càng phức tạp, quyết liệt, tốn kém, chưa có hồi kết.

2. Thỏa thuận hạt nhân lịch sử giữa nhóm P5 + 1 và I-ran

Sau hơn 11 năm đàm phán gian truân và 18 ngày thương lượng nước rút căng thẳng tại Viên (Áo), ngày 14-7-2015, nhóm P5 + 1¹ và I-ran đã đạt được thỏa thuận lịch sử, khép lại “hồ sơ hạt nhân” của Tê-hê-ran. Theo thỏa thuận này, I-ran phải hạn chế chương trình phát triển hạt nhân mà phương Tây nghi ngờ nhằm mục đích chế tạo vũ khí hủy diệt; cho phép nhân viên quốc tế thanh sát các cơ sở hạt nhân, v.v. Đổi lại, các biện pháp trừng phạt mà Mỹ và phương Tây áp đặt lên quốc gia Hồi giáo này sẽ được dỡ bỏ. Đây được coi là bước ngoặt, mở ra cơ hội mới trong giải quyết các vấn đề quốc tế liên quan.

3. Khủng hoảng di cư chưa từng có ở châu Âu

Người di cư vượt qua hàng rào dây thép gai gần Roszke, giáp giới Serbia ngày 27-8. (Nguồn: AFP)

Theo công bố của Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR), kể từ đầu năm 2015, đã có khoảng 520.000 người nhập cư đến châu Âu và dự báo con số này có thể lên tới 1 triệu vào đầu năm 2016, chưa kể hàng nghìn người đã thiệt mạng hoặc mất tích khi vượt Địa Trung Hải. Cuộc khủng hoảng này chưa có tiền lệ và điều đáng nói là, diễn ra nhanh, trong thời gian ngắn, khiến các nước châu Âu lúng túng, bất lực và bất đồng sâu sắc về biện pháp xử lý. Do lo ngại về an ninh, sự sụt giảm về kinh tế và lai tạp văn hóa, nhiều nước châu Âu đã từ chối tiếp nhận dòng người nhập cư, khiến tình hình càng thêm hỗn loạn. Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng, nếu Liên minh châu Âu (EU) không thể giải quyết vấn nạn di cư thì những nguyên tắc về một châu lục không biên giới sẽ đứng trước nguy cơ sụp đổ.

4. Nga mở chiến dịch quân sự không kích IS ở Xy-ri

Ngày 30-9-2015, trước yêu cầu của Chính phủ Xy-ri, Tổng thống Nga V. Pu-tin đã triển khai chiến dịch quân sự không kích phiến quân IS ở Xy-ri. Đây là sự kiện quân sự khác biệt, nhằm ngăn chặn, tiêu diệt IS - một trong những hiểm họa lớn của thế giới. Với chiến thuật “tiến công phẫu thuật”, cường độ cao, sử dụng vũ khí hiện đại, chiến dịch quân sự của Nga đã tạo sự thay đổi nhất định về cục diện chiến trường chống IS ở Xy-ri. Nhưng, đồng thời cũng nảy sinh những phức tạp mới, khiến Mỹ và phương Tây lo ngại. Dư luận quốc tế cho rằng, với hành động can dự trực tiếp vào chiến trường Xy-ri, Nga đang tự khẳng định vai trò trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế.

5. Liên quân các nước A-rập mở chiến dịch quân sự ở Y-ê-men

Ngày 26-3-2015, Liên quân 10 nước vùng Vịnh do A-rập Xê-út đứng đầu đã mở chiến dịch quân sự “Bão táp kiên định” can thiệp vào Y-ê-men. Đây là hành động nhằm đáp lại lời kêu gọi của Chính phủ Y-ê-men, chống lại phiến quân Hồi giáo Hu-thi (đã đánh chiếm thủ đô Xa-na-a và truy đuổi Tổng thống M. Ha-đi). Tuy nhiên, sau gần 9 tháng can thiệp của Liên quân, tình hình Y-ê-men vẫn ở thế giằng co phức tạp, thậm chí có thể dẫn tới một cuộc chiến “tiểu vùng” nguy hiểm. Dư luận quốc tế cho rằng, hành động can thiệp quân sự chưa phải là giải pháp tốt nhất cho cuộc khủng hoảng ở Y-ê-men. Hơn bao giờ hết, cách “tiếp cận hòa bình”, xây dựng các giải pháp chính trị thông qua đối thoại, đàm phán giữa các bên sẽ là sự lựa chọn tối ưu cho cuộc khủng hoảng này.

6. Tình hình an ninh Biển Đông diễn biến phức tạp

Năm 2015, Trung Quốc gia tăng các hoạt động bồi đắp, xây dựng các công trình trong một số bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa và cùng với đó là việc Mỹ đưa tàu khu trục USS Lassen có trang bị tên lửa dẫn đường vào khu vực 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đang xây dựng đã khiến cho tình hình an ninh Biển Đông căng thẳng, phức tạp, gây quan ngại cho cộng đồng quốc tế, nhất là các nước trong khu vực.

