Những năm qua, công tác giáo dục quốc phòng và an ninh của thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần nâng cao tiềm lực chính trị - tinh thần, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi để Thành phố phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, địa bàn chiến lược về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và đối ngoại của cả nước. Đây cũng là địa bàn trọng điểm mà các thế lực thù địch luôn tập trung chống phá trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng và an ninh. Tình hình đó đặt ra yêu cầu rất cao đối với công tác quân sự, quốc phòng của Thành phố, trong đó có nhiệm vụ giáo dục quốc phòng và an ninh. Ý thức rõ điều đó, Thành ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Thành phố đã bám sát thực tiễn, đề ra nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo thiết thực, phù hợp.

Trước hết, Thành phố tập trung kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của hội đồng giáo dục quốc phòng và an ninh các cấp và phát huy vai trò tham mưu của cơ quan thường trực trong việc xây dựng hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác này. Theo đó, hội đồng giáo dục quốc phòng và an ninh các cấp luôn được rà soát, kiện toàn, bổ sung đủ số lượng, đúng thành phần theo Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh. Hằng năm, trên cơ sở kế hoạch, hướng dẫn của trên, Hội đồng Giáo dục quốc phòng và an ninh Thành phố xây dựng kế hoạch và chỉ đạo hội đồng giáo dục quốc phòng và an ninh cấp quận, huyện tổ chức bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho các đối tượng theo quy định, phù hợp với tình hình thực tiễn. Đồng thời, đẩy mạnh kiểm tra, thanh tra về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh đối với cấp quận, huyện và một số ban, ngành, trường học. Kết quả kiểm tra năm 2015 cho thấy, hội đồng giáo dục quốc phòng và an ninh các cấp hoạt động có nền nếp, hiệu quả, thực hiện tốt chức năng tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền cùng cấp lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý nhà nước về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh. Đặc biệt, sau đại hội đảng các cấp nhiệm kỳ 2015 - 2020, hội đồng giáo dục quốc phòng và an ninh các cấp đã tích cực củng cố, kiện toàn, bổ sung đủ các chức danh theo quy định, cơ cấu hợp lý, bảo đảm phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong điều hành, tổ chức và thực hiện công tác giáo dục quốc phòng và an ninh, công tác quân sự địa phương trong nhiệm kỳ mới.

Để công tác giáo dục quốc phòng và an ninh đạt hiệu quả cao, Thành phố chú trọng phát huy năng lực làm tham mưu của cơ quan thường trực hội đồng giáo dục quốc phòng và an ninh các cấp và vai trò nòng cốt của lực lượng vũ trang trong thực hiện công tác này. Theo đó, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Thành phố đã lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp tập trung quán triệt các chỉ thị, nghị định, kế hoạch của trên về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh, làm cơ sở nâng cao nhận thức, năng lực thực tiễn cho đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp đủ sức tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cùng cấp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ quan trọng này tại địa phương, đơn vị mình. Cơ quan quân sự các cấp chủ động tổ chức bồi dưỡng cho đội ngũ tuyên truyền viên và tập huấn cho đội ngũ giáo viên giảng dạy môn học này trên địa bàn. Bộ tư lệnh Thành phố tham mưu giúp Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố xây dựng Khu di tích Chiến khu Rừng Sác, Khu Di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi xứng tầm với truyền thống cách mạng, không chỉ là điểm tham quan trọng điểm mà còn là “Địa chỉ đỏ” để giáo dục truyền thống cách mạng hào hùng của Thành phố. Ngoài ra, các đơn vị, địa phương chú trọng thực hiện giáo dục quốc phòng và an ninh thông qua các hoạt động như: diễn tập khu vực phòng thủ, diễn tập chiến đấu - trị an, huấn luyện dã ngoại, tham gia xây dựng nông thôn mới, cứu hộ, cứu nạn, các hoạt động “Đền ơn, đáp nghĩa”, v.v.

Công tác bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho đội ngũ cán bộ, đảng viên các cấp được Thành phố đặc biệt coi trọng. Đối với cán bộ thuộc đối tượng 1 và 2, Thành phố bố trí thời gian, sắp xếp công việc để các đồng chí này được tham gia bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh theo quy định. Các đối tượng 3, 4, hội đồng giáo dục quốc phòng và an ninh các cấp tổ chức bồi dưỡng tại Trường Quân sự, Học viện cán bộ Thành phố và các trung tâm bồi dưỡng cán bộ của các quận, huyện. Năm 2015, ngoài việc cử 200 cán bộ đối tượng 1, 2 dự lớp bồi dưỡng ở Học viện Quốc phòng và Quân khu 7, Thành phố đã tổ chức 10 lớp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho hơn 1.000 cán bộ đối tượng 3; các quận, huyện tổ chức 99 lớp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho hơn 12.000 đối tượng 4. Cùng với bồi dưỡng cho các đối tượng theo quy định, Thành phố còn chú trọng mở rộng các đối tượng khác, như: lớp nhân sự quản lý các doanh nghiệp; lớp tập huấn cho ngư dân về phương pháp đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo theo Nghị định 30/2010/NĐ-CP của Chính phủ. Đặc biệt, hội đồng giáo dục quốc phòng và an ninh các cấp đã phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, Sở Nội vụ và Ban Trị sự Giáo hội các tôn giáo, họ đạo tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho chức sắc, chức việc tôn giáo, nhằm thắt chặt khối đại đoàn kết dân tộc, nâng cao trách nhiệm của công dân, thực hiện mục tiêu “tốt đời, đẹp đạo”, “sống phúc âm giữa lòng dân tộc”. Để nâng cao chất lượng bồi dưỡng, các lớp đã mời cán bộ lãnh đạo Thành phố, các sở, ban, ngành, chỉ huy các đơn vị của Quân khu 7 và các chuyên gia, giảng viên các học viện, nhà trường đến giới thiệu chuyên đề, nhằm cập nhật, bổ sung những thông tin mới trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh, như: tình hình biển, đảo; kết hợp phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh; tác động của việc tham gia Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đối với lĩnh vực quốc phòng và an ninh, v.v. Cùng với bổ sung những chuyên đề cần thiết, Thành phố thường xuyên chỉ đạo tổ chức tham quan thực tế cho học viên, như: diễn tập khu vực phòng thủ; tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn; tham quan khu công nghệ cao…; qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm, năng lực quản lý, điều hành công tác quân sự, quốc phòng địa phương cho đội ngũ cán bộ chủ chốt trên địa bàn.

Là trung tâm đào tạo nguồn nhân lực, Thành phố hiện có hơn 430 trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, trung cấp nghề và trung học phổ thông với hơn 400 nghìn học sinh, sinh viên. Do vậy, công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên được Thành phố đặc biệt quan tâm. Trên cơ sở các thông tư, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng, hằng năm, Hội đồng Giáo dục quốc phòng và an ninh Thành phố chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo và các sở, ban, ngành liên quan xây dựng kế hoạch, hướng dẫn thực hiện môn học giáo dục quốc phòng và an ninh trong học sinh, sinh viên. Đồng thời, chỉ đạo các trung tâm, các trường tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy thông qua "Bài giảng điện tử"; kết hợp giữa phương pháp thuyết trình, diễn giải với phương pháp hỏi - đáp - trao đổi, nhằm phát huy tính năng động của người học. Trong thực hành kỹ năng quân sự, phần lớn đều được huấn luyện, rèn luyện cho sinh viên tại các trung tâm giáo dục quốc phòng; kết hợp huấn luyện với chơi trò chơi quân sự mô phỏng; qua đó, giúp sinh viên được rèn luyện sức khỏe, kỹ năng cá nhân, phối hợp đội, nhóm. Ngoài nội dung theo chương trình chung, Thành phố còn chỉ đạo bổ sung các nội dung về giáo dục truyền thống cách mạng của địa phương, tăng cường tổ chức hội thao quốc phòng và an ninh; phối hợp với Thành Đoàn tổ chức chương trình “Học kỳ trong Quân đội” cùng các hoạt động xã hội, tham quan di tích, chứng tích lịch sử, thắp nến tri ân, nghe nói chuyện truyền thống sau mỗi đợt học kiến thức quốc phòng và an ninh. Thông qua giáo dục, không chỉ trang bị kiến thức, kỹ năng quân sự cần thiết, mà còn trực tiếp rèn luyện, xây dựng nhân cách, nếp sống tập thể, tính kỷ luật trong sinh hoạt, học tập của học sinh, sinh viên; bồi đắp tình yêu quê hương, đất nước, ý thức sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ quân sự, bảo vệ Tổ quốc cho thế hệ trẻ. Nhờ đó, hằng năm số lượng tuyển quân của Thành phố luôn đạt 100% ở cả 3 cấp, chất lượng ngày một nâng cao; số lượng thí sinh dự thi và trúng tuyển vào các trường Quân đội ngày càng tăng. Có thể khẳng định, giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên đã góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, chuẩn bị tốt nhất cho những chủ nhân tương lai của Thành phố, góp phần đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Cùng với đó, Thành phố đẩy mạnh công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho toàn dân. Để nâng cao hiệu quả công tác này, Ủy ban nhân dân Thành phố chỉ đạo Bộ Tư lệnh Thành phố, Sở Công an và các sở, ban, ngành có liên quan phối hợp với Đài Phát thanh và Đài Truyền hình Thành phố, các báo Trung ương, địa phương, báo ngành, tạp chí (báo in và báo điện tử) trên địa bàn mở chuyên trang, chuyên mục về quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, đấu tranh chống các luận điểm sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội. Đồng thời, cung cấp thông tin chính thống, kịp thời nâng cao nhận thức cho mọi tầng lớp nhân dân, phát huy tối đa hiệu quả hoạt động của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên ở địa phương, cơ sở, cộng đồng dân cư. Đây cũng được xác định là một kênh thông tin quan trọng để Thành ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Thành phố lắng nghe, tiếp thu ý kiến của nhân dân. Năm 2015, đã có hàng ngàn tin, bài, phóng sự về quốc phòng và an ninh được đăng tải trên các báo, phát trên các sóng phát thanh, truyền hình Thành phố. Nội dung các chương trình khắc sâu hình ảnh lực lượng quân đội, công an, bộ đội biên phòng, hải quân, ngư dân ngày đêm bảo vệ chủ quyền biên giới, biển, đảo của Tổ quốc; gương điển hình học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh,… để lại ấn tượng sâu đậm và có sức lan toả mạnh mẽ trong các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ. Cùng với đó, Thành phố còn vận dụng linh hoạt nhiều hình thức, như: sinh hoạt, hội họp của các tổ chức chính trị - xã hội hoặc lồng ghép vào các dịp lễ hội, ngày kỷ niệm, ngày hội tòng quân của các địa phương. Đồng thời, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, như: “Thành phố chung sức xây dựng nông thôn mới”; chương trình “Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa”, “Tấm lưới nghĩa tình” giúp đỡ lực lượng kiểm ngư, cảnh sát biển làm nhiệm vụ và ngư dân bám biển, bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Có thể khẳng định, công tác giáo dục quốc phòng và an ninh đã góp phần quan trọng xây dựng tiềm lực chính trị, tinh thần cho khu vực phòng thủ Thành phố. Thời gian tới, Đảng bộ, chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân Thành phố tiếp tục đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng và an ninh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng và Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố lần thứ X (nhiệm kỳ 2015 - 2020), góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng thành phố Hồ Chí Minh có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình, ổn định và phát triển.

Thiếu tướng NGUYỄN VĂN HƯNG, Chính ủy Bộ tư lệnh, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo dục quốc phòng và an ninh Thành phố