7. “Báo động đỏ” về khủng bố toàn cầu

Cộng đồng quốc tế tiếp tục chứng kiến sự gia tăng của các vụ khủng bố gây rúng động ở nhiều khu vực và toàn cầu. Điều đáng nói là, hoạt động khủng bố không chỉ nhiều về số lượng, đa dạng về phương thức, rộng về phạm vi mà còn mang tính chất chuyên nghiệp, liều lĩnh và do nhiều tổ chức Hồi giáo cực đoan tiến hành. Từ nhóm phiến quân An Sa-báp (Kê-ni-a), Bô-cô Ha-ram (Ni-giê-li-a), Ta-li-ban (Áp-ga-ni-xtan, Pa-ki-xtan),… đến An Kê-đa và điển hình là IS (I-rắc, Xy-ri,…) liên tục hoành hành, làm hàng nghìn người chết và bị thương, đe dọa an ninh của nhiều nước. Theo thống kê của Liên hợp quốc, tại Áp-ga-ni-xtan, trong 6 tháng đầu năm 2015 đã có 1.590 người chết và 3.340 người bị thương do các vụ khủng bố gây ra. Đặc biệt, ngày 13-11 vừa qua, một loạt vụ khủng bố liên hoàn tại Thủ đô Pa-ri (Pháp) đã khiến 132 người chết, gần 250 người bị thương, buộc Tổng thống Pháp Ô-lăng-đơ ban bố tình trạng khẩn cấp.

8. Các nước lớn công bố chính sách an ninh mới

Mở đầu năm 2015, Tổng thống Mỹ B. Ô-ba-ma công bố Chiến lược An ninh quốc gia của nước này; trong đó, tái nhấn mạnh chính sách “xoay trục” sang châu Á - Thái Bình Dương; tiếp tục đứng đầu liên minh quốc tế chống IS và cùng đồng minh bao vây, cô lập Nga. Ngày 26-5, Trung Quốc ra Sách trắng quốc phòng, thể hiện sự điều chỉnh chiến lược quân sự theo hướng: tăng cường sức mạnh hải quân, bảo vệ chủ quyền lãnh hải. Còn đối với nước Nga, Tổng thống V. Pu-tin đã thông qua “Học thuyết biển” sửa đổi, nhằm củng cố và tăng cường vị thế chiến lược của Mát-xcơ-va tại các khu vực trên thế giới. Ngoài ra các cường quốc khác, như: Nhật Bản, Ấn Độ, Ô-xtrây-li-a,… cũng xúc tiến việc điều chỉnh chính sách an ninh của mình. Theo giới phân tích, việc các nước lớn điều chỉnh chính sách an ninh sẽ buộc các nước khác, nhất là các nước nhỏ phải có sự điều chỉnh thích ứng, khiến môi trường an ninh ở từng khu vực và thế giới càng phức tạp, khó đoán định.

9. Cộng đồng ASEAN hình thành

Ngày 31-12-2015, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á long trọng công bố sự ra đời của Cộng đồng ASEAN. Đây là dấu mốc quan trọng trong tiến trình liên kết chặt chẽ giữa các nước ASEAN, với ba trụ cột: Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC), Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) và Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC). Theo các quan chức ASEAN, sự ra đời của Cộng đồng đã tạo ra một chính thể lâu dài, được bồi đắp, nuôi dưỡng bởi tinh thần đoàn kết, với quyết tâm bảo vệ hòa bình, an ninh và tự cường lâu dài trong một khu vực hướng ra bên ngoài, với các nền kinh tế năng động, cạnh tranh, liên kết sâu rộng và một Cộng đồng thu nạp dựa trên ý thức mạnh mẽ về sự gắn kết và bản sắc chung.

10. Nguy cơ về an ninh mạng và sự lo ngại của nhiều nước

Trong năm 2015, nguy cơ an ninh mạng đã không ngừng gia tăng, với nhiều đột biến trên phạm vi rộng, gây thiệt hại nặng nề đối với nhiều nước trên thế giới. Ngày 15-5, hệ thống máy tính của Hạ viện Đức đã bị tê liệt hoàn toàn khi trở thành mục tiêu của một đợt tấn công mạng lớn chưa từng có. Không dừng lại ở đó, ngày 08-6-2015, Trang điện tử chính thức của Lục quân Mỹ cũng phải đóng cửa nhiều ngày, sau khi bị tin tặc tấn công. Đây là lần đầu tiên, một cơ quan được bảo vệ về an ninh mạng hàng đầu của Quân đội Mỹ buộc phải tạm thời đóng cửa, nhằm bảo đảm cho các dữ liệu mật không bị xâm nhập, đánh cắp. Điều nguy hiểm là, cho đến nay, các chuyên gia an ninh mạng vẫn chưa tìm ra nguồn gốc của các đợt tấn công nói trên, gây mối lo cho nhiều quốc gia trên thế giới.

Tạp chí Quốc phòng toàn dân
______________

1 - Gồm các nước: Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức.